ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ COPYRIGHT ΣΤΙΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ορισμοί Λευκή και Πράσινη Βίβλος Συνθήκες-Νομοθετικές Πράξεις Θεσμοθετημένα Εργαλεία του D.M.C.A. Ευρωπαϊκή Νομοθεσία Νομικοί Κίνδυνοι για τις Ψ.Β. Τεχνικές Προστασίας Π.Ι. Λύση Αντιμετώπισης από την Xerox Προβληματισμοί

Ορισμοί Η Πνευματική Ιδιοκτησία (ΠΟΔΙ)αποτελείται από: Βιομηχανική Ιδιοκτησία Copyright: σημαίνει «δικαίωμα δημιουργίας αντιγράφου».Είναι τύπος ιδιοκτησίας, βασίζεται στις δημιουργικές ικανότητες ενός προσώπου. Χωρίζεται σε: Οικονομικά δικαιώματα Ηθικά δικαιώματα (αντιγραφή, διάθεση στο internet, κατοχύρωση ονόματος). Προστατεύουν από αλλοίωση του έργου. Δεν πωλούνται & δεν μεταβιβάζονται.

συνέχεια Fair Use ή Fair Dealing (Θεμιτή Χρήση) Εξαίρεση των περιορισμών των κατόχων του copyright Κριτήρια Σκοπός και χαρακτήρας της χρήσης (μη κερδοσκοπικός) Η φύση του έργου που αντιγράφεται Μέγεθος τμήματος σε σχέση με την οντότητα του έργου Επιπτώσεις της χρήσης σε πιθανή αγορά

U.S. COPYRIGHT LAW (1998) Επιτρέπεται η αναπαραγωγή και διάθεση ψηφιακού υλικού στο κοινό με στόχο:έρευνα, μελέτη, κριτική Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για την ενίσχυση άλλων βιβλιοθηκών Αναπαραγωγή για λόγους διατήρησης ή αντικατάστασης τεκμηρίου

Ποιοί επηρεάζονται από τις νομοθετικές ρυθμίσεις Δημιουργοί που έχουν τα νόμιμα δικαιώματα Εκδότες με δικαιώματα κατόπιν μεταβίβασης copyright Χρήστες (ιδρύματα, βιβλιοθήκες) με το δικαίωμα κατόπιν εξαιρέσεως

Λευκή και Πράσινη Βίβλος Είναι προτάσεις για υιοθέτηση νόμου copyright Λευκή Βίβλος:δημοσιεύτηκε το 1995 στις ΗΠΑ Πράσινη Βίβλος: δημοσιεύτηκε το 1995 από Επιτροπή της Ε.Ε. Η διαφορά έγκειται στον τρόπο παρουσίασης. Η Λευκή Βίβλος κάνει προτάσεις ενώ η Πράσινη θέτει ζητήματα και δίνει κίνητρα για υιοθέτηση προτάσεων Και οι δυο έχουν οικονομικά κίνητρα

Αναφορές Λευκής Βίβλου Προτείνει την άδεια στις Ψ.Β. για τη δημιουργία 3 αντιγράφων κάθε έργου με σκοπό τήρηση αρχείου & για λόγους διατήρησης του υλικού Να είναι δυνατή η αντιγραφή για έργα οπτικώς κατεστραμμένα Απαγόρευση τροποποίησης, παραποίησης έργου Ο έλεγχος με χρήση τεχνολογικών μεθόδων συνεπάγεται παραβίαση προσωπικών δεδομένων και άρση δικαιώματος «θεμιτής χρήσης»

Αναφορές Πράσινης Βίβλου Αυστηρός έλεγχος αναπαραγωγής και δημοσίευσης υλικού με τεχνολογικά μέσα.Εντοπισμός παράνομων αντιγράφων Τα «προς ψηφιοποίηση έργα» υπόκεινται στο δικαίωμα αντιγραφής-copyright Έμφαση στα ηθικά δικαιώματα Συμφωνία δημιουργού σε τροποποίηση του έργου του (π.χ. υποτιτλισμός) με υπογραφή συμβολαίου Πρόσβαση στην Βάση Δεδομένων με συνδρομή, με κλειδιά

Συνθήκες-νομοθετικές Πράξεις Συνθήκη Βέρνης:αντιγραφή ψηφιακού υλικού για λόγους διατήρησης TRIS TREATY(Trade Related Aspects of Intellectual Property):Προβλέπει σοβαρές ποινές για παραβάτες WIPO:Καθιερώνει ίδιες απαλλαγές από το copyright όπως η συνθήκη της Βέρνης

Digital Millennium Copyright Act Δικαίωμα Θεμιτής Χρήσης Διατήρηση Δημόσιας Ιδιοκτησίας:για τις Ψ.Β. δυνατότητα ευρείας χρήσης του υλικού Εκσυγχρονισμός διατήρησης:χρήση ψηφιακής τεχνολογίας για διατήρηση έργων Εξ αποστάσεως εκπαίδευση:εξαίρεση από τα αποκλειστικά δικαιώματα των κατόχων copyright, επέκταση για εκπαιδευτική χρήση

Εργαλεία του D.M.C.A. Technological Protection Measures: μέτρα των εκδοτών για έλεγχο των εκδόσεων τους με τη χρήση κρυπτογραφίας. Δίνονται άδειες που ορίζουν την έκταση της πρόσβασης. Άρση του fair use. Περιοδική αξιολόγηση αν κάποιες πηγές πρέπει να ενταχθούν στη «Θεμιτή Χρήση». Πρόκειται για νέα τεχνολογία για την οποία οι εκδότες δεν διαθέτουν πόρους ούτε τεχνογνωσία.

Copyright Management Information To D.M.C.A. Απαγορεύει την τροποποίηση πληροφοριών σε ψηφιακά έργα από ιδιοκτήτες με δικαίωμα copyright. Αυτό το εργαλείο περιέχει πληροφορίες όπως:όνομα δημιουργού, όνομα κατόχου copyright, όρους και συνθήκες χρήσης υλικού κ.α.

Ευρωπαϊκή Νομοθεσία Υπάρχει Κοινοτική Οδηγία 96/9/ΟΚ σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων Προβλέπεται η εξαίρεση από το αποκλειστικό δικαίωμα αναπαραγωγής, ώστε να επιτρέπονται βοηθητικές αναπαραγωγές Η εξαίρεση καλύπτει πράξεις αποθήκευσης σε κρυφή μνήμη (cashing) και αναζήτησης Οι εξαιρέσεις καλύπτουν άτομα με ειδικές ανάγκες & προτείνονται μέτρα για την πρόσβαση σε προστατευμένα έργα Εξαίρεση σε βιβλιοθήκες, αρχεία, ιδρύματα για την αρχειοθέτηση κ’ συντήρηση υλικού

European Union Copyright Directive (EUCD) Συστήθηκε το 2001 με σκοπό: Εφαρμογή των αρχών του copyright στα ηλεκτρονικά πολυμέσα, στις ψηφιακές και συμβατικές εκδόσεις και Εναρμόνιση του νόμου στα κράτη – μέλη Η Ελλάδα και η Δανία ήταν οι πρώτες χώρες που εφάρμοσαν την Οδηγία περί Copyright τον Ιανουάριο του 2003 Η Ελλην. Νομοθεσία βάσει του Ν2121/1993, τροποποίηση στο Ν2819/2999 εναρμονίζεται στην Κοινοτική Οδηγία

Οδηγία 2001/29/ΕΚ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Για την εναρμόνιση πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού κ’ συγγενικών δικαιωμάτων στην Κοινωνία της Πληροφορίας, έχοντας υπόψη τη Συνθήκη ΠΟΔΙ, αναφέρει: Η ευθύνη για δραστηριότητες εντός δικτύων δεν αφορά μόνο στο δικαίωμα του δημιουργού αλλά και σε τομείς όπως δυσφήμιση, παραβίαση εμπορικού σήματος Τα ηθικά δικαιώματα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τη νομοθεσία των κρατών κ’ τη Συνθήκη της Βέρνης

συνέχεια Εξαιρούνται από το αποκλειστικό δικαίωμα αναπαραγωγής προσωρινές ή μεταβατικές πράξεις αναπαραγωγής. Τότε, οι πράξεις δεν θα έχουν οικονομική αξία Τα κράτη-μέλη να προβλέπουν εξαιρέσεις ή περιορισμούς σε περίπτωση χρήσης προς όφελος των βιβλιοθηκών Ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας θα πρέπει να καθορίζεται από την οργανωτική διάρθρωση και τα μέσα χρηματοδότησης του εν λόγω οργανισμού Οι δικαιούχοι να χρησιμοποιούν τεχνολογικά μέτρα για την παρεμπόδιση πράξεων που δεν επιτρέπονται χωρίς άδεια

συνέχεια Τα συστήματα ενημέρωσης που παρακολουθούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα να τηρούν τις αρχές περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής Πρόβλεψη κυρώσεων έννομης προστασίας έναντι προσβολής των δικαιωμάτων που προβλέπει η παρούσα Οδηγία Οι δικαιούχοι στο ψηφιακό περιβάλλον έχουν το δικαίωμα αίτησης ασφαλιστικών μέτρων Ειδικές πράξεις αναπαραγωγής πραγματοποιούνται στη βιβλιοθήκη Έννομη προστασία εξουδετέρωσης κάθε «τεχνολογικού μέτρου»

συνέχεια «Τεχνολογικά μέτρα» θεωρούνται οι μηχανισμοί που εμποδίζουν ή περιορίζουν προστατευμένα έργα Η χρήση αυτών πρέπει να ελέγχεται αποτελεσματικά μέσω της διαδικασίας πρόσβασης ή κρυπτογράφησης ή της μετάδοσης-μετατροπής του έργου Παρέχεται έννομη προστασία έναντι κάθε προσώπου άνευ αδείας που προβαίνει σε ενέργειες αφαίρεσης ή αλλοίωσης του έργου Πρόβλεψη άσκησης αγωγής αποζημίωσης από την πλευρά των δικαιούχων

Νομικοί κίνδυνοι για τις Ψ.Β. Δυσφήμηση (libel) Εμπορικό σήμα (trademark) Ευθύνη – υποχρέωση (liability) To D.M.C.A. Περιορίζει την ευθύνη του service provider system σε 4 διακριτά πλαίσια: Transitory Digital Network Communications: Σύστημα «αγωγός»πληροφοριών

συνέχεια System Catching: παρέχει προστασία για αποθήκευση υλικού από άλλα δίκτυα στο σύστημα προμήθειας υπηρεσιών Information Location Tools:προστασία κατά τη σύνδεση ή την παραπομπή σε ιστοσελίδα υπό παραβίαση Information on Systems or Networks at the direction of user:Αποθήκευση για τον χρήστη, περιλαμβάνει υπηρεσίες όπως website hosting

Τεχνικές για την προστασία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας Κλασματική Πρόσβαση (Fractional Access):σε βάση δεδομένων δομημένη σε μικρές μονάδες η υποκλοπή δεν είναι πρακτική, εντοπίζεται αμέσως Έλεγχος Διεπαφής (Interface Control):η πρόσβαση σε ιδιόκτητη διεπαφή δεν επιτρέπει εύκολα την αντιγραφή, το software βρίσκεται σε cd rom Αποθήκευση (Repository): αν υπάρχει ένα αντίγραφο κάθε τεκμηρίου σε μια αποθήκη, τότε τα αυθαίρετα αντίγραφα εντοπίζονται άμεσα Steganography: χρήση watermarks σημάδια). Κάθε υλικό είναι προστατευμένο με ID number

συνέχεια «Μυστικού Φάκελοι»: οι πληροφορίες είναι σε κρυπτογραφημένη μορφή κ αποκρυπτογραφούνται με το κατάλληλο software υπό όρους του κατόχου copyright Εδικά Hardware:προστασία στο hardware με χρήση της κρυπτογραφίας, π.χ. σε μια κάρτα ήχου. Ο χρήστης χρειάζεται¨κωδικού «κλειδιού» για να «κατεβάσει» μουσική Οικονομικές προσεγγίσεις : πολιτική μείωσης κόστους ψηφιακών τεκμηρίων. Π.χ. μείωση κόστους συνδρομής

συνέχεια Flickering – Woblle (ταλάντευση):η εικόνα ή το κείμενο είναι μεν αναγνώσιμο, ωστόσο δεν αντιγράφεται λόγω της τεχνικής της ταλάντευσης πάνω-κάτω ή της αλλαγής του φόντου σε τακτά διαστήματα

Λύση Αντιμετώπισης από την Xerox Οι έννοιες που χρησιμοποιούνται στις ψηφιακές εκδόσεις είναι: «εμπιστευμένα συστήματα», «ψηφιακά δικαιώματα ιδιοκτησίας» Η ακεραιότητα ενός συστήματος ορίζεται: Φυσική ακεραιότητα:αντίδραση του συστήματος σε φυσική επίθεση π.χ, αντιγραφή Ακεραιότητα συμπεριφοράς:συμφωνία προγραμμάτων με όρους που έχουν τεθεί από το ψηφιακό συμβόλαιο Ακεραιότητα επικοινωνιών:αποστολή και λήψη ψηφιακών έργων χωρίς παρέμβαση υπολογιστικών συστημάτων

συνέχεια Ψηφιακά Δικαιώματα είναι οι λειτουργίες κάτω από όρους και συνθήκες. Χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: Δικαιώματα Μεταφοράς: (δικαίωμα αντιγραφής, μεταβίβασης δανεισμού) Δικαιώματα Απόδοσης: π.χ.δικαίωμα παρουσίασης έργου σε οθόνη. Διακρίνονται σε δικαιώματα παιξίματος, εκτύπωσης και εξαγωγής Δικαιώματα Παραγωγής Εργασίας: δικαίωμα επαναχρησιμοποίησης έργου για την δημιουργία νέου(απόσπαση, επεξεργασία, ενσωμάτωση)

συνέχεια Με τα συστήματα ασφαλείας και τα ψηφιακά συμβόλαια άρεται η χρήση θεμιτών ορίων Δημιουργία νέου τύπου δικαιωμάτων με την «άδεια της θεμιτής χρήσης» χωρίς τους περιορισμούς των ψηφιακών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας

Προβληματισμοί Οι συγγραφείς θα πάψουν να δημιουργούν, αφού δεν προστατεύονται επαρκώς τα δικαιώματά τους; Οι χρήστες θα χάσουν το δικαίωμα να διαβάζουν; Αγορά έντυπων ή ηλεκτρονικών πηγών; Θα υπάρχει πρόσβαση στην ηλεκτρονική πηγή μετά από χρόνια; (αφορά στα ηλεκτρονικά περιοδικά) Τίθενται σε κίνδυνο τα ηθικά δικαιώματα χρηστών και δημιουργών; Διατίθενται οι αντίστοιχοι πόροι για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων με σκοπό την προστασία του copyright; Ρόλος βιβλιοθηκονόμου, στάση απέναντι στα γεγονότα