Συντάγματα της Ελλάδος Το περιεχόμενό τους και οι επιρροές τους

Από τη μαθήτρια Καρέτση Φωτεινή Τάξη: Γ2’ Σχολικό έτος: 2011-2012 1ο Γυμνάσιο Ανατολής

Τι είναι το σύνταγμα; Σύνταγμα είναι ο θεμελιώδης νόμος της Πολιτείας, δηλαδή ο ανώτερος από όλους τους νόμους. Ρυθμίζει την οργάνωση και τη λειτουργία της κρατικής εξουσίας, προσδιορίζοντας τις αρμοδιότητες των κρατικών οργάνων. Κατοχυρώνει τα δικαιώματα των πολιτών και καθορίζει τις βασικές υποχρεώσεις τους. Το σύνταγμα μπορεί να εκπονηθεί και να εγκριθεί από συντακτική συνέλευση (αντιπροσωπεία του λαού) ή να είναι άθροισμα νόμων ή άλλων διατάξεων που με την πάροδο του χρόνου έχουν καταστεί θεμελιώδεις.

Σύνταγμα του 1844 Το σύνταγμα του 1844 ήταν αποτέλεσμα σκληρών αγώνων των Ελλήνων. Ψηφίστηκε κατά τη διάρκεια της Εθνοσυνέλευσης του 1843-1844, ύστερα από την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 στα βασιλικά ανάκτορα. Με την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου εκφράστηκαν ευρέως οι επιδιώξεις όλων των κομμάτων για περιορισμό των εξουσιών του Βασιλιά. Αυτό το σύνταγμα ήταν βαθύτατα επηρεασμένο από τις αρχές του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης κυρίως σε θέματα που αφορούσαν τις ατομικές ελευθερίες. Ορισμένα από τα βασικότερα άρθρα του συντάγματος αυτού είναι τα εξής: Ορίζονταν επικρατούσα θρησκεία της Ελλάδος η ορθόδοξη χριστιανική, όμως οποιαδήποτε άλλη θρησκεία ήταν ανεκτή, αρκεί να μην επενέβαινε στην επικρατούσα θρησκεία.           Η ελευθερία των πολιτών είναι απαραβίαστο δικαίωμα καθενός. Μόνο η πολιτεία μπορεί να ασκήσει καταναγκασμό ή βία αρκεί αυτό να υπαγορεύεται από το νόμο. Η οικία κάθε πολίτη είναι άσυλο.

Σύνταγμα του 1844 Η ισότητα των Ελλήνων πολιτών διασφαλίζεται από το σύνταγμα, αφού όπως αναφέρει όλοι οι πολίτες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και πρέπει να συνεισφέρουν στην οικονομία ανάλογα με την περιουσία τους. Διασφαλίζεται η ελευθερία των δούλων που εισέρχονται στο ελλαδικό έδαφος και απαγορεύεται η αγοραπωλησία ανθρώπινων ζωών. Εξασφαλίζεται η ελευθερία του λόγου των πολιτών. Η εκπαίδευση γίνεται με την φροντίδα του ελληνικού κράτους. Κανείς δεν μπορεί να στερήσει από τους πολίτες την περιουσία τους χωρίς να καταβάλει χρηματική αποζημίωση.

Σύνταγμα του 1844 Όσον αφορά την άσκηση εξουσίας, το σύνταγμα χαρακτηρίζεται από μία βασική αρχή του Διαφωτισμού, την διάκριση των εξουσιών. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από τον Βασιλιά της Ελλάδος από κοινού με την Γερουσία και τη Βουλή. Κάθε νόμος που αφορά τα δημόσια έσοδα και έξοδα, τον ετήσιο προϋπολογισμό και τις Στρατιωτικές Δυνάμεις πρέπει πρώτα να εισάγεται στη Βουλή και να ψηφίζεται από αυτή. Η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον Βασιλιά μέσω των διοριζόμενων παρ' αυτού υπουργών. Η δικαστική εξουσία ενεργείται στα δικαστήρια και οι αποφάσεις εκτελούνται στο όνομα του βασιλιά. Ο Βασιλιάς είναι ο ανώτατος άρχοντας του κράτους. Κηρύττει πόλεμο, συνθηκολογεί, ελέγχει τις στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις. Δεν έχει, όμως, το δικαίωμα να πάρει σημαντικές αποφάσεις χωρίς την έγκριση της Βουλής και της Γερουσίας. Διορίζει και απολύει δημοσίους υπαλλήλους, απονέμει στρατιωτικούς και ναυτικούς βαθμούς και συγκαλεί τη Βουλή και τη Γερουσία όποτε είναι αναγκαίο. Καθιερώνεται το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας.

Σύνταγμα του 1844 Με άλλες διατάξεις, α) κατοχυρωνόταν, με ελάχιστους περιορισμούς, το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας για τους άνδρες, ρύθμιση που αποτελούσε παγκοσμία πρωτοπορία. β) οριζόταν η εκλογική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία οι εκλογείς μπορούσαν να δώσουν θετική ψήφο σε όσους υποψηφίους ήθελαν, συμπληρώνοντας ψηφοδέλτια, ακόμη και διαφορετικών Συνδυασμών. γ) προβλεπόταν η ύπαρξη Βουλής και Γερουσίας. Οι γερουσιαστές θα διορίζονταν από τον βασιλιά και θα διατηρούσαν το αξίωμά τους ισόβια. Συνταγματική πρόβλεψη για τα κόμματα δεν υπήρξε. Ο κανονισμός της Βουλής προέβλεπε ότι η σύνθεση των κοινοβουλευτικών επιτροπών θα γινόταν με κλήρωση. Αυτό αναγκαστικά οδηγούσε τις παρατάξεις σε διαβουλεύσεις και, ορισμένες φορές, σε συναίνεση. Δεν κατοχυρώθηκε το συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι και έτσι προέκυπταν εμπόδια στην συγκρότηση κομμάτων.

Σύνταγμα του 1844 Όπως βλέπουμε από τις κυριότερες διατάξεις του συντάγματος, ο Βασιλιάς είχε την πλήρη εξουσιοδότηση να ελέγχει όλες τις μορφές εξουσίας και να επηρεάζει σημαντικά τις αποφάσεις που λαμβάνονταν για το κράτος και το στρατό. Η σημαντικότερη μεταρρύθμιση ήταν ότι για να ισχύουν οι αποφάσεις του Βασιλιά, ήταν υποχρεωτική η υπογραφή του αρμόδιου Υπουργού. Η καθιέρωση του Κοινοβουλευτισμού ήταν μία παγκόσμια πρωτοπορία και το ελληνικό σύνταγμα ήταν το πιο φιλελεύθερο της εποχής του.

Σύνταγμα του 1864 Βασικές αλλαγές στα άρθρα περί ατομικών ελευθεριών δεν υπάρχουν, αλλά εμφανίζονται σημαντικές τροποποιήσεις στην άσκηση της εξουσίας. Με το σύνταγμα του 1864 καθιερώνεται το πολίτευμα της βασιλεύομενης δημοκρατίας. Κύρια πηγή εξουσίας ορίζεται ο λαός. Κατοχυρώνεται η μυστική καθολική ψηφοφορία όλων των ανδρών που έχουν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους, καθώς και το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, που άνοιξε το δρόμο για την συγκρότηση πολιτικών κομμάτων. Τα κόμματα θεωρούνται απαραίτητα για την έκφραση της κοινής βούλησης. Η δικαστική εξουσία ορίζεται ανεξάρτητη (μέχρι πρότεινος επηρεάζονταν από το βασιλιά). Καταργείται η Γερουσία, ως θεσμός αντιδημοκρατικός. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από τον βασιλιά από κοινού με την Βουλή. Η εκτελεστική εξουσία ασκείται από το Βασιλιά με την συνεργασία υπουργών που διόριζε ο ίδιος.

Αρχή της δεδηλωμένης Στο σύνταγμα του 1864 δεν κατοχυρώθηκε η αρχή της δεδηλωμένης, δηλαδή η δημιουργία κυβέρνησης από το κόμμα που έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας. Ο βασιλιάς εκμεταλλεύτηκε αυτή την ρύθμιση και διόριζε κυβερνήσεις της αρεσκείας του. Όμως, το 1875, ο Χαρίλαος Τρικούπης εισήγαγε την δεδηλωμένη στη Βουλή και ανάγκασε τον βασιλιά να εκφωνήσει λόγο γραμμένο από τον ίδιο με τον οποίο αναγνωρίζονταν η αρχή αυτή. Μια νέα φάση ξεκινά στην πολιτική ζωή της Ελλάδος, αφού εισάγεται η έννοια του Δικομματισμού, δηλαδή η εναλλαγή δύο κομμάτων στην εξουσία. Έτσι τα μικρά κόμματα οδηγούνται σε αφανισμό ή σε συνένωση με τα μεγαλύτερα.

Σημερινό Σύνταγμα Το ισχύον σύνταγμα της Ελλάδος καθιερώθηκε το 1975 με τροποποιήσεις από την Αναθεωρητική Βουλή το 1986, το 2001 και πιο πρόσφατα το 2008. Το πολίτευμα της χώρας μας είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Ο λαός είναι ο κύριος παράγοντας άσκησης εξουσίας, αφού μέσω των εκλογών, ψηφίζει τους βουλευτές που θα τον αντιπροσωπεύουν στο Κοινοβούλιο.

Σημερινό Σύνταγμα Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορίζεται ως ο ανώτατος πολίτης του κράτους, χωρίς όμως να έχει ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες. Συμμετέχει στην έκδοση και δημοσίευση νόμων Προκηρύσσει δημοψήφισμα για εθνικό θέμα ή ψηφισμένο νομοσχέδιο όταν το ζητήσει η Βουλή Εκπροσωπεί την πολιτεία διεθνώς. Είναι υπεύθυνος για την κήρυξη πολέμου-συνομολόγηση συνθηκών ειρήνης. Εκδίδει προεδρικά διατάγματα. Διορίζει τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση.

Σημερινό Σύνταγμα Η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία ασκούνται από τη Βουλή και την Κυβέρνηση. Αρμοδιότητες Βουλής: Ψήφιση νόμων του κράτους Ανάδειξη κυβέρνησης Άσκηση ελέγχου στις πράξεις της της κυβέρνησης Εκλογή Προέδρου Αναθεώρηση συντάγματος Ψήφιση ετήσιου προϋπολογισμού του κράτους Η δικαστική εξουσία είναι ανεξάρτητη και ασκείται από τα δικαστήρια. Υπάρχουν 3 διαφορετικά είδη δικαστηρίων ανάλογα με τις υποθέσεις που επιλύουν: διοικητικά(παράνομες πράξεις των οργάνων του κράτους) πολιτικά(ιδιωτικές διαφορές) ποινικά(όσα ο νόμος χαρακτηρίζει ως εγκλήματα και αποφασίζεται η τιμωρία)

Σημερινό Σύνταγμα

Όλα τα συντάγματα της Ελλάδος περιλαμβάνουν κατάλογο ατομικών ελευθεριών. Ιδιαίτερα τα συντάγματα του 1844 και του 1864 θεωρούνται πολύ προοδευτικά για την εποχή τους αφού κατοχυρώνουν δικαιώματα που άλλοι λαοί χρειάστηκαν πολλές δεκαετίες επιπλέον για να κατοχυρώσουν. Είναι ευρέως αποδεκτό πως ο ελληνικός λαός ήταν ένα βήμα μπροστά σε πολιτιστικό και πνευματικό επίπεδο από άλλους λαούς, όμως η υποδούλωση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για περισσότερο από 400 χρόνια μας ανάγκασε να μείνουμε πίσω σε κοινωνικά ζητήματα. Άραγε, αν η Ελλάδα είχε αφυπνιστεί νωρίτερα, θα βρισκόμασταν σε καλύτερη μοίρα σήμερα; Θα ήταν ίδια η πορεία μας στον βιομηχανικό χώρο; Θα αναγκαζόμασταν να υπερχρεωθούμε για να εξυπηρετήσουμε τις ανάγκες μας ή θα αποφασίζαμε εμείς για την τύχη άλλων χωρών; Είναι αδύνατο να βρούμε απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα, όμως θα πρέπει να προσπαθήσουμε να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος αν θέλουμε να πετύχουμε οικονομική ανάπτυξη και πνευματική άνθηση.....

Βιβλιογραφία http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1  http://www.et.gr/images/stories/eidika_themata/a_5_1844.pdf   http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C102/79/646,2346/unit=986  http://blogs.sch.gr/geoalexio/%CE%BA%CE%B5%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CE%B2%CE%84/1-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-1844/  http://blogs.sch.gr/geoalexio/%CE%BA%CE%B5%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CE%B2%CE%84/4%CE%B7-%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%BF%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-1862-1864/  Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή σχολικό βιβλίο Γ’ Γυμνασίου Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία σχολικό βιβλίο Γ’ Γυμνασίου