ΜΑΣΚΕΣ

Στα αρχαία ελληνικά η λέξη προσωπείο ή προσωπίς ή προσώπιον ή πρόσωπον είναι συνυφασμένη με το φτιασίδι, με την άσχημη εμφάνιση, με την προσποίηση, μίμηση. 

Υπάρχουν 5 είδη μάσκας: Νεκρικό προσωπείο Αποτροπαϊκό προσωπείο Θρησκευτικό-τελετουργικό Προσωπείο Θεατρικό Προσωπείο Προσωπείο καρναβαλιού

Νεκρικό Προσωπείο Προσωπείο, με το οποίο αναπαράγεται η εικόνα του νεκρού, φορά ο νεκρός στην Αίγυπτο, την Ελλάδα (νεκρικά προσωπεία, και μάλιστα χρυσά, έχουν βρεθεί μέχρι τώρα στις Μυκήνες και στον μακεδονικό χώρο), τη Ρώμη, το Μεξικό, και γενικά στην προκολομβιανή Αμερική (300 π.Χ.-1000 μ.Χ.), την Καμπότζη, το Σιάμ, την Αφρική.

Τουταγχαμών, Αίγυπτος, 1325 π.Χ περίπου Γυναικείο νεκρικό προσωπείο, Γκαμπόν. Nεκρικό προσωπείο από το Περού

Αποτροπαϊκό προσωπείο Το προσωπείο λειτουργεί και αποτροπαϊκά. Αναρτούνταν στις πόρτες σπιτιών ή εργαστηρίων, ώστε αυτός που μπαίνει να τρομάζει (όπως ένα σκιάχτρο που διώχνει τα πουλιά) και να δείχνει, έστω και από φόβο, σεβασμό. Αποτροπαϊκά προσωπεία μπορούσε κανείς να δει στα τείχη των πόλεων, στη μία πλευρά νομισμάτων, στις προσόψεις ναών. Το αποτροπαϊκό προσωπείο προστατεύει αυτόν που το φέρει, είτε είναι άτομο είτε πόλη, θνητός ή αθάνατος (και απειλεί τον ξένο και τον παρείσακτο. Ωστόσο, το αποτροπαϊκό προσωπείο δεν ήταν απαραίτητα άσχημο. Αντίθετα, μπορούσε να μαγνητίζει με την ομορφιά του και να πετυχαίνει τον αποπροσανατολισμό του «εχθρού».

Προτομή Αθηνάς με εξανθρωπισμένο προσωπείο της Μέδουσας. Carravagio, Μέδουσα, 1598-99 Μέδουσα από ναό στις Συρακούσες, 575 π.Χ.

Θρησκευτικό-τελετουργικό Προσωπείο Θρησκευτικό-τελετουργικό Προσωπείο Οι πιστοί του Διονύσου ,στον ελληνικό χώρο , σε οργανωμένες ομάδες, τους θιάσους, ντύνονταν με προβιές ζώων και άλειφαν το πρόσωπό τους με το κατακάθι του κρασιού, ώστε να μην αναγνωρίζονται. Μέσω της μεταμφίεσης και του προσωπείου, που τους εξασφάλιζε την ανωνυμία, μετατοπίζονταν σε έναν άλλο κόσμο. Γενικά το θρησκευτικό προσωπείο διαχωρίζει τον μυημένο από τον μη μυημένο και τον ορίζει ως εκπρόσωπο του υπερφυσικού.

Μυκηναϊκό δαχτυλίδι από την Τίρυνθα με ζωόμορφα όντα Διονυσιακός Θίασος Ο Οινόμαος θυσιάζει στην Άρτεμη. Άνδρας με προσωπείο ταύρου περιβάλλεται από δύο άλλες ανδρικές φιγούρες. Άνδρας φορά προσωπείο ταύρου. Αμαθούς – Κύπρος,

Θεατρικό Προσωπείο Το θεατρικό προσωπείο, λογική συνέχεια του θρησκευτικού, διαχωρίζει τον ηθοποιό από τον μη ηθοποιό, τον ρόλο από τον μη ρόλο, και ορίζει τον φέροντα αυτής ως τον εκπρόσωπο ενός χαρακτήρα. Η μάσκα είναι παρούσα στο θέατρο από τις απαρχές του και χρήσιμη στην εναλλαγή ηρώων και καταστάσεων. Το προσωπείο βοηθά τον ηθοποιό να αναπτύξει αισθήσεις που συνήθως παραμελεί, όπως είναι η ακοή και η αίσθηση της παρουσίας του άλλου. Το οπτικό του πεδίο είναι αρκετά περιορισμένο, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιεί περισσότερο το σώμα, την κίνηση, τη φωνή του. Το προσωπείο δεν καμουφλάρει αλλά αποκαλύπτει τις αδυναμίες του ηθοποιού.

Ο Δημήτρης Βάγιας ως Θεοκλύμενος στην Ελένη του Ευριπίδη. ΚΘΒΕ, 1982 Ο Δ. Βάγιας ως Κάδμος στις Βάκχες του Ευριπίδη Η Λίνα Λαμπράκη ως Δηιάνειρα στις Τραχίνιες του Σοφοκλή  Andrew Lloyd Weber, Το φάντασμα της όπερας, 1987 Αισχύλου Ικέτιδες. Κέντρο Αρχαίου Δράματος, Επίδαυρος Θεατρικά προσωπεία, γυναίκας και δαίμονα

Προσωπείο καρναβαλιού Στον καθολικό κόσμο, τη Μεγάλη Παρασκευή οι πιστοί ξορκίζουν τη θλίψη ντύνοντας με χρώμα τους δρόμους και τους εαυτούς τους, δίχως να καταστρέφουν το νόημα της ημέρας. Κάθε χρόνο αυτήν τη μέρα φορούν πολύχρωμες μάσκες και κυκλοφορούν στους δρόμους μεταφέροντας ηθοποιό που παριστά τον Χριστό, δημιουργώντας ένα περίεργο πανηγύρι χαρμολύπης. Και όπως στον Σοχό οι κουδουνοφόροι ,εμφανή κατάλοιπα του σατυρικού χορού, βγαίνουν αμέσως μετά τα Θεοφάνεια, έτσι και στην Ιταλία οι μάσκες εμφανίζονται την Πρωτοχρονιά, τα Θεοφάνεια, στις 17.1., ημέρα του Αγίου Αντωνίου.

Βραζιλία Σοχός Νάουσα, γενίτσαροι