Γενετικά τροποιημένα προϊόντα

Τι Είναι Μεταλλαγμένα; Αλλοίωση του DNA των οργανισμών με προσθήκη ή αφαίρεση γονιδίων άλλων οργανισμών

Οι άνθρωποι τροποποιούν οργανισμούς που παράγουν τρόφιμα από τα πανάρχαια χρόνια με μεθόδους όπως είναι η εκλεκτική αναπαραγωγή, δηλαδή η επιλεγμένη διασταύρωση οργανισμών του ίδιου είδους ή συγγενών ειδών.

Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (αγγλικά: GM foods και GMO foods) ονομάζονται τα τρόφιμα που παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Οι τελευταίοι έχουν υποστεί συγκεκριμένες αλλαγές που εισήλθαν στο γενετικό τους υλικό μέσω μεθόδων της γενετικής μηχανικής.

Γενετικά τροποποιημένος οργανισμός είναι ένας ζωντανός οργανισμός, φυτικός ή ζωικός που έχει υποστεί τροποποίηση των αρχικών γενετικών του χαρακτηριστικών με προσθήκη, αφαίρεση ή αντικατάσταση τουλάχιστον ενός γονιδίου. Πραγματοποιείται είτε τροποποιώντας το DNA ενός συγκεκριμένου γονιδίου, είτε εισάγοντας το γενετικό υλικό ενός οργανισμού σε έναν άλλο. Με τη γενετική τροποποίηση, εισάγουμε άμεσα τα επιθυμητά γνωρίσματα σε έναν οργανισμό χωρίς τη διαδικασία της αμφιγονικής αναπαραγωγής, επιτρέπει δηλαδή τη μεταφορά γονιδίων μεταξύ οργανισμών ακόμα και αυτών που δεν είναι εξελικτικά συγγενείς. Έτσι, η γενετική τροποποίηση διασπά τους φραγμούς της φύσης και δημιουργεί διαγονιδιακούς οργανισμούς σε στιγμιαία χρόνο από εξελικτική άποψη. Αυτές είναι κατά πολύ πιο ακριβείς από τη μεταλλαξιογένεση όπου ένας οργανισμός εκτίθεται σε ραδιενέργεια ή χημικά ώστε να δημιουργηθεί μία μη συγκεκριμένη αλλά μόνιμη αλλαγή.

ΠΙΝΑΚΑΣ : ΓΤ καλλιέργειες της διεθνούς αγοράς. ΠΙΝΑΚΑΣ : ΓΤ καλλιέργειες της διεθνούς αγοράς. Είδος φυτού Χαρακτηριστικό Περιοχές / Χώρες που έχει εγκριθεί Μέθοδος γεν. τροποποίησης Καλαμπόκι Αντοχή σε έντομα Αντοχή σε ζιζάνιοκτόνα Αργεντινή, Καναδάς, ΗΠΑ, ΕΕ, Νότια Αφρική   Γονίδια από μικροοργανισμούς Σόγια Καναδάς, ΗΠΑ, Αργεντινή, Ν. Αφρική, ΕΕ (για μεταποίηση) Ελαιοκράμβη Καναδάς, ΗΠΑ Κολοκυθιά Αντοχή σε ιώσεις Πατάτα Αντοχή σε έντομα / ζιζάνιοκτόνα

http://ec.europa.eu/food/dyna/gm_register/index_en.cfm

Γενετικά τροποποιημένα φυτά Recombinant-DNA Plant” - means a plant in which the genetic material has been changed through in vitro nucleic acid techniques, including recombinant DNA and direct injection of nucleic acid into cells or organelles. “Conventional Counterpart” - means a related plant variety, its components and/or products for which there is experience of establishing safety based on common use as food.

Γενετικά τροποποιημένα ζώα Τροποποίηση γενετικού υλικού σε έμβρυο Κλωνοποίηση (π.χ. πρόβατο Dolly)

Γενετικά τροποποιημένες ζωοτροφές Σύμφωνα με τον 1829/2003 κανονισμό του ΕΕ καθιερώνεται ως ανώτερο όριο τυχαίας και αναπόφευκτης παρουσίας υλικού που περιέχει, αποτελείται ή παράγεται από γενετικά τροποποιημένο οργανισμό σε μια ζωοτροφή, το 0.9%. Πέραν του ορίου αυτού απαιτείται σήμανση. Δεν επιβάλλεται η επισήμανση προϊόντων, όπως κρέας, γάλα, αυγά που προέρχονται από ζώα που τρέφονται με γενετικά τροποποιημένες ζωοτροφές ή που έχουν ακολουθήσει κάποια αγωγή με τη χρήση γενετικά τροποποημέων φαρμακευτικών προϊόντων…

Το 1994 έχουμε το πρώτο γενετικά τροποποιημένο τρόφιμο, τη ντομάτα Το 1994 έχουμε το πρώτο γενετικά τροποποιημένο τρόφιμο, τη ντομάτα. Συνήθως τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι προϊόντα διαγονιδιακών φυτών: σόγια, καλαμπόκι, ρύζι και βαμβακέλαιο. Ζωικά προϊόντα έχουν επίσης αναπτυχθεί, αν και κανένα από αυτά δεν κυκλοφορεί προς το παρόν στην αγορά. Το 1996 άρχισε η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών σε 17.000.000 στρέμματα σε 6 χώρες σε όλο τον κόσμο. Αρχικά, οι χώρες οι οποίες καλλιέργησαν διαγονιδιακά φυτά ήταν οι HΠΑ, η Αργεντινή, ο Καναδάς και η Κίνα. Στην Ευρώπη καλλιεργήθηκε αρχικά το καλαμπόκι Βt ανθεκτικό σε Bacillus thuringensis μόνο στην Ισπανία. Αργότερα επεκτάθηκε η καλλιέργεια και σε άλλες ευρωπαικές χώρες, όπως η Βουλγαρία και η Γερμανία. Σήμερα, η καλλιέργεια των μεταλλαγμένων έχει εξαπλωθεί στη Βόρεια Αμερική, στη Νότια Αφρική, την Αυστραλία, το Μεξικό, την Κολομβία κ.α.

Τα τρόφιμα που παράγονται με αυτό τον τρόπο έχουν αντιμετωπίσει κριτική με διάφορες αιτιολογίες, που σχετίζονται με την ασφάλεια, την οικολογία και οικονομικά ζητήματα.

Ποια είναι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα; Ποια είναι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα;  Η σόγια, το καλαμπόκι και τα παράγωγα τους είναι οι κύριες πήγες της γενετικής ρυπάνσης στην φύση & στα τρόφιμα. Προϊόντα όπως: σοκολάτες, μπισκότα, σνακ, γλυκά, παιδικές τροφές κτλ. μπορεί να περιέχουν μεταλλαγμένη σόγια ή καλαμπόκι ως βασικά συστατικά ή πρόσθετα, ταυτόχρονα και σε τεράστιες ποσότητες ζωοτροφών, ιχθυοτρόφων που αποτελούν βασικό μέρος της διατροφής ζώων εκτροφών.

Παράγωγα σόγιας Τσίχλες: λεκιθίνη, φυτικά έλαια Ψωμί: αλεύρι σόγιας, σογιέλαιο κ.ά. Στιγμιαίος καφές: λεκιθίνη ● Παράγωγα καλαμποκιού Δημητριακά:άμυλο καλαμποκιού, καλαμποκάλευρο Καραμέλες:σιρόπι γλυκόζης Λιπαρές πρώτες ύλες: καλαμποκέλαιο 

Η Μεταλλαγμένη απειλή Γενετική ρύπανση-μεγαλύτερη απειλή για τη φύση Γενετική ρύπανση-μεγαλύτερη απειλή για τη φύση Παρέμβαση Γενετικής Μηχανικής στο DNA Πίεση για μαζική απελευθέρωση μεταλλαγμένων προϊόντων στη τροφική αλυσίδα.

Οι κίνδυνοι στο περιβάλλον Γενετική ρύπανση-μεγαλύτερη απειλή για τη φύση Αλλοίωση βιοποικιλότητας Αύξηση φυτοφαρμάκων/ ζιζανιοκτόνων Αύξηση αντοχής ζιζανίων/εντόμων Απελευθέρωση οργανισμών που παραγκωνίζουν φυσικά συγγενικά είδη Απειλή για οικολογική ισορροπία και διατροφική ασφάλεια επόμενων γενεών

Κίνδυνοι για άνθρωπο & ζώα Εμφάνιση νέων αλλεργιών, λόγω της έκφρασης νέων πρωτεϊνών στα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα-φυτά. Αύξηση ανθεκτικότητας τους σε αντιβιοτικά Τοξική δράση Μειωμένη θρεπτική αξία Κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων ζωοτροφών με δυσάρεστα αποτελέσματα στα ζώα που επηρεάζουν τον άνθρωπο. Εξαιρετικά μικρό το ενδεχόμενο μεταφοράς γονιδίων από τα γ.τ. φυτά στα βακτήρια που υπάρχουν στην εντερική χλωρίδα ή στο έδαφος ή στο νερό.

Μεταλλαγμένα σε διάφορες χώρες ΕΛΛΑΔΑ: Δεν υπάρχουν εργαστήρια και μηχανισμοί για αναλύσεις και ελέγχους των τροφίμων που κυκλοφορούν στη χώρα μας ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Πειραματικές καλλιέργειες, στήριξη από κυβέρνηση. ΙΤΑΛΙΑ: Έντονη αντίδραση καταναλωτών. Η κυβέρνηση είναι διστακτική- γίνονται πειραματικές καλλιέργειες

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς Αποκτήστε τρόφιμα απαλλαγμένα από μεταλλαγμένα συστατικά Αλληλογραφήστε με τους βουλευτές Υποστηρίξτε τους μικροκαλλιεργητές και τους άλλους αγρότες Μπείτε στο Δίκτυο Καταναλωτών ενάντιων των μεταλλαγμένων

Οι πιθανές λύσεις Η λύση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας ακυρώνει την απειλή των μεταλλαγμένων. Ταυτόχρονα μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της γεωργίας, αλλά και να συμβάλει αποφασιστικά στην καταπολεμήσει της πείνας

Greenpeace Είναι ζωντανοί οργανισμοί, οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί στο εργαστήριο και δεν θα μπορούσαν ποτέ να υπάρξουν με φυσικό τρόπο. Η Greenpeace αντιτίθεται στην απελευθέρωση των μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον, διότι οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι είναι ανυπολόγιστοι και μη αναστρέψιμοι και υποστηρίζει τη βιώσιμη γεωργία, ως τη μόνη λύση που διασφαλίζει καθαρή τροφή και καλλιέργειες, προστατεύει το έδαφος, το νερό και το κλίμα, σέβεται τη βιοποικιλότητα και δεν επιμολύνει το περιβάλλον με χημικά και μεταλλαγμένα.

Υπάρχουν τρόφιμα με μεταλλαγμένα συστατικά στην Ελλάδα; Η έντονη αντίδραση των Ελλήνων καταναλωτών στη χρήση μεταλλαγμένων έχει υποχρεώσει το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας τροφίμων στην Ελλάδα να παράγει τρόφιμα χωρίς μεταλλαγμένα συστατικά. Μέχρι σήμερα, ελάχιστα προϊόντα με μεταλλαγμένα συστατικά έχουν βρεθεί στην ελληνική αγορά, τα οποία άλλωστε αποσύρθηκαν άμεσα έπειτα από τις διαμαρτυρίες των καταναλωτών.

Η σόγια και το καλαμπόκι είναι δύο από τα μεταλλαγμένα προϊόντα που κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά (τα άλλα δύο είναι το βαμβάκι και η ελαιοκράμβη), ενώ παράλληλα αποτελούν σημαντικές πρώτες ύλες στη βιομηχανία τροφίμων. Περισσότερο από το 60% των τροφίμων περιέχει παράγωγα σόγιας, όπως αλεύρι, πρωτεΐνες, λεκιθίνη (Ε322), φυτικά έλαια, κλπ ή παράγωγα καλαμποκιού, όπως άμυλο, λάδι, αλεύρι, σορβιτόλη (Ε420), γλυκόζη, φρουκτόζη, κ.α. Επομένως, τρόφιμα όπως μπισκότα, σάντουιτς, σοκολάτες ή παιδικές τροφές μπορεί να περιέχουν μεταλλαγμένη σόγια ή καλαμπόκι.

Ιχνηλασιμότητα είναι η δυνατότητα ανίχνευσης και παρακολούθησης τροφίμων, ζωοτροφών και ζώων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων ή ουσιών που πρόκειται ή αναμένεται να ενσωματωθούν σε τρόφιμα ή σε ζωοτροφές σε όλα τα στάδια της παραγωγής, μεταποίησης και διανομής τους.

Πώς θα ξέρω αν ένα τρόφιμο περιέχει μεταλλαγμένα συστατικά; Θα το ξέρω γιατί θα το γράφει στην ετικέτα. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία (Κανονισμός 1829/2003 & Κανονισμός 1830/2003 για τη Σήμανση και την ιχνηλασιμότητα μεταλλαγμένων τροφίμων και ζωοτροφών) καθιστά υποχρεωτική τη σήμανση των προϊόντων που περιέχουν μεταλλαγμένα συστατικά. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιο τυποποιημένο τρόφιμο περιέχει μεταλλαγμένα συστατικά, αυτό πρέπει να αναγράφεται στην ετικέτα του, και συγκεκριμένα στη λίστα των συστατικών. Συγκεκριμένα, θα αναγράφεται “περιέχει ή προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς” ή “αυτό το προϊόν παράγεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς”.

Η έννοια της ουσιαστικής ισοδυναμίας αναφέρεται σε τρόφιμα τα οποία παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, αλλά δεν περιέχουν γενετικά τροποποιημένη πρωτεΐνη ή DNA και τα οποία θεωρούνται ισοδύναμα με τα αντίστοιχα συμβατικά σε ό,τι αφορά τη σύνθεση, τη θρεπτική αξία, το μεταβολισμό, τη χρήση τους. Με τον κανονισμό 258/97 δεν απαιτείται επισήμανση. Το καινούριο νομοθετικό πλαίσιο όμως επιβάλλει την επισήμανση, ακόμα και αν δεν ανιχνεύεται στο περιεχόμενό τους γενετικά τροποποιημένο υλικό.

Τι θα βλέπαμε ενδεικτικά στην ετικέτα μίας σοκολάτας; Σοκολάτα γάλακτος, ζάχαρη, αλεύρι, φυτικά λιπαρά, κακαόμαζα , άμυλο αραβοσίτου, γαλακτωματοποιητής: λεκιθίνη σόγιας (παράγεται από γενετικά τροποποιημένη σόγια), κανέλα, πλήρες γάλα σε σκόνη, διογκωτικό: σόδα, αλάτι, βανιλλίνη. Σοκολάτα γάλακτος, ζάχαρη, αλεύρι, σιρόπι καλαμποκιού (παράγεται από γενετικά τροποποιημένο αραβόσιτο), δεξτρίνη, γλάσο ζαχαροπλαστικής Προσοχή: σε πολλά προϊόντα αναφέρεται στη λίστα των συστατικών ότι περιέχουν τροποποιημένο άμυλο καλαμποκιού. Αυτή η τροποποίηση έχει γίνει με φυσικοχημικό τρόπο και όχι με γενετική μετάλλαξη. Το “τροποποιημένο άμυλο καλαμποκιού” μπορεί λοιπόν να προέρχεται από μεταλλαγμένο καλαμπόκι, μπορεί και όχι. Προσοχή: Στο παρελθόν εντοπίσαμε σε προϊόν με σήμανση για μεταλλαγμένα, να αναφέρεται ότι «προέρχεται από γενετικά τροποποιημένο αραβόσιτο, με εγκεκριμένη από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα τροποποίηση». Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη τροποποίηση είναι εγκεκριμένη, δε σημαίνει τίποτα παραπάνω πέρα από το ότι η κυκλοφορία του συγκεκριμένου προϊόντος είναι νόμιμη. Όπως συμβαίνει όμως με όλα τα μεταλλαγμένα προϊόντα, οι επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες και απολύτως ανεξέλεγκτες.

Τι μπορείς να κάνεις! Πριν αγοράσεις κάποιο προϊόν διάβασε προσεκτικά τις ετικέτες με τα ψιλά γράμματα. Αν βρεις μεταλλαγμένο προϊόν σημείωσε τη μάρκα, το όνομα του παραγωγού, τη διεύθυνση του σούπερ-μάρκετ και την ημερομηνία που το εντόπισες. Επικοινώνησε με τον προϊστάμενο του σούπερ-μάρκετ και απαίτησε να μην εμπορεύονται μεταλλαγμένα προϊόντα. Αν αγοράσεις κατά λάθος κάποιο μεταλλαγμένο προϊόν, επέστρεψε το και ζήτησε την αντικατάστασή του από μη-μεταλλαγμένο. Μην ξεχνάς! Η σήμανση των προϊόντων ζωικής προέλευσης δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία. Αυτό σημαίνει ότι ο καταναλωτής όταν αγοράζει κρέας, κοτόπουλο, γάλα, τυρί, αβγά ή ψάρι δεν μπορεί να γνωρίζει αν αυτά προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς. Για να καλύψουμε αυτό το κενό στην ενημέρωση του καταναλωτή, δημοσιεύουμε τακτικά τον Οδηγό Καταναλωτών για τα ζωικά προϊόντα στην ελληνική αγορά.

Λίστα με μεταλλαγμένα http://planet-greece.blogspot.com/2013/03/2013-greenpeace.html

Greenpeace http://www.greenpeace.org/greece/el/campaigns/gmo/

ΠΕΛΙΤΙ http://www.peliti.gr/