ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΚΤΙΣΤΗΚΑΝ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΠΟΛ ΗΣ Οπωσδήποτε, τα πρώτα χρόνια της σκλαβιάς, όταν οι Βαγιαζίτ και Μουράτ ο Β' (14ος αιώνας) κατέστρεψαν.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΚΤΙΣΤΗΚΑΝ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΠΟΛ ΗΣ Οπωσδήποτε, τα πρώτα χρόνια της σκλαβιάς, όταν οι Βαγιαζίτ και Μουράτ ο Β' (14ος αιώνας) κατέστρεψαν."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΚΤΙΣΤΗΚΑΝ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΠΟΛ ΗΣ Οπωσδήποτε, τα πρώτα χρόνια της σκλαβιάς, όταν οι Βαγιαζίτ και Μουράτ ο Β' (14ος αιώνας) κατέστρεψαν την περιοχή, η άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων των Ελλήνων κατοίκων της Νεάπολης ήταν προβληματική. Η πολιτική ανεξιθρησκία που είχε παραχωρήσει ο Μωάμεθ ο Β', αν και καταπατούνταν βάναυσα σε πάρα πολλές περιπτώσεις, επέτρεψε στους σκλαβωμένους Έλληνες να έχουν λίγες εκκλησίες.

2 ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ Σύμφωνα με την ιστορική καταγραφή, στην κορυφή του λόφου, όπου σήμερα βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Πνεύματος, υπήρχε ένα εικονοστάσι, που αποτελούνταν από έναν και μόνο ευμεγέθη λίθο, που είχε όγκο 2 κυβικά μέτρα. Πολλοί χριστιανοί, που έπασχαν από ανίατες αρρώστιες, προσέρχονταν στο εικονοστάσι και προσκυνώντας την πέτρα θεραπεύονταν.

3 Ο Ντεμίρ μπέης, μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός, διέταξε να μεταφερθεί από εκεί η πέτρα και να ριφθεί στον Αλιάκμονα ποταμό. Η πέτρα, λόγω του όγκου και του βάρους της, φορτώθηκε σε μία άμαξα που την έσερναν βουβάλια και μεταφέρθηκε πράγματι στον Αλιάκμονα, όμως τα βουβάλια έσκαζαν και η πέτρα, παρ' ότι οι Τούρκοι την έριξαν στο ποτάμι, βρέθηκε την άλλη μέρα πάλι στην παλιά της θέση. Το εγχείρημα απομάκρυνσης της πέτρας και επανόδου της στην αρχική της θέση, επαναλήφθηκε τρεις φορές. Τότε ο Ντεμίρ μπέης, θέλοντας να αποδείξει ότι η πέτρα δεν είχε θαυματουργικές ιδιότητες, ανέβηκε επάνω σ' αυτήν, όταν όμως προσπάθησε από τη θέση αυτή να ομιλήσει και να τονίσει ότι η πέτρα είναι μόνο πέτρα και τίποτε άλλο, έμεινε βουβός. Με κάθε όμως θυσία έπρεπε να σβήσει αυτή η φήμη, ότι η πέτρα ήταν θαυματουργή, γι' αυτό κοντά σ' αυτήν οι Τούρκοι έκτισαν ένα τζαμί. Τα εγκαίνια του τζαμιού έκανε ο Ιμάμης της Πλάζομης (σημερινής Ομαλής), όταν όμως θέλησε να ομιλήσει και αυτός, στράβωσε το κεφάλι του. ΄Υστερα και από το συμβάν αυτό, οι Τούρκοι από μόνοι τους, γκρέμισαν το τζαμί που είχαν εκεί κτίσει.

4 Μετά την παραχώρηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα, ο εκεί τουρκικός στρατός, υπό την ηγεσίαν του Νεσάτ Πασά μεταστάθμευσε στη Νεάπολη, οι δε πολιτικές αρχές στα Σέρβια υπό την διοίκηση του Χαλήλ Πασά. Κατόπιν τούτου οι Τούρκοι φρόντισαν να ευπρεπίσουν τόσο τα Σέρβια όσο και την Νεάπολη. Και για να προσελκύσουν στη Νεάπολη χριστιανούς καλών οικογενειών από τα γύρω χωριά, ζήτησαν να μεταφερθεί η Μητρόπολις Σισανίου από την Σιάτιστα στη Νεάπολη, όπως και έγινε για ορισμένο χρονικό διάστημα.

5 Ο Μητροπολίτης και οι λοιποί Δημογέροντες δήλωσαν προθυμία και τόνισαν ότι χρειάζεται να κτισθεί Ναός για την τέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων, διότι ο μέχρι τότε χρησιμοποιούμενος μικρός Ναός του Αγίου Νικολάου, βρίσκονταν εκτός της κωμόπολης. Οι Τούρκοι έκριναν εύλογον το αίτημα και συνέστησαν στους Βέηδες της Νεαπόλης, να παραχωρήσουν οικόπεδο, πλην όμως για να μην είναι ο Ναός σε κεντρικό σημείο και υπέδειξαν την θέση τον Αγίου Πνεύματος. Παρ΄ όλα αυτά όμως, με την υποκίνηση ορισμένων φανατικών Βέηδων, άτακτα τουρκικά στοιχεία με επικεφαλής Χοτζάδες, πήγαν στο οικόπεδο και μαζεύοντας ξύλα και πέτρες, άρχισαν στην θέση αυτή να χτίζουν τζαμί, ισχυριζόμενοι ότι ο τόπος εκείνος τους ανήκε και δεν επέτρεπαν να χτισθεί Ναός των χριστιανών. Κατόπιν τούτου ο Μητροπολίτης Σισανίου επανέφερε την έδρα της Μητροπόλεως και πάλι στη Σιάτιστα.

6 Ο Αχιλλέας Κεραμάρης, τοποθετεί χρονικά το κτίσιμο της εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος και της Αγίας Τριάδος, στο έτος 1910 και προσθέτει ότι η ανέγερση των επετράπη από τον Νεσάτ Πασά, κατόπιν παρακλήσεων της Ελληνίδας συζύγου του, ονόματι Βασιλικής. Την ιστορία με τη θαυματουργική πέτρα, η οποία και σήμερα βρίσκεται σε ειδική θέση στον Ιερό Ναό του Αγίου Πνεύματος, αναφέρει και ο Αχιλλέας Κεραμάρης και προσθέτει ότι εκτός από τους Έλληνες και οι Τούρκοι πίστευαν στις θαυματουργικές ιδιότητες της πέτρας τον Αγίου Πνεύματος. Όπως μου έλεγε ο πατέρας μου, κατά την εποχή τον αλωνισμού, αν τύχαινε και αρρωστούσε κανένα άλογο τους, το έφερναν γύρω γύρω στο Άγιο Πνεύμα και κάθε φορά που έφτανε το άλογο μπροστά στην πέτρα σταματούσε για λίγο. Κατ' αυτόν τον τρόπο πολλά άλογα γίνονταν καλά.

7 Για το κτίσιμο των εκκλησιών Αγίου Πνεύματος και Αγίας Τριάδος, διατέθηκαν μεταγωγικά, για να μεταφέρουν την πέτρα από τη Βελανιδιά. Τα καντήλια της Αγίας Τριάδας τα άναβε η Ελευθερία Λέτσου. Πρώτος παπάς της Εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος ήταν ο Παπα Γιώργης Πούλιος που ήλθε από τον Αυγερινό. Ο I. Ναός της Αγίας Τριάδας βρίσκεται στην άκρη σχεδόν της Νεάπολης, σε θέση που δεν είναι εύκολα ορατή, στο βάθος μιας επικλινούς τοποθεσίας. Γύρω του ήταν παλαιότερα πανύψηλα δέντρα, που δυσκόλευαν ακόμη πιο πολύ την ορατότητά του. Στο ερώτημα του κάθε επισκέπτη, γιατί κτίστηκε σ' αυτό το σημείο η εκκλησία και όχι κάπου αλλού, η ίδια η ιστορία της, για όποιον τη γνωρίζει, δίνει την απάντηση.

8 Σύμφωνα με τις Αλεξάνδρα Νέττα και Κονδυλένια Ατατάμη, Ευρισκόμεθα εις το έτος 1905. Οι δύο Ναοί της Νεαπόλεως Άγιος Γεώργιος και Άγιος Ιωάννης, οι οποίοι ευρίσκοντο κτισμένοι εις τα κεντρικότερα σημεία της Νεαπόλεως, δεν υπάρχουν πλέον. Οι άπιστοι Τούρκοι, τους κατέστρεψαν εντελώς, διότι δεν ήτο δυνατόν να ανεχθούν τους Ναούς των ραγιάδων εις τα πλέον καίριας θέσεις της κωμοπόλεως. Η καταστροφή των Ναών συνεκίνησε βαθύτατα, συνέτριψε κυριολεκτικώς τας ψυχάς των πιστών. Και να, επιτυγχάνουν δια του Γεωργίου Νέττα, επονομαζόμενον Κάλφαν εξ Αηδονοχωρίου, και του Τριαντάφυλλου Θεοδωρίδου, να αποσπάσουν την έγκρισιν ανεγέρσεως Ναού, αλλά υπό τον όρον, να ανεγερθή εις σημείον, όπου οι ίδιοι θα επεδείκνυαν. Περιχαρείς οι κάτοικοι εδέχθησαν την απόφασιν των κατακτητών. Ανδρες και γυναίκες, παιδία και γέροι επιδίδονται με όλας των τας δυνάμεις, σωματικός και υλικάς, εις την ανέγερσιν τον Ναού. Ο Ναός τούτος είναι αρκετά μεγάλος. Τα περισσότερα δε ιερά σκεύη και άμφια, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερον, προέρχονται από εκκλησίας της Ιμέρας του Πόντου. Μετέφεραν ταύτα με κίνδυνο της ζωής των οι κάτοικοι του Πόντου κατά την ανταλλαγήν των πληθυσμών.

9 Για τον Ναό του Αγίου Πνεύματος, οι ίδιες δασκάλες γράφουν: Εις απόστασιν 150 περίπου μέτρων από τον Ναόν της Αγίας Τριάδος και εις το βόρειον άκρον της κωμοπόλεως, ευρίσκεται ο Ναός του Αγίου Πνεύματος, επί χαμηλού υψώματος και εις θέσιν περίβλεπτον. (Εις το σημείον ακριβώς όπου υπάρχει ο λίθος ο εντός προθήκης φυλασσόμενος). Ο Ναός ούτος ανηγέρθη μετά την απελευθέρωσιν της Νεαπόλεως υπό των Τούρκων κατά το έτος 1912. Λόγοι οι οποίοι συνετέλεσαν εις την ανέγερσιν του είναι οι ακόλουθοι:

10 1. Η ιερότης του χώρου εκ του θαυματουργού λίθου, ο οποίος υπήρχεν εκεί και εχρησίμευεν ως εικονοστάσιον με την εικόνα της Αγίας Τριάδος επ'αυτού. 2. Η αγανάκτησις των Ελλήνων στρατιωτών εναντίον των Τούρκων, δι 9 όσα βέβηλα επί του θαυματουργού τούτου λίθου διέπραξαν και 3. Διά να ευχαριστήσουν και δοξάσουν την Αγίαν Τριάδαν, η οποία έστεψεν με νίκην τα Ελληνικά όπλα και εβοήθησεν εις την αναίμακτον απελευθέρωσιν της κωμοπόλεως. Ο Ναός ούτος δεν είναι άξιος λόγου, από κτιριακής απόψεως, διότι την περίοδον της ενεγέρσεώς τον ούτε χρήματα υπήρχον ούτε και στοιχειώδη μέσα. Ανηγέρθη αποκλειστικώς και μόνον από τον στρατόν και την προσωπικήν εργασίαν των κατοίκων. Είναι βασιλικού ρυθμού.

11 Όσον αφορά την εκκλησία της Αγίας Τριάδος, αναφέρουμε πρόσθετα τα κάτωθι: Στη μετώπη του εμπρόσθιου τοίχου της, είναι εντοιχισμένη μία πλάκα, στην οποία αναφέρεται ως χρονολογία κτίσης της η 15η Μαΐου του 1906. Πρόκειται για τον παλαιό Ενοριακό Ναό της Νεάπολης. Και η εκκλησία αυτή, υπέστη με τους σεισμούς του 1996 αρκετές ζημίες, διότι σαν συνδετικό υλικό των τοιχωμάτων της είχε λάσπη. Ήταν συνεπώς αναγκαία η αναπαλαίωση της. Και στην εκκλησία αυτήν, όπως και στο Άγιο Πνεύμα, οι εικόνες είναι στην πλειονότητά τους κατασκευασμένες το 1907.

12