Πολιτιστικό Πρόγραμμα «…Τα δώρα του παραμυθιού……..» Σχ. έτος 2013-2014 Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Καραχρήστου Ελένη Συνεργαζόμενοι: Σίμου Ελεονώρα Καραμάνη Παναγιώτα Τάξη :Νηπιαγωγείο

Ποιοι είμαστε… Φέτος δουλέψαμε με μια μεικτή ομάδα παιδιών και των 2 τμημάτων του 49ου Νηπιαγωγείου Πατρών. Η ομάδα μας αποτελείται από νήπια κυρίως, του Ολοήμερου και Κλασσικού τμήματος του Νηπιαγωγείου μας. Το πείραμα της συνεργασίας παιδιών διαφορετικών τμημάτων,αν και παρουσίασε δυσκολίες, κυρίως λόγω των διαφορετικών ωραρίων παιδιών και νηπιαγωγών,μας έδειξε πως όταν υπάρχει μεράκι και συνεργατική διάθεση μπορούν να ξεπεραστούν τα όποια εμπόδια και να δημιουργήσουμε όλοι μαζί προς όφελος των παιδιών.

Πώς ξεκίνησαν όλα… Αφορμή για την ενασχόληση με το θέμα ήταν ο εορτασμός στο Νηπιαγωγείο μας της παγκόσμιας μέρας 3ης ηλικίας, στα πλαίσια της οποίας είχαμε καλέσει μια γιαγιά για να μας αφηγηθεί ένα παραμύθι. Εκεί διαπιστώσαμε την ανάγκη των παιδιών για αφήγηση παραμυθιών. Καταλάβαμε πως στις μέρες μας όλο και λιγότερα παιδιά έχουν την ευκαιρία να ακούν παραμύθια και αυτό τους λείπει. Έτσι όταν η υπεύθυνη των πολιτιστικών θεμάτων πρότεινε το θέμα αποφασίσαμε να δοκιμάσουμε! Η συμμετοχή στο πρόγραμμα ήταν μια πρόκληση και για μας,αφού δεν είχαμε στο παρελθόν ασχοληθεί διεξοδικά με το παραδοσιακό παραμύθι!

Ποιους στόχους βάλαμε; ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Να εισάγουμε τους μαθητές μας στην προφορική παράδοση του τόπου μας και να εντάξουμε το παραδοσιακό παραμύθι στην εκπαιδευτική πράξη, ως γνωστικό εργαλείο. ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Γνωστικοί Να γνωρίσουν την εξέλιξη της ελληνικής προφορικής παράδοσης μέσα στο χρόνο Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με το παραδοσιακό παραμύθι και να γνωρίσουν τους κανόνες του. Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους Να ασκηθούν στην αφήγηση/παραγωγή προφορικού λόγου Να ασκηθούν στην παραγωγή γραπτού λόγου Να αναγνωρίσουν την αξία της προφορικής παράδοσης Να αγαπήσουν το παραμύθι Να το επιλέγουν ως μέσο μάθησης και ψυχαγωγίας

Δεξιοτήτων Να διακρίνουν τα ελληνικά παραδοσιακά παραμύθια Να αφηγούνται με άνεση και ζωντάνια Να ενισχύσουν τα εκφραστικά τους μέσα Να παράγουν νεοελληνικά παραδοσιακά παραμύθια Να ενισχυθεί η συνεργασία και η εξωστρέφεια Στάσεων/συμπεριφορών Να αναγνωρίσουν την αξία της προφορικής παράδοσης Να αγαπήσουν το παραμύθι Να το επιλέγουν ως μέσο μάθησης και ψυχαγωγίας

Το ταξίδι μας… Α΄ Φάση: Διερεύνηση νοητικών αναπαραστάσεων (Ανίχνευση)- Σύνθεση ομάδων-Καθορισμός ιστορικού πλαισίου Γράψαμε σε ένα μεγάλο χαρτόνι τη λέξη παραμύθι. Καταγράψαμε ποιες λέξεις συνδέουν οι μαθητές με τη λέξη παραμύθι. Το χαρτόνι έμεινε αναρτημένο σε εμφανές σημείο στη τάξη και συμπληρώθηκε σε 3 φάσεις(στην αρχή του προγράμματος,στη μέση και στο τέλος του) όπως φαίνεται στην φωτογραφία παρακάτω. Με βάση τις νοητικές αναπαραστάσεις των παιδιών χωρίσαμε τις ομάδες εργασίας ,οι οποίες ήταν: ' νεράιδες' , ' ιππότες' ,' δράκοι' και ' μάγισσες' . Κάθε παιδί επέλεγε σε ποια ομάδα ήθελε ανήκει.

Κάθε ομάδα δημιούργησε την σημαία της και μια ζωγραφιά-σύμβολο,που είχε νοητική σχέση με τ' όνομά της. Οι ζωγραφιές εκτέθηκαν στον πίνακα της τάξης και ένα παιδί από κάθε ομάδα εξηγούσε στις άλλες ομάδες τι είχαν ζωγραφίσει.

Καθορισμός ιστορικού πλαισίου Τοποθετούμε το παραμύθι στο χρόνο, διερευνούμε το πριν (παρελθόν) και το τώρα (παρόν). Στο τέλος του προγράμματος φανταζόμαστε το μέλλον του παραμυθιού. Τα παιδιά μπόρεσαν με μεγάλη ευκολία να ξεχωρίσουν ότι ανήκει στο παρελθόν και στο παρόν. Αντίθετα αντιμετώπισαν μεγάλη δυσκολία στο να φανταστούν το μέλλον. Με ελάχιστες εξαιρέσεις (πχ, ένα παιδί που είπε πως στο μέλλον οι άνθρωποι θα κάνουν τατουάζ τα παραμύθια) τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούσαν να ξεφύγουν απ’ τις γνωστές μορφές, πχ. Αφήγηση ,βιβλία, dvd και αυτό είναι λογικό και αναμενόμενο με βάση την ηλικιακή τους ομάδα.

Παρελθόν: Μιλήσαμε για την γέννηση του παραμυθιού: Α) σαν μια ανάγκη του προϊστορικού ανθρώπου να εξηγήσει τον κόσμο ( τα πράγματα που έβλεπε γύρω του, τα φυσικά φαινόμενα ,κτλ) Β) σαν μέσο διασκέδασης, κοινωνικοποίησης και μεταφοράς της γνώσης στις επόμενες γενεές από στόμα σε στόμα, δηλ. προφορικά.Σ'αυτό το σημείο έγινε αναφορά στην έλλειψη γραφής,αφού ακόμα δεν είχε ανακαλυφθεί απ'τον άνθρωπο και στο γεγονός πως και μετά την ανακάλυψη της γραφής, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ήξεραν να γράφουν πράγμα που εξαλείφθηκε τα νεώτερα χρόνια. Έτσι έγινε κατανοητό απ'τα παιδιά το γεγονός πως σήμερα υπάρχουν πολλά παραδοσιακά παραμύθια σε έντυπη και εικονογραφημένη μορφή. Αναφερθήκαμε στον Αίσωπο και τον Όμηρο απ΄ την Αρχαία Ελλάδα και κάναμε με την βοήθεια των μύθων του Αισώπου την διάκριση ανάμεσα στον μύθο και το παραδοσιακό παραμύθι. Τα παιδιά κατανόησαν με ευκολία τόσο την διαφορά ανάμεσα στα 2 είδη ,όσο και τους βασικούς κανόνες του παραδοσιακού παραμυθιού.

Παρόν: Διαβάσαμε παραμύθια που έφεραν τα παιδιά απ’ το σπίτι τους ή που είχαμε στις βιβλιοθήκες μας σύγχρονων παραμυθάδων. Τα παιδιά αφηγήθηκαν το αγαπημένο τους παραμύθι, αλλά και παραμύθια που άκουσαν στην διάρκεια του προγράμματος. Δημιουργήσαμε 3 ομαδικά παραμύθια μέσα στην τάξη ,τα οποία εικονογραφήσαμε και δραματοποιήσαμε. Επίσης τα παιδιά ελεύθερα αφηγήθηκαν στην ομάδα παραμύθια ,που το καθένα σκέφτηκε μόνο του (ατομικά).Οι παραπάνω δραστηριότητες γίνονταν Καθ'όλη τη διάρκεια της χρονιάς ανάλογα με την διάθεση των παιδιών. Κάθε παιδί,όταν ήθελε να αφηγηθεί στην ομάδα, καθόταν στην” καρέκλα του αφηγητή”και αυτό του έδινε αμέσως μια ξεχωριστή και σημαίνουσα θέση στην ομάδα.Τέλος ακούσαμε ψηφιοποιημένα παραμύθια και ηχογραφήσαμε τα δικά μας.

Ποια λαϊκά παραμύθια επεξεργαστήκαμε Α) παραμύθια που αφορούν τη θεματική μας (προτεινόμενα από την υπεύθυνη του πολιτιστικού τομέα για τους συμμετέχοντες στο δίκτυο ‘Τα δώρα του παραμυθιού ». 1)Η Πούλια και ο Αυγερινός 2) Ο Σιμιγδαλένιος 3)Τα τρία χρυσά μήλα του βασιλιά. Β) παραμύθια που αφηγήθηκαν τα παιδιά (κάθε παιδί διάλεξε αυτό που του άρεσε περισσότερο) ενδεικτικά αναφέρω μερικά: 1)Η κοκκινοσκουφίτσα 2) Ο λύκος και τα 3 γουρουνάκια 3) Ο Πέτρος και ο λύκος, κτλ. Γ) λαϊκά παραμύθια που αφηγήθηκε η νηπιαγωγός στα πλαίσια των θεματικών και του προγράμματος αγωγής υγείας που έτρεχαν παράλληλα στο νηπιαγωγείο μας. 1)Το πιο γλυκό ψωμί 2) Η γιαγιά και τα πάγανα 3)Η ρόκα της γιαγιάς (ελληνικά παραδοσιακά παραμύθια) 3)Η μάνα των παραμυθιών (γαλλικό παραδοσιακό παραμύθι) 4)Ο πρίγκιπας βάτραχος (γερμανικό παραδοσιακό παραμύθι) 5)Το βασίλειο της τύχης (ισπανικό παραδοσιακό παραμύθι) 6)Τσίκο Πετρίλο (ιταλικό παραδοσιακό παραμύθι)

7) Ο σπόρος του αυτοκράτορα (κινέζικο παραδοσιακό παραμύθι) 8)Ο αγώνας ανάμεσα στην αλεπού και τον κυπρίνο (παραδοσιακό Σιβηρία) 9)Το μαγικό γάντι (παραδοσιακό,Ουγγαρία) Μερικά απ'τα παραπάνω ηχογραφημένα παραμύθια τα βρήκαμε εδώ: http://paramuthoi.blogspot.gr/ Μύθοι της Αρχαίας Ελλάδας. Μύθοι του Αισώπου Οι άθλοι του Ηρακλή Ο μύθος της Περσεφόνης Πως πήρε το όνομα της η Αθήνα (η διεκδίκηση της πόλης απ τον Ποσειδώνα και την Αθηνά) Ομαδικά παραμύθια των παιδιών 1) Η πολική αρκούδα 2) Οι δύο μάγισσες 3) Η πριγκίπισσα και ο ιππότης

Τομείς και γνωστικά αντικείμενα Γλώσσα: τα παιδιά εξασκήθηκαν στην ακρόαση,παραγωγή και αφήγηση παραμυθιών και ποιημάτων. Καθ'όλη τη διάρκεια του προγράμματος ενθαρρύνονταν στο να γράφουν πάνω στις ζωγραφιές τους , αρχικά λέξεις και αργότερα ολόκληρες προτάσεις σχετικές με το παραμύθι τους ή την σκηνή που ζωγράφιζαν. Μαθηματικά:τα παιδιά έκαναν ταξινομήσεις, συγκρίσεις και κατηγοριοποιήσεις των παραμυθιών ή των χαρακτηριστικών τους. Περιβάλλον: μέσα από πρόγραμμα ήρθαν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον (ζώα,φυσικός κόσμος κτλ. που αναφέρονταν στα παραμύθια)και το ανθρωπογενές,πχ. διαφορετικές συνθήκες ζωής στις διάφορες εποχές,διαφορετικές συνήθειες,κτλ.μέσα απ'την εξέλιξη του παραμυθιού ήρθαν σε επαφή με την εξέλιξη του ανθρώπου και της κοινωνικής ζωής του. Γνώρισαν άλλες χώρες(γεωγραφία) και ήρθαν σ'επαφή με την κουλτούρα και τις αξίες άλλων λαών,ενώ είχαν πολλές ευκαιρίες για να συγκρίνουν και να βρουν ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην ελληνική κουλτούρα και την κουλτούρα των άλλων χωρών.

Η/Υ: Χρησιμοποιήσαμε τον Η/Υ και γνώρισαν την χρησιμότητά του στην εποχή μας σαν μέσα αναζήτησης πληροφοριών(πχ βρίσκαμε στο internet γραπτά ή ηχογραφημένα παραμύθια)αλλά και σαν μέσο αποθήκευσης της δουλειάς μας αφού αφενός γράψαμε τα δικά μας παραμύθια με την βοήθεια του Η/Υ)και αφετέρου τα ηχογραφήσαμε και τα ακούγαμε όποτε και όσο θέλαμε. Προσωπική και συναισθηματική ανάπτυξη: είναι γνωστό πως τα παραμύθια αρέσουν στα παιδιά και τα μαθαίνουν με ευχάριστο τρόπο. Μέσα απ'τα παραμύθια τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να “διδαχτούν” αξίες,στάσεις και συμπεριφορές,να γνωρίσουν την αξία της φιλίας,της προσπάθειας και της προσφοράς,να αναρωτηθούν για έννοιες όπως καλό και κακό. Επίσης τους δόθηκε η δυνατότητα να αναπτύξουν την φαντασία τους και να εκφράσουν τον εαυτό τους μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες όπως είναι η ζωγραφική και η δραματοποίηση. Δοκίμασαν τις δυνατότητες τους στη παραγωγή παραμυθιών και ποιημάτων και βίωσαν τα θετικά συναισθήματα της αποδοχής και της επιτυχίας,συναισθήματα απαραίτητα για την οικοδόμηση της αυτοεκτίμησής τους.

Τι πετύχαμε; Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν στο πρόγραμμα, ξεπερνώντας κατά πολύ τις προσδοκίες μας. Με κάθε τρόπο έδειχναν πως απολάμβαναν όλες τις δραστηριότητες που συνδέονταν με αυτό. Απολάμβαναν ν’ ακούν ,να αφηγούνται, να συζητούν σχετικά με το θέμα του παραμυθιού ,να εντοπίζουν τα κύρια σημεία και τα χαρακτηριστικά του παραδοσιακού παραμυθιού, να μαθαίνουν για άλλες εποχές (πχ .πως οι προϊστορικοί ή οι αρχαίοι λαοί αφηγούνταν ή άκουγαν παραμύθια), να βρίσκουν κοινά σημεία ανάμεσα στα παραδοσιακά παραμύθια διαφορετικών λαών ,να ζωγραφίζουν και να γράφουν. Στην βιβλιοθήκη του σχολείου έμειναν 4 βιβλία των παιδιών.Τα 3 αφορούν τα δικά τους παραμύθια και το 4ο την εικονογράφηση που έκαναν στα πλαίσια της επεξεργασίας του παραμυθιού ”Τα 3 χρυσά μήλα του βασιλιά”. Θεωρούμε πως μετά από την 5μηνη ενασχόληση μας με το πρόγραμμα «Τα δώρα του παραμυθιού», μπορούμε να πούμε πως πετύχαμε τους στόχους που είχαμε θέσει και ευχαριστήσαμε τα παιδιά που συμμετείχαν!

Πιο συγκεκριμένα: Στο τέλος του προγράμματος όλα τα παιδιά ήταν ικανά ν' αναγνωρίσουνένα παραδοσιακό παραμύθι απ' τα βασικά γνωρίσματα του ακόμα κι αν το έβλεπαν σε έντυπη μορφή. Όλα τα παιδιά μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα αυτοσχέδιο παραδοσιακό παραμύθι με αρχή μέση και τέλος,τουλάχιστον 5 αυτοτελών προτάσεων και με χρήση τουλάχιστον 2 χαρακτηριστικών του,πχ. Ήρωες χωρίς όνομα,μαγικά στοιχεία,κτλ Τα περισσότερα παιδιά έμαθαν να ακούνε,να περιμένουν τη σειρά τους,να ρωτάνε και να σκέφτονται για να βρουν απαντήσεις στα διάφορα ερωτήματα που προέκυπταν. Όλα τα παιδιά έμαθαν να προτείνουν ιδέες και να διαλέγουν την καλύτερη για τα ομαδικά παραμύθια διενεργώντας εκλογές κάθε φορά που υπήρχαν πολλές γνώμες.(κάθε παιδί ψήφιζε την ιδέα που προτιμούσε και στο τέλος υπερίσχυε αυτή που είχε τις περισσότερες ψήφους.)

Η διαδικασία αυτή των εκλογών βοήθησε εκτός απ'την εδραίωση δημοκρατικού φρονήματος και την προαγωγή της μαθηματικής σκέψης,αφού τα παιδιά έπρεπε να μετρήσουν,να συγκρίνουν και να κατατάξουν σε αύξουσα ή φθίνουσα σειρά τους αριθμούς των ψήφων. Επίσης βοήθησε στην αντιστοίχιση του αριθμού με την γραπτή του αναπαράσταση και ενίσχυσε την δεξιότητα της γραφής των αριθμών. Ενώ στην αρχή της χρονιάς και του προγράμματος τα περισσότερα παιδιά αρνιόνταν να γράψουν κάτι μόνα τους(αντιγραφή μόνο δέχονταν τα μεγαλύτερα νήπια)στο τέλος του προγράμματος έγραφαν με χαρά τι είχαν ζωγραφίσει,εφαρμόζοντας την φωνημική γραφή.Πολλά απ'αυτά δε, είχαν καταλάβει το χωρισμό των λέξεων και έγραφαν με άνεση κανονικές προτάσεις!

Διάχυση στο περιβάλλον Τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα παρουσίασαν τα παραμύθια τους στα υπόλοιπα παιδιά του νηπιαγωγείου. Σε ειδική εκδήλωση για το σκοπό αυτό ενημερώθηκαν οι γονείς για το πρόγραμμα και τ'αποτελέσματά του. Στην εκδήλωση άκουσαν το ηχογραφημένο παραμύθι “Η πριγκίπισσα και ο ιππότης”και τις εντυπώσεις των παιδιών από το πρόγραμμα (ηχογραφημένα). Έχουμε την αίσθηση πως οι γονείς έμειναν ικανοποιημένοι απ'την εμπλοκή μας στο πρόγραμμα και απ' όσο μας είπαν τα παιδιά μετέφεραν στο σπίτι τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκόμισαν έτσι ώστε η ωφέλεια των παιδιών απ'την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα να είναι εμφανής και στους γονείς. Συμμετείχαμε στο πολιτιστικό φεστιβάλ στις 2/6/2014,με το παραμύθι μας “Η πριγκίπισσα και ο ιππότης”.Δυστυχώς για οικονομικούς λόγους,η συμμετοχή μας περιορίστηκε στο να στείλουμε το ηχογραφημένο αρχείο,αφού δεν μπορούσαμε να μεταφέρουμε στον χώρο του φεστιβάλ τα παιδιά. Ομως ενημερώσαμε τους γονείς και μερικοί γονείς με την υπεύθυνη εκπαιδευτικό του προγράμματος παρέστησαν στην εκδήλωση.

Η πριγκίπισσα και ο ιππότης, ένα παραμύθι των παιδιών του 49ου Νηπιαγωγείου Πατρών

Ο μύθος της Περσεφόνης

Ζωγραφιά με κείμενο για το παραμύθι των παιδιών “οι 2 μάγισσες”

Τα παραμύθια των παιδιών