ΟΜΙΛΟΣ «ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ» LOGICOMIX 2012-13 2o ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΛ ΑΘΗΝΩΝ

Η μουσική το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Μητρούσια Ελίνα(Α4) Σπηλιόπουλος Διονύσιος(Α5) Τατάλια Δανάη(Α6)

Εισαγωγή Τον 20ο αιώνα παρουσιάστηκαν μια σειρά από δραματικές αλλαγές. Ιδιαίτερα στις αρχές του αιώνα, παρατηρήθηκαν τεράστιες εξελίξεις γενικότερα στην επιστήμη και την τέχνη. Αυτή την εποχή, μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έγιναν ανακαλύψεις που ανέτρεψαν αντιλήψεις ετών.

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein) έφερε επανάσταση με τη θεωρία της σχετικότητας. Ο Σίγκμουντ Φρόιντ (Sigmund Freud) δημιούργησε την ψυχανάλυση. Ο Πάμπλο Πικάσο (Pablo Picasso) ανέπτυξε τον κυβισμό, που παρου- σιάζει πολλές οπτικές γωνίες του ατό- μου με μια ματιά. Η αφηρημένη ζωγραφική του Βασίλι Καντίνσκι (Wassily Kandinsky) στα- μάτησε να απεικονίζει τον κόσμο με τρόπο ρεαλιστικό. Ήταν μια εποχή αυτο-έκφρασης και ίσως, εγωιστικών σκέψεων και επιθυμιών που θεωρούνταν σωστό να εκφραστούν. (Albert Einstein)

Όσον αφορά τα γενικά χαρακτηριστικά της μουσικής αυτής της εποχής, θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς τα εξής: • Το ηχόχρωμα έγινε ένα σημαντικό στοιχείο της μουσικής, γιατί κατείχε πλέον ένα σημαντικό ρόλο: έδινε ποικιλία, συνέχεια και συγκεκριμένη διάθεση στο κάθε έργο. • Οι συνθέτες, αποδεσμευμένοι από το τονικό σύστημα μείζονας-ελάσσονας, χρησιμοποίησαν νέ- ες κλίμακες με αποτέλεσμα τα έργα τους να μοιάζουν φανταστικά, απόμακρα και μυστηριώδη

• Ο σταθερός παλμός δεν υπάρχει πια στο λεξιλόγιο των νέων συνθετών, αφού οι πολύπλοκες ρυθμικές οργανώσεις του ήχου και η ταυτόχρονη χρήση διαφορετικών ρυθμικών σχημάτων κατέχουν εξέχουσα θέση. • Η μελωδία στα σύγχρονα έργα δε συνδέεται πλέον με τη χρήση της φωνής. Μερικές φορές μάλιστα, η μελωδία είναι εντελώς ανύπαρκτη, αφού οι συνθέτες δίνουν βάρος σε άλλα στοιχεία της σύνθεσης. Η ατονική μουσική, ο δωδεκαφθογγισμός, ο σειραϊσμός, η αλεατορική μουσι- κή και ο μινιμαλισμός αποτελούν κάποιες από τις τάσεις που εκδηλώθηκαν τον 20ο αι.

Νασιοναλισμός Ο μουσικός εθνικισμός αναφέρεται στη χρήση των μουσικών ιδεών ή μοτίβων που ταυτίζονται με μια συγκεκριμένη χώρα, περιοχή ή εθνικότητα, όπως folk μελωδίες, ρυθμούς και αρμονίες εμπνευσμένες από αυτές.

Κύριοι εκπρόσωποι Τσεχία: Antonín Dvořák(1841-1904) Νορβηγία: Edvard Grieg(1843-1907) Φιλανδία: Jean Sibelius(1865-1957) Αγγλια: Edward Elgar(1857-1934) Ελλάδα: Νίκος Σκαλκώτας(1904-1949), Μανώλης Καλομοίρης(1883-1962)

Μοντερνισμός Ο μοντερνισμός είναι η τέχνη, και γενικότερα η θεώρηση, που συνδέεται στενά με την εμφάνιση των πρωτοποριών, φαινόμενο πρωτόγνωρο σ’ όλη την ιστορία, και που εμφανίζεται για πρώτη φορά στις αρχές του αιώνα (20ου) Στη μουσική ο μοντερνισμός δεν αντιτίθεται σε κάποιο είδος ρεαλισμού, γιατί η μουσική, σαν αφηρημένη τέχνη, δεν μπορεί να περιγράψει ρεαλιστικά (εκτός αν πρόκειται για τραγούδι ή όπερα, οπότε ο ρεαλισμός θα δοθεί μέσα από τις λέξεις).

Κύριοι εκπρόσωποι Gustav Mahler (1860-1911) Richard Strauss (1864-1949) Claude Debussy (1862-1918) Arnold Schoenberg (1874-1951) (Richard Strauss)

Μουσικό δείγμα https://www.youtube.com/watch?v=ZIsQPdC9YnY&feature=related

Νεοκλασσικισμός Ο νεοκλασικισμός ήταν μουσικό ρεύμα του 20ού αιώνα, που κυριάρχησε στην Ευρώπη την περίοδο του Μεσοπολέμου. Η ιδέα πίσω από την αισθητική του νεοκλασικισμού είναι η επιστροφή στις καθιερωμένες φόρμες της εποχής του Μπαρόκ και του Κλασσικισμού. Έτσι επέστρεψαν πρότυπα όπως συμμετρία, τάξη, αυστηρότητα και οικονομία, τόσο από υλικής όσο και από συναισθηματικής σκοπιάς. Η γέννησή του διαμορφώθηκε ως αντίδραση στον αχαλίνωτο συναισθηματισμό και την έλλειψη φόρμας που κυριάρχησαν στον ρομαντισμό και τον υστερορομαντισμό. Ο νεοκλασικισμός εμφανίστηκε αρχικά στο Παρίσι μέσω μιας ομάδας συνθετών που έμεινε γνωστή ως οι "Έξι". Ο Φρανσίς Πουλάν, η Ζερμαίν Σαγιεφέρ, ο Λουί Ντορέ, ο Ντάριους Μιλό, ο Ζορζ Ορίκ και ο Άρθουρ Χόνεγκερ σχημάτισαν την ομάδα αυτή. Και οι έξι επηρεαστήκαν πολύ από το έργο του Ερίκ Σατί του οποίου το στοιχείο της κωμικότητας αποτελούσε πρότυπο.

Κύριοι αντιπρόσωποι Ιγκόρ Στραβίνσκυ (1882-1971):Θεωρείται ο "ιδρυτής" του νεοκλασικισμού.Ήταν Ρώσος συνθέτης,πιανίστας και μαέστρος.Το συνθετικό του έργο περιλαμβάνει όπερες, χοροδράματα με πιο γνωστά την "Ιεροτελεστία της Άνοιξης", την "Πετρούσκα" και το "Πουλί της φωτιάς". Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953): Ίσως ο κυριότερος εκπρόσωπος του Νεοκλασικισμού στη Ρωσία. Έγραψε έργα για πιάνο,7 συμφωνίες,το διάσημο μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» και το «ο Πέτρος και ο λύκος» και άλλα.

Ντιμίτρι Σοστακόβιτς (1906-1975): Ρώσος συνθέτης Ντιμίτρι Σοστακόβιτς (1906-1975): Ρώσος συνθέτης. Ο σαρκασμός και η ειρωνεία - αλλά και η επιρροή από "κλασικά" πρότυπα είναι χαρακτηριστικά στα έργα του. Άλλοι εξίσου σημαντικοί με τους παραπάνω ήταν ο Ούγκρος συνθέτης και πιανίστας Μπέλα Μπάρτοκ (1881-1945) και ο Πώλ Χίντεμιτ(1895-1963), ένας από τους πιο σημαντικούς Γερμανούς μουσικούς του 20ού αιώνα.

Μουσικό δείγμα http://www.youtube.com/watch?v=ewyqXI21vp0

Μικροτονική μουσική Η μικροτονική μουσική χαρακτηρίζεται από τη χρήση μουσικών διαστημάτων μικρότερα του ισοσυγκερασμένου ημιτονίου. Παραδείγματα μικροτονικής μουσικής : η δυτική μουσική γραμμένη σε ανισοσυγκερασμένα χορδίσματα (π.χ. Αναγεννησιακή μουσική),η Βυζαντινή μουσική,η παραδοσιακή μουσική της Ινδίας Ενδείξεις μικροτονικής μουσικής : μουσική Αρχαίας Ελλάδας

Την περίοδο της Αναγέννησης,ο Νίκολας Βιτσεντίνο(συνθέτης και θεωρητικός της μουσικής)πειραματίστηκε με διάφορους συγκερασμούς. Αποτέλεσμα : δημιουργία ενός κινητού συστήματος συγκερασμού,για το οποίο κατασκεύασε ένα είδος πληκτροφόρου οργάνου -το αρχιτσέμπαλο- με 36 πλήκτρα ανά οκτάβα.

Στην περίοδο του Ρομαντισμού, ο ισοσυγκερασμός αποτελεί το ντε φάκτο χόρδισμα της ορχήστρας,κάτι που επιτρέπει την απομάκρυνση από τη βασική τονικότητα χωρίς τα αποτελέσματα της παραφωνίας. Πιάνο : ακατάλληλο όργανο για την μικροτονική μουσική Βιολί : ιδανικό όργανο για την μικροτονική μουσική

20ος αιώνας : η διαίρεση της οκτάβας κατά τέταρτα του τόνου,προκάλεσε το ενδιαφέρον αρκετών συνθετών,μεταξύ αυτών τους Τσαρλς Άιβς,Αλόις Χάμπα,Ιβάν Βυσνεγκράντσκυ και Χαρυ Παρτς. Χάρυ Παρτς : πειραματισμός με τον ορθό συγκερασμό,χρήση πιάνων ειδικής παραγγελίας,δημιουργία ορχήστρας χειροποίητων οργάνων,ειδικά σχεδιασμένων για μικροτονική μουσική

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο - μουσικοί πειραματισμοί σε Ευρώπη και Αμερική Ιωάννης Ξενάκης: συμβολή στην εξερεύνηση της μικροτονικής μουσικής μέσω των ρευστών ήχων της ορχήστρας (βλ.Μεταστάσεις-1954)

Σύγχρονη κλασσική μουσική Με τον όρο σύγχρονη κλασική μουσική ονομάζουμε ευρύτερα τη μουσική εξέλιξη της ύστερης Ρομαντικής εποχής του 20ου αιώνα.Δεν είναι φυσικά δυνατόν να ορισθεί ακριβώς η ημερομηνία μετάβασης από τη ρομαντική εποχή στη σύγχρονη.Τα στοιχεία συνυπήρχαν για κάποιο διάστημα μέχρι να γίνουν ξεκάθαρες οι τάσεις που θα επικρατήσουν,όπως : 1)Η εισαγωγή εξωτικών κλιμάκων,πέρα των Ευρωπαικών 2)Η συχνή χρήση των διαφωνιών 3)Τα μεγάλα μελωδικά πηδήματα(μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στις γειτονικές νότες) 4)Η ιδιόρυθμη και μη συμβατική χρήση των οργάνων 5)Οι έντονες μεταβολές της δυναμικής 6)Η προσπάθεια κατάργησης κάθε έννοιας της τονικότητας

Κύρια χαρακτηριστικά είδους Ένας νέος τρόπος γραφής που απέχει πολύ από τον καθιερωμένο, η διαίρεση της κλίμακας σε 12 ημιτόνια που το κάθε ένα από αυτά είναι το ίδιο σημαντικό με τα άλλα 11,για να μην υπάρχει η αίσθηση του τονικού κέντρου, αφηνόμαστε σε μία μουσική αριθμητική να οδηγήσει μία κατασκευή, που στηρίζεται αρκετά στη ρυθμική διαφοροποίηση ώστε να δώσει ένα νέο ορισμό στο νόημα της λέξης "Μουσική".

Παράλληλα, αναπτύσσονταν αρκετά τα ηλεκτρονικά μηχανήματα τα οποία άνοιξαν νέους ορίζοντες στην έρευνα των ανήσυχων ανθρώπων. Μερικά από τα είδη μουσικής που αναπτύχθηκαν με χρήση ηλεκτρικών μηχανημάτων είναι η Συγκεκριμένη Μουσική, η Ηλεκτρονική Μουσική, η Μουσική του Τυχαίου κ.ά.

Μπλουζ O όρος μπλουζ στο φωνητικό και οργανικό μουσικό ιδίωμα που εκφράζεται με «Μπλου» νότες (blue notes),δηλαδή υφέσεις στην 3η και 7η νότα της κλίμακας και με επαναλαμβανόμενο μοτίβο συνήθως δωδεκάμετρης μορφής. Η Μπλουζ μουσική δημιουργήθηκε από την επαφή της ευρωπαϊκής-αμερικανικής μουσικής με την αφρικανική. Πρώτοι δημιουργοί της θεωρούνται οι απόγονοι των σκλάβων που έφεραν οι Ευρωπαίοι άποικοι από την Αφρική και οι οποίοι συγκεντρώθηκαν κυρίως στις πολιτείες των ΗΠΑ.

Για πολλά χρόνια η Μπλουζ καταγραφόταν μόνο από μνήμης, ζωντανή και σε προσωπικό επίπεδο. Μετακίνηση των μαύρων στις μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ κατά τον 19ο αι.(μετά την λήξη του Εμφυλίου και την απελευθέρωση των μαύρων σκλάβων) - γέννηση της Μπλουζ μουσικής στο δέλτα του βόρειου Μισισιπή Στοιχεία που επηρέασαν την μορφή της Μπλουζ : μπαλάντες, ρυθμικοί χοροί(jump ups) Τελική μορφή της Μπλουζ : μουσική για έναν τραγουδιστή που δημιουργούσε διάλογο ανάμεσα στη φωνή και την κιθάρα του, τραγουδώντας έναν στίχο και απαντώντας οργανικά

Μπηλ Στρητ, Μέμφις : θεάματα των γιατρικών Επηρέασαν την λαϊκή μουσική σε όλο το εύρος της. 1920-30 : πρώτες ηχογραφήσεις μπλουζ μουσικής,που χαρακτηρίζονταν από τον ακανόνιστο ρυθμό της φωνής, από τους Τσάρλι Πάτον, Μπλάιντ Λέμον Τζέφερσον, Ρόμπερτ Τζόνσον, Λάιτνινγκ 1930-40 : 1)εξάπλωση της Μπλουζ στον Βορρά και στο ρεπερτόριο της μπιγκ μπαντ τζαζ 2)εισαγωγή του ηλεκτρικού ενισχυτή 3)χρήση της τονικότητας της Τζαζ 4)μετατροπή της Μπλουζ σε ηλεκτρική

Σικάγο, Ντητρόιτ : μπλουζίστες και σόλο κιθαρίστες (όπως ο Μάντυ Γουότερς, ο Γουίλι Ντίξον, ο Τζον Λη Χούκερ, ο Χόουλινγκ Γουλφ και ο Έλμορ Τζέιμς), έπαιξαν ηλεκτρικά και έκαναν δημοφιλή την Μπλουζ του Δέλτα του Μισισιπή Χρήση οργάνων πλέον αντιπροσπευτικών του είδους : μπάσο, ντραμς, πιάνο, φυσαρμόνικα. Παράλληλα, στο Χιούστον, ο Τι-Μπόουν Γουόκερ και στο Μέμφις ο Μπι Μπι Κινγκ καθιέρωσαν ένα νέο στυλ που συνδύαζε την τεχνική της Τζαζ με το ρεπερτόριο και την τονικότητα της Μπλουζ.

Country Κάντρι μουσική - είδος αμερικανικής λαϊκής μουσικής που ξεκίνησε στις αγροτικές περιοχές του Νότου των Ηνωμένων Πολιτειών στη δεκαετία του 1920 και στον Καναδά τον 20ο αιώνα. Έχει τις ρίζες της στην νοτιοανατολική αμερικανική λαϊκή μουσική,δηλαδή της μουσικής του καουμπόι της Δύσης. Αποτελείται συχνά από μπαλάντες(μπλουζ)και χορευτικά κομμάτια με απλές φόρμες και αρμονίες που ως επί το πλείστον συνοδεύονται από έγχορδα όπως μπάντζο,ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα,βιολί,φυσαρμόνικα.

Μουσική σκηνή της Ατλάντα - 1)έναρξη πρώτων ηχογραφήσεων καλλιτεχνών της Κάντρι στις αρχές της δεκαετίας του 1920 2) Δημιουργία τηλεοπτικών εκπομπών με θέμα την Κάντρι την δεκαετία του 1950 1930-40 : διάδοση μουσικής του καουμπόι της Δύσης, που είχε καταγραφεί από το 1920,από έργα που γυρίστηκαν στο Χόλιγουντ.

1950 : ένα μίγμα Δυτικής σουϊνγκ,boogie country και honky tonk (είδη της κάντρι),παιζόταν από τα περισσότερα συγκροτήματά της Η μουσική σκηνή της κάντρι κράτησε την φολκ ροκ μουσική σε απόσταση, παρά την ομοιότητα της ενορχήστρωσης και της προέλευσης.

Τζαζ Η jazz εμφανίστηκε ως αναγνώρισιμο και ξεχωριστό μουσικό είδος περίπου το 1900 και γνώρισε σημαντική ανάπτυξη τη δεκαετία του 1920.Ο πρώτος τζαζ δίσκος ηχογραφήθηκε το 1917 από την ορχήστρα Original Dixieland Jazz Band. Η εμφάνιση του ραδιοφώνου στις αρχές της δεκαετίας του 1920 ήταν καθοριστική για την εξάπλωση της jazz μουσικής.

Αν και υπάρχει μεγάλη δυσκολία να οριστεί η Τζαζ στο σύνολό της, ένας ορισμός που διευκρινίζει εν μέρει το περιεχόμενό της είναι ότι πρόκειται για μία μουσική στην οποία ο μουσικός εκτελεί μελωδικές παραλλαγές πάνω σε μία δεδομένη αρμονική βάση και αυτό σε διάλογο με τον ρυθμικό παλμό. Ένας σημαντικός συνθέτης και πιανίστας της Τζαζ, ο Τελόνιους Μονκ (Thelonious Monk,1917-1982) είχε πει: "Η Τζαζ είναι Ελευθερία"..

Είδη της Τζαζ Τα είδη της jazz που εμφανίστηκαν στο χρονικό αυτό διάστημα του 1900-1950 είναι: 1890-1920: Ragtime, Dixieland και Ηot jazz. 1920-1940: Swing και Blues. 1940-1960: Bop,Cool jazz και Latin jazz.

Εκπρόσωποι της Τζαζ Γνωστοί εκπρόσωποι της jazz είναι Miles Davis, John Coltrane, Nina Simone, Louis Armstrong, Billie Holiday, Charlie Parker, Herbie Hancock, Thelonious Monk, Ella Fitzgerald, Nina Simone, Bill Evans, Chet Baker, Benny Goodman, Django Reinhardt, Duke Ellington κ.α.

Μουσικό δείγμα Τζαζ http://www.youtube.com/watch?v=Lh5FwS29C-g&feature=related

Rock and roll Το rock & roll εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είναι ένα μείγμα blues, jazz, country και gospel. Κύρια όργανα αρχικά ήταν το πιάνο και το σαξόφωνο. Μετά προστέθηκε η κιθάρα αλλά και άλλα όργανα όπως μπάσο, κορνέτα και ντράμς.

Αρχικά το είδος αφορούσε τους μαύρους της Αμερικής αλλά μετά έγινε δημοφιλές στο σύνολο του πληθυσμού και αργότερα σε όλον τον πλανήτη.

Κυριότεροι δημιουργοί και πρωτοπόροι του είδους ήταν οι Goree Carter, Jimmy Preston,  Bill Haley, Jackie Brenston, Chuck Berry,  Bo Diddley, Fats Domino, Little Richard και ο Jerry Lee Lewis. Jerry Lee Lewis Chuck Berry

Ρεμπέτικο Ρεμπέτικο ονομάζεται η ελληνική αστική και λαϊκή μουσική που ξεκίνησε λίγο πριν το 1900 και πήρε την γνωστή μορφή της γύρω στο 1930. Για την καταγωγή του όρου δεν έχουμε αρκετά στοιχεία. Η ιστορία του χωρίζεται σε 4 περιόδους: 1900-1922 - Πρώιμη εποχή του Ρεμπέτικου. Εξέλιξη του δημοτικού σε αστικό τραγούδι με κύριο όργανο την κιθάρα. 1922-1932 - Ανάμιξη του ρεμπέτικου με το σμυρναίικο. Ανάδειξη του μπουζουκιού ως κύριου οργάνου. 1932-1942 - Η κλασική περίοδος. 1942-1952 - Η εποχή της ευρείας διάδοσης και αποδοχής.

Πολιτιστικό και πολιτικό υπόβαθρο Το ρεμπέτικο αναπτύχθηκε από φτωχούς ανθρώπους και μάγκες του υποκόσμου. Γι’ αυτόν τον λόγο και ήταν απαγορευμένο στις απαρχές του.

Κυριότεροι εκπρόσωποι Αν και οι εκπρόσωποι του ρεμπέτικου υπήρξαν πολλοί οι κυριότεροι με χρονολογική σειρά ήταν: Ο Γιώργος Κατσαρός Ο Μάρκος Βαμβακάρης (Φράγκος) Ο Γιάννης Παπαϊωάννου Ο Βασίλης Τσιτσάνης (Βλάχος) Αυτοί θεωρούνται ότι άνοιξαν δρόμο στο ρεμπέτικο και του έδωσαν την μορφή που σήμερα όλοι γνωρίζουμε. http://youtu.be/7C9pX25SgP4