Σταυροφορίες

Ορισμός των σταυροφοριών 11ος αι.-13oς αι. «Iερές» εκστρατείες Χριστιανοί ηγεμόνες /Πάπας Επίσημος στόχος: απελευθέρωση Παναγίου Τάφου και Αγίων Τόπων (Συρία –Παλαιστίνη)

Παράγοντας που επηρέασε Πραγματικές αιτίες Απόκτηση πλούτου και νέων φέουδων (οικονομικό & πολιτικό κίνητρο: εξουσία & γόητρο) από την αριστοκρατία της Δυτικής Ευρώπης Οικονομικά προβλήματα στη Δυτ. Ευρώπη: υπερπληθυσμός, έλλειψη καλλιεργήσιμης γης (οικονομικό κίνητρο για φτωχούς) Επιδίωξη ναυτικών ιταλικών πόλεων για κυριαρχία και έλεγχο του εμπορίου στην Ανατολική Μεσόγειο (οικονομικό κίνητρο) Προσπάθεια Καθολικής Εκκλησίας (Πάπα) να επικρατήσει των άλλων χριστιανικών Εκκλησιών (θρησκευτικό αλλά κυρίως πολιτικό & οικονομικό κίνητρο) Βυζαντινή αυτοκρατορία και αραβικά Χαλιφάτα σε περίοδο μη ευρωστίας (ακμής) στρατιωτικής. Παράγοντας που επηρέασε Φημολογία για ωμότητες Αράβων και Τούρκων κατά των χριστιανών προσκυνητών στους Αγίους Τόπους (ιδεολογικό κίνητρο)

Α΄ Σταυροφορία (1096-1099) Ο Πάπας ανταποκρίνεται στο κάλεσμα του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού για βοήθεια στρατιωτική, ώστε να απωθηθούν οι Σελτζούκοι Τούρκοι από τα βυζαντινά εδάφη και από τους Αγίους Τόπους. Μια πρώτη «λαϊκή» εκστρατεία αποτυγχάνει αλλά η δεύτερη, οργανωμένη από τους φεουδάρχες, επιτυγχάνει: α) επανακτώνται για τους βυζαντινούς κάποια χαμένα εδάφη, β) ιδρύονται κρατίδια λατινικά στην Ανατολική Μεσόγειο και δη στους Αγίους Τόπους.

Η Ανατολική Μεσόγειος ακριβώς πριν την Α΄ Σταυροφορία (1097) Σελτζούκοι Άραβες

Τα λατινικά κρατίδια μετά την Α΄ Σταυροφορία στην ανατολική Μεσόγειο Σελτζούκοι Βυζαντινή αυτοκρατορία Άραβες

Β΄ Σταυροφορία (1147-1149) Aφορμή: Αποτέλεσμα: Αποτυχία Η άλωση της Έδεσσας, πόλης λατινικού κράτους της Ανατολικής Μεσογείου (1144) Αποτέλεσμα: Αποτυχία

Η βυζαντινή αυτοκρατορία και οι γείτονές της το 1180. Χαλιφάτο (Αραβικό)

Γ΄ Σταυροφορία 1189-1192 Αποτελέσματα: Ανάκτηση κάποιων λιμανιών των Αγίων Τόπων αλλά όχι της Ιερουσαλήμ. Επετράπη όμως από τον Άραβα χαλίφη Σαλαντίν στους χριστιανούς εμπόρους και στους προσκυνητές να επισκέπτονται ελεύθερα την Ιερουσαλήμ. Σημαντική για το Βυζάντιο η απώλεια της Κύπρου, που Καταλαμβάνεται από τον Άγγλο βασιλιά Ριχάδρο Λεοντόκαρδο και παραδίδεται στο Φράγκο Γουίδο Λουιζινιάν (1192). Ιερουσαλήμ: παραμένει εκτός λατινικού κράτους

Δ΄ Σταυροφορία 1202-1204 Διαμάχη για την εξουσία: Ο Αλέξιος Δ΄ Άγγελος ζητά βοήθεια από τους Σταυροφόρους, για να ανακαταλάβει τον θρόνο. Υπόσχεται μεγάλη αμοιβή. Έτσι οι Σταυροφόροι αλλάζουν πορεία  Αντί να κατευθυνθούν στους Άγιους Τόπους φτάνουν στην Κων/πολη. Την καταλαμβάνουν και την παραδίδουν στον Αλέξιο Δ’ Άγγελο. Όμως ο Αλέξιος Δ’ αθετεί τις υποσχέσεις του. 12 Απριλίου 1204: Οι Σταυροφόροι πολιορκούν, κυριεύουν και λεηλατούν την Πόλη. Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι των κρατών που συνεργάστηκαν στη Σταυροφορία μοιράζονται κάποια βυζαντινά εδάφη και ορισμένα θα τα διατηρήσουν για αιώνες (π.χ. η Βενετία κρατά δική της την Κρήτη μέχρι τον 17ο αιώνα).

Τα κράτη που προέκυψαν μετά το 1204 Βενετικό κρ. Λατινικά κράτη Βυζαντινά κράτη Σελτζούκοι

Αποτελέσματα Δ΄ Σταυροφορίας Αποτελέσματα Δ΄ Σταυροφορίας 1) Η Βυζαντινή αυτοκρατορία, ακόμα και όταν θα ανακτήσει ένα μέρος των κατακτημένων από τους φεουδάρχες της Δύσης εδαφών, δε θα καταφέρει να ορθοποδήσει ποτέ από αυτό το πλήγμα. Η Λατινοκρατία είναι η αρχή της σταδιακής συρρίκνωσης του Βυζαντίου. 2) Αντίθετα η Δύση θα επωφεληθεί από τα λάφυρα που θα αποκτήσουν οι φεουδάρχες καταλαμβάνοντας την πλούσια Πόλη αλλά και από τις παραλιακές κτήσεις που θα διευκολύνουν την ανάπτυξη του εμπορίου της και άρα τη συσσώρευση πλούτου. Το αστέρι της Δύσης έχει ανατείλει. 3) Η βίαιη άλωση της Πόλης από τους χριστιανούς της Δύσης βαθαίνει το χάσμα μεταξύ Δυτικής Εκκλησίας (Καθολικής ή Παπικής) και Ανατολικής (Ορθόδοξης) που ξεκίνησε με διαφωνίες θεολογικές (το λεγόμενο Σχίσμα των Εκκλησιών) αλλά εξελίχθηκε σε σύγκρουση για την πρωτοκαθεδρία στον χριστιανικό κόσμο. 3) Κατά τη διάρκεια του αγώνα για την ανάκτηση των χαμένων εδαφών αναπτύσσεται ένα εθνικό αίσθημα μεταξύ των βυζαντινών. Αναζητούνται οι ρίζες στο απώτερο παρελθόν και αλλάζει η άποψη για την ελληνική αρχαιότητα, η οποία πλέον θεωρείται συμβατή με τη χριστιανική πίστη.