ΟΙ ΟΙΚΙΕΣ ΝΕΦΕΛΗ ΜΕΓΓΟΥΛΗ Ε’2’

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Οι περιοχές κατοικίας καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση μέσα στις βυζαντινές πόλεις. Οι οικίες βρίσκονται άλλοτε κοντά η μία στην άλλη και άλλοτε διάσπαρτες στο χώρο. Το σχέδιο και η διαρρύθμισή τους εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (π.χ. γεωμορφολογία, κλίμα κ.α.), με αποτέλεσμα να παρατηρείται μεγάλη ποικιλία στη μορφή τους, ανά περιοχή και εποχή. Στη μορφή αλλά και στον εξοπλισμό των οικιών αντανακλάται και η κοινωνική κατάσταση των ιδιοκτητών τους. Τα σπίτια των πλουσίων ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα ως προς το μέγεθος, τις ανέσεις και την πολυτελή τους διακόσμηση. Στη μορφή αλλά και στον εξοπλισμό των οικιών αντανακλάται και η κοινωνική κατάσταση των ιδιοκτητών τους.

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΓΙΑ ΠΛΟΥΣΙΟΥΣ ΚΑΙ ΦΤΩΧΟΥΣ Στις βυζαντινές πόλεις ζεί τόσο η αριστοκρατία, όσο και ο απλός λαός, χωρίς να ξέρουμε αν υπάρχουν ξεχωριστές συνοικίες για τους πλούσιους. Σύμφωνα, όμως, με τις πηγές, η κοινωνική διαστρωμάτωση αντανακλάται στη μορφή αλλά και στον εξοπλισμό των οικιών. Τα σπίτια των πλουσίων ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα ως προς το μέγεθος και ως προς την πολυτελή διακόσμησή τους, με τοιχογραφίες και ψηφιδωτά δάπεδα. Από την άλλη, συχνά, δύο ή περισσότερες φτωχές οικογένειες μοιράζονται μεταξύ τους μία οικία, ενώ από τη συγκατοίκηση αυτή δεν απουσιάζουν τα προβλήματα μεταξύ των γειτόνων. Τέλος, οι πλούσιοι διαθέτουν πολλά και πολυτελή έπιπλα και σκεύη, σε αντίθεση με τους φτωχούς, των οποίων η οικοσκευή καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες.

ΟΙ ΟΙΚΙΕΣ ΤΟΥ <<ΜΥΖΥΘΡΑ>>... 2 Ο «μεσόπατος», χαμηλός όροφος πάνω από το ισόγειο, όπου υπάρχει, καλύπτει ποικίλες ανάγκες. Τέλος, ο «τρίκλινος», διαμορφωμένος στον τελευταίο όροφο ως μία μεγάλη ενιαία αίθουσα, χρησιμοποιείται για φαγητό, ύπνο και παραμονή. Δεν φέρει μόνιμα χωρίσματα και η δημιουργία επιμέρους διαμερισμάτων γινόταν μάλλον με τη χρήση «φαλσωμάτων» ή «φάλσων» (ξύλινων δηλαδή χωρισμάτων). Σε αρκετές περιπτώσεις, διαθέτει «ηλιακό» (εξώστη) προς την πλευρά με την θέα. ...διαθέτουν ισόγειο και έναν ή δύο ορόφους. Το ισόγειο προορίζεται για βοηθητικές υπηρεσίες (σταβλισμό ζώων, αποθήκευση, μαγείρεμα). Σπανιότερα εκεί διαμορφώνεται κάποιο εργαστήριο ή μαγαζί. Είναι χτισμένο έτσι ώστε να εξυπηρετεί αμυντικές ανάγκες: οι τοίχοι του είναι παχείς, στέρεοι και συχνά εφοδιασμένοι με «τοξικές» θυρίδες.   Οικία «Λάσκαρη», μεγάλο οικιστικό συγκρότημα  με πολλά δωμάτια και εξωτερική σκάλα. Η αριστοκρατία του Μυστρά κατοικεί σε μεγάλα αρχοντικά. Τα περισσότερα είναι κτισμένα στην Άνω Χώρα, αν και επιβλητικές οικίες αρχόντων δεν απουσιάζουν ούτε από την Κάτω Χώρα, με χαρακτηριστικότερες του «Φραγκόπουλου» και του «Λάσκαρη».

ΟΙ ΠΟΙΟ ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΟΙΚΙΕΣ Η οικία του, η οποία είχε κατασκευαστεί το 1830, ήταν από τις ωραιότερες της πόλης και βρισκόταν επί των οδών Αγίου Ανδρέου-Πατρέως-Όθωνος Αμαλίας. Το 1848 φιλοξενήθηκε ο αυτοκράτορας της Γαλλίας Ναπολέων για τρεις μέρες. Τελικά κατεδαφίστηκε το 1898. Στις 3 Νοεμβρίου του 1896, καθώς περπάταγε με τον στενό του φίλο Ανδρέα Κόλλα στην πλατεία Γεωργίου Α΄ επί της Γεροκωστοπούλου, δέχθηκε επίθεση με μαχαίρι από τον σανδαλοποιό Δημήτριο Ματσάλη. Τραυμάτισε σοβαρά τον σταφιδέμπορα Ανδρέα Κόλλα και δολοφόνησε τον Φραγκόπουλο. Συνελήφθη αμέσως και κατόπιν ανάκρισης δήλωσε: «ό,τι έκανα, το έκανα χάριν της ιδέας. Κανένας δεν μ΄ έβαλε. Μόνος μου ενήργησα. Φονεύσας δεν απέβλεψα εις τα πρόσωπα, αλλά κτύπησα το Κεφάλαιον. Είμαι αναρχικός και ως αναρχικός είμαι υπέρ της βίας».Πράγματι ο Ματσάλης ήταν μέλος αναρχικής ομάδας και είχε επηρεαστεί σημαντικά από αυτή. Τελικά αυτοκτόνησε στις 7 Νοεμβρίου στη φυλακή της Ακροπόλεως στην Πάτρα Η δολοφονία του Φραγκόπουλου συγκλόνισε την πατραϊκή κοινωνία. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην κηδεία του παρευρέθηκε πλήθος κόσμου και φυσικά αρκετοί έμποροι, πολιτικοί κ.α. Κηδεύτηκε στο Α΄ νεκροταφείο Πατρών, στο οικογενειακό τάφο της οικογένειας Φραγκόπουλου, που υπάρχει ακόμα και σήμερα. Η οικία Φραγκοπούλου

ΟΙ ΠΟΙΟ ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΟΙΚΙΕΣ  Το λεγόμενο «παλατάκι» ή «αρχοντικό» του Μυστρά βρίσκεται στην Άνω πόλη. Έχει αποδειχτεί ότι αποτελείται από δύο ενωμένα κτίρια διαφορετικής εποχής. Η βόρεια και η μεταγενέστερη νότια πτέρυγα, που στην ουσία είναι δύο μακρόστενοι χώροι με έναν πλευρικό χώρο η κάθε μία, έχουν σχηματίσει στο κέντρο μία μικρή εσωτερική αυλή. Έχει πύργο (κάστελλο) στη μία γωνιά και τρία πατώματα από τα οποία το μεσαίο είναι χαμηλοτάβανο. Ο τρίτος όροφος, το τρικλινάρι, ήταν ενιαίος χωρίς εσωτερικά χωρίσματα. 

ΟΙ ΠΟΙΟ ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΟΙΚΙΕΣ Οι εσωτερικοί χώροι κατά την τελευταία φάση επέκτασης καλύφθηκαν με σταυροθόλια, ενώ ο ηλιακός της ανατολικής όψης υποβαστάζεται από τοξύλλια σε σειρά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ανώτερο τμήμα της ανατολικής όψης. Διαθέτει δύο παράθυρα με επάλληλα τοξωτά πλαίσια και ακόμη ψηλότερα κυκλικό φεγγίτη. Το ερειπωμένο σήμερα συγκρότημα παρέμεινε σε χρήση μέχρι την οριστική εγκατάλειψη του Μυστρά. Σήμερα, αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα ιδιωτικών αρχοντικών κατοικιών του οικισμού, που έχει ομοιότητες με αντίστοιχες οικίες στο Λογγανίκο και το Γεράκι.   Η αποκαλούμενη «Οικία Λάσκαρη» ή «των Λασκαρέων» βρίσκεται στο χαμηλότερο τμήμα της Κάτω Πόλης του Μυστρά, λίγο βορειότερα από τη θέση Μαρμάρα, τη θέση της κύριας εισόδου του κοινού στο σημερινό αρχαιολογικό χώρο του βυζαντινού οικισμού. Αν κι έχει επικρατήσει η αναφορά σε «οικία», πρόκειται για την ακρίβεια για συγκρότημα κτιρίων με χρήσεις κατοικίας, καταστημάτων και εργαστηρίων. Μετά από διαδοχικές τροποποιήσεις και επεκτάσεις κατά τον 14ο και 15ο αιώνα, οι επιμέρους μονάδες του συγκροτήματος συνενώθηκαν στον ενιαίο, τριώροφο κτιριακό όγκο που βλέπουμε σήμερα.

ΕΙΚΟΝΕΣ

ΤΕΛΟΣ