Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Ρητορικοί Αγώνες» Σχ. έτος 2012-13 Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Αποστολοπούλου Μαρία Συνεργαζόμενοι: Τάξη: ΣΤ2

Ποιοι είμαστε… Είμαστε οι μαθητές της ΣΤ2 τάξης του 8/θ Π.Π.Δ.Σ.Π.Π. Δασκάλα της τάξης: Αποστολοπούλου Μαρία Μαθητές της τάξης: Αργυροπούλου Σεβαστιανή Βλασταρά Μαριλένα Ζαχαροπούλου Λυδία Κατσικοπούλου Μαρία Κολλιόπουλος Αγησίλαος Κωστόπουλος Φαίδων Λιάνα Νεφέλη Ματαράς Κωνσταντίνος Ματαράς Σάββας Ματαράς Στυλιανός Παπαγεωργίου Πελοπίδας Στεφανόπουλος Ιωάννης Φωτεινός Γρηγόριος

Πώς ξεκίνησαν όλα… Όλα ξεκίνησαν όταν στην αρχή της χρονιάς διαπίστωσα πόσο προβληματισμένοι και συγχυσμένοι ήταν οι μαθητές με τον τόσο μεγάλο όγκο πληροφοριών που λαμβάνουν καθημερινά τόσο από τα Μ.Μ.Ε. όσο και από τον κοινωνικό τους περίγυρο. Έτσι, συζητώντας μαζί τους, αποφασίσαμε να αναπτύξουμε μια δράση που να μας βοηθήσει αφενός να καλλιεργήσουμε κριτική σκέψη και πνεύμα και αφετέρου να οργανώσουμε την παραγωγή του γραπτού και προφορικού λόγου. Παράλληλα, αποφασίσαμε να μελετήσουμε και το έργο τριών μεγάλων Ρητόρων της αρχαιότητας ώστε να παραδειγματιστούμε.

Ποιους στόχους βάλαμε; Οι στόχοι που βάλαμε ήταν οι εξής: Αρχικά, να γνωρίσουμε τη ρητορική τέχνη, την ιστορία της και τα βασικά χαρακτηριστικά της. Έπειτα, να γνωρίσουμε τη ζωή και το έργο τριών μεγάλων Ρητόρων (Δημοσθένης, Αισχίνης, Λυσίας). Στη συνέχεια, να γνωρίσουμε καλύτερα τον επιχειρηματολογικό λόγο και να βελτιωθούμε στην παραγωγή του. Μετά, να έρθουμε σε επαφή με το άθλημα των διττών λόγων (debate) και να εμπλακούμε σε αυτό το πνευματικό άθλημα. Επίσης, να καλλιεργήσουμε κριτικό πνεύμα, επικοινωνιακές δεξιότητες, συνεργασία. Επιπροσθέτως, να εξοικειωθούμε με την πειθαρχημένη σκέψη, την οργάνωση του λόγου, τη δημιουργία στόχων, τη σαφήνεια και την ετοιμότητα στον προφορικό λόγο. Τέλος, να αναπτύξουμε μέσα από αυτή τη διαδικασία χιούμορ, οργάνωση, ειρμό, πειστικότητα, αντικειμενικότητα, ήθος.

Το ταξίδι μας… Αρχικά ξεκινήσαμε με μια προφορική συζήτηση , ως μια διαγνωστική αξιολόγηση, για το τι είναι η Ρητορική τέχνη, τι σημαίνει αυτός ο όρος, αν τα παιδιά θεωρούν τέχνη τη Ρητορική, πού και πότε εμφανίστηκε. Συζητήσαμε για τα χαρακτηριστικά της και για το πώς πρέπει να είναι ένας Ρήτορας και τι πρέπει να γνωρίζει ώστε να μπορεί να πείσει το κοινό γι΄αυτά που ισχυρίζεται. Στη συνέχεια, χωριστήκαμε σε δύο ομάδες και κάθε ομάδα αναζήτησε πληροφορίες στο διαδίκτυο για τη Ρητορική τέχνη και την ιστορία της. Κάθε ομάδα παρουσίασε στην άλλη τις πληροφορίες που συγκέντρωσε. Έπειτα, έδωσα εγώ στις ομάδες απόψεις μεγάλων Ρητόρων για το πώς πρέπει να είναι ένας Ρήτορας και κάθε ομάδα έκρινε ποιες θεωρεί τις πιο σημαντικές και τις κατέγραψε σε έναν πίνακα. Μετά, κάθε ομάδα παρουσίασε στην άλλη τα χαρακτηριστικά που θεωρεί σημαντικά και αιτιολόγησε την άποψή της. Αυτούς τους δύο πίνακες που έφτιαξαν οι δύο ομάδες τους κολλήσαμε στον τοίχο ώστε σε κάθε μετέπειτα διεξαγωγή debate να προσπαθούν να τους χρησιμοποιούν.

Το ταξίδι μας… Στη συνέχεια μελετήσαμε τη ζωή και το έργο του Δημοσθένη. Αρχικά συζητήσαμε, ως μια διαγνωστική αξιολόγηση, για το ποιος ήταν ο Δημοσθένης, πότε και πού έζησε, με τι ασχολήθηκε. Τα παιδιά εδώ είχαν ελάχιστες γνώσεις. Μετά, χωρισμένοι στις δύο ομάδες που είχαμε ορίσει, αναζήτησαν πληροφορίες στο διαδίκτυο για τον Δημοσθένη και το έργο του. Εκτυπώσαμε τις πληροφορίες αυτές και τα παιδιά έφτιαξαν μια παρουσίαση για το μεγάλο αυτό Ρήτορα την οποία και παρουσίασαν στην άλλη ομάδα. Τέλος, ακολούθησε συζήτηση για το έργο του Δημοσθένη και τη ζωή του από όλη την τάξη.

Το ταξίδι μας… Έπειτα, ακολούθησε η ίδια διαδικασία και για τους επόμενους δύο Ρήτορες, τον Αισχίνη και τον Λυσία. Και εδώ , αρχικά τα παιδιά είχαν ελάχιστες γνώσεις για τη ζωή και το έργο τους. Στη συνέχεια, χωρισμένοι πάλι στις δύο ομάδες, συγκέντρωσαν πληροφορίες στο διαδίκτυο , τις εκτύπωσαν και έφτιαξαν μια παρουσίαση για τον Αισχίνη και μια για τον Λυσία τις οποίες και παρουσίασαν στην άλλη ομάδα. Μετά από κάθε ολοκλήρωση των παρουσιάσεων, ακολουθούσε συζήτηση σχετικά με τη ζωή και το έργο του κάθε Ρήτορα. Τέλος, αφού είχαμε μελετήσει και τους τρεις Ρήτορες , προσπαθήσαμε να βρούμε τα κοινά χαρακτηριστικά τους και να τα συνδέσουμε με την σύγχρονη πραγματικότητα, με τους σύγχρονους τρόπους πειθούς, με το πώς είναι σήμερα ένας Ρήτορας.

Το ταξίδι μας… Έπειτα ασχοληθήκαμε με τον επιχειρηματολογικό λόγο. Συνδέσαμε τη δραστηριότητα αυτή με το βιβλίο της γλώσσας και μελετήσαμε τη δομή του και τα χαρακτηριστικά του. Επεξεργαστήκαμε επιχειρηματολογικά κείμενα του βιβλίου και διαπιστώσαμε τους τρόπους με τους οποίους γίνεται η παραγωγή ενός τέτοιου κειμένου. Αναπτύξαμε γραπτά δύο επιχειρηματολογικά κείμενα, ο καθένας μόνος του και κάναμε ετεροδιόρθωση αυτών στην τάξη. Συζητήσαμε για το αν τα κείμενα των παιδιών μας έπεισαν, για το τι θα μπορούσαν να βελτιώσουν ή να προσθέσουν. Κάναμε διαχωρισμό τον επιχειρημάτων σε λογικά και συναισθηματικά. Έπειτα ακολούθησε επίσκεψη στην τάξη μας από έναν δικηγόρο, τον κ. Αίαντα Ρετσίνα, νομικό σύμβουλο σε ναυτιλιακή εταιρεία, ο οποίος αρχικά εξήγησε στους μαθητές τον τρόπο με τον οποίο γίνεται ένας αγώνας διττών λόγων, τη διάταξη των θρανίων-τραπεζιών στο χώρο, τους χρόνους που τηρούνται, ποια διαδικασία ακολουθείται, πότε γίνονται οι ερωτήσεις και με ποιον τρόπο. Μετά, έδωσε στους μαθητές το πρώτο θέμα, το οποίο για αρχή ήταν ένα από τα θέματα που είχαμε αναπτύξει και γραπτά στην τάξη , άφησε τις δύο ομάδες (λόγος-αντίλογος) να προετοιμαστούν και ορίστηκαν οι ομιλητές ώστε να ξεκινήσει το debate. Στη συνέχεια, ο αγώνας ξεκίνησε με ακροατές μαθητές και δασκάλους από άλλες τάξεις και κριτές τον δικηγόρο και εμένα. Αφού η διαδικασία ολοκληρώθηκε, ακολούθησε συζήτηση με τον δικηγόρο και τα παιδιά ώστε να διεξάγουμε τα τελικά συμπεράσματα.

Το ταξίδι μας… Έπειτα, ακολούθησε η διεξαγωγή άλλων πέντε αγώνων διττών λόγων με θέματα όμως κάθε φορά άγνωστα, που δεν είχαν συζητηθεί ξανά στην τάξη. Η διαδικασία που τηρήθηκε ήταν όπως έγινε και στον πρώτο αγώνα. Τα παιδιά ήταν χωρισμένα στις ίδιες πάλι ομάδες όμως κάθε φορά υπήρχαν διαφορετικοί ομιλητές , με διαφορετική θέση ο καθένας. Στους πέντε αυτούς αγώνες, ακροατές ήταν τις περισσότερες φορές μαθητές από άλλες τάξεις και κριτές εκπαιδευτικοί ενώ τη μία φορά δεν είχαμε κανέναν ακροατή και κριτές ορίστηκαν δύο μαθητές από την τάξη μας. Στο τέλος του προγράμματος αφιερώσαμε λίγο χρόνο για συζήτηση, για να διατυπώσουν οι μαθητές τις εμπειρίες τους, τι αποκόμισαν από τη διαδικασία αυτή.

Τι πετύχαμε; Μέσα από αυτό το πρόγραμμα πετύχαμε αρχικά να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους οι μαθητές σχετικά με τη Ρητορική τέχνη και τους τρεις σημαντικούς Ρήτορες (Δημοσθένη, Αισχίνη, Λυσία) που όπως διαπιστώθηκε ήταν λίγες. Επίσης οι μαθητές γνώρισαν καλύτερα τον επιχειρηματολογικό λόγο, τόσο γραπτό όσο και προφορικό, και ήρθαν πιο κοντά μεταξύ τους, συνεργάστηκαν, οργανώθηκαν, βελτίωσαν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες. Επιπροσθέτως μέσα από αυτό το πρόγραμμα προσπαθήσαμε να καλλιεργήσουν οι μαθητές κριτικό πνεύμα και σκέψη, να αξιολογούν τις πληροφορίες που δέχονται. Οι μαθητές στο τέλος του προγράμματος φαίνονταν πιο εξοικειωμένοι με την κριτική σκέψη απ΄όταν ξεκινήσαμε. Τέλος, βελτίωσαν τον προφορικό τους λόγο και τον ειρμό στη σκέψη, την οργάνωση του λόγου και τη σαφήνεια. Στην αρχή, το άθλημα των διττών λόγων ήταν δύσκολο γι΄αυτούς , είχαν δυσχέρεια στο να επιχειρηματολογήσουν για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Στο τέλος όμως, φαίνονταν πιο εξοικειωμένοι, πιο άνετοι με αυτή τη διαδικασία. Θεωρώ ότι τελικά άρεσε στους μαθητές αυτή η εμπειρία, την αντιμετώπισαν με όρεξη, ήταν κάτι διαφορετικό γι΄αυτούς.