ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ερωτήσεις

Πορεία διδασκαλίας είναι τα στάδια ή οι βαθμίδες ή οι φάσεις, δηλ Πορεία διδασκαλίας είναι τα στάδια ή οι βαθμίδες ή οι φάσεις, δηλ. η σειρά που ακολουθεί ο διδάσκων, για την προσφορά του διδακτικού αγαθού κατά τη διάρκεια μιας διδακτικής ώρας (45 – 50 λεπτά). Βιωματικη προπαρασκευη Πρόσκτηση (ή προσφορά ή παρουσίαση) Επεξεργασία Έκφραση και/ή Εφαρμογή

Βιωματική προπαρασκευή Μ’ αυτήν φέρνουμε το μαθητή σε «κατάσταση μάθησης». Αναμοχλεύουμε ολόκληρο τον ψυχοδυναμικό του κόσμο και τον προδιαθέτουμε να δεχτεί με προσοχή, ενδιαφέρον και ευχάριστη δημιουργική διάθεση το νέο μορφωτικό αγαθό

Πρόσκτηση (ή προσφορά ή παρουσίαση) Πρόσκτηση (ή προσφορά ή παρουσίαση) Σχετική διάρκειά της 6-15 λεπτά. Γίνεται από το διδάσκοντα ή – κατ’ ανάθεση από μαθητές. Κατ’ αυτή τη φάση έχουμε μια πρώτη και άμεση αναστροφή με το νέο μορφωτικό αγαθό, σε κύριες αδρές, αλλά ουσιώδεις και θεμελιακές γραμμές.

Επεξεργασία Είναι το κυριότερο και δυσκολότερο στάδιο. Σχετική διάρκειά του είναι 20-25 λεπτά. Κατ’ αυτήν διερευνούμε τη διδακτική ενότητα σε βάθος και πλάτος, την αναλύουμε, την ερμηνεύουμε και προσπαθούμε να την κατανοήσουμε από όλες τις δυνατές πλευρές, βήμα προς βήμα και μεθοδικά, για να καταλήξουμε σε διαπιστώσεις, τομές, θεωρήσεις, κανόνες, διδάγματα. Επιχειρούνται αξιολογήσεις, συγκρίσεις, συσχετίσεις. Κατά τη φάση αυτή δεσπόζουν οι αρχές της παιδοκεντρικότητας και αυτενέργειας, κυριαρχεί δε ως μορφή διδασκαλίας ο διάλογος.

Έκφραση και/ή Εφαρμογή Έκφραση και/ή Εφαρμογή Είναι απαραίτητη και σημαντική. Γίνεται στα τελευταία 5-10 λεπτά της ώρας. Συγκεκριμενοποιεί το μάθημα ανακεφαλαιώνουμε και ανασυγκροτούμε το μάθημα Οι μαθητές εκφράζουν την προσωπική τους εμπειρία τη σχετική με το μάθημα. Βγαίνουν από την ουδετερότητα και παίρνουν προσωπική θέση. Αν βγήκε κάποιο μήνυμα, επισημαίνουν τρόπους μεταφοράς του στην προσωπική ζωή και στο περιβάλλον τους και βρίσκουν ή ανακοινώνουν από πείρα συγκεκριμένες μορφές εφαρμογής του στην καθημερινή ζωή και πράξη, τώρα ή στο μέλλον.

Σκοπός των ερωτήσεων Να επισημανθούν οι δυσκολίες των μαθητών και οι προβληματισμοί τους Να διευκρινισθούν δυσνόητα σημεία και να διευρυνθεί η σκέψη των μαθητών Να παρακινηθούν οι μαθητές για εργασία-αυτενέργεια Να προσδιορισθεί η πρόοδος των μαθητών στους συγκεκριμένους σκοπούς του ΜΘ Να προκαλέσουν και αναπτύξουν την αναλυτική σκέψη των μαθητών Να συντελέσουν στη συγκεκριμενοποίηση της σκέψης των μαθητών Να ενθαρρύνουν νέες εκτιμήσεις και διαθέσεις των μαθητών Να ενθαρρύνουν την αυτοαξιολόγηση των μαθητών Να ενθαρρύνουν την εφαρμογή των γνώσεων στην καθημερινή πράξη Να συντελούν στην επανάληψη και εμπέδωση της επιμέρους διδακτικής ενότητας

Τι πρέπει να προσέχει ο καθηγητής Οι ερωτήσεις να γίνονται με προοδευτική τάξη (εύκολες-δύσκολες, απλές-σύνθετες) Οι ερωτήσεις να γίνονται με απλή λεκτική διατύπωση Οι ερωτήσεις να είναι σχετικές με τις γνώσεις και εμπειρίες των μαθητών Το κλίμα της τάξης να είναι τέτοιο, ώστε οι μαθητές να νιώθουν και να ερωτούν ελεύθερα Οι απαντήσεις που δίνουν οι μαθητές να είναι λεκτικά πλήρεις Να δίνεται χρόνος στους μαθητές, για να σκέπτονται την απάντηση που θα δώσουν

Τι πρέπει να αποφεύγει ο καθηγητής Να κάνει ευκολο-απάντητες ερωτήσεις Να αντιδρά αντιπαιδαγωγικά, όταν ο μαθητής δεν απαντά σωστά Να δέχεται ερωτήσεις από τους μαθητές που είναι εκτός θέματος Να κάνει ερωτήσεις με αμφίβολο περιεχόμενο ή ερωτήσεις-παγίδες Να απευθύνει ερωτήσεις σε ορισμένους μόνο μαθητές Να κάνει ερωτήσεις που απαιτούν διαφορετικές και συγκεχυμένες απαντήσεις Να χρησιμοποιεί στις ερωτήσεις ακατανόητες για τους μαθητές λέξεις-φράσεις Να «μπλοφάρει», όταν δε γνωρίζει την απάντηση σε ερώτηση μαθητών

Η ερώτηση, κύριο στοιχείο του διαλόγου Τι είδους ερωτήσεις πρέπει να υποβάλλεις; Οι ερωτήσεις πρέπει να αποσκοπούν στο να ενθαρρύνουν τους μαθητές να σκέπτονται. Οι ερωτήσεις που ελέγχουν μόνο αν οι μαθητές γνωρίζουν τη σημασία μιας ιδιαίτερης λέξης είναι ελάχιστης αξίας στα προφορικά μαθήματα. Για παράδειγμα, το να ρωτήσεις σε μια τάξη το όνομα του σχολείου π.χ. της Maria Montessori δεν έχει και πολύ μεγάλη αξία. Η ερώτηση δε βοηθά το μαθητή να σκεφθεί. Θα απαιτούσε περισσότερη σκέψη και συνεπώς θα είχε μεγαλύτερη σημασία να ρωτήσει ο καθηγητής γιατί δόθηκε αυτό το όνομα στο σχολείο και πώς δικαιολογείται.

2) Ποια είναι τα πιο κοινά λάθη κατά το σχεδιασμό ερωτήσεων; (α) Συμπεριλαμβάνεται η απάντηση στην ερώτηση την ίδια. Οι ερωτήσεις αυτού του είδους οι ερωτήσεις δεν ενεργοποιούν τη σκέψη και την προσοχή της τάξης. Ουσιαστικά δεν υποβάλλεται κανένα ερώτημα. (β) Η ασάφεια με την οποία διατυπώνεται η ερώτηση. Οι μαθητές αδυνατούν να καταλάβουν τι εννοεί ο καθηγητής. Π.χ. ο δάσκαλος ρωτά:Τι συμβαίνει όταν βρέχει;» Οι απαντήσεις που παίρνει αποδεικνύουν τη ασαφή αντίληψη που έχει η σχολική τάξη όσον αφορά το είδος της απάντησης που επιθυμεί ο δάσκαλος.

3) Τι κάνεις όταν δεν παίρνεις καμία απάντηση; Σκέφτεσαι ξανά και επαναδιατυπώνεις την ερώτηση. Αν και τότε δεν πάρεις απάντηση, πρέπει να τη δώσεις από μόνο σου. Σε καμία περίπτωση, πάντως, μην εξαγριώνεσαι ακόμα και αν νομίζεις ότι οι μαθητές θα έπρεπε να γνωρίζουν το θέμα.

4) Πώς μπορείς να σταματήσεις τους μαθητές από το ξεστομίζουν τις απαντήσεις ή να απαντούν ομαδικώς; Επέμενε στο να σηκώνουν οι μαθητές τα χέρια τους. Είναι θέμα κοινής λογικής. Δεν μπορείς να καταλάβεις μια δωδεκάδα ανθρώπων, όταν μιλούν όλοι μαζί. Όταν κάποιος σηκώνει το χέρι του δείχνει με τον πιο προφανή και αποδεκτό τρόπο ότι έχει να πει κάτι. Μη δέχεσαι απαντήσεις από αυτούς που φωνάζουν «Κύριε, κύριε!» ή σηκώνονται από τις θέσεις τους. Κάνε κατανοητό ότι θέλεις ο καθένας να έχει μια ευκαιρία και δυνατότητα ν’ απαντήσει. Απόφευγε ν’ απευθύνεσαι στους ίδιους τους μαθητές. Αν μέσα στη σχολική τάξη επικρατεί η συνήθεια να φωνάζουν οι μαθητές τις απαντήσεις, τότε θα χρειαστεί να κάνεις υπομονή και να έχεις επιμονή και σταθερότητα. Όταν περιστασιακά συμβαίνει η παραπάνω κατάσταση, αυτό οφείλεται στην έξαψη των μαθητών. Αυτού του είδους η συμπεριφορά θα πρέπει να υποφέρεται στο αρχικό στάδιο και να μην καταστέλλεται.

5) Πως πρέπει να δέχεσαι τις απαντήσεις των μαθητών; Μη βιάζεσαι να δώσεις το λόγο στον πρώτο μαθητή που σηκώνει το χέρι του. Κοίταξε πρώτα γύρω σου. Μην αφοσιώνεσαι σε μια μερίδα μαθητών. Περιέλαβε στη συζήτηση όσο πιο πολλούς μαθητές είναι δυνατό. Μην παίρνεις μόνο μία απάντηση. Ίσως κάποιος μαθητής ερωτηθεί να εκτιμήσει την απάντηση του συμμαθητή του. Προσπάθησε να εκμαιεύσεις απάντηση από κάποιον που δεν έχει σηκώσει το χέρι του. Διατύπωσε την ερώτηση, έτσι ώστε να μπορεί ο μαθητής να απαντήσει. Μην επαναλαμβάνεις ερωτήσεις. Αυτό μειώνει την προσοχή των μαθητών

Είδη ερωτήσεων Ερωτήσεις ανάπτυξης – δοκιμίου : δημιουργικής ικανότητας και της κριτικής σκέψης 2. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης : 3. Συνδυασμός ερωτήσεων ανάπτυξης και σύντομης απάντησης : 4. Ερωτήσεις κλειστού ή αντικειμενικού τύπου : 4α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 4β. Ερωτήσεις διάταξης 4γ. Ερωτήσεις αντιστοίχησης – σύζευξης 4δ. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενού 4ε. Ερωτήσεις διαζευτικής απάντησης ή τύπου «σωστό-λάθος»  Έλεγχος για την επίτευξη των διδακτικών στόχων Περισσότερο για τον έλεγχο της συνθετικής Ελέγχουν κυρίως τις γνώσεις και το βαθμό αφομοίωσης Ελέγχουν την επίτευξη των διδακτικών στόχων Ελέγχουν πιο σύνθετους διδακτικούς στόχους Ελέγχουν πολλούς διδακτικούς στόχους Αντικειμενική εκτίμηση και βαθμολογία