Eνδοσχολικός εκφοβισμός 1ο Γυμνάσιο Αιγάλεω Διερεύνηση των απόψεων των μαθητών και των τριών τάξεων του Γυμνασίου Σχολικό έτος 2012-2013

Τι είναι ο ενδοσχολικός εκφοβισμός Ο εκφοβισμός στο σχολικό χώρο περιγράφει τη συστηματική και επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους. Η βία διαφέρει από τον εκφοβισμό, βίαιη συμπεριφορά μπορούμε να έχουμε στην περίπτωση διαφωνίας π.χ. για το αν μπήκε ή όχι γκολ σε έναν αγώνα. Στην περίπτωση αυτή δεν έχουμε εκφοβισμό, αλλά επιθετική συμπεριφορά. Τόσο ο εκφοβισμός όσο και η βία ορίζονται από τους ειδικούς ως ενδοσχολικός εκφοβισμός (school bullying).

Αιτίες φαινομένου(από στοιχεία ερευνών) Φτώχεια και δύσκολες συνθήκες διαβίωσης Ανάπτυξη εφήβου Φύλο Συγκρούσεις και βία στην οικογένεια Πηγή: Κοινωνική και συναισθηματική αγωγή στο σχολείο, Χρυσή Χατζηχρήστου,Τυπωθήτω, τεύχος 5, σελ.10, 2004, Αθήνα.

Τι λένε οι έρευνες στην Ελλάδα για τον σχολ. Εκφοβισμό (www Τι λένε οι έρευνες στην Ελλάδα για τον σχολ. Εκφοβισμό (www.antibullingnetwork.gr) «Το 10-15% των μαθητών πέφτει θύμα διαφόρων μορφών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο Οι μαθητές που ασκούν εκφοβισμό υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 5% του συνόλου των μαθητών Τα αγόρια φαίνεται να εμπλέκονται περισσότερο σε περιστατικά βίας σε σχέση με τα κορίτσια που εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά λεκτικής βίας Οι μισοί από τους μαθητές που δέχονται επιθέσεις εκφοβισμού και βίας δεν το αναφέρουν πουθενά, ενώ οι υπόλοιποι μισοί το αναφέρουν σε φίλους και σπανιότερα σε εκπαιδευτικούς και γονείς»

Η ανάλυση των κειμένων των μαθητών Συγκεντρώθηκαν 242 σημειώματα. 71% των μαθητών (173 άτομα) έγραψαν ως προς τη θέση τους σε σχέση με τον εκφοβισμό, ως θύτες, ως θύματα ή ως παρατηρητές. 29% των μαθητών (71 άτομα) έγραψαν κείμενο που αναφέρεται στην ενδοσχολική βία γενικά, σαν έκθεση ιδεών.

Θέση των μαθητών ως προς τον εκφοβισμό Παρατηρητής 52 30,00% Θύτης 8 4,62% Θύμα 51 29,47% Θύτης κ θύμα 27 15,60% Εκτός σχολείου 17 9,82% Δημοτικό 16 9,24% Οικογεν. Βία 2 1,00% Σύνολο 173 100%

Θέση των μαθητών ως προς τον εκφοβισμό

Μορφές εκφοβισμού Λεκτικός 86 36,7% Σωμ/κός 63 27% Σεξ/κός 13 5,5% Λεκτικός 86 36,7% Σωμ/κός 63 27% Σεξ/κός 13 5,5% Διαδίκτυο 11 4,7% Ρατσισμός 49 21% Εκβιασμός 12 5,10% ΣΥΝΟΛΟ 234 100%

Ανάλυση ρατσιστικού εκφοβισμού Προς αλλοδαπούς 22 Εμφάνιση μαθητή 20 Διαφορετικότητα 6 Θέματα υγείας 1 ΣΥΝΟΛΟ 49

Που απευθύνονται οι μαθητές Συζήτηση μεταξύ τους 5 Δε μπορούν να αποφασίσουν 2 Λύνουν μόνοι τους το θέμα 1 Γονείς 25 Καθηγητές 10 Έλ/ψη εμπιστ σε καθ/τες 15 Φόβος να αποκαλυφθεί 25 ΣΥΝΟΛΟ 83

Συνθήματα · Στοπ στη βία στα σχολεία ·        Στοπ στη βία στα σχολεία ·        Γκρεμίστε τον ενδοσχολικό εκφοβισμό ·        Όχι βία στα σχολεία ·        Η βία σκοτώνει τα παιδιά ·        Μόνο παιδεία όχι βία ·        Τέλος η βία ας αρχίσει η παιδεία ·        Λέμε όχι στην ενδοσχολική βία ·        Η βία δεν λύνει τίποτα ·        Η βία φέρνει βία ·        Μίλα μην κρύβεις τον πόνο σου, πες όχι στη βία ·        Μίλα μη φοβάσαι ·        Μην κλείνεσαι στον εαυτό σου μίλα ·        Η βία δεν έχει θέση στα σχολεία

Συμπεράσματα Με βάση τα κείμενα των ίδιων των μαθητών, το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού υπάρχει στο σχολείο. Από την παραδοχή του φαινομένου μπορούμε να προχωρήσουμε στην αντιμετώπιση και τον περιορισμό του σχολικού εκφοβισμού. Η συμμετοχή και η επικοινωνία των τριών εμπλεκόμενων ομάδων (καθηγητών, μαθητών και γονέων) μπορεί να περιορίσει τον ψυχικό πόνο που προξενείται, σε όσους δηλώνουν θύτες και θύματα αλλά και σε όσους άπραγοι παρατηρούν.

Τι χρειάζεται να γίνει; Καταγραφή συμβάντων, διαδικασία αντιμετώπισης και ενημέρωσης των μαθητών για την υποστήριξή τους Συνεργασία γονέων –σχολείου Στελέχωση εκπαιδευτικών περιφερειών και γραφείων με ειδικούς στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων Πηγή:Ενδοσχολική βία και εκφοβισμός, Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και εφήβου, 2008

Τι χρειάζεται να γίνει; Η επίλυση των συγκρούσεων στο σχολείο μπορεί να πραγματοποιηθεί με δραστηριότητες που θα έχουν ως στόχο : την κατανόηση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των μαθητών Τη μείωση των προκαταλήψεων, Την ανάπτυξη κριτικής σκέψης.

Τι μπορεί να κάνει ο παρατηρητής Συμμαθητές μέσα στην τάξη: · Προσδιορίστε ποιοι συμμαθητές σας ήταν παρόντες στο περιστατικό εκφοβισμού ·   Ξεκαθαρίστε αν συμμετείχαν ως ουδέτεροι παρατηρητές ή αν ενθάρρυναν το παιδί που εκφοβίζει · Συζητήστε μαζί τους για το ποια θα ήταν η κατάλληλη συμπεριφορά σε μια τέτοια περίπτωση (π.χ. να μιλήσουν σε κάποιον ενήλικα για να βοηθήσει) και για το ποιες ευθύνες έχουν όταν παρατηρούν να συμβαίνει περιστατικό εκφοβισμού ·   Συζητήστε σχετικά με το τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει για να αποφευχθεί ο εκφοβισμός και να εξασφαλίσουν ένα ασφαλές περιβάλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για τους συμμαθητές τους Πηγή : www.antibullingnetwork.gr

Εκπαιδευτικοί · Μιλήστε στο παιδί που εκφοβίζεται και ακούστε με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να σας πει. Διαβεβαιώστε το παιδί ότι θα ανταποκριθείτε άμεσα για να το προστατεύσετε και ότι είστε διαθέσιμος να παράσχετε κάθε δυνατή βοήθεια. Πείτε στο παιδί, να σας κρατά ενήμερο σχετικά με οποιαδήποτε εξέλιξη ·  Συζητήστε με τους γονείς του παιδιού, εκφράστε τις ανησυχίες σας και δείξτε ότι είστε αποφασισμένος να αναλάβετε δράση ·   Εξακριβώστε ποιο παιδί είναι αυτό που εκφοβίζεται ή αυτό που εκφοβίζει ·  Εξακριβώστε αν υπάρχει ομάδα παιδιών η οποία ενθαρρύνει ή/και υποστηρίζει το παιδί που εκφοβίζει ·   Οδηγήστε το παιδί που εκφοβίζει στο γραφείο του Διευθυντή και συζητήστε σοβαρά μαζί του για το περιστατικό ·    Υποστηρίξτε το παιδί που εκφοβίζεται σε συνεργασία με τον Διευθυντή Πηγή : www.antibullingnetwork.gr

Γονείς παιδιού που εκφοβίζεται: Συνεργαστείτε στενά με το σχολείο για να πληροφορηθείτε για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του Παρέχετε στο παιδί σας υποστήριξη και ασφάλεια, χωρίς να το κατακρίνετε Ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει το παιδί σας για τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του Παρακολουθείτε την εξέλιξη της κατάστασης αλλά και την υγεία του παιδιού σας Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά. www.antibullingnetwork.gr

Γονείς παιδιού που εκφοβίζει: Συζητήστε με τον Διευθυντή του σχολείου για το περιστατικό εκφοβισμού που προκλήθηκε από το παιδί σας Συνεργαστείτε με το σχολείο, για την αντιμετώπιση του προβλήματος του παιδιού σας σχετικά με τη βία Συνεργαστείτε με τον Διευθυντή και τον δάσκαλο του παιδιού σας για την εφαρμογή των κανόνων, των συνεπειών και την πρόληψη τέτοιων συμπεριφορών Παρακολουθήστε την εξέλιξη της κατάστασης και συνεργαστείτε στενά με το σχολείο. Παρατηρήστε αν το παιδί σας εμπλέκεται συχνά σε καβγάδες ή εκδηλώνει εκφοβιστική συμπεριφορά και με τα παιδιά της γειτονιάς ή και με εσάς στο σπίτι. Μιλήστε γι’ αυτά στο Διευθυντή και το δάσκαλο της τάξης και συνεργαστείτε μαζί τους για να πάρετε βοήθεια Όλα τα παραπάνω αποτελούν κάποιες άμεσες δράσεις σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης στις οποίες μπορεί να προβεί το σχολείο, από μόνες τους όμως δε μπορούν να δώσουν λύση στο πρόβλημα του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο. www.antibullingnetwork.gr

Επεξεργασία- Ανάλυση Παπαϊωάννου Μαρία Μπακοδήμος Νικόλαος