ΓΕΝΙΚΑ

Ιστορική ανασκόπηση της Γενικής ∆ιδακτικής Συντηρητική κατεύθυνση Επηρεάζεται από αισθησιοκρατικές (empirismus), ορθολογιστικές (rationalismus) και απολυταρχικές αντιλήψεις του παρελθόντος Κυριότεροι εκπρόσωποι – Αντιπροσωπευτικά έργα Κομένιος – « Μεγάλη ∆ιδακτική »Κομένιος – « Μεγάλη ∆ιδακτική » John Lock – « ∆οκί µ ιο για την ανθρώπινη νόηση »John Lock – « ∆οκί µ ιο για την ανθρώπινη νόηση » Πεσταλότσι – « Λεονάρδος και Γερτρούδη »Πεσταλότσι – « Λεονάρδος και Γερτρούδη » Έρβαρτος – « Γενική Παιδαγωγική, υπαγορευ µ ένηΈρβαρτος – « Γενική Παιδαγωγική, υπαγορευ µ ένη από το σκοπό της εκπαιδεύσεως » από το σκοπό της εκπαιδεύσεως »

Ιστορική ανασκόπηση της Γενικής ∆ιδακτικής Προοδευτική κατεύθυνση Χρησιµοποιεί τη διαλογική διδασκαλίαΧρησιµοποιεί τη διαλογική διδασκαλία Το µάθηµα παρουσιάζεται σε συνεργασίαΤο µάθηµα παρουσιάζεται σε συνεργασία καθηγητή-µαθητών καθηγητή-µαθητών ∆υναµική συµµετοχή των µαθητών στην παρουσίαση∆υναµική συµµετοχή των µαθητών στην παρουσίαση Χρήση της πρακτικής εξάσκησης καιΧρήση της πρακτικής εξάσκησης και µάθηση µέσα από την πράξη (learning by doing)µάθηση µέσα από την πράξη (learning by doing)

Προοδευτική κατεύθυνση ∆εν στηρίζεται στην αρχή της αυθεντίας∆εν στηρίζεται στην αρχή της αυθεντίας Όχι ανταγωνισµός - συνεργασίαΌχι ανταγωνισµός - συνεργασία Όχι ποινές, εξαναγκασµός - ενθάρρυνσηΌχι ποινές, εξαναγκασµός - ενθάρρυνση Όχι παπαγαλισµός - κριτική,δηµιουργική σκέψηΌχι παπαγαλισµός - κριτική,δηµιουργική σκέψη Όχι αδράνεια - προβληµατισµόςΌχι αδράνεια - προβληµατισµός Όχι αναπαραγωγική - παραγωγική εργασίαΌχι αναπαραγωγική - παραγωγική εργασία

∆ιδασκαλία και Μάθηση Ορισµός της διδασκαλίας Συνάρτηση των παιδαγωγικών κατευθύνσεων και δεδοµένων κάθε εποχής (οικονοµικών, πολιτικών κλπ) Τρεις οµάδες ορισµών ∆ιδασκαλοκεντρικοί∆ιδασκαλοκεντρικοί ΜαθησιοκεντρικοίΜαθησιοκεντρικοί Σύνθετοι ορισµοίΣύνθετοι ορισµοί

δασκαλοκεντρική προσέγγιση Η διδασκαλία είναι µια συστηµατική και συνειδητή προσπάθεια, µε την οποία επιδιώκεται η µεταβίβαση ποικίλων γνώσεων και δεξιοτήτων από το διδάσκονται στο διδασκόµενο Η διδασκαλία είναι µια συστηµατική και συνειδητή προσπάθεια, µε την οποία επιδιώκεται η µεταβίβαση ποικίλων γνώσεων και δεξιοτήτων από το διδάσκονται στο διδασκόµενο

δασκαλοκεντρική προσέγγιση Κάποιος προσφέρει γνωσιολογικά στοιχείαΚάποιος προσφέρει γνωσιολογικά στοιχεία και κάποιος τα δέχεται και κάποιος τα δέχεται ∆άσκαλος: δυναµικός, ενεργητικός,∆άσκαλος: δυναµικός, ενεργητικός, κυρίαρχος ρόλος Μαθητής: στατικός, αδρανής ρόλοςΜαθητής: στατικός, αδρανής ρόλος Η µάθηση εξαρτάται βασικά από τον δάσκαλο

Μαθησιοκεντρική προσέγγιση Ο ρόλος του δασκάλου είναι καθοδηγητικός µάλλον παρά διδακτικός. Ο δάσκαλος καλείται να βοηθήσει κυρίως το µαθητή για να µάθει.Ο ρόλος του δασκάλου είναι καθοδηγητικός µάλλον παρά διδακτικός. Ο δάσκαλος καλείται να βοηθήσει κυρίως το µαθητή για να µάθει. Ο ρόλος του δασκάλου δεν είναι µοναδικόςΟ ρόλος του δασκάλου δεν είναι µοναδικός και απόλυτος στη διδακτική διαδικασία

Μαθησιοκεντρική προσέγγιση «Ό,τι µπορεί να σκεφθεί, να βρει, να πει και να«Ό,τι µπορεί να σκεφθεί, να βρει, να πει και να κάνει ο µαθητής, πρέπει να αποφεύγει να το λέει και να το κάνει ο δάσκαλος» Όσο άριστη και αν είναι η διδασκαλία, θα έχειΌσο άριστη και αν είναι η διδασκαλία, θα έχει πενιχρά αποτελέσµατα αν απευθύνεται σε αδιάφορους και αδρανείς µαθητές Η µάθηση είναι βασικά ατοµική υπόθεση τουΗ µάθηση είναι βασικά ατοµική υπόθεση τουµαθητή

Η πορεία της διδασκαλίας Πορείες διαγραµµατικές και εύκαµπτεςΠορείες διαγραµµατικές και εύκαµπτες Η διδασκαλία διεξάγεται βάσει σχεδιαγράµµατος, το οποίο παρέχει ελαστικότητα και ευκινησία και διευκολύνει την αυτενέργειαΗ διδασκαλία διεξάγεται βάσει σχεδιαγράµµατος, το οποίο παρέχει ελαστικότητα και ευκινησία και διευκολύνει την αυτενέργεια Το σύστηµα δεν υπερτιµά ούτε υποτιµά την αξίαΤο σύστηµα δεν υπερτιµά ούτε υποτιµά την αξία της πορείας της διδασκαλίας Η πορεία διδασκαλίας είναι χρήσιµη αλλά όχιΗ πορεία διδασκαλίας είναι χρήσιµη αλλά όχιαπόλυτη

Η πορεία της διδασκαλίας ∆ιάρθρωση της πορείας της διδασκαλίας Έρβατος - πενταµερής πορεία προπαρασκευήπροπαρασκευή ΠροσφοράΠροσφορά ΣύγκρισηΣύγκριση ΣύλληψηΣύλληψη Άσκηση-ΕφαρµογήΆσκηση-Εφαρµογή

Η πορεία της διδασκαλίας ∆ιάρθρωση της πορείας της διδασκαλίας Σχολείο Εργασίας δέχεται τέσσερα στάδια Προετοιμασία ή εισαγωγή (Preparation)Προετοιμασία ή εισαγωγή (Preparation) Παρουσίαση ή προσφορά (Presentaion)Παρουσίαση ή προσφορά (Presentaion) Εφαρμογή (Application)Εφαρμογή (Application) Δοκιμασία ή έλεγχος (checking and testing)Δοκιμασία ή έλεγχος (checking and testing)

Η πορεία της διδασκαλίας ∆ιάρθρωση της πορείας της διδασκαλίας Επηρεάζεται βασικά από τον παράγοντα µαθητή (ηλικία, διανοητικό επίπεδο, αριθµος µαθητών,γνώσεις τους), ιδιαίτερα από τη δυνατότητα του µαθητή να µαθαίνειΕπηρεάζεται βασικά από τον παράγοντα µαθητή (ηλικία, διανοητικό επίπεδο, αριθµος µαθητών,γνώσεις τους), ιδιαίτερα από τη δυνατότητα του µαθητή να µαθαίνει

Η πορεία της διδασκαλίας ∆ιάρθρωση της πορείας της διδασκαλίας Επηρεάζεται επίσης από τη φύση -είδος και περιεχόµενο του µαθήµατοςΕπηρεάζεται επίσης από τη φύση -είδος και περιεχόµενο του µαθήµατος Καταλληλότερος, πλέον, θεωρείται ο όρος πορεία της µαθήσεωςΚαταλληλότερος, πλέον, θεωρείται ο όρος πορεία της µαθήσεως

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της προετοιµασίας ή προπαρασκευής Το στάδιο αυτό αποβλέπει στη διανοητική και ψυχολογική προπαρασκευή των µαθητών, για την πληρέστερη κατανόηση των νέων γνώσεων Βασικό: η συγκέντρωση ενδιαφέροντος:Βασικό: η συγκέντρωση ενδιαφέροντος: συγκέντρωση προσοχής, προετοιµάζουµε συναισθηµατικά, ευχαρίστηση, δεκτικότητα

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της προετοι μ ασίας /προπαρασκευής Η διανοητική προετοιµασία επιτυγχάνεται: µε το συστηµατικό καθορισµό του περιεχοµένου του νέου µαθήµατος,µε το συστηµατικό καθορισµό του περιεχοµένου του νέου µαθήµατος, µε τη συσχέτισή του µε τα προηγούµενα,µε τη συσχέτισή του µε τα προηγούµενα, µε την υπόδειξη της ειδικής ωφέλειας από τηνµε την υπόδειξη της ειδικής ωφέλειας από την εκµάθησή του στους µαθητές εκµάθησή του στους µαθητές με την ανάλυση του κύκλου των παραστάσεων,των ιδεών και των βιωµάτων του µαθητή, οι οποίες είναι συγγενείς µε το µάθηµαμε την ανάλυση του κύκλου των παραστάσεων,των ιδεών και των βιωµάτων του µαθητή, οι οποίες είναι συγγενείς µε το µάθηµα

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Τρόποι καλής προπαρασκευήςΤρόποι καλής προπαρασκευής Με σύντοµη αναφορά στα προηγούµενα Με κατάλληλες ερωτήσεις, οι οποίες προκαλούν το ενδιαφέρον Με σχετική συζήτηση µεταξύ των µαθητών Με σχολιασµό-επεξήγηση του τίτλου του µαθήµατος Με τη χρησιµοποίηση εποπτικών µέσων Με την επίδειξη πραγµατικών αντικειµένων

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της παρουσιάσεως Το στάδιο της παρουσιάσεως Έννοια και ονοµασίες Η προσφορά της νέας ύλης, όταν ο µαθητής είναι πια προετοιµασµένος για να δεχθεί τις νέες γνώσεις-δεξιότητες «Σύνθεση». Προσφέρεται η νέα ύλη, αναπτύσσεται το θέµα, επιδεικνύονται οι βασικές σχέσεις. Συντίθενται νέες παραστάσεις. Συνενώνονται οι νέες µε τις παλαιές προσλαµβάνουσες

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της παρουσιάσεως Το στάδιο της παρουσιάσεως Τµηµατική παρουσίαση Συνολική παρουσίαση Θεωρητική - Πρακτική παρουσίαση Θεωρητικά µαθήµατα Μέθοδος διαλέξεως ή συζητήσεως Μαθήµατα δεξιότητας Μέθοδος επιδείξεως

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της εφαρµογής Η µεταβολή των µορφολογικών στοιχείων σε ενεργητικά,η µετατροπή της θεωρίας σε πράξη, η ικανότητα χρήσης της γνώσης, αποκτούνται µέσω της άσκησης Μάθηση µε την πράξη: ο κάθε µαθητής προσπαθεί να εφαρµόσει τις γνώσεις ή δεξιότητες, τις οποίες έχει διδαχθεί στο προηγούµενο στάδιο

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της εφαρµογήςΤο στάδιο της εφαρµογής Στα θεωρητικά-πληροφοριακά µαθήµατα, η εφαρµογή αποβλέπει κυρίως στην εµπέδωση, στη σταθεροποίηση των γνώσεων και στην αξιοποίησή τους για την λύση διαφόρων προβληµάτων Απαραίτητη η εξάσκηση των µαθητών στην αντιµετώπιση προβληµάτων, συνθηκών, καταστάσεων που προσεγγίζουν στην πραγµατικότητα

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της εφαρµογής. Τρόποι εφαρµογής Ασκήσεις και προβλήµατα Απαντήσεις σε ερωτήσεις κρίσεως Σχεδιαγράµµατα και ιχνογραφήµατα Κατασκευή αντικειµένων, µετρήσεις ∆ιατύπωση κρίσεων, εκτιµήσεων, συµπερασµάτων Μορφωτικές επισκέψεις

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της δοκιµασίας ή ελέγχου Το στάδιο της δοκιµασίας ή ελέγχου Είναι αναγκαία η διαπίστωση της απόδοσης της διδασκαλίας εξακρίβωση ποσότητας - ποιότητας γνώσεων και δεξιοτήτων που απέκτησαν οι µαθητές σε ένα µάθηµα

Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας Το στάδιο της δοκιµασίας ή ελέγχου. Πώς γίνεται η δοκιµασία;Το στάδιο της δοκιµασίας ή ελέγχου. Πώς γίνεται η δοκιµασία; Η δοκιµασία των γνώσεων γίνεται µε διάφορα τεστ Πολλαπλής επιλογής, Συζεύξεως. Ορθό-λάθος, Συµπληρώσεως, αναπτύξεως, προφορικές ερωτήσεις Επιδιώκουµε να διαπιστώσουµε εάν οι µαθητές είναι κάτοχοι των πληροφοριών, αλλά και αν µπορούν να τις αξιοποιήσουν στην πράξη

Το σχέδιο µαθήµατος Το σχέδιο µαθήµατος Το σχέδιο µαθήµατος είναι: η γραπτή περίληψη κάποιου µαθήµατος, όπως ο διδάσκοντας αποφάσισε να το διδάξειΤο σχέδιο µαθήµατος είναι: η γραπτή περίληψη κάποιου µαθήµατος, όπως ο διδάσκοντας αποφάσισε να το διδάξει Το σχέδιο αναφέρει: Την ύλη που θα διδαχθείΤην ύλη που θα διδαχθεί Τη σειρά µε την οποία θα διδαχθείΤη σειρά µε την οποία θα διδαχθεί Τη µέθοδο διδασκαλίας που θα χρησιµοποιηθείΤη µέθοδο διδασκαλίας που θα χρησιµοποιηθεί Τα υλικά και εποπτικά µέσα που θα απαιτηθούνΤα υλικά και εποπτικά µέσα που θα απαιτηθούν Το χρόνο που θα απαιτηθεί για το µάθηµαΤο χρόνο που θα απαιτηθεί για το µάθηµα

Προετοιµασία του σχεδίου µαθήµατος 1. Προσδιορισµός του αντικειµένου του µαθήµατος 2. Καθορισµός του σκοπού του µαθήµατος 3. Οργάνωση της ύλης (σύµφωνα µε την Πορεία της ∆ιδασκαλίας) 4. Εκλογή της µεθόδου διδασκαλίας 5. Εξεύρεση της εργασίας που θα αναθέσουµε 6. Ανακεφαλαίωση (πρόβλεψη βασικών στοιχείωντης) 7. Καθορισµός και εξεύρεση εποπτικών µέσων & υλικών 8. Καταχώρηση της βιβλιογραφίας8. Καταχώρηση της βιβλιογραφίας

Βασικές αρχές διδακτικής

Η αρχή της αυτενέργειας Αυτενέργεια: όχι αυτοαγωγή, απόλυτη ελευθερία, αναρχία Αυτενέργεια: όχι αυτοαγωγή, απόλυτη ελευθερία, αναρχία ∆εν αποκλείεται η καθοδήγηση από τον καθηγητή, όµως ενισχύεται η αυθόρµητη συµµετοχή των µαθητών∆εν αποκλείεται η καθοδήγηση από τον καθηγητή, όµως ενισχύεται η αυθόρµητη συµµετοχή των µαθητών Αυτενέργεια: παραγωγική ενέργεια, προσωπική πρωτοβουλία, πνευµατικές και σωµατικές ατοµικές δυνάµεις, συνειδητή και αυτόβουλη συµµετοχή στη διαδικασία της µαθήσεωςΑυτενέργεια: παραγωγική ενέργεια, προσωπική πρωτοβουλία, πνευµατικές και σωµατικές ατοµικές δυνάµεις, συνειδητή και αυτόβουλη συµµετοχή στη διαδικασία της µαθήσεως Υποκίνηση-υποβοήθηση στους µαθητές (πχ αυτενεργός διάλογος – Μαιευτική µέθοδος)Υποκίνηση-υποβοήθηση στους µαθητές (πχ αυτενεργός διάλογος – Μαιευτική µέθοδος)

Η αρχή της εποπτικότητας Εποπτεία=η παράσταση, εικόνα κάποιουΕποπτεία=η παράσταση, εικόνα κάποιου αντικειµένου, η οποία µας δηµιουργείται µέσα από οποιαδήποτε αίσθηση Εποπτική διδασκαλία: η διδασκαλία πουΕποπτική διδασκαλία: η διδασκαλία που χρησιµοποιεί εποπτικά µέσα, ανεξάρτητα από τη µέθοδό της

Η αρχή της εργασίας Για την επιτυχία της διδασκαλίας δεν αρκεί να είναι οι µαθητές ακροατές ή θεατές, αλλά είναι απαραίτητο να µαθαίνουν µε εφαρµογές, µε πρακτικές εξασκήσεις,µε εργασίεςΓια την επιτυχία της διδασκαλίας δεν αρκεί να είναι οι µαθητές ακροατές ή θεατές, αλλά είναι απαραίτητο να µαθαίνουν µε εφαρµογές, µε πρακτικές εξασκήσεις,µε εργασίες «Ποιούντες µανθάνοµεν» - Αριστοτέλης«Ποιούντες µανθάνοµεν» - Αριστοτέλης «Μάθηση µέσα από την πράξη» - Dewey«Μάθηση µέσα από την πράξη» - Dewey

Η αρχή της επικαιρότητας Επανασύνδεση διδασκαλίας και ζωής, συσχέτιση µε επίκαιρα προβλήµατα, αναζητήσεις και επιδιώξεις της εποχής συγχρονισµός µε πραγµατική ζωή µαθητών

Η αρχή της ενισχύσεως Ενίσχυση (reinforcement)Ενίσχυση (reinforcement) η ενδυνάµωση της επιθυµίας για µάθηση και η παράταση της αρχικής δραστηριοποίησης του µαθητή µέχρι να πραγµατοποιηθεί ο επιδιωκώµενος σκοπόςη ενδυνάµωση της επιθυµίας για µάθηση και η παράταση της αρχικής δραστηριοποίησης του µαθητή µέχρι να πραγµατοποιηθεί ο επιδιωκώµενος σκοπός ∆ύο τα κυριότερα µέσα της αρχής της ενισχύσεως Η επιθυµία της επιτυχίαςΗ επιθυµία της επιτυχίας Η ενθάρρυνσηΗ ενθάρρυνση

Η αρχή της κοινωνικότητας Πρέπει να ενισχύεται η κοινοτική ζωήΠρέπει να ενισχύεται η κοινοτική ζωή Σηµαντικό στην εποχή µας «Η ένταση των τεχνολογικών εξελίξεων τείνει να περιορίσει το χώρο των κοινωνικών αξιών και να εµποδίσει την οµαλή ανάπτυξη της κοινωνικότητάς µας» Σηµαντική η ανάπτυξη του αισθήµατος συνεργασίας Η κοινωνική αγωγή = η διαπαιδαγώγηση του ατόµου ώστε να γίνει ευεργετικός παράγοντας στο κοινωνικό του περιβάλλον (πχ εκλογή επαγγέλµατος

Η αρχή της ατοµικότητας Με την αρχή της ατοµικότητας επιδιώκουµε εξατοµίκευση της διδακτικής ενέργειας,Με την αρχή της ατοµικότητας επιδιώκουµε εξατοµίκευση της διδακτικής ενέργειας, διευκολύνουµε το µαθητή να εργαστεί ανάλογα µε την ατοµικότητα και τις δεξιότητες του, µε τον ατοµικό του ρυθµό και τρόποδιευκολύνουµε το µαθητή να εργαστεί ανάλογα µε την ατοµικότητα και τις δεξιότητες του, µε τον ατοµικό του ρυθµό και τρόπο Κάθε µαθητής να µπορεί να προοδεύσει µε τη φυσική του ταχύτητα µαθήσεως, ανεξάρτητα από την πρόοδο των άλλωνΚάθε µαθητής να µπορεί να προοδεύσει µε τη φυσική του ταχύτητα µαθήσεως, ανεξάρτητα από την πρόοδο των άλλων

Η αρχή της βιωµατικότητας Μονιµότητα, διατήρηση του βιώµατοςΜονιµότητα, διατήρηση του βιώµατος Συνολικότητα, αλληλεξάρτηση διανοητικών,Συνολικότητα, αλληλεξάρτηση διανοητικών, συναισθηµατικών και σωµατικών εκδηλώσεων Ετοιµότητα µε την οποία ανακαλείται στη µνήµηΕτοιµότητα µε την οποία ανακαλείται στη µνήµη Ένταση, η οποία δραστηριοποιεί ανάλογα το άτοµοΈνταση, η οποία δραστηριοποιεί ανάλογα το άτοµο ∆ηµιουργία έντονου ενδιαφέροντος που ωθεί σε αυτενεργό δράση∆ηµιουργία έντονου ενδιαφέροντος που ωθεί σε αυτενεργό δράση

Η αξιολογική αρχή Αξιολογική αρχή: ο παιδαγωγούµενός εκλαµβάνεται σαν ολότητα ψυχοβιολογικοσωµατική.Αξιολογική αρχή: ο παιδαγωγούµενός εκλαµβάνεται σαν ολότητα ψυχοβιολογικοσωµατική. Η ζωή του ανθρώπου εκτείνεται πολύ πέρα του φυσικού και βιολογικού στοιχείου, στη σφαίρα του πνεύµατοςΗ ζωή του ανθρώπου εκτείνεται πολύ πέρα του φυσικού και βιολογικού στοιχείου, στη σφαίρα του πνεύµατος Με την αξιολογική αρχή επιδιώκεται η καλλιέργεια των πνευµατικών αξιώνΜε την αξιολογική αρχή επιδιώκεται η καλλιέργεια των πνευµατικών αξιών

∆εν πρέπει να λησµονήσουµε τον πνευµατικό πολιτισµό,∆εν πρέπει να λησµονήσουµε τον πνευµατικό πολιτισµό, Πρέπει να δώσουµε βαρύτητα στην ανθρωπιστική αγωγή, στο φιλοσοφικό και θρησκευτικό στοχασµόΠρέπει να δώσουµε βαρύτητα στην ανθρωπιστική αγωγή, στο φιλοσοφικό και θρησκευτικό στοχασµό Επιδίωξη: η γνωριµία των µαθητών µε τις ανώτερες αξίες (δικαιοσύνη, ελευθερία, αρετή, ωραίο)Επιδίωξη: η γνωριµία των µαθητών µε τις ανώτερες αξίες (δικαιοσύνη, ελευθερία, αρετή, ωραίο) Η καλλιέργεια των κοινωνικών, ασθητικών, εθνικών, παγκόσµιων αξιώνΗ καλλιέργεια των κοινωνικών, ασθητικών, εθνικών, παγκόσµιων αξιών

Η αρχή της ανατροφοδοτήσεως Αυτός που µαθαίνει είναι σκόπιµο να πληροφορείται σχετικά µε την πορεία τηςΑυτός που µαθαίνει είναι σκόπιµο να πληροφορείται σχετικά µε την πορεία της µαθήσεώς του, διότι η πληροφόρηση του ενισχύει, ανατροφοδοτεί, επηρεάζει θετικά την παραπέρα πορεία του Η πληροφόρηση αυτή πρέπει να γίνεται στονΗ πληροφόρηση αυτή πρέπει να γίνεται στον κατάλληλο χρόνο