ΚΕΦΑΛΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΗΘΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΣ Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ 8 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΗΘΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΣ Α’

ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Μετά το τέλος της ενότητας ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ,ο μαθητής θα είναι σε θέση: Ορίζει τι είναι ενέργεια και να αναφέρει τις μορφές ενέργειας στον ανθρώπινο οργανισμό Κατονομάζει τις μονάδες μέτρησης της ενέργειας και να τις συγκρίνει μεταξύ τους Σχολιάζει τις χρήσεις της ενέργειας από τον οργανισμό Επεξηγεί τον όρο ‘ισοζυγισμός ενέργειας’ και να σχολιάζει την σημασία του στον οργανισμό Κατονομάζει τους παράγοντες που καθορίζουν τις αναγκαίες ποσότητες ενέργειας Επεξηγεί την καύση των τροφών που παρέχουν ενέργεια Αναφέρει τροφές πλούσιες σε ενέργεα Υπολογίζει την θερμιδική αξία των τροφών όταν δοθεί η σύνθεση τους

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια μηχανή ή οποία για να λειτουργήσει χρειάζεται καύσιμα.   Τα καύσιμα του ανθρώπινου οργανισμού είναι οι τροφές που παίρνει. Αυτές οι τροφές προμηθεύουν τον ανθρώπινο οργανισμό με ενέργεια. Οι υδατάνθρακες, τα λίπη, και οι πρωτεΐνες είναι τα κύρια στοιχεία που συνθέτουν τα γεύματα. Οι αθλητές καίουν περισσότερες θερμίδες από τους ανθρώπους που δεν ασχολούνται με τον αθλητισμό. Χωρίς την απαιτούμενη ενέργεια ο οργανισμός δεν λειτουργεί κανονικά και εμφανίζονται προβλήματα υγείας.

ΟΡΙΣΜΟΣ Ενέργεια είναι η ικανότητα για απόδοση έργου.   ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Μηχανική: για την κίνηση των μυών. Χημική: για τις συνεχείς, πολύπλοκες και πολυάριθμες αντιδράσεις που παρατηρούνται στον οργανισμό. Θερμική: για την παραγωγή θερμότητας. Ηλεκτρική: για το νευρικό σύστημα το οποίο μεταφέρει τα μηνύματα από τον εγκέφαλο προς όλα τα μέρη του σώματος μας. ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ  Η θερμίδα είναι η πιο παλιά μονάδα. Το τζουλ (joule) είναι η νέα μονάδα με το σύμβολο J. 1 θερμίδα = 4.2 J.

ΙΣΟΖΥΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Για να διατηρείται το επιθυμητό βάρος ενός ατόμου, πρέπει το σύνολο της ενέργειας που παίρνει από τις τροφές, να ισοδυναμεί με την ενέργεια που καίει.   Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η σχέση αυτή διαταράσσεται, παρατηρούνται αυξομειώσεις του βάρους του ατόμου, με αποτέλεσμα να προκαλείται παχυσαρκία ή ισχνότητα. ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Ο βασικός μεταβολισμός. Το 55% των θερμίδων χρησιμοποιείται για τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού όπως το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό και το νευρικό σύστημα. Οι μυϊκές κινήσεις. Ακόμη και η πιο μικρή κίνηση του σώματος καταναλώνει ενέργεια. Οι μυϊκές κινήσεις διαφέρουν από άτομο σε άτομο, σε ένταση και συχνότητα.

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Ο βασικός μεταβολισμός Το 55% των θερμίδων χρησιμοποιείται για τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού όπως το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό και το νευρικό σύστημα. Οι μυϊκές κινήσεις Ακόμη και η πιο μικρή κίνηση του σώματος καταναλώνει ενέργεια. Οι μυϊκές κινήσεις διαφέρουν από άτομο σε άτομο, σε ένταση και συχνότητα. Η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος Η ενέργεια διατηρεί την θερμοκρασία του σώματος σταθερή στους 370C. Αυτή η διαδικασία μοιάζει με το σύστημα κλιματισμού, το οποίο διατηρεί τη θερμοκρασία του χώρου σταθερή, χειμώνα-καλοκαίρι, με τη χρήση καυσίμων (ηλεκτρισμού). Η ανάπτυξη Το μεγάλωμα του σώματος προκαλεί επιπρόσθετες καύσεις και επομένως απαιτείται περισσότερη ενέργεια. Τέτοιες απαιτήσεις παρατηρούνται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς επίσης κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Επάγγελμα και άλλες δραστηριότητες Ελαφρά (γραφειακά επαγγέλματα) Μεσαία (ξυλουργός, γεωργός) Βαριά (οικοδόμος, ανθρακωρύχος)  Το βάρος του σώματος Η ηλικία Όσο η ηλικία αυξάνεται, η δραστηριότητα του ανθρώπου μειώνεται Το κλίμα Η ανάπτυξη Τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται περισσότερη ενέργεια για κάθε κιλό βάρους Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός.Ανάπτυξη του εμβρύου. Οι κινήσεις της μητέρας με το αυξημένο της βάρος Η αποθήκευση ενέργειας στην μορφή λίπους για τον θηλασμό Η παραγωγή γάλακτος κατά το θηλασμό

ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΘΕΡΜΙΔΕΣ ΤΗ ΜΕΡΑ Βρέφη 800 Παιδιά 1000 – 2000 Έφηβοι: κορίτσια 2300 Έφηβοι: αγόρια 2800 ‘Άντρες 2300 – 3600 Γυναίκες 1900 – 2400 Έγκυες 2500 Λεχώνες 2700

ΚΑΥΣΗ ΤΡΟΦΩΝ Οι πλείστες τροφές που καταναλώνει ο άνθρωπος περιέχουν τουλάχιστον ένα από τα πιο κάτω θρεπτικά στοιχεία που παρέχουν τις ακόλουθες θερμίδες ανά γραμμάριο: Υδατάνθρακες = 4 θερμίδες / g Πρωτεΐνες = 4 θερμίδες/g Λίπη και λάδια = 9 θερμίδες/g

ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΡΟΦΩΝ Θερμιδική αξία είναι η ενέργεια την οποία περιέχει η τροφή σε θερμίδες. Μπορεί να υπολογιστεί, όταν είναι γνωστή η σύνθεση της συγκεκριμένης τροφής, δηλαδή οι ποσότητες των θρεπτικών στοιχείων τις οποίες περιέχει.   Ο οργανισμός καταναλώνει τις τροφές, για να προμηθευτεί την ενέργεια που χρειάζεται, με τον ακόλουθο τρόπο: Τροφή + Οξυγόνο → Διοξείδιο του Άνθρακα + Νερό + Ενέργεια

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΘΕΡΜΙΔΩΝ ΣΤΑ ΦΑΓΗΤΑ Θερμιδική αξία είναι η ενέργεια την οποία περιέχει η τροφή σε θερμίδες. Μπορεί να υπολογιστεί, όταν είναι γνωστή η σύνθεση της συγκεκριμένης τροφής, δηλαδή οι ποσότητες των θρεπτικών στοιχείων τις οποίες περιέχει.   Παράδειγμα: να υπολογιστεί η θερμιδική αξία ή ενέργεια την οποία περιέχουν 100g γάλακτος, το οποίο αποτελείται από: 87 g νερό 5 g υδατάνθρακες 4 g πρωτεΐνες 4 g λίπη 0.27 g άλατα / μέταλλα Λύση: 87 g νερό  0 θερμίδες/g = 0 θερμίδες 5 g υδατάνθρακες  4 θερμίδες/g = 20 θερμίδες 4 g πρωτεΐνες  4 θερμίδες/g = 16 θερμίδες 4 g λίπη  9 θερμίδες/g = 36 θερμίδες Σύνολο = 72 θερμίδες Απάντηση: 100 g γάλα περιέχουν 72 θερμίδες