Ελληνικοσ Κινηματογραφοσ 4ο Γ. Ε. Λ. Πετρούπολης

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ

Μελίνα Μερκούρη (1920-1994) Η Μελίνα Μερκούρη (Μαρία Αμαλία Μερκούρη) γεννήθηκε 18 Οκτωβρίου του 1920. Ήταν η αγαπημένη εγγονή του δημάρχου Αθηναίων Σπύρου Μερκούρη και κόρη του βουλευτή της ΕΔΑ και υπουργού Σταμάτη Μερκούρη. Η Μ. Μερκούρη ήταν Ελληνίδα ηθοποιός και πολιτικός. Χαρακτηρίστηκε ως μια μεγάλη ηθοποιό με διεθνή βραβεία και παγκόσμιας ακτινοβολίας προσω- πικότητα, διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού όλων των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ από το 1981- 1989 και 1993-1994.

Προσωπικοτητα Ο αδερφός της Σπύρος μιλάει για τον χαρακτήρα της: «Δεν φοβόταν ποτέ τίποτα. Αντιμετώπιζε τη ζωή με χιούμορ, χάρη, όλοι πίστευαν πως ήταν εξαιρετικά αυθόρμητη, όμως το μυαλό της δούλευε πυρετικά. Ήταν επίσης ανασφαλής διότι έβλεπε τα προβλήματα εμπρός της. Κι ένα από τα χαρακτηριστικά της, το οποίο την καθόριζε, ήταν το εξής: έκανε μια τεράστια επιτυχία κάτι πολύ μεγάλο, είτε στο θέατρο, στο σινεμά, στην αντίσταση ή στην πολιτική. Μετά ήταν ράκος, αναρωτιόταν τι θα έκανε στη συνέχεια. Έπρεπε να είναι το ίδιο μεγάλο, αν όχι μεγαλύτερο. Και δεν μπορούσε να δεχτεί πως θα έπαυε να βρίσκεται υπό το φως των προβολών.» «Θα ήταν τότε δεκαπέντε χρονών. Κάπνιζε, φαινόταν δεκαεννιά, ήταν θηλυκό αλλά με προσωπικότητα, δυναμισμό.»

«Το Θεατρο ηταν πανω απ’ όλα» Σπούδασε θέατρο στη Δραματική Σχολή του Εθνικού (1943-1946). Η πρεμιέρα της στο θέατρο ήταν αμέσως μετά την απελευθέρωση με το «Μονοπάτι της Λευτεριάς», με σκηνοθέτη τον Αλέξη Σολομό, στο «Βρετάνια». Η μεγάλη της επιτυχία ωστόσο ήρθε με τον Κάρολο Κουν το 1949 στο «Λεωφορείο ο πόθος» και το 1960 με το «Γλυκό πουλί της νιότης», που συμπρωταγωνίστησε με τον Γιάννη Φέρτη. Στο Παρίσι, το 1952, η Μελίνα πηγαίνει και γίνεται ευθύς πρωταγωνίστρια, με αποτέλεσμα ο Αχιλλέας Μαμάκης, ο τότε κορυφαίος του καλλιτεχνικού ρεπορτάζ, να τη χαρακτηρίζει σε κάθε δημοσίευμά του «Παρισινή πρωταγωνίστρια».

ΜΕΡΙΚΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΕΠΑΙΞΕ: «Η κόμισσα και ο καμαριέρης»(1944) «Μις Μπα»(1945) «Το πορτραίτο του Ντόριαν Γρέυ» (1946) «Ο Βασιλικός» (1947) «Λεωφορείον ο πόθος» (1949) «Γλυκό πουλί της Νιότης» (1960) «Illya Darling» «Λυσιστράτη» (1972) «Όπερα της πεντάρας» (1975) «Μήδεια» (1976) «Συντροφιά με το Μπρέχτ» (1978)

ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ Αρκετά σημαντική ήταν και η πορεία της στον διεθνή και ελληνικό κινηματογράφο. Της χάρισε αρκετά βραβεία με κορυφαίο το βραβείο πρώτης γυναικείας ερμηνείας του Φεστιβάλ των Καννών και επίσης μία υποψηφιότητα για Όσκαρ για το «Ποτέ την Κυριακή» το οποίο έχασε από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ το 1960. Το κινηματογραφικό της ντεμπούτο έγινε με ένα θεατρικό έργο που είχε γραφτεί από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη ειδικά για τη Μελίνα Μερκούρη, το «Στέλλα με τα κόκκινα γάντια» που στην ταινία είχε τον τίτλο «Στέλλα» (1955). Η ταινία αυτή ήταν η μόνη που έκανε η Μελίνα Μερκούρη με ελληνική παραγωγή(Καραγιάννης Καρατζόπου- λος). «Θεωρώ πως η “Στέλλα” αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη στιγμή της αδερφής μου στον κινηματογράφο»

ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Στέλλα» (1955) «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» (“Celui qui doit mourir”)(1956) «Ο βαρόνος και η τσιγγάνα» (“The Gypsy and the Gentleman”) (1957) «Ποτέ την Κυριακή» (“Never on Sunday”) (1960) «Η Φαίδρα» (1961) «Τοπ καπί» (1964) «Η βασίλισσα του Σικάγο» (“Gaily, Gaily”) (1969) «Κραυγή Γυναικών» (1978) κ.ά

JULES DASSIN Ο Ζυλ Ντασέν ήταν Αμερικάνος σκηνοθέτης, ηθοποιός και σεναριογράφος του θεάτρου και του κινηματογράφου, που έζησε για πολλά χρόνια στη Γαλλία και στην Ελλάδα, όπου και πέθανε. Μέτα το γάμο του με τη Μελίνα Μερκούρη (1965) συνέδεσε τη ζωή του με την Ελλάδα και θεωρούσε τον εαυτό του Έλληνα. Προς το τέλος της ζωής του έγινε επίτιμος Έλληνας πολίτης ως ύψιστη αναγνώριση της πολιτιστικής προσφοράς του στην Ελλάδα. Έλεγε χαρακτηριστικά: «Ήμουν Έλληνας πριν γνωρίσω τη Μελίνα»

ΜΕΛΙΝΑ ΚΑΙ ΖΥΛ Ένα ερώτημα είναι βέβαια πώς γνωρίστηκε η Μελίνα με τον αιώνιο Τζούλι της. «Όταν η Μελίνα πήγε στις Κάνες με τη “Στέλλα”, ο Ντασέν είχε πάει με το “ριφιφί” και είχε πάρει το βραβείο σκηνοθεσίας. Την είδε και την ερωτεύτηκε παράφορα. Η Μελίνα ωστόσο ήταν στενοχωρημένη γιατί δεν είχε βραβευτεί. “Μη σκας” της είπε ο Τζούλι “θα το πάρεις την επόμενη φορά”, όπως όντως το πήρε έπειτα από τέσσερα χρόνια με το “Ποτέ τη Κυριακή”. Να μια ακόμα μεγάλη στιγμή της. Έφερε τον άντρα που ερωτεύτηκε, τον μέγα σκηνοθέτη σ’ αυτό το κωλοχώρι που τότε ήταν η Ελλάδα. Έκαναν το “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”, το “Ποτέ την Κυριακή”, μετά το “Φαίδρα”, το “Τοπ καπί” και προχώρησαν μαζί. Ποια καλύτερη προβολή ήθελε η χώρα μας;»

ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ Η δικτατορία βρίσκει τη Μελίνα να παίζει στο Μπρόντγουεϊ το «Ιλια ντάρλινγκ». Κι έμαθε πάνω στη σκηνή για τη έλευση των συνταγματαρχών. Λέει χαρακτηριστικά ο Σ. Μερκούρης : «Είχε το τεράστιο κουράγιο να σταματήσει την παράσταση και να απευθυνθεί προς το κοινό: “Σήμερα έγινε κάτι τρομακτικό. Στην Ελλάδα, τη χώρα της δημοκρατίας, έγινε δικτατορία για την οποία η κυβέρνηση σας φέρει ευθύνη. Είστε δημοκρατικός λαός, απευθύνομαι σ’ εσάς για να κάνετε ό,τι είναι δυνατόν ώστε να επανέλθει η δημοκρατία στη χώρα μου” τους είπε και ξαναμπήκε ευθύς στο ρόλο. Σηκώθηκε το θέατρο, χάλασε ο κόσμος, από την επομένη ήταν σ’ όλες τις τηλεοράσεις. Κατά τη διάρκεια της επταετίας(1967-1974) πολέμησε σφοδρά τη Χούντα, χρησιμοποιώντας τη φήμη και τη λάμψη που είχε αποκτήσει, με συνέπεια να της αφαιρεθεί η ελληνική υπηκοότητα. Έδωσε αρκετές συναυλίες και διοργάνωσε αρκετά μεγάλο αριθμό πορειών αντιδικτατορικού χαρακτήρα. Επεδίωξε και συναντήθηκε με πολιτικούς αλλά και με πνευματικές προσωπικότητες παγκοσμίου κύρους, με σκοπό να τους ευαισθητοποιήσει ενάντια στη χούντα.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ Με την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα όπου εγκαθίστανται μόνιμα πλέον και συνεργαζόμενη με στελέχη της αντιστασιακής οργάνωσης Π.Α.Κ. και τον Ανδρέα Παπανδρέου ιδρύουν το Πανελλήνιον Σοσιαλιστικόν Κίνημα. Κατεβαίνει υποψήφια στη Β΄ Πειραιά το 1974 αλλά δεν καταφέρνει να εκλεγεί βουλευτής, πράγμα το οποίο επιτυγχάνει το 1977. Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού κατά τα χρονικά διαστήματα 1981-1989 και 1993-1994, θέση η οποία της έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν, τα οποία βρίσκονται στις προθήκες του Βρετανικού Μουσείου, να δημιουργήσει το θεσμό των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ) με σκοπό την πολιτιστική ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας αλλά και τον θεσμό των πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης, με πρώτη την Αθήνα το 1985. Το 1990 διεκδίκησε την δημαρχία της Αθήνας, χωρίς όμως επιτυχία. Στη δεύτερη θητεία της στο υπουργείο πολιτισμού δίνει μεγάλη σημασία στην εισαγωγή του πολιτισμού και της θεατρικής αγωγής στα σχολεία.

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΝΑΣ Το όραμα της ήταν η επιστροφή των Μαρμάρων, η συνένωση με τα υπάρχοντα εδώ και σε άλλα ευρωπαϊκά μουσεία και η έκθεση τους σε ένα νέο μουσείο, κοντά στην Ακρόπολη. «Πήγε στο Λονδίνο, στην αίθουσα όπου τα κρατούν, κι έμεινε μόνη της. Δεν ήθελε κανέναν κοντά της. Τα κοιτούσε επί τρεις ώρες. Κι εκεί πήρε την απόφασή της για τη διεθνή εξόρμηση. Πρόκειται για εθνική πανστρατιά που της τη χρωστάμε. Δεν είπε απλώς θέλουμε τα Μάρμαρα. Έμαθε όλη τους την περιπέτεια, από κάθε πλευρά. Ήξερε τα πάντα, δεν μπορούσες να την πιάσεις». «Πιστεύω ότι τα Μάρμαρα πρέπει να επιστραφούν στην Ελλάδα. Η τελική μου εξήγηση είναι απλή: η Αθήνα είναι ο τόπος όπου ανήκουν και δημιουργήθηκαν. Δεν υπάρχει λόγος να τα κρατήσουν στο Λονδίνο εκτός από μια αμφισβητούμενη αίσθηση ιδιοκτησίας.»

ΚΙ ΥΣΤΕΡΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ Καταβεβλημένη από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο αφήνει την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης, την Κυριακή 6 Μαρτίου του 1994. «Δεν φοβόταν τίποτα στη ζωή της παρά μόνο τον καρκίνο. Ήταν λεβεντιά ωστόσο. Μέχρι την τελευταία στιγμή στάθηκε όρθια στο υπουργείο. Με ρώταγε “Σπύρο μου, θα έρθει κανείς στην κηδεία μου;”. Είχε συνειδητοποιήσει ότι θα έφευγε. Πάλευε, αλλά ήξερε ότι είχε νικηθεί.» Η σορός της έφτασε στην Ελλάδα στις 8 Μαρτίου του 1994 και τέθηκε σε διήμερο λαϊκό προσκύνημα, ενώ ταυτόχρονα κηρύχθηκε τριήμερο πένθος. Την Πέμπτη 10 Μαρτίου ψάλλετε η νεκρώσιμος ακολουθία και αμέσως μετά εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι τη συνοδεύουν ως το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Ήταν η πρώτη Ελληνίδα που κηδεύτηκε με τιμές αρχηγού κράτους.

ΜΕΛΙΝΑ

Η ΟΜΑΔΑ «ΩΡΕ ΠΟΥ ΠΑΜΕ!» ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ Η ΟΜΑΔΑ «ΩΡΕ ΠΟΥ ΠΑΜΕ!» ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟΥ