Βιωματικεσ δρασεισ Διδακτικο ετοσ 2014-2015 Α’, Β’ (Γ’) Γυμνασίου Βιωματικεσ δρασεισ Διδακτικο ετοσ 2014-2015

Στην Α’ τάξη υλοποιούνται θέματα που έχουν σχέση με το αντικείμενο «Σχολική και Κοινωνική Ζωή» (ΣΚΖ)

Στην Β’ τάξη υλοποιούνται θέματα που έχουν σχέση με τα αντικείμενα «Φύση και Άσκηση» (ΦΑ), «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης» (ΠΔΤ)

Στην Γ’ τάξη υλοποιούνται (από το διδακτικό έτος 2015-2016) θέματα που έχουν σχέση με τα αντικείμενα «Σχολικός και Επαγγελματικός Προσανατολισμός» (ΣΕΠ), «Τοπική Ιστορία» (ΤΙ), «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη» (ΠΕ για ΑΑ)

A’ Τάξη «Σχολική και Κοινωνική Ζωή» (ΣΚΖ) Β’ Τάξη «Φύση και Άσκηση» (ΦΑ), «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης» (ΠΔΤ) Γ’ Τάξη ΣΕΠ ΤΙ, ΠΕ για ΑΑ

Στοχοθεσία των ΒΔ Ανάπτυξη στάσεων αυτορρυθμιζόμενης μάθησης Αξιοποίηση εμπειριών, εμβρίθεια Ανάπτυξη ικανοτήτων για βελτιωτικές παρεμβάσεις σε προσωπικό και κοινωνικό πεδίο Καλλιέργεια δημιουργικότητας και χαράς Γενικά, προωθούν τη βιωματική, αυτορρυθμιζόμενη, ομαδοσυνεργατική, διερευνητική μάθηση

Ειδικότερα (περί στοχοθεσίας) Ειδικότερα (περί στοχοθεσίας). Σκοπός των ΒΔ είναι να βοηθήσουν τους μαθητές: να αναπτύξουν τις αναγκαίες στάσεις και ικανότητες (κοινωνικές, [μετα]γνωστικές, κιναισθητικές και μεθοδολογικές που απαιτεί η αυτορρυθμιζόμενη μάθηση («μαθαίνω πώς να μαθαίνω») να αξιοποιούν παλιές και νέες εμπειρίες για να κατανοούν σε βάθος τα θέματα που μελετούν να αξιοποιούν τις νέες στάσεις,γνώσεις και ικανότητες για να κάνουν στοχευμένες βελτιωτικές παρεμβάσεις σε επίπεδο προσωπικό και κοινωνικό/φυσικό/πολιτισμικό να συναρτούν τις μαθησιακές εμπειρίες τους με συναισθήματα δημιουργικότητας, χαράς και απόλαυσης

Συμμετοχή των ειδικοτήτων στην εποπτεία και στην καθοδήγηση των ΒΔ Για το ζήτημα αυτό ισχύουν τα εξής: 124062/Γ2/6-9-2013 ΦΕΚ Β’ 2350 και 147650/Γ2/11-10-2013, 141288/Γ2/8-9-2014 Οι ΒΔ εποπτεύονται και καθοδηγούνται από έναν εκπαιδευτικό Κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να αναλάβει την εποπτεία και καθοδήγηση μέχρι δύο (2) ΒΔ ανά τρίμηνο Υλικό: http://ebooks.edu.gr/2103/course-main.php?course=DSGYM-A119

Οργάνωση-Διεκπεραίωση 1 Οι ΒΔ είναι διακριτή μονάδα του ΩΠ (όπως η ΕΕ/Project) Συνοπτική πρόταση θεμάτων στον ΣΣ ΠΕ (τα θέματα και οι εποπτεύοντες εκπ-κοί αλλάζουν ανά τρίμηνο) [στην A’ και για τα 3 τρίμηνα] Επιλογή εκ μέρους των μαθητών 1 ή 2 θεμάτων Δημιουργία τμημάτων οριζόντιας σύνθεσης (από διαφορετικά αλφαβητικά τμήματα) σταθερών καθ’ όλο το έτος Αριθμός μαθητών : 16-20 Οι μαθητές εργάζονται την καθορισμένη ώρα ζώνης και παραμένουν στα τμήματα αυτά καθ’ όλο το έτος

Οργάνωση-Διεκπεραίωση 2 Υποομάδες 3-4 ατόμων που ενδέχεται να αλλάζουν στο επόμενο τρίμηνο Πλεονάζοντες μαθητές (άνω των 20 για ένα πρόγραμμα) ανακατανέμονται δια κληρώσεως σε θέμα 2ης επιλογής (ακόμη και αν επαρκούν για δημιουργία 2 τμημάτων στο πρόγραμμα της 1ης επιλογής τους) Όσοι επιλέξουν πρόγραμμα που δεν υλοποιηθεί επιλέγουν μεταξύ των θεμάτων που δεν έχουν συμπληρώσει τον μέγιστο αριθμό Στα μικρά σχολεία προτείνονται 2 θέματα και υλοποιείται το πλειοψηφούν

Οργάνωση-Διεκπεραίωση 3 Αν η εφαρμογή της ζώνης είναι αδύνατη για πρακτικούς λόγους (π.χ. έλλειψη αιθουσών), επιτρέπεται μετά από έγκριση του Σχολικού Συμβούλου Παιδαγωγικής Ευθύνης η υλοποίηση των ΒΔ στο πλαίσιο των αλφαβητικών τμημάτων (αριθμός μαθητών τμήματος ΒΔ=αριθμός μαθητών αλφαβητικού τμήματος)

Δημιουργία ομάδων μαθητών Οι μαθητές κάθε τμήματος χωρίζονται σε ομάδες των τεσσάρων (4) μελών και συνεργάζονται κατά την υλοποίηση της ΒΔ του Α’ τριμήνου Οι μαθητές ενός τμήματος μπορούν στην έναρξη νέου τριμήνου, κατά την κρίση του εκπαιδευτικού, να δημιουργήσουν νέες τετραμελείς ομάδες με διαφορετική σύνθεση μελών (για αντιμετώπιση προβλημάτων δυσλειτουργίας μιας ομάδας που παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο τρίμηνο και για ευρύτερη κοινωνικοποίηση των μαθητών)

Ευθύνη του Διευθυντή Να ενταχθούν οι μαθητές στο τμήμα 1ης ή το πολύ 2ης επιλογής τους Να τηρηθεί ο προγραμματισμός και η ολοκλήρωση της θεματικής των ΒΔ ανά τρίμηνο Να αποφευχθούν επαναλήψεις ή/και επικαλύψεις στα θέματα (για τον σκοπό αυτό πρέπει να δημιουργηθεί αρχείο με τα εγκεκριμένα από τον ΣΣ ΠΕ θέματα που υποβλήθηκαν)

ΒΔ Α’ Τάξη (ΣΚΖ) Υλοποιούνται (στα 2 πρώτα τρίμηνα) θέματα που αφορούν στην ομαλή μετάβαση και προσαρμογή των μαθητών του Δημοτικού στις νέες συνθήκες του Γυμνασίου. Πιο συγκεκριμένα: Σχέσεις του μαθητή με τον εαυτό του και με τους συμμαθητές του Ταυτότητα/ετερότητα Αυτοδιαχείριση των συναισθημάτων, των ρήξεων και των συγκρούσεων Ο αυτοέλεγχος της συμπεριφοράς κ.ά. Υλικό για τις σχετικές δραστηριότητες στον Οδηγό του Εκπαιδευτικού για ΣΚΖ: http://ebooks.edu.gr/2103/course-main.php?course=DSGYM-A119, σσ. 46-76

ΒΔ Α’ Τάξη Στο 3ο τρίμηνο οι μαθητές θα διερευνήσουν το θέμα της σχολικής βίας σε όλες τις μορφές της, όπως αυτές εκδηλώνονται στον σχολικό και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο αλλά και στο διαδίκτυο (προτείνεται στο 1ο τρίμηνο να δοθεί έμφαση στη συγκρότηση και στη λειτουργία των ομάδων ώστε να προαχθεί η ομαδοσυνεργατική μάθηση)

ΒΔ Β’ Τάξη Στα τρία τρίμηνα της Β’ τάξης υλοποιούνται δράσεις που σχετίζονται με τα εξής δύο αντικείμενα: Φύση και Άσκηση, Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης, με συναφή διδασκόμενα μαθήματα (α) τη Φυσική Αγωγή, (β) τη Μουσική, (γ) τα Καλλιτεχνικά Οι εποπτεύοντες καθηγητές θα μετακινούνται διαδοχικά ανά τρίμηνο σε επόμενο τμήμα ΒΔ, ώστε, αν είναι δυνατόν, στο τέλος του διδακτικού έτους, όλα τα τμήματα να έχουν ασχοληθεί με θέμα διαφορετικών αντικειμένων Αν δεν είναι εφικτή η υλοποίηση των ΒΔ με τον προαναφερθέντα τρόπο, επιλέγεται, κατόπιν εγκρίσεως του ΣΣ ΠΕ, ο προσφορότερος τρόπος οργάνωσης των τμημάτων και διαχειρίσεως των θεμάτων

Πηγές άντλησης νέων εμπειριών Το περιβάλλον (κοινωνικό, φυσικό, δομημένο, τεχνολογικό, πολιτισμικό) Η άντληση πληροφοριών γίνεται κυρίως μέσα στην τάξη ή κατά την επίσκεψη σε ειδικούς χώρους, μέσω (α) συζήτησης/ακρόασης, (β) μελέτης σύντομων και κατανοητών κειμένων, (γ) παρατήρησης, (δ) συμμετοχής σε δράσεις, πειράματα, μετρήσεις, (ε) ερωτηματολογίων, συνεντεύξεων Σε ειδικές περιπτώσεις, με οδηγίες του εκπαιδευτικού, οι μαθητές μπορούν και ατομικά να αναζητήσουν πληροφορίες στο σπίτι τους και να τις καταθέσουν στην ομάδα προς επεξεργασία στην τάξη

Αξιολόγηση τριμηνιαίων ΒΔ Οι ΒΔ δεν είναι γραπτώς εξεταζόμενες Η βαθμολογία κάθε μαθητή ανά τρίμηνο προκύπτει: (α) από την αξιολόγηση της ατομικής συμβολής και της συμμετοχής του στο ομαδικό έργο, με βάση: i. την παρατήρηση του καθηγητή και ii. τον ατομικό (ΑΦ) που διατηρεί ο μαθητής (β) από την αξιολόγηση της ομαδικής εργασίας που υποβάλλει κάθε ομάδα (αξιολογείται η συλλογικότητα στην κοινή εργασία – στάση και δράση όλων των μελών της ομάδας) Τριμηνιαίος βαθμός του μαθητή=ατομικός+ομαδικός/2 Ετήσιος βαθμός του μαθητή=Μέσος όρος των βαθμών των τριών τριμήνων

Κριτήρια ατομικής αξιολόγησης 1 1. Κριτήρια κατάκτηση ς γνώσεων και ανάπτυξης στάσεων, αξιών, ικανοτήτων-δεξιοτήτων: Βαθμός κατανόησης κεντρικών εννοιών και γενικεύσεων Ικανότητα διατύπωσης με συγκροτημένο λόγο ή/και με εναλλακτικούς τρόπους αναπαράστασης και κοινοποίησης της νέας γνώσης (π.χ. σχήματα, προσομοιώσεις, δρώμενα, κατασκευές), καθώς και τεκμηριωμένων κρίσεων, συμπερασμάτων, αξιών στάσεων Η δυνατότητα παράθεσης παραδειγμάτων και αναλογιών Η ικανότητα αξιοποίησης νέας γνώσης για εκτέλεση έργου ή/και επίλυση προβλημάτων και λήψη αποφάσεων

Κριτήρια ατομικής αξιολόγησης 1 ΚΑΑ1 κατανόηση Παράθεση πχ αξιοποίηση διατύπωση

2. Κριτήρια ατομικής συμβολής στο κλίμα συλλογικότητας και στο προϊόν της ομαδικής εργασίας: Το ενδιαφέρον και η ενεργός, ουσιαστική και δημιουργική συμμετοχή στις συζητήσεις μέσα στην τάξη καθώς και στο ομαδικό έργο Η προσφορά βοήθειας και θετικής ενθάρρυνσης στα μέλη της ομάδας Η συμβολή στην επίλυση συγκρούσεων και δυσλειτουργιών και στη δημιουργία θετικού κλίματος εντός ομάδας Η συνέπεια και η έγκαιρη ολοκλήρωση των ευθυνών που αναλαμβάνει Ο βαθμός κατοχής και αξιοποίησης μεθόδων, τεχνικών και διαδικασιών που απαιτεί το συλλογικό έργο

Κριτήρια ατομικής αξιολόγησης 2 ΚΑΑ2 Ενδιαφέρον, συμμετοχή Θετικό κλίμα αξιοποίηση Βοήθεια, ενθάρρυνση

Ατομικός Φάκελος Δραστηριοτήτων Ο μαθητής ενδείκνυται να διατηρεί φάκελο με: Υλικό που συνέλεξε ή δραστηριότητες που επιτέλεσε ως μέλος της (υπο)ομάδας Προσωπικές σημειώσεις με σκέψεις και προτάσεις σχετικά με τις εμπειρίες που αποκόμισε από την ατομική προσπάθεια και τη συλλογική λειτουργία [ο ΑΦ συμπληρώνει τις παρατηρήσεις του εκπαιδευτικού για τον μαθητή και έτσι ενθαρρύνεται και δεν αδικείται η αυξημένη συμβολή συγκεκριμένων μελών στο ομαδικό έργο. Επίσης, αποτελεί παιδαγωγικό μέσον ενίσχυσης της δράσης των μαθητών, ως υπεύθυνων και δημιουργικών μελών μίας ομάδας]

Αξιολόγηση του συλλογικού έργου της ομάδας Η αξιολόγηση του συλλογικού έργου της ομάδας γίνεται με βάση την ομαδική εργασία που καταθέτει κάθε τετραμελής ομάδα σε φάκελο (ομαδικός φάκελος, ΟΦ) ο οποίος περιλαμβάνει το συνολικό υλικό ταξινομημένο σε ενότητες (βλ. Δομή Ομαδικής Εργασίας) Η ταξινόμηση της εργασίας στις επτά (7) ενότητες, ή σε όσες κρίνει ο επόπτης εκπαιδευτικός, με βάση τη φύση του θέματος, τον διατιθέμενο χρόνο και τις δυνατότητες των μαθητών, είναι αναγκαία, προκειμένου: Να αναπτυχθεί οργανωμένη και αποτελεσματική σκέψη και δράση Να συγκροτείται μία σαφώς δομημένη εργασία με αρχή, μέση και τέλος (και όχι μία συλλογή από δραστηριότητες με ασαφείς σκοπούς, που δεν οδηγούν σε συγκεκριμένο μαθησιακό αποτέλεσμα)

Προτείνονται Ο περιορισμός των ερωτημάτων και των υποθεμάτων που θα εξεταστούν ή και η παράλειψη κάποιων δραστηριοτήτων κατά την κρίση του διδάσκοντα Η ανάθεση διαφορετικών δραστηριοτήτων σε υποομάδες των δύο (2) μελών, ώστε Να εμπλακούν όλα τα μέλη ενεργά στο έργο της ομάδας Να καλύψει η ομάδα μεγαλύτερο εύρος δραστηριοτήτων

Αξιολόγηση (ανακεφαλαίωση) Α. Ατομική < παρατήρηση καθηγητή + ατομικός φάκελος (ΑΦ) Β. Ομαδική < αξιολόγηση ομαδικής εργασίας (7 ενότητες)

Ατομική αξιολόγηση Ομαδική εργασία Βαθμός τριμήνου

Ομαδικός φάκελος (ΟΦ). Περιεχόμενα 1. Ποιοι είμαστε Στην αρχική σελίδα του ΟΦ αντί Προλόγου, καλό είναι τα μέλη της ομάδας να παρουσιάσουν αυτοβιογραφικά τον εαυτό τους, αξιοποιώντας το χιούμορ και τη φαντασία τους ή/και τις σκέψεις και τις προσδοκίες τους από το θέμα και την ομαδική εργασία ή ό,τι άλλο κρίνουν σκόπιμο

2. Πρακτικά (ημερολόγιο των συναντήσεων της ομάδας) 3. Έκθεση της ερευνητικής εργασίας της ομάδας με : Τις παρεμβάσεις που προγραμμάτισε και υλοποίησε Τις πληροφορίες που συνέλεξε Τα εργαλεία που χρησιμοποίησε Τα φύλλα δραστηριοτήτων Την επεξεργασία των δεδομένων και τα συμπεράσματα 4. Συνοδευτικό υλικό (έντυπο και οπτικοακουστικό)

Δομή Ερευνητικής Εργασίας (ανακεφαλαίωση) 1. Ποιοι είμαστε 2. Πρακτικά (ημερολόγιο των συναντήσεων της ομάδας) 3. Έκθεση της ερευνητικής εργασίας της ομάδας 4. Συνοδευτικό υλικό (έντυπο και οπτικοακουστικό)

Ενδεικτική δομή ερευνητικής εργασίας (ΔΕΕ) Ενότητα 1. προβληματιζόμαστε και προγραμματιζόμαστε ως τμήμα Ποιο είναι το θέμα μας και γιατί το επιλέξαμε Ποιοι είναι οι σκοποί της εργασίας και ποια τα ερωτήματα στα οποία καταλήξαμε Ποιος είναι ο προγραμματισμός των διαδικασιών με βάση τον διαθέσιμο διδακτικό χρόνο

Ενότητα 2. είμαστε ομάδα με ρόλους, δράσεις, δικαιώματα και υποχρεώσεις – προγραμματίζουμε τις δράσεις μας Πώς χωριστήκαμε σε ομάδες και γνωριστήκαμε Ποιους κανόνες θέσαμε και ποιους ρόλους αναλάβαμε για την καλύτερη λειτουργία της Ποια ερωτήματα επιλέξαμε να μελετήσουμε και ποιες δραστηριότητες προγραμματίσαμε για να συλλέξουμε δεδομένα σχετικά με τα ερωτήματα (πού απευθυνθήκαμε, ποια εργαλεία χρησιμοποιήσαμε, ποιες διαδικασίες ακολουθήσαμε) Πώς κατανείμαμε τις δραστηριότητες στα μέλη της ομάδας Ποιο χρονοδιάγραμμα εργασιών δημιουργήσαμε με βάση τον διαθέσιμο χρόνο

Ενότητα 3. Συλλέξαμε πληροφορίες, ταξινομήσαμε, μελετήσαμε δράσαμε (εργαλείο: μελέτη βιβλιογραφίας) Εντοπίσαμε και μελετήσαμε συγκεκριμένες πληροφορίες, κατανοήσαμε το περιεχόμενό τους και υπογραμμίσαμε ό,τι αφορά στα ερωτήματά μας Συλλέξαμε, αναλύσαμε και ερμηνεύσαμε σχήματα, εικόνες, φωτογραφίες, σύμβολα, διαγράμματα, κατασκευές και ξεχωρίσαμε ό,τι αφορά στα ερωτήματά μας (εργαλείο: χρήση ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων κ.τ.ό.) Ρωτήσαμε και μάθαμε πληροφορίες, απόψεις, στάσεις, λύσεις σχετικές με τα ερωτήματά μας Ακούσαμε ή/και είδαμε, προσέξαμε και εντοπίσαμε αξιοσημείωτα στοιχεία σχετικά με τα ερωτήματά μας (εργαλείο: μελέτη οπτικοακουστικού υλικού) Συμμετείχαμε σε δράσεις ή/και σε επισκέψεις, βιώσαμε, αισθανθήκαμε, συνειδητοποιήσαμε

Ενότητα 4. επεξεργαστήκαμε και αξιοποιήσαμε συνδυαστικά τα δεδομένα, απαντήσαμε στα ερωτήματα, καταλήξαμε σε συμπεράσματα Δημιουργήσαμε χάρτη εννοιών με τις νέες γνώσεις που αποκομίσαμε για το θέμα που επεξεργαστήκαμε …

Ενότητα 5. Αναστοχαζόμαστε και αξιολογούμε κριτικά ατομικές, ομαδικές και θεσμικές επιλογές και πρακτικές, αξιολογούμε τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα της ομάδας Ποιες είναι οι στάσεις και οι επιλογές μας στο θέμα αυτό (ατομικές, ομαδικές, θεσμικές), πώς τις κρίνουμε, τι πρέπει να βελτιώσουμε Τι δεν ξέραμε για το θέμα, τι τελικά μάθαμε, τι άλλο θα θέλαμε να μάθουμε Ποιες δυσκολίες συνεργασίας συναντήσαμε, ποιες ξεπεράσαμε και πώς Τι θα προσέξουμε στην επόμενη ΒΔ Πώς τελικά θα αξιολογήσουμε το κλίμα και τη συνεργατικότητα της ομάδας Αυτά που μάθαμε για το θέμα συνεργαζόμενοι

Ενότητα 6. από τη Θεωρία στην Πράξη Οργανώσαμε παρεμβάσεις βελτίωσης (ποιες) και τις εφαρμόσαμε (πώς), σε προσωπικό, οικογενειακό, σχολικό, κοινοτικό επίπεδο Καταγράψαμε τα αποτελέσματα από τις παρεμβάσεις μας, καθώς και τις ευχάριστες/δυσάρεστες στιγμές από αυτές

Ενότητα 7. Δημοσιοποιούμε την εργασία μας Παρουσιάζουμε ως ομάδα την εργασία μας στην ολομέλεια του τμήματος (μετά τις απαραίτητες διορθώσεις, βελτιώσεις) Προτείνουμε τρόπους για την τελική παρουσίαση της εργασίας μας Παρουσιάζουμε όλες οι ομάδες τις εργασίες μας σε όλη την τάξη ή σε όλο το σχολείο Αναρτούμε την εργασία μας στο διαδίκτυο (ιστοσελίδα του σχολείου), αναγράφοντας τα ονόματα ή τα αρχικά όλων των συντελεστών (μαθητών και εκπαιδευτικών) με βάση τις αρχές προστασίας των προσωπικών δεδομένων * Η προτεινόμενη δομή μπορεί να τροποποιηθεί για να προσαρμοστεί στα δεδομένα του θέματος, στις δυνατότητες των μαθητών και στον διαθέσιμο χρόνο

7 Ενότητες (ενδεικτικά) Ενότητα 1. Προγραμματισμός Ενότητα 2. Λειτουργία ομάδας (ρόλοι, κανόνες, ερωτήματα, δραστηριότητες, χρονοπρογραμματισμός) Ενότητα 3. Συλλογή-επεξεργασία υλικού, συμμετοχή σε δράσεις Ενότητα 4. Εξαγωγή συμπερασμάτων, εννοιολογικός χάρτης Ενότητα 5. Κριτική αξιολόγηση και αποτίμηση όλων των διαδικασιών Ενότητα 6. Θεωρία⇾Πράξη (βελτιωτικές παρεμβάσεις και αποτελέσματα αυτών) Ενότητα 7. Δημοσιοποίηση εργασίας

Πρόταση υποβολής ΟΕ ΒΔ Τίτλος θέματος Σκοπός εργασίας. Σαφώς διατυπωμένα ερευνητικά ερωτήματα Συνοπτική αιτιολόγηση του θέματος (κριτήρια επιλογής, συσχέτιση με διδασκόμενα μαθήματα, αναμενόμενα μαθησιακά οφέλη κ.ά.) Ενδεικτική περιγραφή πηγών αναζήτησης δεδομένων, μεθόδου και ερευνητικών εργαλείων αναζήτησης δεδομένων Αναμενόμενα αποτελέσματα και τρόποι παρουσίασης των αποτελεσμάτων Υλικά-εξοπλισμός, επισκέψεις, προσκλήσεις ειδικών Ενδεικτική βιβλιογραφία Σχόλια και προτάσεις ΣΣ ΠΕ