ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ

Απασχόληση στον Αγροτικό Χώρο Η αναδιάρθρωση της αγροτικής οικονομίας «άλλαξε» τους οικονομικούς τομείς στους οποίους απασχολούνται οι άνθρωποι των αγροτικών περιοχών αλλά και τη φύση της εργασίας στην ύπαιθρο… … π.χ. φθίνουσα πορεία της απασχόλησης σε γεωργία, δασοκομία κλπ. … αύξηση απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών → επαναπροσδιορισμός του εργατικού δυναμικού στην ύπαιθρο.

Απασχόληση στον Αγροτικό Χώρο Ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας κατά τη διάρκεια του 20ου αι. «άλλαξε» το ρόλο της αγροτικής εργασίας… … μείωση εργατικού δυναμικού… … έξοδος από γεωργία … … η φύση της γεωργικής δουλειάς άλλαξε για αυτούς που παρέμειναν στον κλάδο εξαιτίας της εκμηχάνισης και της εξειδίκευσης … … εποχική απασχόληση … … αύξηση επιχειρηματικής γεωργίας …

Απασχόληση στον Αγροτικό Χώρο … από την άλλη αναπτύχθηκε ο κλάδος των υπηρεσιών ως ο μεγαλύτερος εργοδότης στην ύπαιθρο… … π.χ. εγκατάσταση επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών… … επέκταση δημόσιου τομέα → αύξηση θέσεων εργασίας για επαγγελματίες, εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, διευθυντές κλπ. → οι παραπάνω θέσεις συχνά καλύπτονταν από εργατικό δυναμικό προερχόμενο από άλλες περιφέρειες και σχετίζονται με τη μετανάστευση μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων…

Απασχόληση στον Αγροτικό Χώρο … ο κλάδος των υπηρεσιών που σημείωσε αλματώδη μεγέθυνση περιλαμβάνει την απασχόληση σε τουρισμό, εστιατόρια, λιανεμπόριο, τηλεφωνικά κέντρα και παροχή δημόσιων υπηρεσιών … … οι παραπάνω κλάδοι ταυτίζονται με χαμηλής ειδίκευσης θέσεις, χαμηλές αμοιβές, και εποχικές θέσεις εργασίας… … ενώ παρατηρείτε συγκέντρωση του εργατικού δυναμικού στον ελληνικό αγροτικό χώρο στις μικρές επιχειρήσεις (υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε εθνικό επίπεδο) … επίσης παρατηρείτε μια μείξη αυτοαπασχόλησης και μισθωτής εργασίας σε αντίθεση με τις αστικές περιοχές.

ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Παρατηρούνται νέες κοινωνικές κατασκευές για τους ρόλους των δύο φύλων όσο αφορά τη γεωργική απασχόληση… … γιατί η γεωργική απασχόληση ταυτίζεται κυρίως με τον ανδρισμό… … ενώ στις γυναίκες αγρότισσες αποδιδόταν ο ρόλος στα οικιακά… … αυτός ο καταμερισμός εργασίας υποεκτίμησε το μέγεθος και την αξία της συνεισφοράς των γυναικών στη λειτουργία της γεωργικής οικονομίας

Φύλο και Απασχόληση Από την άλλη πολλές νέες δουλειές που δημιουργούνται σε αναπτυσσόμενους τομείς της αγροτικής οικονομίας καταλαμβάνονται από γυναίκες… … η γυναικεία απασχόληση στον τουρισμό έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στις αγροτικές περιοχές… … αυτό αποτελεί σε αρκετές περιπτώσεις την αναγκαιότητα των νοικοκυριών για διπλό εισόδημα… … υπάρχουν έμφυλες διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι επιπρόσθετες δραστηριότητες αναλαμβάνονται από τους άνδρες και τις γυναίκες… … οι άνδρες συνήθως έχουν μια τυπική δεύτερη δουλειά εκτός γεωργίας και οικίας σε αντίθεση με τις γυναίκες

Μετανάστες εργαζόμενοι – Ξένο εργατικό δυναμικό Ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας μπορεί να έχει μειώσει το αγροτικό δυναμικό που απορροφά η γεωργία, υπάρχουν όμως εντατικές καλλιέργειες, πχ. κηπευτικά θερμοκηπίων όπου το εργατικό δυναμικό καλύπτεται από οικονομικούς μετανάστες… … η παρουσία οικονομικών μεταναστών από τον αναπτυσσόμενο κόσμο στο αγροτικό εργατικό δυναμικό του αναπτυγμένου κόσμου μπορεί να θεωρηθεί ως μια διάσταση της παγκοσμιοποίησης της κινητικότητας… … στην περίπτωση αυτή οι εργαζόμενοι μετανάστες καταλαμβάνουν χαμηλής ειδίκευσης, περιθωριακές και συνήθως εποχικές θέσεις…

Μετανάστες εργαζόμενοι – Ξένο εργατικό δυναμικό Η εισαγωγή οικονομικών μεταναστών στην Ελληνική γεωργία συνδέεται με τη διεύρυνση των ευκαιριών εργασίας για τους κατοίκους του αγροτικού χώρου (π.χ. εκσυγχρονισμός γεωργικής εκμετάλλευσης, τουρισμός ή άλλη εξω-γεωργική απασχόληση)… … η απασχόληση οικονομικών μεταναστών έχει αρχίσει να εξαπλώνεται από τη γεωργία προς άλλους τομείς της αγροτικής οικονομίας… … στην περίπτωση της γεωργίας οι μετανάστες καλύπτουν ένα κενό στην προσφορά εργατικού δυναμικού ή εκτοπίζουν το υφιστάμενο εργατικό δυναμικό κυρίως σε άλλους τομείς…

Μετανάστες εργαζόμενοι – Ξένο εργατικό δυναμικό Τα παραπάνω συμβάλλουν στη διαμόρφωση νέων κοινωνικών διαφοροποιήσεων και στη συγκρότηση νέων κοινωνικών ομάδων μεταναστών στην ελληνική ύπαιθρο… 1- μετανάστες που απασχολούνται σαν μόνιμο ή ημι-μόνιμο εργατικό δυναμικό στη γεωργία. Ο σύζυγος εργάζεται ως μόνιμος μισθωτός στη γεωργία και η σύζυγος παρέχει κατ’ οίκον υπηρεσίες ή εργάζεται στη μεταποίση αγροτικών προϊόντων, 2- μετανάστες που εργάζονται ως αυτοαπασχολούμενοι αγρότες οι ίδιοι που είτε νοικιάζουν άμεσα γη είτε αναλαμβάνουν μισιακά την καλλιέργεια,

Μετανάστες εργαζόμενοι – Ξένο εργατικό δυναμικό 3 - μετανάστες που απασχολούνται κατά κύριο λόγο ή αποκλειστικά εκτός γεωργίας σε άλλες μη γεωργικές δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν στην ύπαιθρο, 4 – μετανάστες εποχικοί εργάτες χωρίς οικογένειες. Είναι αναμφίβολα μη ενταγμένοι και συνήθως ζουν και εργάζονται σε καθεστώς ανασφάλειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Δεν έχουν σαφές μεταναστευτικό σχέδιο χαρακτηρίζονται από ευκαιριακή συμπεριφορά και καταλαμβάνουν τη χαμηλότερη θέση στη διαστρωμάτωση των μεταναστών

ΣΥΝΟΨΗ Η οικονομική αναδιάρθρωση αναμόρφωσε τις αγορές εργασίας στον αγροτικό χώρο: - αύξησε το εύρος δυνατοτήτων απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές εκτός γεωργίας, - μετέβαλε τη φύση του εργατικού δυναμικού με μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών και την επιστράτευση ξένων οικονομικών μεταναστών για να συμπληρώσουν τα κενά στην προσφορά εργατών σε θέσεις βασικής, ανειδίκευτης εργασίας στη γεωργία και σε άλλους τομείς.

ΦΤΩΧΕΙΑ, ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ Ορισμός φτώχειας: είναι μια απόλυτη κατάσταση που σχετίζεται με την οικονομική θέση και δύναμη ενός νοικοκυριού ή ατόμου, Η αποστέρηση δηλώνει ότι κάποιες κοινότητες, νοικοκυριά ή άτομα έχουν λιγότερους πόρους από άλλα. Δηλ. η αποστέρηση αναφέρεται σε οικονομικές συνθήκες μπορεί όμως να σχετίζεται με την υγεία, την εκπαίδευση, τις μεταφορές ή την πρόσβαση στις υπηρεσίες, Ο κοινωνικός αποκλεισμός αποτελεί ευρύτερο όρο αυτού της φτώχειας και αφορά τους τρόπους με τους οποίους τα αγροτικά νοικοκυριά περιθωριοποιούνται από το κύριο ρεύμα της κοινωνίας. Σε αυτή την ενότητα θα χρησιμοποιείται ο όρος φτώχεια ενώ οι υπόλοιποι δύο θα αναφέρονται περιστασιακά.

Φτώχεια, Αποστέρηση και Κοινωνικός Αποκλεισμός Η περιθωριοποίηση της φτώχειας στον αγροτικό χώρο έχει 3 διαστάσεις… 1 – η φτώχεια στις αγροτικές περιοχές είναι κατακερματισμένη. Τα φτωχά νοικοκυριά δε τείνουν να συγκεντρώνονται σε διακριτές χωροεδαφικές μονάδες. Οι αγροτικές κοινότητες συχνά ενσωματώνουν μεγάλες αποκλίσεις εισοδήματος και πλούτου. 2 – ο λόγος περί του «αγροτικού ιδεώδους» αποκρύπτει την ύπαρξη της φτώχειας στον αγροτικό χώρο, καθώς «πανηγυρίζει» πτυχές της ζωής στην ύπαιθρο, όπως την απομόνωση, την υλική αποστέρηση κλπ.

Φτώχεια, Αποστέρηση και Κοινωνικός Αποκλεισμός 3 – ο λόγος περί του αγροτικού ιδεώδους διαμορφώνει επίσης ένα σύνολο ηθικών αξιών που κάνει διακρίσεις απέναντι στην αναγνώριση της φτώχειας στις αγροτικές περιοχές, δηλ. τα άτομα ή τα νοικοκυριά που «γλιστρούν» στη φτώχεια μπορεί να εκλαμβάνονται ότι αμαυρώνουν το «αγροτικό ιδεώδες» ενώ πολλές φορές κατηγορούνται ως «αποτυχημένοι» και «ανάξιοι φτωχοί»…

ΣΥΝΟΨΗ Η κρυφή φύση της αγροτικής φτώχειας μπορεί να ματαιώνει την ανάπτυξη πολιτικών και προγραμμάτων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι προσπάθειες που γίνονται για την αντιμετώπιση της φτώχειας παίρνουν 2 μορφές: 1- η εξάλειψη της φτώχειας μπορεί να αποτελεί στόχο στρατηγικών αγροτικής ανάπτυξης. Κριτική για την μερικώς επιτυχημένη εφαρμογή πολιτικών αγροτικής ανάπτυξης. 2- τα άτομα και τα νοικοκυριά που βιώνουν τη φτώχεια λαμβάνουν ενίσχυση από τις παροχές πρόνοιας του κράτους. Κριτική για τις παροχές πρόνοιας οι οποίες δεν επαρκούν για να βγάλουν τους αποδέκτες τους από τη φτώχεια και δεν είναι προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες συνθήκες της φτώχειας. Αυτοβοήθεια και εθελοντική δράση ως άλλες στρατηγικές για την αντιμετώπιση της φτώχειας?