Ορισμός Νηστείας Νηστεία σύμφωνα με την εγκυκλοπαίδεια «Αμερικάνα» ερμηνεύεται ως «εκούσια ή ακούσια αποχή από κάθε τροφή, ασιτία».  Αλλά, στην θρησκεία μας σημαίνει «αποχή από ορισμένες μόνο τροφές σε καθορισμένες μέρες ή εβδομάδες». 

Σκοπός της Νηστείας Σκοπός της νηστείας είναι οι πιστοί με την αποφυγή ορισμένων τροφών- που μπορούν να θεωρηθούν ως υλικές απολαύσεις, και που καθιστούν τον άνθρωπο «κοιλιόδουλο», να αφοσιωθούν πνευματικά σε Αυτόν που για χάρη Του γίνεται η νηστεία, τον Θεό.

Διαχωρισμός Νηστείας Στην Ορθοδοξία υπάρχουν δύο μακροχρόνιες νηστείες: Νηστεία Χριστουγέννων (15/11 – 24/12). Μέχρι 17/12 επιτρέπεται το ψάρι, εκτός από Τετάρτη & Παρασκευή Μεγάλη Τεσσαρακοστή (Καθ. Δευτέρα – Μ. Σάββατο). Επιτρέπεται το ψάρι την 25η Μαρτίου & την Κυριακή των Βαΐων.

Η βάση της διατροφής στην περίοδο της Νηστείας Η βάση της διατροφής στις νηστείες είναι κυρίως οι υδατάνθρακες (ψωμί, πατάτες, δημητριακά, ρύζι) που χρησιμοποιούνται πιο γρήγορα από τον οργανισμό μας σε σύγκριση με τις πρωτεΐνες ή το λίπος.   Έτσι το αίσθημα του κορεσμού δεν διαρκεί για πολύ, με αποτέλεσμα τα συχνά «τσιμπολογήματα» και το αυξημένο βάρος με το τέλος της νηστείας.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Η νηστεία, που μπορεί να συγκριθεί με την αυστηρή χορτοφαγία (μόνο φυτικές τροφές), μπορεί να προσφέρει όλες τις θρεπτικές ουσίες χωρίς ελλείψεις (ιδίως αυτή που περικλείει ψάρι), αν διαμορφωθεί σωστά.  Μια διατροφή κατά την περίοδο αυτή, που στηρίζεται μόνο σε ψωμί, χόρτα, ελιές και ταχίνι θα είναι μεν υψηλή σε υδατάνθρακες, βιταμίνη Ε, βιταμίνη C, ορισμένες από το σύμπλεγμα βιταμινών Β και ιχνοστοιχεία,  και υψηλή σε λίπος (μονοακόρεστο), μεταξύ άλλων, αλλά θα είναι μειωμένη σε πρωτεΐνες, υψηλής βιολογικής αξίας, σε ψευδάργυρο, σε βιταμίνη Β12, που την παίρνουμε μόνο από ζωικές τροφές και έλλειψη της μπορεί να προκαλέσει μεγαλοπλαστική αναιμία.  Επίσης, μπορεί να είναι μειωμένη σε ασβέστιο, λόγω της αποχής του γάλακτος, μειωμένη σε ψευδάργυρο και βιταμίνη D (εκτός και αν υπάρχει συχνή έκθεση του ατόμου στον ήλιο) και μειωμένη σε σίδηρο, παρόλο που τα όσπρια ή λαχανικά με σκούρο πράσινο χρώμα είναι πλούσια σε σίδηρο χαμηλής απορροφητικότητας.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Μια κύρια έλλειψη της νηστείας  είναι η έλλειψη των υψηλής-βιολογικής αξίας (ΥΒΑ) πρωτεϊνών, που μπορεί να προκαλέσει σωματική κόπωση, εξάντληση, ζαλάδες και πονοκεφάλους, λόγω της μείωσης του σιδήρου  και των πρωτεϊνών του αίματος, καθώς και έλλειψη ορισμένων βιταμινών & μετάλλων (ασβέστιο, φώσφορο, ιώδιο).

Διαχωρισμός πρωτεϊνών Μια πρωτεΐνη ονομάζεται υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη (ΥΒΑ) όταν περιέχει όλα τα αμινοξέα.  Οι ζωικές τροφές και τα παράγωγά τους είναι παραδείγματα τέτοιου είδους πρωτεΐνης.  Η σόγια και τα όσπρια παρόλο που θεωρούνται αρκετά συμπληρωμένες  πρωτεΐνες, δεν είναι ΥΒΑ αλλά χαμηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες (ΧΒΑ).  Χαμηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες θεωρούνται τα όσπρια, η σόγια, τα δημητριακά, η πατάτα, τα λαχανικά και οι ξηροί καρποί. 

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Η διατροφή της νηστείας είναι παράλληλη με τη χορτοφαγία και τη Μεσογειακή διατροφή οι οποίες είναι καλά τεκμηριωμένες για τη συμβολή τους στη μείωση καρδιαγγειακών νοσημάτων, καρκίνου, χοληστερόλης κ.ά. Η κύρια ανησυχία όμως με μακροχρόνιες νηστείες είναι η σημαντική μείωση στην κατανάλωση πρωτεΐνης, σιδήρου, ασβεστίου  και βιταμίνης Β12.  Οι ελλείψεις σε αυτά τα διατροφικά στοιχεία μπορούν να αποφευχθούν, όταν η καθημερινή διατροφή του ατόμου είναι καλά ισορροπημένη, έστω και με την έλλειψη ζωικών τροφίμων. Σε μερικές περιπτώσεις συμπληρώματα διατροφής όπως ασβέστιο, σίδηρο, και πολυβιταμίνες μπορούν να βοηθήσουν αλλά δεν είναι πάντα απαραίτητα.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Πρωτεΐνη Η πρωτεΐνη είναι σημαντική για: ενέργεια πρόσληψη απαραίτητων αμινοξέων (τα οποία δεν μπορεί ο οργανισμός από μόνος του να παράγει) ανανέωση κυττάρων διατήρηση μυϊκής μάζας επούλωση τραυματισμών

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Πηγές πρωτεΐνης που επιτρέπονται στη νηστεία Όσπρια Φασόλια σόγιας και παράγωγα π.χ. τόφου Σαλιγκάρια Θαλασσινά Ψάρι (σε μερικές περιόδους νηστείας) Ξηροί καρποί Σπόροι Δημητριακά ολικής αλέσεως (σε μικρότερη ποσότητα σε σύγκριση με τις άλλες πηγές).

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Σίδηρος Ο σίδηρος είναι σημαντικό στοιχείο για: δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων καλή κυκλοφορία του οξυγόνου στον οργανισμό. Ο ζωικής προέλευσης σίδηρος (αιμικός), απορροφάται σε μεγαλύτερο ποσοστό από τον ανθρώπινο οργανισμό από τον μη-αιμικό σίδηρο που βρίσκεται σε φυτικές τροφές.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Πηγές σιδήρου κατά τη διάρκεια της νηστείας Ψάρι (όταν επιτρέπεται) Θαλασσινά Όσπρια Ξηροί καρποί Δημητριακά ολικής αλέσεως και εμπλουτισμένα Αποξηραμένα φρούτα Πράσινα, σκούρα, φυλλώδη λαχανικά (π.χ. μπρόκολο, σπανάκι, ρόκα...). Είναι σημαντικό να σημειώσουμε εδώ ότι ο συνδυασμός προϊόντων πλούσιων σε βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, ντομάτες, πιπεριές, ακτινίδιο, κ.ά.)  με τις πηγές σιδήρου, αυξάνουν την απορροφητικότητα του σιδήρου. Για παράδειγμα, μπόλικο λεμόνι στο βραστό σπανάκι, ή μια σαλάτα με ντομάτες και λεμόνι μαζί με τις φακές.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Ασβέστιο Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι ένα από τα διατροφικά στοιχεία με τη χαμηλότερη κατανάλωση κατά τη διάρκεια της νηστείας ήταν το ασβέστιο. Το ασβέστιο παίζει σημαντικό ρόλο: Απόκτηση καλής οστικής μάζας Διατήρηση καλής οστική μάζας Καλή λειτουργία του νευρολογικού συστήματος Σωστός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε άτομα με αυξημένη ανάγκη για ασβέστιο, όπως: παιδιά άτομα με οστεοπόρωση γυναίκες κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης και θηλασμού.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Πηγές ασβεστίου κατά την διάρκεια της νηστείας Σαλιγκάρια Μικρά ψάρια (π.χ. μαρίδα) όταν επιτρέπονται Όσπρια Σκούρα πράσινα λαχανικά Σησάμι και παράγωγα (ταχίνι, χαλβάς) Αποξηραμένα σύκα Αμύγδαλα Γάλα σόγιας ή ρυζιού εμπλουτισμένα με ασβέστιο Τόφου εμπλουτισμένο με ασβέστιο Δημητριακά εμπλουτισμένα με ασβέστιο Ταμπλέτες ασβεστίου, όταν ενδείκνυται από τον διαιτολόγο ή τον ιατρό σας.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Βιταμίνη Β12 Η βιταμίνη αυτή παίζει σημαντικό ρόλο: Δημιουργία των αιμοσφαιρίων και του γενετικού μας υλικού, δηλαδή του DNA Ομαλή λειτουργία του νευρολογικού συστήματος και του εγκεφάλου.

Διατροφικές Ελλείψεις κατά την περίοδο της Νηστείας Πηγές Β12 κατά τη διάρκεια της νηστείας Δημητριακά εμπλουτισμένα Γάλα σόγιας ή ρυζιού Τόφου εμπλουτισμένα Πολυβιταμίνες.

Διατροφικός Χαρακτηρισμός της Νηστείας ↑ Υδατάνθρακες (απλοί, σύνθετοι) ↑ Βιταμίνη C ↑ Βιταμίνη Ε ↑ Λιπαρά -    μονοακόρεστα (ελαιόλαδο, ελιές) -    πολυακόρεστα (καλαμποκέλαιο, ταχίνι, σησαμέλαιο, ψάρι, σογιέλαιο, ηλιέλαιο) ↑ Φυτικές ίνες

Διατροφικός Χαρακτηρισμός της Νηστείας ↓ Βιολογικής Αξίας Πρωτεΐνη ↓ Σίδηρος (heme – iron) ↓ Βιταμίνη Β12 ↓ Ασβέστιο ↓ Ψευδάργυρος ↓ Βιταμίνη D                 ↓ Φώσφορος (όταν αποφεύγεται το ψάρι και τα θαλασσινά) ↓ Ιώδιο

Τα οφέλη της νηστείας ↓ Χοληστερόλης, Τριγλυκεριδίων ↓ Αρτηριακής Πίεσης ↓ Ζαχάρου ↓ Καρκίνου & Οστεοπόρωσης ↓ Σωματικού βάρους ↓ Δυσλειτουργίας εντέρου ↑ Διάρκειας ζωής (αντιγηραντικές ιδιότητες)

Τα οφέλη της νηστείας Πιο συγκεκριμένα: ↑ φυτικών ινών → ↓ λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα, καταπολέμηση δυσκοιλιότητας, προφύλαξη από συγκεκριμένες μορφές καρκίνου. ↑ λαχανικών, φρούτων, ακατέργαστων δημητριακών & ελαιολάδου → θωράκιση του οργανισμού με καροτίνες, φλαβονοειδή & βιταμίνες, γνωστά για την αντιοξειδωτική τους δράση και προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος ↓ κορεσμένου λίπους (κρέας + γαλακτοκομικά) → προάσπιση απ΄τον κυριότερο παράγοντα κινδύνου για καρδιοαγγειακά νοσήματα

Συμπερασματικά Αυτή την περίοδο λοιπόν, δεν έχετε παρά να ξεκινήσετε μια διατροφή που εκτός των παραπάνω θα σας προσφέρει και: • Έναν εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο για να ανακαλύψετε ότι έχετε πράγματι την «εξουσία» της θέλησής σας αλλά και τον έλεγχο του σώματός σας. • Αποτοξίνωση του οργανισμού από νεκρά κύτταρα, τραυματισμένους ιστούς, περιττά λιπαρά κ.α., με αποτέλεσμα να αποκατασταθεί και το ανοσοποιητικό σας σύστημα αλλά και η μεταβολική διαδικασία.

Συμπερασματικά • Επαναφορά της καλής πέψης και εξοικονόμηση ενέργειας που βοηθά στην αποκατάσταση του οργανισμού όπου χρειάζεται. • Πνευματική οξύτητα δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται μικρότερες ποσότητες αίματος για την διαδικασία της χώνεψης, οπότε και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον εγκέφαλο για καλύτερη σκέψη. • Μείωση χοληστερόλης αλλά και άλλων επικίνδυνων για την υγεία παθήσεων που οφείλονται κατά ένα ποσοστό τους στην διατροφή. • Μείωση σωματικού βάρους

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας ΤΕΛΟΣ Α’ ΜΕΡΟΥΣ Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας Λουλούδης Δημήτριος Διατροφολόγος - Διαιτολόγος

ΤΕΛΟΣ Α’ ΜΕΡΟΥΣ