ΟΙ ΜΠΕΗΔΕΣ ΣΤΗΝ ΛΕΙΨΙΣΤΑ ΟΙ ΜΠΕΗΔΕΣ ΣΤΗΝ ΛΕΙΨΙΣΤΑ Μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας το έτος 1881, η Ανασελίτσα προήχθη από Καζά (Επαρχία) σε Καϊμακαμλίκι(Υποδιοίκηση). Η Λειψίστα έγινε έδρα Τοπαρχείου (Μουδαρλίκι) και έδρα Μεραρχίας ή έδρα Σώματος στρατού, που μεταφέρθηκε σ' αυτήν από τη Λάρισα.

Στη Νεάπολη τότε έδρευαν κατώτερα και ανώτερα δικαστήρια: το Ινταρέ Μενηλιέ με πρόεδρο τον Καϊμακάμη (Υποδιοικητή), που δίκαζε πολιτικές υποθέσεις και το Μπινταέτ με πρόεδρο τον Ειρηνοδίκη ή Κατή, που ήταν αρμόδιος για μικρότερα αδικήματα. Συμπεραίνουμε τα εξής: Στη σύνθεση των δικαστηρίων αυτών λάμβαναν μέρος και Έλληνες, όταν επρόκειτο να δικαστούν Έλληνες. Και στα δύο δικαστήρια λάμβανε μέρος ο Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης ή αντιπρόσωπος του, καθώς και κοινοτικοί σύμβουλοι (Αζάδες), που εκλέγονταν κάθε τρία χρόνια από τις κοινότητες της Ανασελίτσας.

Οι μπέηδες χωρίζονταν σε δυο κατηγορίες: σ' αυτούς που προέρχονταν από εξισλαμισθέντες Έλληνες και ήταν συνήθως ευνοϊκοί απέναντι στους Έλληνες και στους Αρβανίτες, που είχαν εγκατασταθεί στη Νεάπολη, μόλις ο τύραννος Αλή Πασάς των Ιωαννίνων επέκτεινε και στη Δυτική Μακεδονία την κυριαρχία του (έτος 1893). Μπέης ήταν τίτλος που δινόταν σε άτομα της ανώτερης κοινωνικής τάξης, δηλ. αριστοκράτες, αλλά και σε ανώτερους δημοσίους υπαλλήλους. Ο τίτλος αυτός ήταν κατώτερος του τίτλου του Πασά. Από τους ισχυρότερους μπέηδες της Νεάπολης ήταν ο Γιουσούφμπεης. ο Ντεμίρμπεης, και ο Αμπεντίνμπεης. Τον καιρό γενικά της τουρκοκρατίας, παρ' ότι είχε επιτραπεί στους Έλληνες να κτίζουν εκκλησίες, σε περιορισμένο αριθμό, για την άσκηση των θρησκευτικών τους καθηκόντων, δεν επιτρεπόταν να χρησιμοποιούν καμπάνες, διότι θεωρούνταν σαν πρόκληση έναντι των αλλοθρήσκων κατακτητών. Εκτός από τους μπέηδες, που αναφέρθηκαν πιο πάνω, διέμεναν στη Νεάπολη και οι εξής: Ναδίμπεης, Εκρέμπεης, Ραμαντάνμπεης, Ιζέμπεης, Ρεσοΰλιαγας. Ρουφάτμπεης, Μουστάμπεης, Σουλεϊμάνμπεης, Ναζλούμπεης, Ταφάμπεης. Ντιλιόμπεης, Κερίμ-μπεης, Μουσταφάμπεης, Γιουσούφμπεης, Αλήμπέης, Μεχμέτμπεης, Αμπάζαγας, Σεφεντίμπεης, Στρέμπεης, Σερίμπεης, που ονομαζόταν και Ταπί Μούρ, δηλαδή Συμβολαιογράφος. Κατά τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας από τους ισχυρότερους μπέηδες της Νεάπολης ήταν οι 1) Χαμζάμπεης, που είχε στην ιδιοκτησία του ένα νερόμυλο στον Αλιάκμονα, 2) Ριζάμπεης.

Ο Μέραρχος Νεσάτ Πασάς συνετέλεσε στην κατασκευή σημαντικών έργων στη Νεάπολη, μεταξύ των οποίων και το Ρολόι. Κατασκευαστής του Ρολογιού ήταν ο εργολάβος και ταυτόχρονα καλός κτίστης Αθανάσιος Μόκας από τον Αυγερινό Βοΐου, που ζούσε και εργαζόταν στην Πόλη. Εκεί τον γνώρισε ο Νεσάτ Πασάς και από εκεί τον έστειλε στη Νεάπολη για την κατασκευή του έργου, που και σήμερα κοσμεί τη Νεάπολη. Έργα επίσης του Νεσάτ Πασά ήταν το Νοσοκομείο, που για την εποχή του ήταν το καλύτερο των Βαλκανίων, οι στρατώνες, τους οποίους έκτισε ο Δημήτριος Νέττας από το Αηδονοχώρι, που λεγόταν και Κάλφας.

Στη Νεάπολη, κατά τη διήγηση του Αχιλλέα Κεραμάρη, ζούσε ένας ονομαστός Πασάς, ο Νεσάτ, του οποίου η γυναίκα ήταν Ελληνίδα και λεγόταν Βασιλική. Στη δική της μεσολάβηση και στις παρακλήσεις της ενέδωσε ο Νεσάτ Πασάς και επετράπη να κτισθούν στη Νεάπολη, περί το έτος 1910, οι εκκλησίες Αγία Τριάδα και Άγιο Πνεύμα. Τελευταίος μπέης που έμενε στη Νεάπολη ήταν ο Μουσάμπεης, που μετοίκησε το 1915 και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Για το τζαμί, δεν είναι ακριβώς γνωστό πότε πρωτοχτίστηκε Για το τζαμί, δεν είναι ακριβώς γνωστό πότε πρωτοχτίστηκε. Το κτίριο θα πρέπει να προϋπήρχε της εποχής του Νεσάτ Πασά. Ο Αχιλλέας Κεραμάρης θυμάται και γράφει ότι η παλιά Λειψίστα είχε τρία τζαμιά. Το ένα είναι το κτήριο της Εφορείας , το δεύτερο βρισκόταν κτισμένο απέναντι από το Ταχυδρομείο, και το τρίτο στο χώρο της παλιάς Αστυνομίας. Οι Τούρκοι προσέρχονταν και προσεύχονταν μόνο στο τζαμί της αγοράς, μπροστά από το οποίο υπήρχε μία βρύση, όπου έπλεναν τα πόδια τους, πριν εισέλθουν στον κυρίως χώρο του τζαμιού. Στη θέση που σήμερα βρίσκονται οι Αποθήκες της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Βοΐου είχε τα γραφεία του ο Νεσάτ Πασάς. Λίγο πριν από το θάνατο του ο Νεσάτ Πασάς ζήτησε σαν χάρη να μην τον θάψουν στα τουρκικά νεκροταφεία, που βρίσκονταν σε μία έκταση 10 περίπου στρεμμάτων στην έξοδο της Νεάπολης και προς την κατεύθυνση της Βελανιδιάς, αλλά στην είσοδο της , αριστερά καθώς ερχόμαστε από την Κοζάνη. Εκεί πράγματι ετάφη ο Νεσάτ Πασάς και το μέρος εκείνο λεγόταν του Πασά το μιζάρι, δηλαδή το μνήμα του Πασά. Η σύζυγος του Νεσάτ Πασά, η Βασιλική, μετά το θάνατο του έφυγε από τη Νεάπολη και εγκαταστάθηκε στην Πόλη. Το Νεσάτ Πασά αντικατέστησε στη Διοίκηση της Μεραρχίας ο Μουσταφά Πασάς

O Ταγματάρχης Μηχανικού Νικόλαος Σχοινάς το έτος 1886 στις σημειώσεις του υπό τον τίτλο «Ημιονική οδός από Γρεβενά εις Λειψίστην» αναφέρει τα εξής: ΛΕΙΨΙΣΤΗ (Ανασελίτσα) πρωτεύουσα ομωνύμου Καζά έχοντος εν όλω 24 χιλιάδας χριστιανούς και 17 χιλιάδας μωαμεθανούς, 430 ημιόνους, 900 ίππους, 200 όνους, 600 βόας και 250 κάρρα εγχωρίου κατασκευής, 7 ατελή ξυλουργεία και μικρά σιδηρουργεία…και περιλαμβάνοντος 50 χριστιανικά χωρία και 29 οθωμανικάy αλέθοντα εις 23 υδρομύλους... Η κωμόπολις κειμένη επί λοφοσειράς, έχει 2500 κατοίκους, ων οι πλείστοι μωαμεθανοί 4 τεμένη, εκκλησίαν, 8 χάνια 250 ίππων και ισαρίθμων ανδρών…Οι ενταύθα οθωμανοί αγνοούντες καθόλα την τουρκικήν, ομιλούσι την ελληνικήν και καλούνται Βαλαχάδες.

Διαιρείται εις έξ συνοικίας, ων η χριστιανική κείται αρκτικώς, και έχει βρύσεις, ων το ύδωρ μετοχεύεται από του χωρίου Καλιστράτη… Το πλείστον των οικιών και τα τεμένη εισί λιθόκτιστα, έχει δε καφεία (εννοεί καφενεία), καταστήματα, καθ' εκάστην Πέμπτην τελείται εβδομαδιαία αγορά. Οι αυτόσε έλληνες εισί παντοπώλαι και μικρά καταστήματα έχουσι. Το 1886 συνεπώς, η Νεάπολη ήταν ένα σοβαρός οικισμός και στρατηγικός κόμβος των τούρκων με πληθυσμό 2500 κάτοικων, οι περισσότεροι των οποίων ήταν μωαμεθανοί. Η ελληνική συνοικία βρισκόταν στο βόρειο τμήμα και διέθετε εκκλησία. Απ' ότι παραπάνω αναφέρθηκε, η παράδοση, σε ό,τι αφορά την εβδομαδιαία αγορά, διατηρήθηκε και συνεχίζει να γίνεται κάθε Πέμπτη. Οι Έλληνες κάτοικοι ασκούσαν το επάγγελμα του παντοπώλη, κρατώντας στα δικά τους χέρια την εμπορική δραστηριότητα της κωμόπολης. Πόσοι ήταν οι Έλληνες κάτοικοι δεν αναφέρει ο Νικ. Σχοινάς και δεν μπορούμε ούτε με υποθέσεις να προσδιορίσουμε τον αριθμό τους. Αν όμως συνεκτιμηθεί το στρατιωτικό υλικό που βρισκόταν στην περιοχή, γίνεται ολοφάνερο ότι η Νεάπολη ήταν ένας υψίστης σημασίας στρατιωτικός τουρκικός καταυλισμός.