ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος Β’ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΚεΦΑΛΑΙΟ 1ο Ενότητα 1.1 Διάκριση των επιστημών Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος Ενότητα 1.1 Διάκριση των επιστημών

1.1 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1/6 Η επιβεβαιωμένη γνώση, η αντικειμενικά αποδεδειγμένη άρα και η αξιόπιστη γνώση «Έστιν ουν επιστήμη δόξα αληθής μετά λόγου» Πλάτωνας Αποκτώ γνώση Ικανότητα χρήσης της γνώσης Επίσταμαι: χρήση επιστημονικών μεθόδων ανάλυση και ερμηνεία εξαγωγή συμπερασμάτων Προϋποθέσεις: Αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου Ιστορικό φαινόμενο Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.1 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2/6 Έως τον 12ο αι μ.Χ. Πλάτωνας Μετά τον 12ο αι μ.Χ. Αριστοτέλης Μεσαίωνας: Χριστιανική θρησκεία Αναγέννηση ελληνο-ρωμαϊκός πολιτισμός Τέλη 16ου αρχές 17ου αι μ.Χ. επιστημονική σκέψη Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.1 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3/6 Kopernikus (1473-1543): ηλιοκεντρικό σύστημα Kepler (1571-1630): το σύμπαν μία ουράνια μηχανή Bacon (1561-1626): επαγωγική μέθοδος Descartes (1596-1650): αναλυτική γεωμετρία Galileo (1564-1642): νέο παράδειγμα φυσικής επιστήμης Newton (1642-1727): κλασική φυσική Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.1 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 4/6 Φυσικές επιστήμες Φυσικά φαινόμενα Διατύπωση νόμων Εργαλεία: πείραμα και παρατήρηση Κοινωνικές επιστήμες Κοινωνικά φαινόμενα Διατύπωση τάσεων Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.1 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 5/6 Γενικές αρχές των κοινωνικών επιστημών Η γνώση του παρελθόντος και της ιστορίας Η γνώση άλλων πολιτισμών Η γνώση ότι οι κανόνες, οι αξίες και οι ρυθμίσεις μπορεί να αλλάξουν στο μέλλον Η κατανόηση της αλληλεξάρτησης των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών φαινόμένων Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.1 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 6/6 Οι διαφορές των φυσικών επιστημών από τις κοινωνικές είναι: Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν είναι ίδια με τα φυσικά. Οι άνθρωποι τροποποιούν τη συμπεριφορά τους όταν είναι αντικείμενα έρευνας. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Ενότητα 1.2 Λόγοι εμφάνισης των κοινωνικών επιστημών Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος Ενότητα 1.2 Λόγοι εμφάνισης των κοινωνικών επιστημών

1.2 ΛΟΓΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1/5 Ομάδες καλλιεργη-μένων ανθρώπων Συνθήκες ελευθερίας Κοινωνικός στοχασμός Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.2 ΛΟΓΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2/5 Μεσαίωνας Τέλος αρχαιότητας έως έναρξη Αναγέννησης (476 μ.Χ. έως 1492 μ.Χ.) Θεοκρατία Άνοδος της δύναμης της Παπικής εκκλησίας Θρησκευτικός φανατισμός Οπισθοδρόμηση Καταπνίγηκε ο κοινωνικός προβληματισμός Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.2 ΛΟΓΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3/5 Η ανάπτυξη στου εμπορίου Οι ανακαλύψεις στα τέλη του 15ου αι μ.Χ. φέρνουν πλούτο και νέες γνώσεις. Η αμφισβήτηση της Παπικής Εκκλησίας Η Μεταρρύθμιση τον 16ο αι μ. Χ. οδήγησε στον Προτεσταντισμό και στη διάλυση της Καθολικής Εκκλησίας. Η Βιομηχανική Επανάσταση Στην εκβιομηχανισμένη κοινωνία (Αγγλία 1760-1860) εμφανίζεται νέα γνώση και τεχνολογία. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.2 ΛΟΓΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 4/5 Εμφάνιση των εθνικών κρατών Η διάλυση των πολυεθνικών αυτοκρατοριών τον 19ο αι μ.Χ. οδήγησε στην ανάγκη για διοίκηση και οικονομική διαχείριση. Η ανάπτυξη της τυπογραφίας Από τον Γουτεμβέργιο στη Γερμανία το 1448 μ.Χ. βοήθησε στη διάδοση των ιδεών. Η ανάπτυξη των φυσικών επιστημών Σήμανε την απαλλαγή από τις προλήψεις (τέλη 16ου αι αρχές 17ου αι μ.Χ.). Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.2 ΛΟΓΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 5/5 Οικονομία Εμποροκρατία ή Μερκαντιλισμός (16ος-17ος αι μ.Χ.): η ρύθμιση της οικονομίας από το κράτος Φυσιοκρατία (18ος αι μ.Χ.): ελευθερία στις συναλλαγές Πολιτική Μεσαίωνας: θεϊκό δίκαιο Διαφωτισμός (17ος αι Αγγλία, 18ος Γαλλία): φυσικό δίκαιο Θετικισμός (19ος αι μ.Χ.): τα κοινωνικά φαινόμενα πρέπει να μελετώνται όπως τα φυσικά Κοινωνιολογία Αύγουστος Κοντ (1718-1857) ιδρυτής της Κοινωνιολογίας και υποστηρικτής του θετικισμού Καρλ Μαρξ (1818-1883) ανέλυσε την ανισότητα και εκμετάλλευση του καπιταλισμού και πρότεινε τον σοσιαλισμό Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Ενότητα 1.3 Η διεπιστημονικότητα στις κοινωνικές επιστήμες Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος Ενότητα 1.3 Η διεπιστημονικότητα στις κοινωνικές επιστήμες

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 1/9 Οικονομία Κοινωνία Πολιτική Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος Δεν εξελίσσονται απομονωμένα μεταξύ τους. Είναι δεμένες μεταξύ τους με σχέσεις αλληλεπίδρασης.

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 2/9 Άνταμ Σμιθ Ο πλούτος των εθνών (1776) Περιγράφει ένα συνολικό σχέδιο για την οργάνωση της καπιταλιστικής κοινωνίας Θεωρεί κινητήριο μοχλό για την ευημερία της κοινωνίας: την ελεύθερη αγορά και την οικονομική συμπεριφορά των ατόμων. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 3/9 Κλασική οικονομική σχολή Επικράτησε στη διάρκεια του α’ μισού του 19ου αι μ.Χ. Μέσω των οικονομικών ρυθμίσεων θα επέλθει ευημερία και δικαιοσύνη Μάλθους, Ρικάρντο και Μιλ. Οικονομία καιπολιτική συνδέονται «Πολιτική Οικονομία». Αμφισβητήθηκε η μεθοδολογία τους. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 4/9 Καρλ Μαρξ (1818-1883) Για να παράγουν οι άνθρωποι τα αγαθά χρησιμοποιούν την εργασία, τις πρώτες ύλες, την τεχνολογία κ.τ.λ. Τα μέσα αυτά ονομάζονται παραγωγικές δυνάμεις ή μέσα παραγωγής ή παραγωγικοί συντελεστές. Αναπτύσσουν δηλ. παραγωγικές δραστηριότητες και οικονομικές σχέσεις που ονομάζονται παραγωγικές σχέσεις. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 5/9 Καρλ Μαρξ (1818-1883) Τα μέσα παραγωγής και οι παραγωγικές σχέσεις κάθε κοινωνίας αποτελούν την υλική υποδομή της δηλ. την οικονομική βάση της ή τον τρόπο παραγωγής της. Τα άλλα στοιχεία της κοινωνίας, όπως οι νόμοι, η θρησκεία, η εκπαίδευση, οι ιδεολογίες, το κράτος κ.τ.λ. συνιστούν το εποικοδόμημά της, το περιεχόμενο του οποίου εξαρτάται από την οικονομική βάση της κοινωνίας και διαφέρει από κοινωνία σε κοινωνία. Το εποικοδόμημα και η οικονομική βάση αλληλοτροφοδοτούνται όπως τα συγκοινωνούντα δοχεία. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 6/9 Καρλ Μαρξ (1818-1883) Όσο υπάρχει η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής οι άνθρωποι διακρίνονται σε κατόχους και μη κατόχους των μέσων παραγωγής και ομαδοποιούνται σε κοινωνικές τάξεις με αντίθετα συμφέροντα. Η τάξη που έχει ως μόνο παραγωγικό μέσο την εργασία της εξαρτάται από την τάξη που κατέχει τα άλλα μέσα παραγωγής. Η τάξη που κατέχει τα μέσα παραγωγής αντλεί δύναμη από την κατοχή τους και επιβάλλει τα συμφέροντά της στο σύνολο της κοινωνίας. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 7/9 Καρλ Μαρξ (1818-1883) Η άνιση σχέση των ανθρώπων με τα μέσα παραγωγής είναι η πηγή των ταξικών κοινωνιών, της ταξικής εκμετάλλευσης και των ταξικών αντιθέσεων. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η πάλη των τάξεων που οδηγεί τελικά σε κοινωνικό μετασχηματισμό. Στο βιβλίο του «Το Κεφάλαιο» ο Μαρξ περιγράφει και αναλύει τη λειτουργία του καπιταλισμού, εξηγεί την εξέλιξη και την αλλαγή του. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 8/9 Εμίλ Ντυρκέμ (Γαλλία, 1858-1917) Τα κοινωνικά φαινόμενα πρέπει να τα προσεγγίζουμε ως πράγματα δηλ. ως φυσικά γεγονότα. Πρέπει ακόμα να απαλλαγούμε από την ψευδαίσθηση ότι τα γνωρίζουμε γιατί μόνο έτσι θα τα προσεγγίσουμε με επιστημονικό τρόπο. Με τον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας στις σύγχρονες κοινωνίες αυξάνεται η αυτονομία και η ελευθερία των ατόμων, παράλληλα όμως αυξάνεται η εξάρτησή τους από την κοινωνία, γεγονός που εξασφαλίζει την κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.3 Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 9/9 Μαξ Βέμπερ (Γερμανία 1864-1920) Έδωσε βαρύτητα στις αξίες, τις ιδέες των ανθρώπων και τους τρόπους με τους οποίους ερμηνεύουν τον κόσμο. Γιατί ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε στη Δυτική Ευρώπη; Λόγω του Προτεσταντισμού και της πουριτανικής ηθικής που προωθεί έναν ασκητικό τρόπο ζωής. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο 1.4 Μέθοδοι και τεχνικές έρευνας Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος 1.4 Μέθοδοι και τεχνικές έρευνας

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1/7 Μέθοδοι και τεχνικές έρευνας των κοινωνικών επιστημών Συγκριτική μέθοδος Ιστορική μέθοδος Ποσοτική και ποιοτική έρευνα Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 2/7 Συγκριτική μέθοδος Σύγκριση φαινομένων, θεσμών, καταστάσεων Ανάμεσα σε χώρες Ανάμεσα σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3/7 Συγκριτική μέθοδος Μαξ Βέμπερ (Γερμανία 1864-1920) Ασχολήθηκε με το ρόλο που έπαιξε η πόλη στην οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική. Σύγκρινε πόλεις διαφορετικών κοινωνιών και διαφορετικών εποχών. Δημιούργησε κατηγορίες και ταξινομήσεις πόλεων π.χ. «η πόλη με διοικητική λειτουργία», η «πόλη-παζάρι». Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 4/7 Εμίλ Ντυρκέμ (Γαλλία, 1858-1917) Μελέτησε τα κοινωνικά αίτια της αυτοκτονίας. Σύγκρινε στατιστικές στις διάφορες περιοχές της Γαλλίας με άλλα κοινωνικά φαινόμενα όπως η θρησκευτική πίστη, ο γάμος, το διαζύγιο και η ζωή στα αστικά κέντρα. Κατέληξε ότι στην αυτοκτονία καταλήγουν συχνότερα άνθρωποι χωρίς ισχυρές θρησκευτικές πεποιθήσεις και ευτυχισμένο γάμο, καθώς και άτομα μοναχικά χωρίς ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς και φιλίες. Συγκριτική μέθοδος Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 5/7 Ιστορική μέθοδος Προσπάθεια αναζήτησης δεδομένων από παλαιότερες εποχές Εφαρμόζεται από την Ιστορία αλλά και άλλες κοινωνικές επιστήμες Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 6/7 Ποσοτική και ποιοτική έρευνα Η ποσοτική μελετά μετρήσιμα μεγέθη και χρησιμοποιεί κυρίως τη στατιστική. Π.χ. Πόσο μεταβλήθηκε η τιμή του προϊόντος; Πόσοι μαθητές φοιτούν στο Λύκειο; Η ποιοτική ενδιαφέρεται για διαδικασίες, διεργασίες, τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Π.χ. Γιατί αυτοί μαθητές έχουν καλύτερη επίδοση από τους άλλους; Συνέντευξη και παρατήρηση Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 7/7 Ποσοτική έρευνα Θέτει ποσοτικά ερωτήματα Χρησιμοποιεί στατιστικά στοιχεία Διεξάγεται με μεγάλα δείγματα Συσχετίζει μεταβλητές Ποιοτική έρευνα Θέτει ποιοτικά ερωτήματα Χρησιμοποιεί συνέντευξη και παρατήρηση Διεξάγεται με μικρά δείγματα Προσπαθεί να ερμηνεύσει στάσεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές Ιστορική έρευνα Διεξάγεται με αρχεία και βιβλία Σκοπός της είναι η ερμηνεία του παρελθόντος Βιβλιογραφική έρευνα Μελέτη εργασιών για ένα θέμα Π.χ. Ποιες απόψεις έχουν διατυπωθεί για την ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ευρώπη; Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος