Μάθημα 4ο Εισαγωγή στον τραπεζικό κίνδυνο

Τι είναι ο κίνδυνος Στο προηγούμενο μάθημα συσχετίσαμε τον κίνδυνο με το δανεισμό και τη διαφοροποίηση του τραπεζικού χαρτοφυλακίου σε ένα πλαίσιο κόστους/οφέλους της διαμεσολάβησης Ως κίνδυνος ορίζεται η πιθανότητα ένα πραγματικό αποτέλεσμα να είναι διαφορετικό από το αναμενόμενο Αυτός ο ορισμός του ρίσκου είναι συμμετρικός, δηλ. συμπεριλαμβάνει την πιθανότητα το αποτέλεσμα να είναι καλύτερο από το αναμενόμενο. Για αυτό το λόγο πολύ συχνά χρησιμοποιείται η τυπική απόκλιση (standard deviation) ή η variance των κερδών για τη μέτρηση του ρίσκου.

Διαφοροποίηση και ρίσκο Έστω ότι μια μικρή τράπεζα έχει δύο πελάτες τον Α και τον Β. Υπάρχει μια πιθανότητα 0.5 ότι ο κάθε ένας θα πτωχεύσει. Σε αυτή την περίπτωση υποθέτουμε ότι η τράπεζα θα λάβει μηδενικό κέρδος. Σε αντίθετη περίπτωση το κέρδος της τράπεζας θα είναι 10%. Τέλος υποθέτουμε ότι τα δύο ενδεχόμενα είναι ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Αν η τράπεζα αποφασίσει να δανείσει μόνο τον έναν τότε προβλέπει ότι το κέρδος της θα είναι 0.5*0%+0.5*10%=5%. Λόγω όμως του ότι η τράπεζα σε δεδομένο χρόνο θα κερδίσει είτε 0% είτε 10% αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη στρατηγική

Διαφοροποίηση και ρίσκο Έστω ότι η τράπεζα πάει σε μια διαφορετική στρατηγική, να διαμοιράσει να διαθέσιμά της εξίσου μεταξύ Α και Β. Λόγω του ότι Α και Β είναι ανεξάρτητοι μεταξύ τους υφίστανται 4 ενδεχόμενα Πιθ.Αποτελ.Απόδοση 0.25 Και οι 2 αποτυγχάνουν0,0=0% 0.25Ο Α απότ, ο Β επιτυγχ.0,5=5% 0.25Ο Α επιτυγχ, ο Β αποτ.5,0=5% 0.25Και οι 2 επιτυγχ.5,5=10% Μέσα στο χρόνο η τράπεζα περιμένει να κερδίσει 0.25*0%+0.25*5%+0.25*5%+0.25*10% = 5%

Διαφοροποίηση και ρίσκο Συγκρίνοντας τις 2 στρατηγικές παρατηρούμε ότι και οι 2 έχουν απόδοση 5% αλλά όσον αφορά το ρίσκο η 2 η στρατηγική επιτρέπει 3 ΄περιπτώσεις με κέρδος έναντι μόνο μιασ της πρώτης στρατηγικής Παρατηρήστε όμως ότι το παραπάνω παράδειγμα βασίζεται στην υπόθεση της ανεξαρτησίας των δειγμάτων. Σε όρους στατιστικής, ο συντελεστής συσχέτισης είναι μηδέν.

Συντελεστής συσχέτισης Ο συντελεστής συσχέτισης ρ παίρνει γενικά τιμές μεταξύ του -1 και του σημαίνει τέλεια αρνητική συσχέτιση και +1 τέλεια θετική συσχέτιση Στο παράδειγμά μας αν ρ=+1 τότε έχουμε μόνο 2 ενδεχόμενα Πιθ.ΑποτέλεσμαΑπόδοση 0.5Και οι 2 αποτυγχ.0,0=0% 0.5Και οι 2 επιτυγχ.10,10=10% Ερ.: Ποια είναι η προσδοκώμενη απόδοση και ποια η πιθανότητά της; Τι παρατηρείτε; Απ.: Ε(Κ)=5%, Πιθ.=0 (ίδιο αποτέλεσμα με μη διαφοροπ.)

Συντελεστής συσχέτισης Έστω τώρα ότι ρ=-1 Πιθ.ΑποτέλεσμαΑπόδοση 0.5Α επιτυγχ., Β αποτυγχ.0,10=5% 0.5Α αποτυχ., Β επυτυγχ.10,0=5% Ερ.: Ποια η προβλεπόμενη απόδοση και η πιθανότητά της; Απ.: Ε(Κ)=5%, Πιθ.=1!! Έχουμε εξάλειψη του ρίσκου!! Σε γενικές γραμμές 0<ρ<1, το οποίο συμβαίνει διότι τα project με υψηλότερο κίνδυνο συνδέονται θετικά με την οικονομική ή πολιτική συγκυρία

Συντελεστής συσχέτισης Αφού όμως τα περισσότερα project επιρεάζονται και από συγκεκριμένα θέματα που έχουν να κάνουν με δανειστή/δανειζόμενο, τα οποία προφανώς είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους, το ρ θα είναι μικρότερο του 1 οπότε: Όσο ρ<1 θα υπάρχουν οφέλη από τη διαφοροποίηση

Τραπεζικοί κίνδυνοι Υποθέτουμε γενικά ότι οι τράπεζες έχουν τον ίδιο οικονομικό στόχο με τις υπόλοιπες κοινές επιχειρήσεις, που δεν είναι άλλος από τη μεγιστοποίηση του κέρδους Για τις τράπεζες αυτό στην πραγματικότητα σημαίνει ότι προσβλέπουν στη μεγιστοποίηση του πλούτου της τράπεζας μέσω της μεγιστοποίησης της αξίας των ιδίων κεφαλαίων Με τη σειρά του το τελευταίο συνεπάγεται τη μεγιστοποίηση της απόδοσης των μετόχων απαλλαγμένης από τον κίνδυνο

Τραπεζικοί κίνδυνοι Η τιμή των μετοχών εκφράζεται από τον γενικό τύπο Όπου Ρ είναι η τιμή της μετοχής, D είναι η επόμενη πληρωμή μερίσματος, g είναι η αύξηση των κερδών και Κ είναι το επίπεδο των κερδών που απαιτείται από τους μετόχους Οι οικονομική σχέση μεταξύ των μεταβλητών είναι ξεκάθαρη

Τραπεζικοί κίνδυνοι Η σχέση των πρώτων δύο είναι θετική όπως υπαγορεύει η κοινή λογική Τι ακριβώς σημαίνει όμως απόδοση απαιτούμενη από τους μετόχους; Λύνουμε τον παραπάνω τύπο ως προς Κ Κ=(D/P)+g Βλέπουμε ότι το Κ είναι αντιστρόφως ανάλογο της τιμής της μετοχής Έστω τώρα ότι το επίπεδο του Κ που απαιτείται μειώνεται σε σχέση με το τρέχον επίπεδο Αυτό ουσιαστικά συνεπάγεται ότι η μετοχή γίνεται ιδιαίτερα ελκυστική Συνεπώς η ζήτηση θα αυξηθεί και η τιμή τελικά θα ανέβει Αυτό τελικά συμβαίνει γιατί το Κ είναι θετική συνάρτηση του risk premium άρα και αρνητική του Ρ Συνεπώς όσο μικρότερο το risk premium τόσο μεγαλύτερη η ευημερία των μετόχων

Είδη κινδύνου Πιστωτικός κίνδυνος Κίνδυνος ρευστότητας Κίνδυνος επιτοκίων Κίνδυνος κεφαλαίων Λειτουργικοί κίνδυνοι Κίνδυνοι αγοράς

Πιστωτικός κίνδυνος Οι ζημίες από επισφαλή δάνεια Άφορά την ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου Υποθέτει την ύπαρξη ορίων για το δανειακό ρίσκο που αναλαμβάνει η τράπεζα Βασικοί δείκτες μέτρησης πιστωτικού κινδύνου 1. Προβλέψεις/δάνεια (1% μέγιστο) 2. Διαθέσιμα για ζημίες/δάνεια (έως 3%) 3. Διαθέσιμα για ζημίες/προβλέψεις (έως 3%) 4. Ζημίες/δάνεια (<1.5%)

Ρευστότητα Η ύπαρξη ρευστών διαθεσίμων για την ικανοποίηση των απαιτήσεων Στοιχεία που θα πρέπει να εξετάζονται αφορούν την πτητικότητα των καταθέσεων, το βαθμό ύπαρξης διαφορετικών πηγών ρευστότητας, την ύπαρξη εισροών με χαρακτηριστικά ρευστών διαθεσίμων Εισροές ρευστότητας είναι τα μετρητά, τα διαθέσιμα στην ΚΤ, βραχυπρόθεσμες καταθέσεις σε άλλες τράπεζες, βραχυπρόθεσμες ομολογίες καταθέσεων, μετοχών και του δημοσίου Ο βασικότερος δείκτης επάρκειας είναι ο δείκτης ρευστών διαθεσίμων/ ενεργητικό ή καταθέσεις. Τα ζητούμενα επίπεδα είναι 30-40% και 30-45% αντίστοιχα. Άλλοι δείκτες που μελετώνται κατά περίπτωση είναι ο δείκτης δανείων προς ενεργητικό (<65%), ο δείκτης δάνεια/καταθέσεις (80- 90% για μικρές τράπεζες και <100% για μεγάλες) κοκ.

Κίνδυνος επιτοκίων Αναφέρεται στον κίνδυνο που προέρχεται από τις μεταβολές του επιπέδου των επιτοκίων Τα έσοδα από το περιθώριο των επιτοκίων δανεισμού- καταθέσεων είναι πολύ σημαντικό μέρος των τραπεζικών εσόδων Υπό αυτή την έννοια όσο πιο ευμετάβλητα είναι τα επιτόκια τόσο αυξάνει ο κίνδυνος Σημειώστε ότι τα δάνεια συνάπτονται με διαφορετική διάρκεια, επιτόκιο, ρίσκο Η μέτρηση του κινδύνου γίνεται από το variance των επιτοκίων, αλλά και από πολύπλοκα υποδειγματα προσδοκιών

Κεφαλαιακή επάρκεια Πρόκειται για έναν από τους βασικούς πυλώνες των οδηγιών της επιτροπής της Βασιλείας ΙΙ Αν η τράπεζα κατακρατεί μικρές ποσότητες κεφαλαίων κινδυνεύει στην περίπτωση κρίσεων γιατί τα κεφάλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προάσπιση του χαρτοφυλακίου Πολύ μεγάλη ποσότητα κεφαλαίων από την άλλη, σημαίνει μείωση της δυνατότητας μεγιστοποίησης της απόδοσης του κεφαλαίου όπως αυτή μετράται από το δείκτη κέρδη/κεφάλαιο Συνεπώς υπάρχει ένα βέλτιστο σημείο κεφαλαιακής επάρκειας, το οποίο είναι διαφορετικό για κάθε τράπεζα Βασικοί δείκτες: Κεφάλαιο/ενεργητικό (5-8%), μερίσματα/έσοδα ( 10% για τράπεζες υψηλής κεφαλαιοποίησης)

Συστημικός κίνδυνος και εξάπλωση Συστημικός είναι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει το σύνολο της αγοράς Δημιουργεί αστάθεια στην αγορά, μπορεί να προέρχεται από οιονδήποτε επιμέρους κίνδυνο και μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα Μέσω των συστημάτων πληρωμών, των ενεργειών ανοικτής αγοράς και της μειωμένης ρευστότητας μεταφέρεται σαν ασθένεια από τράπεζα σε τράπεζα και εξαπλώνεται στην πραγματική οικονομία προκαλώντας υφέσεις Θα εξετάσουμε σε επόμενο μάθημα την κρίση του 2008 δίνοντας έμφαση στον συστημικό κίνδυνο