ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Παιδαγωγικά Της Λαογραφίας. ΔΙΔΑΣΚΩΝ: κ. Γ.Κ. Κατσαδώρος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Νικολάου Χρυσόστομος 411/2008/276

ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ: ΣΤ’ Δημοτικού ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ: 22 ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΜΑΘΗΜΑ: Κρητικός Παραδοσιακός Γάμος Ημερομηνία:

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 90 ΛΕΠΤΑ Η ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: 1) Την αφόρμηση 15’ 2) Την προσφορά 10’ 3) Την επεξεργασία 50’ 4) Την αξιολόγηση 15’

1. ΑΦΟΡΜΗΣΗ 15’ Ο εκπαιδευτικός διαβάζει στους μαθητές / μαθήτριες ενημερωτικά φυλλάδια για τον παραδοσιακό κρητικό γάμο , που περιγράφει τα ήθη και τα έθιμα , τις μαντινάδες. Στο τέλος γίνεται περίληψη του κειμένου για να κατανοήσουν οι μαθητές καλύτερα. ΜΕΘΟΔΟΣ: Διάλογος

2. ΠΡΟΣΦΟΡΑ Θα μοιράσουμε στα παιδιά το κείμενο που έχει διαβαστεί φωτοτυπημένο σε φυλλάδια. Ζητάμε από τα παιδιά να ρίξουν μια ματιά στο σχετικό κείμενο . Ο εκπαιδευτικός δέχεται τυχόν απορίες των μαθητών.

Παραδοσιακός Κρητικός Γάμος 1. Η συνάντηση, η γνωριμία, ο προξενητής, το λογοδόστεμα, η μνηστεία, η απαγωγή, το προικοσύμφωνο και ο γάμος Συνήθως οι νέοι και οι νέες της Κρήτης παντρεύονται με αγάπη και αν δεν το εγκρίνει ο πεθερός και η πεθερά, το ζευγάρι «κλέβεται», δηλαδή ο γαμπρός παίρνει τη νύφη και φεύγουν σε άγνωστο μέρος . Το λέει και η λαϊκή ρύση: Άμα θέλει η νύφη κι ο γαμπρός -τύφλα να ‘χει η πεθερά κι ο πεθερός! Ωστόσο υπάρχουν και πάρα πολλοί νέοι και νέες που για διάφορους λόγους παντρεύονται με συνοικέσιο, δηλαδή με τη μεσολάβηση τρίτου προσώπου, του καλούμενου προξενητή.Στην περίπτωση αυτή αρχικά γίνεται συνάντηση των νέων ακολουθούν κρυφές συναντήσεις των νέων για καλύτερη γνωριμία. Μετά από την απόφαση του νέου και της νέας να πάνε για γάμο, ακολουθεί η έγκριση της οικογένειας, ο αρραβώνας (= επίσημος συμφωνία, με παπά και προικοσύμφωνο) ή το «λογοδόστεμα» (= ανεπίσημος αρραβώνας, χωρίς παπά, απλώς συμφωνία με τα λόγια). Ο πατέρας και αρχηγός της οικογένειας είναι και ο υπεύθυνος για την έγκριση του γάμου και το μελλόνυμφο ζευγάρι οφείλει, όχι μόνο να ακολουθήσει τη συμβουλή του, αλλά και να αποδεχτεί την πιθανή αντίθετη γνώμη του. Η επίσημη έγκριση των γονιών και κυρίως του πατέρα για το γάμο γίνεται συνήθως παρουσία παπά, που ευλογεί τα δακτυλίδια και αφού συνταχθεί το «προικοσύμφωνο», που ορίζει τις οικονομικές λεπτομέρειες του γάμου, παρουσία του προξενητή (αν έχουμε γάμο από προξενιό), ορίζεται και η ημερομηνία του μυστηρίου του γάμου. Σε περίπτωση που έχουμε γάμο από έρωτα ή απαγωγή απλώς κατά τον αρραβώνα ο γαμπρός δεν θέτει καμιά αξίωση. Παίρνει ό,τι του δώσει ή γράψει στο προικοσύμφωνο πεθερός.

2. Το κάλεσμα, τα κανίσκια, τα προικιά και η συμφιλίωση Μερικές μέρες πριν από το γάμο, ο πατέρας της νύφης και του γαμπρού στέλνουν κάποιο, τον λεγόμενο «καλεστή», για να ανακοινώνει σε συγγενείς και φίλους την ημερομηνία και τον ιερό ναό που θα τελεστεί ο γάμος και συνάμα να τους προσκαλέσει για το μυστήριο. Σήμερα αντί του καλεστή, έχουμε τα προσκλητήρια του γάμου στα οποία αναγράφονται και μαντινάδες. Καλούνται απαραίτητα όλοι οι συγγενείς μέχρι δεύτερα ξαδέλφια, όλοι οι γείτονες και όλοι οι φίλοι, καθώς και οι αρχές. Μέχρι την ημέρα του μυστηρίου οι συγγενείς και οι φίλοι στέλνουν δώρα, τα λεγόμενα "κανίσκια" που είναι ένα καλάθι με λάδι, τυρί, κρασί και πατάτες. Δίδονται και τα καλούμενα «χαρίσματα» (φάκελοι με χρήματα) ή ακριβά είδη σπιτιού, ώστε το νέο ζευγάρι να βοηθηθεί στο στήσιμο του νέου τους σπιτιού. Σε όλους τους καλεσμένους, οι γονείς του γαμπρού και της νύφης προσφέρουν απαραίτητα μια κουλούρα με υπέροχο στολισμό, που φτιάχνεται μόνο σ' αυτές τις περιπτώσεις, καθώς και ένα κομμάτι κρέας, αν ο γαμβρός είναι βοσκός. Όταν οι καλεσμένοι φέρουν τα δικά τους «προυκιά» στο σπίτι που θα μείνει το νέο ζευγάρι, τους προσφέρεται κρητικό κέρασμα, δηλαδή καρύδια, αμύγδαλα, νόστιμες σπιτικές δίπλες με μέλι (ξεροτήγανα), τσικουδιά ή κρασί κ.α. 3. Το στόλισμα του κρεβατιού και της νύφης, το ξύρισμα του γαμπρού, το άπλωμα των ρούχων κλπ Μετά που θα φέρουν οι καλεσμένοι τα κανίσκια ή τα άλλου είδους δώρα, η νύφη εκθέτει όλη την προίκα της, τα προυκιά της, και ιδιαίτερα τα κεντητά και τα υφαντά της, για να περάσουν όλοι οι χωριανοί και να τα δουν. Παράλληλα η νύφη με τις φίλες της στολίζει και το κρεβάτι όπου θα κοιμηθεί με το γαμπρό. Απαραίτητα το «κατωσέντονο» είναι λευκό, για να φανεί η παρθενιά της. Πριν ξεκινήσουν η νύφη και ο γαμπρός για την εκκλησία προκειμένου να γίνει το μυστήριο γίνεται και το στόλισμα της νύφης από τις φίλες της, καθώς και το ξύρισμα – στόλισμα του γαμπρού, κατά την ώρα των οποίων λέγονται ωραίες μαντινάδες.

1 4. Ο γάμος, ο αντίγαμος και το ψίκι Αν η νύφη είναι από άλλο χωριό ή από απομεμακρυσμένη γειτονιά, γίνεται το λεγόμενο «ψίκι». Δηλαδή νέοι φεύγουν από το σπίτι του γαμπρού με άλογα ή ημίονους, συναγωνιζόμενοι ως τις ιπποδρομίες, και πάνε στο σπίτι της νύφης και να της ανακοινώσουν το ευχάριστο νέο, δηλαδή ότι ο γαμπρός δεν αθέτησε την υπόσχεσή του για γάμο, καθώς και ότι πρέπει να έρθει με τους καλεσμένους της στην καθορισμένη εκκλησία όπου θα γίνει ο γάμος. Ο πρώτος καβαλάρης που θα φέρνει τη χαρμόσυνο είδηση στη νύφη παίρνει μια ωραία κουλούρα από τα ίδια της τα χέρια και η ίδια βάζει και στο κεφάλι του αλόγου ένα άσπρο κρουσσαλιδάτο μανδήλι και στη συνέχεια ο νικητής με το άλογό του πάει μπροστά και οδηγεί τη νύφη με την πομπή των μεταφορικών μέσων στην εκκλησία όπου θα γίνει ο γάμος. Αν η νύφη είναι από το ίδιο χωριό με το γαμπρό, ο γαμπρός με τον κουμπάρο-σύντεκνο και τους καλεσμένους πάνε με πομπή στο σπίτι της νύφης, για να την πάρουν και να την οδηγήσουν στην εκκλησία. Δεν πάνε στην εκκλησία οι γονείς του γαμπρού. Αυτοί θα παραμείνουν σπίτι αναμένοντας το γιο τους να φέρει τη νύφη ευλογημένη. Μπροστά στην πομπή πάνε τα μουσικά όργανα, που οι οργανοπαίκτες λένε νυφικούς σκοπούς και μαντινάδες και το έναυσμα, για να ξεκινήσει η πομπή, δίδει ο πατέρας ή ο μεγάλος αδελφός με το ρίξιμο τριών μπαταριών (ριπών, μπαλωθιών) από τρία διαφορετικά όπλα και λέγοντας «Ει στο όνομα του πατρός και του υιού και του Αγίου πνεύματος - η ώρα η καλή παιδί μου». Η μάνα είτε από χαρά είτε από λύπη που χάνει τον κανακάρη της σπαρταρά από συγκίνηση. Φτάνοντας ο γαμπρός με τον κουμπάρο στο σπίτι της νύφης, μια μαντινάδα τραγουδισμένη από γλυκιά γυναικεία φωνή πείθει την οικογένεια της νύφης να ανοίξει την πόρτα, που μέχρι τότε παραμένει κλειστή. Αφού ανταλλάσσονται φιλιά, μαντινάδες, ευχές και πειράγματα βγαίνει η νύφη, συνοδευόμενοι από τους γονείς ή το μεγάλο αδελφό, και καλοδέχεται το γαμπρό με ένα γλυκό ερωτικό φιλί στο στόμα. Ακολούθως το χτύπημα της καμπάνας ειδοποιεί τους μελλόνυμφους πως πρέπει να κατευθυνθούν προς την εκκλησία. Στη τελετή, αν η νύφη πατήσει το γαμπρό στο πόδι (κατά τη στιγμή που λέει ο παπάς «η δε γυνή να φοβείται τον άντρα», που η πραγματική ερμηνεία του είναι «η δε γυνή να σέβεται τον άνδρα»), ο γαμπρός έχει δικαίωμα να «σχολάσει» το γάμο. Μετά τη τελετή, το ζευγάρι οδηγείται πάλι με πομπή στο σπίτι του γαμπρού, όπου η μητέρα του τους καλοδέχεται, ταΐζει τη νύφη μελοκάρυδο και χαράζει σταυρό στη πόρτα, ενώ η νύφη χύνει μέλι στην είσοδο και σπάει ένα ρόδι, για να γίνει ο γάμος γλυκός σαν το μέλι και καρπερός σαν το ρόδι. Ο πατέρας από χαρά βαρά τουφεκιές και τα όργανα παίζουν. Το γλέντι ξεκινά με τραγούδια που λέει πρώτο το ζευγάρι και συνεχίζεται με χορό και φαγοπότι που φτάνουν μέχρι το πρωί. . 1

ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ (που λέγονται κατά τις διάφορες φάσεις του γάμου.) ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ (που λέγονται κατά τις διάφορες φάσεις του γάμου.) Πρώτα απ΄όλα εύχομαι, με τις ευχές αρχίζω Η ώρα η καλή να ‘ρθει τώρα που σε στολίζω. Νύφη μου κερά νύφη μου, μέσα στο νυφοστόλι Σήμερα σε στολίζουνε οι δώδεκα Αποστόλοι Αστράφτει στον ήλιο ο χρυσός και μες τη νύχτα τα’ άστρο Αστράφτει και η νύφη μας στο νυφικό της άσπρο. Ντύσου στολίσου μερακλή γαμπρέ και ξεκινούμε Κι η νύφη αναμένει σε κι ας μη καθυστερούμε Όμορφη που ‘ναι η νύφη μας, όμορφος κι ο γαμπρός μας Πραγματικά ταιριαστό που ‘ναι το ανδρόγυνό μας. Απόψε' αρραβωνιάζομαι με σένα κοπελιά μου και τη χαρίζ' ολόψυχα σε σένα την καρδιά μου Απόψ' αρραβωνιάζομαι κι ο Θιός να μ' αξιώσει να βρω κουμπάρο άξιο να μας εστεφανώσει Ήρθε ο καιρός οι δυο καρδιές να σμίξουνε ομάδι κι η μια τσ'αλλής να δώσουνε τσ' αγάπης το σημάδι Νύφη δε θέμε πλούτη μεις μόνο την ομορφιά σου απου 'χει το κορμάκι σου και η σεμνή καρδιά σου Στις ακριβές σας τσι χαρές να ξαναμαζωχτούμε κι από τα βάθη τση καρδιάς πάλι να ευχηθούμε

Ανοίχτε πόρτες της χαράς, πόρτες της εκκλησίας Στο νέο μας ξεκίνημα σας θέλουμε κοντά μας Να μοιραστούμε όλοι μαζί τη μέρα της χαρά μας Στη μεγαλύτερη χαρά που σαν γονιός θα νοιώσω Θέλω και φίλους και εδικούς τότε να καμαρώσω. Ανοίχτε πόρτες της χαράς, πόρτες της εκκλησίας Στ’ ανδρόγυνο που γίνεται το ταιριαστό ζευγάρι Να το βλογήσει ο Θεός και ευλογημένο να ‘ναι Και αυτοί και οι απόγονοι κι αυτοί και τα παιδιά τους Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά της νύφης Να δεις τον όμορφό σου γιο μια κόρη που τη φέρνει Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά τση νύφης Και κράθιε και ροδόσταμνο να τσοι ροδοσταμνίσεις Νύφη να μπεις στ'αρχοντικό με το δεξί σου πόδι και να σκορπίσεις ύστερα κατάχαμα ένα ρόδι. Νύφη στο σπίτι που θα μπεις δίχως κουβέντα άλλη η ευτυχία κι η χαρά να ναι με το τσουβάλι. Ανοίξετε την πόρτα σας να δείτε το γαμπρό μας που'ναι στολίδι και πρεπιά στο σόι το δικό μας. Ανοίξετε την πόρτα σας να δείτε το γαμπρό μας και αν έχετε παράπονο να μας το πείτε εμπρός μας Νύφη, άνοιξε την πόρτα σου γιατί ο γαμπρός αναμένει, για να του δώσεις την καρδιά, με πέπλο στολισμένη Και από μέσα από το σπίτι της νύφης ακούγεται: Άγια να είναι η στιγμή, κάνομε το σταυρό μας κι ανοίγομε την πόρτα μας στο ζηλευτό γαμπρό μας

1. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Ακολούθως θα παρουσιάσουμε 2 διαθεματικές προσεγγίσεις με αφορμή τον Κρητικό παραδοσιακό γάμο. 1. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές πρέπει να είναι σε θέση να: ΓΕΝΙΚΟΣ Να μπορούν οι μαθητές να παρουσιάζουν τον παραδοσιακό κρητικό γάμο (τις 4 φάσεις του) , να μπορούν να τον αναλύουν και να τον εξηγούν, και να αναγνωρίζουν τις μαντινάδες. ΕΙΔΙΚΟΣ Να μπορούν να αναλύουν συντακτικά τα ουσιαστικά και τα επίθετα και να μπορούν να βρουν συνώνυμα λέξεων. Να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα ουσιαστικά και τα επίθετα και να μπορούν να τα κλίνουν.

ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΟΥΜΕ. Πίνακας-κιμωλία Φωτοτυπίες Εικόνες Γραπτό κείμενο-Μαντινάδες Φύλλα εργασίας Α4

3. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

Λεξιλόγιο (Μαντινάδων) Ζητάμε από ένα μαθητή να διαβάσει τις μαντινάδες τις οποίες τις έχουν μπροστά τους σε φωτοτυπίες. Οι υπόλοιποι μαθητές ακούν προσεκτικά και υπογραμμίζουν τις λέξεις ή φράσεις οι οποίες τους είναι άγνωστες ή δεν τις καταλαβαίνουν.

Πιθανές λέξεις: Θιος= Θεός Ομάδι= Μαζί Τσι= κι Ξαναμαζοχτούμε= Ξαναμαζευτούμε Τση= Της Νυφοστόλι= Νυμφικό Πρεπιά= Άξιος Κραθιέ= Κράτησε Ροδόσταμνο= Απόσταγμα από τριαντάφυλλο

Στη συνέχεια μοιράζουμε άλλο φυλλάδιο στους μαθητές με κάποιες από τις μαντινάδες, όπου σε αυτό υπάρχουν λέξεις που είναι υπογραμμισμένες. ΠΑΡΑΚΑΤΩ: Απόψ' αρραβωνιάζομαι με σένα κοπελιά μου και τη χαρίζ' ολόψυχα σε σένα την καρδιά μου Απόψ' αρραβωνιάζομαι κι ο Θιός να μ' αξιώσει να βρω κουμπάρο άξιο να μας εστεφανώσει Ήρθε ο καιρός οι δυο καρδιές να σμίξουνε ομάδι κι η μια τσ'αλλής να δώσουνε τσ' αγάπης το σημάδι Νύφη δε θέμε πλούτη μεις μόνο την ομορφιά σου απου 'χει το κορμάκι σου και η σεμνή καρδιά σου Στις ακριβές σας τσι χαρές να ξαναμαζωχτούμε κι από τα βάθη τση καρδιάς πάλι να ευχηθούμε Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά της νύφης Να δεις τον όμορφό σου γιο μια κόρη που τη φέρνει Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά τση νύφης Και κράθιε και ροδόσταμνο να τσοι ροδοσταμνίσεις Νύφη να μπεις στ'αρχοντικό με το δεξί σου πόδι και να σκορπίσεις ύστερα κατάχαμα ένα ρόδι. Νύφη στο σπίτι που θα μπεις δίχως κουβέντα άλλη η ευτυχία κι η χαρά να ναι με το τσουβάλι.

Αναγνωρίσουν συντακτικά τις λέξεις, Να βρούνε συνώνυμα τους, Στη συνέχεια ο δάσκαλος επιλέγει τυχαία κάποιους μαθητές (προφορικά) να: Αναγνωρίσουν συντακτικά τις λέξεις, Να βρούνε συνώνυμα τους, Και να μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σε δικές τους προτάσεις.

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ : 1) άξιο, 2)σεμνή, 3)σημάδι, 4)όμορφο, 5)ευτυχία. ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ : 1) άξιο, 2)σεμνή, 3)σημάδι, 4)όμορφο, 5)ευτυχία. Άξιο συνώνυμο= ικανός, του αρμόζει. δική μoυ πρόταση: Είναι άξιο θαυμασμού αυτό το παιδί. Συντακτική ανάλυση: επίθετο, ουδέτερο, αριθμού ενικού. Σεμνή συνώνυμο= αξιοπρεπής, μετριόφρον. δική μου πρόταση: Ήταν μια πολύ σεμνή τελετή. Συντακτική ανάλυση: επίθετο, θηλυκό, ενικού αριθμού. Σημάδι συνώνυμο= στόχος, ίχνος. δική μoυ πρόταση: Είμαι καλός στο σημάδι. Σημάδια κούρασης. Συντακτική ανάλυση: ουσιαστικό, ουδέτερο, αριθμού ενικού.

α , β ! Γ : ?δ Ε ; Όμορφο Συνώνυμο= ωραίος. Δική μου πρόταση: έχει πάρα πολύ όμορφο πρόσωπο. Συντακτική ανάλυση: επίθετο, ουδέτερο, αριθμού ενικού. Ευτυχία Συνώνυμο= χαρά, ικανοποίηση. Δική μου πρόταση:δεν χρειάζονται μόνο χρήματα για να έχουμε ευτυχία Συντακτική ανάλυση: ουσιαστικό, θηλυκό, ενικού αριθμού. α , β ! Γ : ?δ Ε ;

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΑΣΚΗΣΗ: Αντιστοίχιση Γράφουμε στο πίνακα δύο στήλες λέξεων από τις μαντινάδες ή από το κείμενο του γάμου. Ζητάμε από τους μαθητές να αντιγράψουν τις λέξεις σε φύλλο εργασίας, που θα τους δοθεί , και ακολούθως τους ζητάμε να αντιστοιχίσουν τις λέξεις των 2 στηλών, για να δούμε πόσο καλά καταλάβανε το κείμενο και τις μαντινάδες. (πιθανές άγνωστες λέξεις για αντιστοίχιση είναι αυτές που είχαν απορία τα παιδία στις μαντινάδες , τις οποίες εξήγησε ο δάσκαλος προφορικά )

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΤΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΛΕΞΕΙΣ: - Ομάδι Κι - Θιός Νυμφικό - Νυφοστόλι Θεός - Πρεπιά Ξαναμαζευτούμε - Τσι Μαζί - Τση Της - Ξαναμαζοχτούμε Άξιος

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Δίνουμε στους μαθητές (τα γράφει στον πίνακα) τα ουσιαστικά και επίθετα που ήτανε υπογραμμισμένα στο φυλλάδιο με τις μαντινάδες. Στη συνέχεια τους ζητάμε να τα καταγράψουν στο φύλλο εργασίας τους και να τα κλίνουν αφού πρώτα δώσουμε ένα δυο παραδείγματα με παρόμοιες λέξεις , προφορικά.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕ και ΚΛΙΝΕΤΕ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ : 1) άξιο, 2)σεμνή , 3)σημάδι , 4)όμορφο, 5)ευτυχία. Ουσιαστικά: Επίθετα: ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΞΙΟ - η ευτυχία οι ευτυχίες - το άξιο τα άξια της ευτυχίας των ευτυχιών - του άξιου των άξιων την ευτυχία τις ευτυχίες - το άξιο τα άξια ευτυχία ευτυχίες - άξιο άξια ΣΗΜΑΔΙ ΣΕΜΝΗ - Το σημάδι τα σημάδια - η σεμνή οι σεμνές - Του σημαδιού των σημαδιών - της σεμνής των σεμνών - Το σημάδι τα σημάδια - τη σεμνή τις σεμνές - σημάδι σημάδια - σεμνή σεμνές

Λεξιλόγιο και γραμματική ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΟΝΟΣ: 50 λεπτά ΜΕΘΟΔΟΣ: ατομική μελέτη και κατευθυνόμενος διάλογος ΜΟΡΦΗ: μονολογική και διαλογική

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΒΑΛΤΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΕΙΡΑ: τον, να, όμορφό, γιο, σου, δεις …………………………………………………………….. δείτε, πόρτα , ανοίξετε, σας, την, γαμπρό, να,τον, μας έδωσε , της, ευχή, του, πατέρας, ο, την να, άγια, στιγμή, είναι, μας, η

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ: ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΚΑΘΕΤΑ Αν δυο άνθρωποι δεν παντρευτούν από αγάπη παντρεύονται με….. Αρχηγός της οικογένειας. Νόστιμες σπιτικές δίπλες με μέλι ΚΑΘΕΤΑ Μέχρι την ημέρα του μυστηρίου οι συγγενείς και οι φίλοι στέλνουν δώρα, τα λεγόμενα … Ανεπίσημος αρραβώνας .

1. 2.λ σ υ ν ο ι κ ε 2.ξ ρ τ η γ α δ 2. π ς μ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: ΜΟΡΦΗ: μονολογική και διαλογική ΜΕΘΟΔΟΣ: ατομική μελέτη και κατευθυνόμενος διάλογος ΧΡΟΝΟΣ: 15 λεπτά

Γραπτή εργασία για το σπίτι (προαιρετικά) Γράψε σε 100-150 λέξεις στο τετράδιο των εκθέσεων το έθιμο του παραδοσιακού γάμου στον δικό σου τόπο. Πού εκτυλίσσεται, πότε , πώς γίνεται το στόλισμα της νύμφης, του γαμπρού, και γενικά ποια τα στάδια που ακολουθούν.

Μάθημα: Θρησκευτικά ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Το μυστήριο του γάμου Ορθόδοξες Παραδώσεις

Στόχοι Μαθήματος: Οι μαθητές, μαθήτριες στο τέλος του μαθήματος να είναι σε θέση να: 1)περιγράφουν , να εξηγούν το μυστήριο του γάμου , 2)να γνωρίζουν τους στόχους του και 3)να μπορούν να παρουσιάζουν έναν Ελληνικό Ορθόδοξο γάμο. Μέσα και υλικά διδασκαλίας: Βιβλίο Θρησκευτικών Διαφάνειες στο power point Πίνακας , κιμωλία .

(1) Το μυστήριο του γάμου. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: 50 λεπτά (1) Το μυστήριο του γάμου.

Ο θεός δημιούργησε τον άνθρωπο <<κατ’ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν >> και μετά δημιούργησε το πρώτο ζευγάρι (άνδρας και γυναίκα). Η γυναίκα αποτελείτε από τη σάρκα και τα οστά του άνδρα, άρα είναι ένα. Είναι ίσοι και μέσα από μια αγνή και καθαρή σχέση καλούνται να φθάσουν στην ένωση τους με το Θεό. Αυτά ισχύουν μέχρι το πρώτο αμάρτημά τους. Τώρα αρχίζει να υπάρχει μίσος, έχθρα ανάμεσά τους. Έτσι, για να τους βοηθήσει ο Θεός (τους ανθρώπους) δίνει μέσω του Μωυσέως το θεσμό του γάμου , ώστε μεσα από τον γάμο από αμαρτωλές να μετατρέπονται σε χρήσιμες και ανεκτές.

Τι είναι λοιπόν ο γάμος; Δεν είναι ούτε μια απλή τελετή, ούτε ένα κοσμικό γεγονός. Ο γάμος είναι κάτι το ουσιαστικότερο. Είναι το μέσον εκείνο που επανασυνδέει τον άνδρα με τη γυναίκα . Το μυστήριο του γάμου επιτρέπει στον άνθρωπο να ζει σε κατάσταση αγάπης . Είναι το μυστήριο που μετατρέπει τα κατώτερα ένστικτα σε άγια, αφού μέσω αυτών πολλαπλασιάζεται το ανθρώπινο γένος. Γι΄ αυτό και ο απόστολος ο Παύλος το ονομάζει «μυστήριον μέγα», ενώ η Ορθόδοξος Εκκλησία μας το κατατάσσει στα 7 μεγάλα μυστήριά της. Το δε μέγεθός του γίνεται αντιληπτό και από το γεγονός ότι ο Χριστός το πρώτο του θαύμα το επετέλεσε σε γάμο (στην Κανά της Γαλιλαίας). Επιτυχημένος είναι μόνον ο γάμος εκείνος που στηρίζεται στο σεβασμό προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση του άνδρα και της γυναίκας «εις σάρκα μίαν» με το μυστήριο του Γάμου.

(2) ΣΤΟΧΟΙ του μυστηρίου: Ο δρόμος προς την σωτηρία , δηλαδή η θέωση των προσώπων. Η απόκτηση παιδιών, που είναι πολύ σημαντική ικανότητα του ανθρώπου. Τα παιδιά είναι ο καρπός της σχέσης τους. Έτσι δημιουργείται η οικογένεια που είναι κατ’ οίκον εκκλησία.

(3) Ελληνικός Ορθόδοξος Γάμος Η γαμήλια τελετή ξεκινάει με τον αρραβώνα. Ο ιερέας θα τους ρωτήσει αν είναι δική τους επιθυμία να έρθουν εις γάμου κοινωνία. Έπειτα θα τους οδηγήσει μέσα στην εκκλησία μπροστά από το τραπέζι του μυστηρίου. Ο ιερέας θα ευλογήσει τις βέρες και ο κουμπάρος θα τις περάσει στο δεξί χέρι του ζευγαριού όπου θα αλλάξει τις βέρες τρεις φορές, συμβολίζοντας την ένωση τους «...εις σάρκαν μιαν». Ο ιερέας θα ευλογήσει την ένωση αυτή. Συνέχεια έχει η τελετή του γάμου, η οποία κορυφώνεται με την στέψη του ζευγαριού. Παλαιότερα, το ζευγάρι κρατούσε δυο αναμμένα κεριά κατά την διάρκεια της τελετής αλλά αργότερα αντικαταστάθηκαν από δυο λαμπάδες οι οποίες συμβολίζουν τον Χριστό , το Φώς του κόσμου .

Ο ιερέας, κρατώντας τα στέφανα θα σχηματίσει το σημείο του σταυρού στο μέτωπο του γαμπρού και της νύφης πριν τα τοποθετήσει στα κεφάλια τους. Τα στέφανα συνδέονται με μια κορδέλα που αντιπροσωπεύουν την ένωση των δυο αυτών ανθρώπων και το ξεκίνημα της κοινής τους ζωής . Μετά από την στέψη, ο ιερέας θα διαβάσει εδάφια από την Βίβλο που αναφέρονται στα καθήκοντα του γάμου. Ο γαμπρός και η νύφη θα πιούν από το ίδιο ποτήρι κόκκινο κρασί και θα μοιραστούν μια κουταλιά μέλι με καρύδια, υποδηλώνοντας ότι είναι έτοιμοι να μοιραστούν μαζί χαρές και λύπες στην νέα τους ζωή. Σειρά έχει ο Χορός του Ησαΐα όπου ο ιερέας οδηγεί το ζευγάρι γύρω από το τραπέζι μυστηρίου τρεις φορές. Ο κυκλικός αυτός χορός συμβολίζει την αιωνιότητα του γάμου. ‘Όπως ο κύκλος, έτσι και ο γάμος δεν έχει αρχή και τέλος. Την ώρα που το ζευγάρι, χορεύει τον χορό του Ησαΐα, οι καλεσμένοι τους ραίνουν με ρύζι και ροδοπέταλα για να «ριζώσει» ο γάμος τους.  Η τελετή τελειώνει με τον ιερέα να σηκώνει τα στέφανα από τα κεφάλια των νεόνυμφων και να λύνει τα ενωμένα χέρια τους με την Βίβλο, θέλοντας να δείξει πως μόνο ο Θεός μπορεί να μπει ανάμεσα τους.

Εικόνες από παραδοσιακούς κρητικούς γάμους.

Διάφοροι συμβολισμοί κατά της τελετής του μυστηρίου.

Βέρες Το κυκλικό σχήμα τους είναι αντιπροσωπευτικό της αιωνιότητας του γάμου. Όπως ένας κύκλος δεν έχει αρχή και τέλος, έτσι και η ένωση του ζευγαριού είναι αιώνια.

Στέφανα Συμβολίζουν την ένωση των δυο ανθρώπων και την ανταμοιβή για την αρετή και την αφοσίωση τους. Το ζευγάρι είναι έτοιμο να δημιουργήσει το δικό του «Βασίλειο», δηλαδή το δικό του σπιτικό .

Ρύζι Οι καλεσμένοι ρίχνουν ρύζι στο ζευγάρι που χορεύει τον χορό του Ησαΐα, για να «ριζώσει» ο γάμος του ζευγαριού. Το ρύζι, συμβολίζει την ευχή για αφθονία και πλούτο στην νέα ζωή του ζευγαριού. Παλαιότερα, οι καλεσμένοι έραιναν με σπόρους σιτηρών το ζευγάρι για να ενισχύσουν την γονιμότητα της νύφης και να αποκτήσουν πολλά παιδιά. Κάποιο πολιτισμοί, θεωρούσαν ότι το ρύζι «εξόρκιζε» τα «κακά» πνεύματα και αποσπούσε την προσοχή τους από το νιόπαντρο ζευγάρι .

Κρασί Το ζευγάρι πίνει από την ίδια κούπα, δείχνοντας την κοινή ζωή που θα μοιραστεί από εδώ και πέρα. Η ιεροτελεστία αυτή, συνδέεται με το θαύμα του Ιησού Χριστού στην Κανά, στο οποίο μετέτρεψε το νερό σε κρασί.

Μπομπονιέρες Μετά το τέλος της τελετής, μοιράζονται στους καλεσμένους μπομπονιέρες σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης για την παρουσία τους στο γάμο. Οι μπομπονιέρες περιέχουν συνήθως μονό αριθμό κουφέτων που συμβολίζουν την «αδιαιρετότητα» του ζευγαριού και τις «πικρές» και «γλυκές» στιγμές που θα γευτούν στην νέα τους ζωή.

*Λεπτομέρειες με σημασία που πρέπει να προσέξετε: Χριστιανοί Ορθόδοξοι: Για να τελεστεί ένας Ελληνικός Ορθόδοξος γάμος, πρέπει ο γαμπρός, η νύφη αλλά και ο κουμπάρος να είναι χριστιανοί Ορθόδοξοι . Ο αριθμός τρία (3) : Κατά την τέλεση ενός Ορθόδοξου γάμου επαναλαμβάνεται πολλές φορές ο συγκεκριμένος αριθμός, συμβολίζοντας την Αγία Τριάδα.

Στη συνέχεια θα δώσω κάποια παραδείγματα μερικών εθίμων του κρητικού γάμου. Γίνεται με κατευθυνόμενο διάλογο του εκπαιδευτικού προς τους μαθητές. Θα ζητήσω από τους μαθητές να καταγράψουν παραδόσεις του Κρητικού Γάμου , που ακούσανε πιο πριν ή αν τυχόν γνωρίζουν κάτι άλλο. Οι μαθητές χωρίζονται σε δυάδες (κάθε θρανίο ξεχωριστά) και καταγράφουν τις σκέψεις τους στο τετράδιο .

*ΜΟΡΦΗ: Διαλογική και μονολογική. *ΜΕΘΟΔΟΣ: Ομαδική μελέτη. Μετά ακούγονται οι απόψεις τον μαθητών με τη σειρά των θρανίων. Κάθε έθιμο θα συζητηθεί με όλη την τάξη για την ορθότητα του και θα παρέχει, ο εκπαιδευτικός, στους μαθητές όποιες επιπλέον πληροφορίες χρειάζεται για καλύτερη κατανόηση *ΜΟΡΦΗ: Διαλογική και μονολογική. *ΜΕΘΟΔΟΣ: Ομαδική μελέτη.

Αξιολόγηση 15΄ Στην φάση της αξιολόγησης προκειμένου να καταλάβω αν οι στόχοι που έθεσα στην αρχή της διδασκαλίας έχουν επιτευχθεί, θα ζητήσω από τους μαθητές να απαντήσουν προφορικά σε ερωτήσεις που θα τους θέσω με τη βοήθεια του PowerPoint. Μέθοδος: κατευθυνόμενος διάλογος Μορφή: Διαλογική

(1) Τι συμβολίζουν/ αντιπροσωπεύουν τα στέφανα στη τελετή του μυστηρίου; Α) Συμβολίζουν την ένωση των δυο ανθρώπων και την ανταμοιβή για την αρετή και την αφοσίωση τους. Β) Αντιπροσωπευτικό της αιωνιότητας του γάμου. Όπως ένας κύκλος δεν έχει αρχή και τέλος, έτσι και η ένωση του ζευγαριού είναι αιώνια.

(2) Ο Απ. Παύλος ονομάζει το Γάμο μυστήριο «μέγα», γιατί: (2) Ο Απ. Παύλος ονομάζει το Γάμο μυστήριο «μέγα», γιατί: Α) η ένωση του άνδρα με τη γυναίκα «εις σάρκαν μίαν» έχει ως πρότυπο την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία. Β) θεωρείται το σημαντικότερο από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας. Γ) έχει μεγάλη χρονική διάρκεια.

(3) Επιτυχημένος γάμος είναι αυτός που: Αποτελείται από πολλά παιδιά και είναι μια μεγάλη οικογένεια. Β) στηρίζεται στο σεβασμό προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Γ) ζουν όλοι ευτυχισμένοι με όλα τα αγαθά και πολλά πλούτοι.

(4) (α) Πόσοι είναι οι κυριότεροι στόχοι του μυστηρίου του γάμου; (β) Και ποίοι είναι; (4β προφορικά) Δύο Πέντε Τέσσερεις Τρείς

(5) Η γαμήλια τελετή ξεκινά με στέψη του ζευγαριού. Σωστό Λάθος

(6) Τι συμβολίζει ο αριθμός τρία: Σωστό είναι να αποκτήσουν τρία παιδιά ή περισσότερα. Τρείς φορές πρέπει να γίνει ο χορός του Ησαία γύρο από τον τραπέζι μέσα στην εκκλησία. Την Αγία Τριάδα

Γραπτή εργασία για σπίτι Τέλος , δίνουμε στους μαθητές ένα φύλλο εργασίας για άσκηση στο σπίτι, όπου αναγράφεται η θέμα-άσκηση που θα ασχοληθούν. ΑΣΚΗΣΗ: Περιγράψτε ένα γάμο που πήγατε και τις διαδικασίες που ακολούθησαν . Γράψτε τις εντυπώσεις σας και ποιες παραδόσεις τηρήθηκαν.