1866-1944 Φοιτήτρια: Κακαρώνη Βασιλική Εργασία Στο Μάθημα: Νέες Τεχνολογίες & Πολιτισμός Καθηγητής: Φιοραβάντες Σπυροβασίλης Μεταπτυχιακό Τμήμα: Επιστήμες Της Αγωγής – Εκπαίδευση Με Τη Χρήση Νέων Τεχνολογιών Ακαδημαϊκό έτος: 2008-2009

…Για το πνευματικό στην τέχνη… « Η καθαρά ζωγραφική σύνθεση έχει μπροστά της, όσον αφορά τη μορφή δύο ζητήματα: Τη σύνθεση ολόκληρου του πίνακα Τη δημιουργία από επί μέρους μορφές, οι οποίες συνδυαζόμενες μεταξύ τους ποικιλοτρόπως, υποτάσσονται στην σύνθεση του συνόλου. Υποτάσσονται έτσι στον πίνακα περισσότερα αντικείμενα (πραγματικά και ενδεχόμενα αφηρημένα) σε μια μεγάλη μορφή και μεταβάλλονται έτσι ώστε να προσαρμοστούν σε αυτή τη μορφή, να σχηματίσουν αυτή τη μορφή. Μπορεί εδώ η επιμέρους μορφή να ηχεί ελάχιστα προσωπικά, εξυπηρετεί όμως κατά πρώτο λόγο τον σχηματισμό της μεγάλης μορφής της σύνθεσης και πρέπει κύρια να θεωρείται σαν στοιχείο της μορφής αυτής. Κάθε μορφή είναι τόσο ευαίσθητη όσο ένα μικρό σύννεφο καπνού: Η πιο ανεπαίσθητη, ελάχιστη μετατόπιση κάθε τμήματός της την μεταβάλλει ουσιωδώς. Και πάει αυτό τόσο μακριά, που είναι ίσως ευκολότερο να επιτευχθεί ο ίδιος ήχος με διαφορετικές μορφές παρά να ξαναεκφραστεί με την επανάληψη της ίδιας μορφής. Η εσωτερική-οργανική μεταβολή της επιμέρους μορφής, η κατεύθυνσή της στον πίνακα (κίνηση) η υπερίσχυση από τη μια μεριά του ‘σωματικού’ στοιχείου της ή του αφηρημένου και από την άλλη η σύνθεση των εξαρτωμένων μορφών, η συμπαράθεσή τους με τις μορφές –σύνολα οι οποίες δημιουργούν τη μεγάλη μορφή όλου του πίνακα, τα αξιώματα της συμφωνίας ή της διαφωνίας όλων των προαναφερθέντων τμημάτων, η συνάντηση δηλαδή των επιμέρους, η παρεμπόδιση της μιας μορφής από την άλλη, ο συνδυασμός του απόκρυφου με το αποκαλυμμένο, ο συνδυασμός του ρυθμικού και του άρρυθμου στην ίδια επιφάνεια, ο συνδυασμός οριοθετήσεων ανάμεσα στις μορφές – είναι όλα αυτά τα στοιχεία εκείνα που διαμορφώνουν τη δυνατότητα μιας αντίστιξης. »

Wassily Kandinsky 1866-1944 Το ξεκίνημα (1866-1896) Στο Μόναχο (1896-1911) Ο Γαλάζιος Καβαλάρης (1911-1914) Επιστροφή Στη Ρωσία (1914-1921) Bauhaus (1922-1933) Στο Παρίσι (1934-1944) Ταινία 1 (3.52’) Ταινία 2 (8.05’)

Το ξεκίνημα (1866-1896) Γεννήθηκε στη Μόσχα, μοναδικό παιδί εύπορης οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν έμπορος τσαγιού. Το 1871 η οικογένεια μετακόμισε στην Οδησσό, όπου ο πατέρας του ανέλαβε θέση διευθυντή σε εργοστάσιο τσαγιού. Σύντομα, μετά τη μετακίνηση αυτή, οι γονείς του Καντίνσκυ χώρισαν και την ανατροφή του ανέλαβε η θεία του Ελισάβετ, αδελφή της μητέρα του. Ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές σπουδές του και παρακολούθησε ιδιαίτερα μαθήματα μουσικής, ζωγραφικής και σχεδίου. Το 1886 επέστρεψε στη Μόσχα και ξεκίνησε σπουδές νομικής και οικονομικών στο Πανεπιστήμιο, ασχολούμενος παράλληλα στον ελεύθερο χρόνο του με τη ζωγραφική. Το 1889, επισκέφτηκε την επαρχία Βόλογκντα, με σκοπό την καταγραφή της τοπικής αγροτικής νομοθεσίας, στα πρότυπα έρευνας της Εταιρείας Φυσικών Επιστημών, Εθνογραφίας και Ανθρωπολογίας. Μετά από την έρευνά του, έγινε μέλος της Εταιρείας, γεγονός που του πρόσφερε καλύτερες προοπτικές να ακολουθήσει μία ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Παράλληλα ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1892, έγινε μέλος της Ένωσης Νομικών και του προσφέρθηκε μία θέση λέκτορα στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Την περίοδο αυτή γνώρισε και παντρεύτηκε την ξαδέλφη του Άνια Τσιμιάκινα. Παρά την ακαδημαϊκή του πορεία, το ενδιαφέρον του για την τέχνη παρέμενε ζωντανό και τονώθηκε ακόμα περισσότερο εξαιτίας δύο γεγονότων. Το πρώτο αφορούσε στην έκθεση των Γάλλων ιμπρεσιονιστών στη Μόσχα και το δεύτερο στην παρουσίαση του έργου Λόενγκριν του Ρίχαρντ Βάγκνερ στο Βασιλικό Θέατρο της Μόσχας, που εντυπωσίασε τον Καντίνσκυ. MENU

Στο Μόναχο (1896-1911) Το 1896, σε ηλικία τριάντα ετών, εγκατέλειψε τη Μόσχα και εγκαταστάθηκε στο Μόναχο, με σκοπό να ακολουθήσει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες. Η πόλη του Μονάχου ήταν εκείνη την εποχή καλλιτεχνικό κέντρο ενώ από το 1892 είχε δημιουργηθεί η Απόσχιση (Sezession) του Μονάχου, ομάδα που συσπείρωνε καλλιτέχνες που ακολουθούσαν διαφορετικές τεχνοτροπίες. Ο Καντίνσκι φοίτησε αρχικά στη σχολή ζωγραφικής του Αντόν Αζμπέ και αργότερα προσέγγισε τον Φραντς φον Στουκ, ο οποίος αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους δασκάλους σχεδίου και ζωγράφους. Εκείνος του πρότεινε να παρακολουθήσει μαθήματα στην Ακαδημία του Μονάχου, ωστόσο ο Καντίνσκι απέτυχε στις εξετάσεις και όταν πλησίασε εκ νέου τον Στουκ, τον δέχθηκε στην τάξη του, όπου υπήρξε συμφοιτητής με τον Πάουλ Κλέε. Τον επόμενο χρόνο εγκατέλειψε το εργαστήριο του Στουκ με στόχο να ακολουθήσει αυτόνομη πορεία και να συνενώσει άλλους καλλιτέχνες που μοιράζονταν κοινά πρότυπα και αντιλήψεις. Το 1901 ίδρυσε την ένωση Phalanx και οργάνωσε την πρώτη έκθεση έργων δικών του καθώς και άλλων καλλιτεχνών. Παράλληλα ξεκίνησε να δημοσιεύει κριτικές σε περιοδικά της Ρωσίας, καυτηριάζοντας το συντηρητισμό και τον ακαδημαϊσμό της καλλιτεχνικής σκηνής του Μονάχου. Μέχρι τη διάλυσή της το 1904, η Phalanx παρουσίασε συνολικά δώδεκα εκθέσεις, μέσα από τις οποίες αναδείχθηκε το έργο συμβολιστών, μεταϊμπρεσιονιστών και καλλιτεχνών της Αρ Νουβό. Στο σύνολό τους αντιμετωπίστηκαν με αδιαφορία ή εχθρότητα, καθώς θεωρήθηκαν αρκετά τολμηρές για τα δεδομένα της καλλιτεχνικής ζωής του Μονάχου. Ο ίδιος ο Καντίνσκι επεδίωκε μέσα από το έργο του, αλλά και σε συνεργασία με άλλους ομοϊδεάτες καλλιτέχνες, να θεμελιώσει μία νέα τάξη πραγμάτων στην τέχνη, στη βάση νέων αρχών. Την ίδια περίοδο δημιούργησε στενή σχέση με τη νεαρή ζωγράφο Γκαμπριέλε Μύντερ, με την οποία έζησε και συνεργάστηκε μετά το χωρισμό του από τη σύζυγό του. MENU

Στο Μόναχο (1896-1911) Ο Καντίνσκι παρουσίασε έργα του σε εκθέσεις στο Παρίσι, όπου είχε τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με εκπροσώπους των κινημάτων του φωβισμού και του κυβισμού. Την Άνοιξη του 1908 επέστρεψε στο Μόναχο, έπειτα από σύντομα ταξίδια στη Δυτική Ευρώπη και τη Ρωσία, ενώ για μεγάλα διαστήματα έζησε στην μικρή πόλη Μούρναου, στους πρόποδες των Άλπεων. Τα έργα που ολοκλήρωσε εκεί χαρακτηρίζονταν από μεγάλες επιφάνειες έντονων χρωματισμών και αντιθέσεων, σταδιακά απομακρυνόμενα από το αναπαραστατικό στοιχείο και περισσότερο αφηρημένα. Τον Ιανουάριο του 1909 ίδρυσε τη «Νέα Ένωση Καλλιτεχνών», οργανώνοντας ομαδικές εκθέσεις στο Μόναχο και κατορθώνοντας να προσελκύσει σε αυτές σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως ο Ζωρζ Μπρακ και ο Πάμπλο Πικάσσο. Η νέα ανεικονική εικαστική εξέλιξη του Καντίνσκι βρήκε ωστόσο επικριτές και εξαιτίας της ακύρωσης εκθέσεων της Ένωσης για αυτό το λόγο, οδηγήθηκε στην παραίτησή του από τη θέση του προέδρου. Μαζί με το ζωγράφο Φραντς Μαρκ, σχεδίασε την έκδοση ενός βιβλίου, με τίτλο Γαλάζιος Καβαλάρης (Der Blaue Reiter) στο οποίο θα εξέθετε τις νέες κατευθύνσεις στην τέχνη. MENU

Πορτρέτο του W. Kandinsky από την Gabrielle Munter MENU

“Ωραίο είναι εκείνο που είναι εσωτερικά ωραίο” Η τραγουδίστρια, 1903 MENU

Καλάθια σε παραλία της Ολλανδίας, 1904 MENU

Κοιμητήριο και πρεσβυτέριο στο Κόχελ, 1909 MENU

Γκαμπριέλε Μύντερ, 1905 MENU

«Και ο καθένας που εμβαθύνει στους κρυμμένους εσωτερικούς θησαυρούς της τέχνης του, είναι ένας αξιοζήλευτος συνεργάτης στην πνευματική πυραμίδα, η οποία πρόκειται να φθάσει στον ουρανό». W.K. Ζευγάρι που ιππεύει, 1906 MENU

“Στην αφηρημένη τέχνη ο καλλιτέχνης δε θέλει να μιμηθεί ούτε να αναπαραστήσει τη φύση όπως είναι στην πραγματικότητα.” Το μπλε βουνό, 1908-09 MENU

Το εσωτερικό της τραπεζαρίας μου, 1909 MENU

Εκκλησία στο Murnau, 1910 «Ήταν ηλιοβασίλεμα, γύριζα στο σπίτι μου με το κουτί γεμάτο χρώματα αφού είχα καταπιαστεί με μια σπουδή, βυθισμένος ακόμη μέσα στα όνειρά μου και στην ανάμνηση της δουλειάς που είχα κάνει, όταν ξαφνικά είδα μια εικόνα εκπληκτικής ομορφιάς που έλαμπε ένα εσωτερικό φως. Έμεινα εμβρόντητος, κατόπιν πλησίασα την εικόνα - κρυπτογράφημα όπου δεν έβλεπα παρά σχήματα και χρώματα, και που το νόημά του έμενε ακατανόητο για μένα» MENU

“Αυτό που ήθελε ο Kandinsky να καταφέρει για τα έργα του ήταν να μπορούν αυτά να ερεθίζουν και την ακοή εκτός από την όραση,” Αυτοσχεδιασμός7 , 1910 MENU

Ο Γαλάζιος Καβαλάρης (1911-1914) Στις 18 Δεκεμβρίου 1911 οργανώθηκε η πρώτη έκθεση της ομάδας του Γαλάζιου Καβαλάρη με συμμετοχή του Καντίνσκι, του Μαρκ, του Αουγκούστ Μάκε, του Ρομπέρ Ντελωναί και άλλων. Ο κατάλογος της έκθεσης προανήγγειλε επίσης την κυκλοφορία του ομώνυμου αλμανάκ, το οποίο προετοίμαζε ο Καντίνσκι σε συνεργασία με τον Μαρκ. Την ίδια περίπου περίοδο δημοσιεύτηκε η πραγματεία του Καντίνσκι Για το Πνευματικό στην Τέχνη, η οποία «υποστήριξε» την έκθεση εκθέτοντας συγχρόνως τις θεωρητικές ιδέες του. Για τον Καντίνσκι, όλες οι μορφές τέχνης είχαν αρχίσει να προσεγγίζουν το αφηρημένο, το οποίο αποτελούσε και τον αντικειμενικό τους σκοπό. Οι αντιλήψεις του για το χρώμα και τη δομή θα οδηγούσαν σε μία «καθαρή ζωγραφική», «μία ανάμειξη χρώματος και φόρμας όπου το καθένα υπάρχει ξεχωριστά αλλά και μαζί, σε μία κοινή ζωή που ονομάζεται εικόνα και προκύπτει ως εσωτερική αναγκαιότητα.». Το κίνημα του Γαλάζιου Καβαλάρη ήταν για τους Καντίνσκι και Μαρκ κάτι ευρύτερο από ένα κίνημα στη ζωγραφική, φιλοδοξώντας να αποτελέσει έκκληση για μία πνευματική αναγέννηση σε όλες τις μορφές τέχνης. Η πρώτη ομαδική έκθεση της ομάδας περιόδευσε στην Κολωνία, στο Βερολίνο, στη Βρέμη και στη Φρανκφούρτη. Τον Οκτώβριο του 1912, ο Καντίνσκι πραγματοποίησε επίσης την πρώτη του ατομική έκθεση στη γκαλερί Der Sturm του Χέρβαλτ Βάλντεν. Η δραστηριότητα της ομάδας έφθασε σύντομα στο απόγειό της, ωστόσο υπήρξε τελικά βραχύβια, διοργανώνοντας συνολικά δύο ομαδικές εκθέσεις. MENU

Λυρικό, 1911 MENU

Αυτοσχεδιασμός 19, 1911 MENU This improvisation seems to describe a struggle between matter (red) and spirit (blue)

Σύνθεση 4, 1911 MENU

Σύνθεση 5, 1911 “ Όταν ακούμε ένα μουσικό κομμάτι, στο μυαλό μας βλέπουμε εικόνες, παραστάσεις πραγματικές ή φανταστικές που ο νους μας συνδέει με τη μουσική. Για κάποιους όμως, μια ζωγραφιά μπορεί να κρύβει από πίσω της μια ολόκληρη ορχήστρα!” MENU

Πίνακας με μαύρο τόξο, 1912 MENU

Αυτοσχεδιασμός 26 (κωπηλάτες), 1912 “Ο Kandinsky ήθελε να κάνει τη ζωγραφική του πιο αφηρημένη όπως είναι η μουσική. Ήλπιζε επίσης να μπορεί το κοινό να ακούει τα έργα του.” MENU

This was the year that World War one broke out and Kandinsky had to leave Munich Germany and go back to Moscow Russia Σύνθεση 6, 1913 MENU

Σύνθεση 7, 1913 MENU

Μαύρες πινελιές, 1913 MENU

Μικρές απολαύσεις, 1913 MENU

Αυτοσχεδιασμός κατακλυσμού, 1913 MENU

Επιστροφή Στη Ρωσία (1914-1921) Με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, ο Καντίνσκι κατέφυγε στην Ελβετία ενώ αργότερα επέστρεψε στη Μόσχα. Τα προηγούμενα χρόνια, φρόντιζε να διατηρεί αρκετές επαφές με τη Ρωσία και τις καλλιτεχνικές εξελίξεις που διαδραματίζονταν εκεί. Ειδικότερα, είχε συνεργαστεί με τα μέλη του Γαλάζιου Ρόδου, μίας ομάδας συμβολιστών καλλιτεχνών, έχοντας συμμετοχή σε ομαδικές εκθέσεις τους. Στη Ρωσία παντρεύτηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1911 για δεύτερη φορά, τη Νίνα Αντρεγιέφσκαγια, κόρη στρατηγού. Από το 1918 μέχρι το 1920 ασχολήθηκε με τη διδασκαλία της τέχνης και την αναδιοργάνωση των μουσείων, ως μέλος του Τμήματος Καλών Τεχνών . Παράλληλα, δίδασκε ως επικεφαλής στα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια της Μόσχας και τα μαθήματά του ήταν βασισμένα στις ιδέες που είχε νωρίτερα διατυπώσει στο έργο του Για το πνευματικό στην τέχνη. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα διετέλεσε ακόμα διευθυντής του Ινστιτούτου για την Καλλιτεχνική Παιδεία της Μόσχας, το οποίο αργότερα εγκατέλειψε για τη Ρωσική Ακαδημία Αισθητικής, όπου προσπάθησε να καταρτίσει το πρόγραμμα σπουδών του τμήματος Ψυχολογίας και Φυσιολογίας. Παράλληλα με τις διδακτικές του δραστηριότητες συμμετείχε σε επτά εκθέσεις ενώ έγραψε και αρκετά δοκίμια για τη ζωγραφική. Μετά τη ρωσική επανάσταση και την επιβολή του δόγματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τα έργα του απομακρύνθηκαν από τα μουσεία της Σοβιετικής Ένωσης και ο ίδιος αναχώρησε από την πατρίδα του εξαιτίας μίας σταθερής εχθρότητας εκ μέρους των συναδέλφων του. MENU

«Βλέποντας έναν πίνακα του Kandinsky νιώθεις έναν υπόκωφο ήχο που σταδιακά δυναμώνει καταλήγοντας σε ένα ηχηρό γέλιο.» Μόσχα Ι, 1916 MENU

Kandinsky said of this work “It marks the end of my dramatic period” – in other words his research into the reciprocal relationships between forms. There are small portions of the composition that almost appear like separate little artworks of mysterious writing designs. Στο γκρι, 1919 MENU

Κόκκινο οβάλ, 1920 MENU

Bauhaus (1922-1933) Ο Καντίνσκι δίδαξε στη σχολή Μπαουχάους, προσκεκλημένος - όπως και άλλοι διακεκριμένοι καλλιτέχνες της εποχής - του ιδρυτή της Βάλτερ Γκρόπιους και κλήθηκε να αναλάβει το εργαστήριο τοιχογραφίας. Παράλληλα ανέλαβε ένα μάθημα με θέμα τη φόρμα, σε συνεργασία με το Πάουλ Κλέε και η διδασκαλία του ήταν εμπλουτισμένη με στοιχεία από προσωπικές του θεοσοφικές και αποκρυφιστικές μελέτες. Οι πίνακες του, εκείνης της περιόδου, διακρίνονται από μία αυστηρότητα και εμφανή γεωμετρικά στοιχεία. Τα θερμά χρώματα που χρησιμοποιούσε παλαιότερα στο Μόναχο, είχαν αντικατασταθεί από μία «ψυχρή» χρήση του χρώματος, χαρακτηριστικό της αποκαλούμενης και «ψυχρής περιόδου» του Καντίνσκι, που είχε τις απαρχές της στην περίοδο της Ρωσίας. Στη σχολή της Βαϊμάρης παρέμεινε μέχρι το 1925 και έπειτα από αντιδράσεις κύκλων και κομμάτων της δεξιάς εγκαταστάθηκε αργότερα στο Ντεσάου, διδάσκοντας στην τοπική σχολή Μπαουχάους. Στα σημαντικότερα έργα του Καντίνσκι αυτής της περιόδου συγκαταλέγεται ο πίνακας Κίτρινο-κόκκινο-μπλε, ο οποίος συμπυκνώνει τη νέα στροφή του στον «ψυχρό ρομαντισμό». Μετά την εκστρατεία των Ναζί εναντίον του Μπαουχάους και το κλείσιμο της σχολής, ο Καντίνσκι εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, στο προάστιο Νεϊγύ-συρ-Σεν. MENU

1922 MENU

Στον μαύρο κύκλο, 1923 MENU

Σύνθεση 8, 1923 MENU

Κίτρινο, κόκκινο, μπλε, 1925 MENU

Σε μπλε, 1925 MENU

Διάφοροι κύκλοι, 1926 MENU

The visual force starts from the triangle and leaps towards the circle…source of spirituality. Στα σημεία, 1928 MENU

Όροφοι, 1929 MENU

Αποφασιστικό ροζ, 1929 MENU

Στο Παρίσι (1934-1944) Η αφηρημένη ζωγραφική του Καντίνσκι δεν έγινε θερμά δεκτή στη λεγόμενη Σχολή των Παρισίων και αρκέστηκε στην επανασύνδεσή του με παλιούς φίλους καλλιτέχνες, όπως ο Ντελωναί. Ο Καντίνσκι εκτιμούσε το έργο του Χουάν Μιρό, του Ζαν Αρπ και του Αλμπέρτο Μανιέλι. Την περίοδο αυτή, έζησε και εργάστηκε απομονωμένος, προχωρώντας σε νέες διαφοροποιήσεις της εικαστικής του έκφρασης αλλά και μία σύνθεση των παλαιότερων ιδεών του. Χρησιμοποίησε πρωτότυπους συνδυασμούς χρωμάτων, σπάνια βασισμένους σε βασικά χρώματα, ενώ διαφαίνεται επίσης η αλληλεπίδρασή του με τους Μιρό και Αρπ. Στα έργα του κυριαρχούν τα λεγόμενα «βιομορφικά» σχήματα, έχοντας ως πηγή έμπνευσης εγκυκλοπαίδειες και εργασίες βιολογίας, όπως τα έργα του Ερνστ Χέκελ (Kunstformen der Natur) ή του Καρλ Μπλόσφελντ (Unformen der Natur). Το 1939, το μουσείο Jeu De Paume, αγόρασε το έργο του Σύνθεση 9, ενώ από την άλλη μεριά των συνόρων, πολλά έργα του καταστράφηκαν από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας. Στις 13 Δεκεμβρίου 1944, πέθανε από αρτηριοσκλήρωση σε ηλικία 78 ετών και η ταφή του τελέστηκε στο Νεϊγύ-Συρ-Σαιν. MENU

Γαλάζιο του ουρανού, 1940 MENU

Ανάλαφρη ανάβαση, 1934 MENU

A sequence of diagonal strips of color form the background, on which myriad free forms create surprising vitality. Σύνθεση 9, 1936 MENU

One of the most successful works from his years in Paris…is it a fantasy world or laboratory slide? Πολύχρωμο σύνολο, 1938 MENU

Σύνθεση10, 1939 MENU

Χωρίς τίτλο, 1941 MENU

Εφτά, 1943 MENU

MENU

MENU