Δασκάλα Σδόγκου Χριστίνα- Αριστέα ΤΟ ΔΑΣΟΣ Σχολικό έτος 2011-2012 Τάξη Γ2 Δασκάλα Σδόγκου Χριστίνα- Αριστέα

ΤΟ ΔΑΣΟΣ Το δάσος είναι ένα σύνολο από δέντρα, θάμνους και άλλα φυτά που δημιουργούν ένα ξεχωριστό περιβάλλον στο οποίο ζουν και αναπτύσσονται ζώα και άλλοι οργανισμοί (μύκητες, λειχήνες κ. α. )

Το δάσος δεν είναι μόνο δέντρα Το δάσος δεν είναι μόνο δέντρα. Είναι ένα σύνολο διάφορων φυτών, ζώων και οργανισμών που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με το έδαφος και το κλίμα που επικρατεί στην περιοχή. Όλες οι εκτάσεις που καλύπτονται από φυσική βλάστηση λέγονται δασικές ανεξάρτητα από το αν κυριαρχούν δέντρα , φρύγανα ή θάμνοι και αποτελούν ένα πολυσύνθετο σύνολο με δική του ζωή και λειτουργίες. Το δασικό οικοσύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στη βιολογική ισορροπία μέσα στη φύση.

Εθνικοί δρυμοί…… …είναι οι φυσικές περιοχές που έχουν ιδιαίτερη οικολογική σημασία εξαιτίας της ποικιλομορφίας της χλωρίδας και πανίδας τους, των γεωμορφολογικών σχηματισμών, του υπεδάφους, των νερών, της ατμόσφαιρας και γενικά του φυσικού περιβάλλοντός τους.

Τροπικά δάση Είναι μεγάλα δάση που αναπτύσσονται σε περιοχές που έχουν μεγάλες βροχοπτώσεις και υψηλές θερμοκρασίες όλο το χρόνο. Είναι από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα της γης και ο ρόλος τους είναι σπουδαίος γιατί ρυθμίζουν το κλίμα. Τα τελευταία χρόνια εκχερσώνονται με γρήγορους ρυθμούς και η καταστροφή τους είναι απειλή για το περιβάλλον.

Αισθητικά δάση Είναι τα δάση που διαθέτουν εξαιρετική ομορφιά. Υπάρχουν δεκαεννέα τέτοια δάση στη χώρα μας. Π.χ. Δάσος Μονής Καισαριανής, Κοιλάδα Τεμπών, Φοινικόδασος στο Βάι της Κρήτης κ.α. Αισθητικό δάσος Κουρί Αλμυρού

Περιαστικό πράσινο Τα δάση, άλση και οι καλλιέργειες που βρίσκονται κοντά σε μια πόλη. (περί=γύρω άστυ=πόλη)

Η Ελλάδα γενικά είναι χώρα ορεινή και θα έπρεπε να έχει μεγάλες εκτάσεις δασών. Από ιστορικές μαρτυρίες μαθαίνουμε ότι τα παλιότερα χρόνια ήταν πολύ περισσότερο δασωμένη. Τα ελληνικά δάση όμως περιορίστηκαν από τις εκτεταμένες εκχερσώσεις για την ανάπτυξη της γεωργίας, από την έντονη υλοτόμηση, την υπερβόσκηση και τις πυρκαγιές.

Οι 10 Εθνικοί δρυμοί της Ελλάδας Πρεσπών Ολύμπου Βίκου Αώου Πίνδου Οίτης Παρνασσού Πάρνηθας Σουνίου Αίνου Κεφαλλονιάς Σαμαριάς

Δομικά στοιχεία του δάσους βιοτικοί παράγοντες αβιοτικοί παράγοντες Έδαφος Νερό Αέρας Φως Θερμοκρασία Ζώα -> πανίδα Αποικοδομητές Φυτά -> χλωρίδα (βακτήρια, μύκητες κ.α.)

ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ παραγωγός (φυτό) 1ος καταναλωτής (φυτοφάγο ζώο) Η τροφική αλυσίδα είναι μια αλληλουχία οργανισμών όπου ο προηγούμενος συνιστά τροφή για τον επόμενο. παραγωγός (φυτό) 1ος καταναλωτής (φυτοφάγο ζώο) 2ος καταναλωτής (σαρκοφάγο ζώο) Αποικοδομητής (μικροοργανισμός)

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Όλα τα οικοσυστήματα με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλουν τη δομή και τη λειτουργία τους. Άλλες φορές οι μεταβολές αυτές είναι μικρές συνήθως τοπικού χαρακτήρα και άλλες φορές τόσο σημαντικές που επηρεάζουν ιδιαίτερα τη σταθερότητα του οικοσυστήματος. Οι παράγοντες οι οποίοι προκαλούν αυτές τις μεταβολές είναι: α) Οι αλλαγές στο κλίμα, αφού είναι γνωστό ότι οι διακυμάνσεις στο κλίμα της γης επί χιλιάδες χρόνια έχουν επιφέρει τις αντίστοιχες προσαρμογές στα οικοσυστήματα. Αυτός ο τύπος μεταβολής είναι υπεύθυνος για τις μακροπρόθεσμες αλλαγές στις κατανομές φυτών και ζώων και συνεπώς για τις διαφορετικές ομάδες ειδών που σχηματίζονται και οδηγούν στη διαμόρφωση των οικοσυστημάτων. β) Επίδραση εξωτερικών παραγόντων με τοπικό χαρακτήρα, όπως είναι η φωτιά, η βόσκηση, το ποδοπάτημα, η ρύπανση κ.ά. Μπορεί να προκαλέσουν μεταβολές στη δομή και τη λειτουργία των οικοσυστημάτων είτε σε μακροπρόθεσμη είτε σε βραχυπρόθεσμη βάση. γ) Εξέλιξη που οφείλεται στην ίδια τη φύση των οικοσυστημάτων. Πρόκειται για την οικολογική διαδοχή. Οικολογική διαδοχή είναι το σύνολο των μεταβολών που γίνονται σε ένα οικοσύστημα καθώς αυτό ωριμάζει ή εξελίσσεται προς μια σταθερή κατάσταση. Οι αλλαγές στα είδη των φυτών και των ζώων είναι φυσιολογική διαδικασία που αντανακλά τα αποτελέσματα της μόνιμης μάχης μεταξύ των ειδών με διαφορετικές δυνατότητες προσαρμογής για την απόκτηση τροφής, φωτός, χώρου, προστασίας, και άλλων πόρων. Το φαινόμενο της οικολογικής διαδοχής είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο αφού οι μηχανισμοί που ελέγχουν τη μεταβολή και αντικατάσταση ειδών ορίζονται σε πολλά επίπεδα της λειτουργίας του συστήματος. Διακρίνονται δύο είδη οικολογικής διαδοχής: α) Η Πρωτογενής διαδοχή β) Η Δευτερογενής διαδοχή

Η ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗ Η Πρωτογενής διαδοχή α) Η Πρωτογενής διαδοχή, που αποτελεί τη διαδικασία διαδοχής που ξεκινά σε περιοχές όπως οι αμμοθίνες, τα δέλτα των ποταμών, τα ηφαίστεια, οι νεοδημιουργηθείσες λίμνες, οι εκτάσεις όπου ποτέ πριν δεν υπήρξαν οικοσυστήματα. Γενικά, πρωτογενής διαδοχή παρατηρείται σε περιοχές που αρχικά ήταν βιοτικά ανενεργές. Πολύ απλά και σχηματικά θα λέγαμε ότι μια τυπική διαδοχή της βλάστησης που ξεκινά από το γυμνό έδαφος και φτάνει στο δάσος περνώντας από στάδια όπου η κυρίαρχη βλάστηση είναι ποώδη φυτά, πολυετή ξυλώδη φυτά, θάμνοι και δέντρα, διαρκεί περισσότερο από ένα αιώνα. Η φυσιογνωμία της βλάστησης και η χλωριδική σύνθεση του κάθε σταδίου της διαδοχής όπως και η διάρκεια του δεν είναι ενιαία, αλλά εξαρτώνται από τα είδη που ευδοκιμούν στις οικολογικές συνθήκες της κάθε περιοχής. Η Πρωτογενής διαδοχή

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗ Κάποια στιγμή όμως στη διάρκεια της διαδοχής μια φυσική πυρκαγιά ή μια πυρκαγιά που προκαλείται από τον άνθρωπο ή μια αποψίλωση των δασών μπορούν να διακόψουν την πρωτογενή διαδοχή και να ξεκινήσει έτσι η διαδικασία της δευτερογενούς διαδοχής. Αυτού του είδους οι διαταραχές δημιουργούν νέες συνθήκες, που ενθαρρύνουν κάποια είδη να εποικίσουν την περιοχή ή αποθαρρύνουν και περιορίζουν κάποια άλλα. Έτσι, ένα εντελώς "διαφορετικό" οικοσύστημα είναι δυνατό να αναπτυχθεί στην περιοχή.

Η πανίδα των ελληνικών δασών Στη χώρα μας ζουν ακόμη 16 είδη αμφιβίων και 58 είδη ερπετών. Η ελληνική ιχθυοπανίδα των γλυκών νερών πρέπει να θεωρηθεί ως μια από τις πιο πλούσιες της Ευρώπης αφού περιλαμβάνει 79 είδη αυτόχθονων πρωτογενών ψαριών των γλυκών νερών που ζουν στα ποτάμια και στις λίμνες μας. Τέλος, ο αριθμός των ασπόνδυλων στη χώρα μας είναι άγνωστος αν και πρέπει να κυμαίνεται ανάμεσα στις 20 με 30 χιλιάδες είδη.Στα δάση της χώρας μας απαντώνται από τα θηλαστικά αρκούδες, λύκοι, τσακάλια, κουνάβια, σκίουροι, νυφίτσες, αγριογούρουνα, ελάφια, ζαρκάδια, ασβοί, πολλά είδη ποντικών, σκαντζόχοιροι, διάφορα είδη μυγαλίδων, λαγοί κ.ά. , ενώ τα κύρια είδη των πουλιών είναι δρυοκολάπτες, ορεινές πέρδικες, αετοί, γεράκια, κουκουβάγιες, μπούφοι, όρνια, κούκοι, φάσες, φασοπερίστερα, αηδόνια, σπίνοι, καρδερίνες, τα σπάνια είδη αγριόκουρκος, βασιλαετός, θαλασσαετός κ.ά. Είναι βέβαια προφανές ότι τόσο το κυνήγι όσο και οι υπόλοιπες ανθρώπινες δραστηριότητες στα δάση της χώρας μας έχουν περιορίσει τον πληθυσμό πολλών ειδών και έχουν υποβαθμίσει σοβαρά την ελληνική πανίδα

Οι προσφορές του δάσους Επιδρά στο μικροκλίμα της περιοχής (χαμηλότερη θερμοκρασία το καλοκαίρι, ρύθμιση υγρασίας, πιο ήπιος χειμώνας). Διώχνει το νέφος και απορροφά τη σκόνη. Μειώνει το θόρυβο (ηχομόνωση). Προσφέρει καταφύγιο στα ζώα. Απορροφά το διοξείδιο του άνθρακα κ απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα οξυγόνο (μέσω της διαδικασίας της αναπνοής-διαπνοή).

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ Κινδυνεύει το δάσος από κάτι; Το δάσος κινδυνεύει από πολλούς παράγοντες. Πυρκαγιές Υπερβόσκηση Αλλαγή χρήσεων γης Αποψίλωση

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΙ; Αιτίες Αποτελέσματα Αστικοποίηση- επέκταση πόλης Αρνητικές συνθήκες διαβίωσης των αστικών κέντρων ( θόρυβος, ρύπανση, έλλειψη πρασίνου) Τουριστική εκμετάλλευση μιας περιοχής Συνεχής βόσκηση μετά από φωτιά Κυνήγι Υπερεκμετάλλευση δασών (ξυλεία, συλλογή ρητίνης, υπερβόσκηση) Ατμοσφαιρική ρύπανση Υπερκατανάλωση κρέατος Ξύλευση των καμένων μετά από πυρκαγιά Αποτελέσματα Αλλαγή χρήσης αστικού και περιαστικού πρασίνου (π.χ. το δάσος γίνεται κτίρια) γύρω από τα αστικά κέντρα Μετατροπή δασών σε χώρους εξοχικής κατοικίας Καταστροφή παραθαλάσσιων οικοσυστημάτων Ανακοπή της φυσικής αναγέννησης Απειλή για τα είδη, μείωση της βιοποικιλότητας Εξάντληση των δασικών φυσικών πόρων Όξινη βροχή- καταστροφή των δασών Καταστροφή τροπικών δασών για φυτείες Πλημμύρες

ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Από πρόθεση Από αμέλεια Από πρόθεση Από αμέλεια Η φωτιά είναι μεγάλη απειλή για το δάσος. Δεν είναι όμως αυτή που προκαλεί οριστικά την καταστροφή του. Τα Μεσογειακά δάση όμως είναι προσαρμοσμένα έτσι ώστε να αναγεννόνται με φυσικό τρόπο μετά τη φωτιά. Πολλές φορές όμως η ανθρώπινη παρέμβαση παρεμποδίζει τη φυσική αναγέννηση, προκειμένου να αλλάξει τη χρήση δασικής γης. Έτσι το δάσος, που αποτελεί έναν πολύτιμο φυσικό πόρο, μπορεί να χαθεί οριστικά αν μετά από τη φωτιά ακολουθήσει μακροχρόνια βόσκηση, επέκταση γεωργικών καλλιεργειών, καταπάτηση και οικοπεδοποίηση, τουριστική «αξιοποίηση», διάνοιξη δρόμων κ.λπ. Ακόμα και οι αναδασώσεις ή η ξύλευση των καμένων μπορεί να προκαλέσουν ανακοπή της φυσικής αναγέννησης. Αν μάλιστα οι αναδασώσεις γίνονται άκαιρα με δέντρα που δεν ταιριάζουν στην περιοχή, κινδυνεύουν να οδηγηθούν σε πλήρη αποτυχία.

Όταν καεί το μεσογειακό δάσος τα φυτά αντιδρούν: Αν με αφήσετε ήσυχο θα βγάλω τα αναβλαστήματά μου! Δηλαδή αυτή είναι η φυσική αναγέννηση;

ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ

Το έδαφος της καμένης περιοχής κινδυνεύει από τη διάβρωση και τα σπέρματα μπορεί να παρασυρθούν από τα νερά της βροχής. Γι΄ αυτό σε επικλινή εδάφη τοποθετούνται κλαδοπλέγματα που σχηματίζονται από τα κλαδιά των δέντρων ή κορμοπλέγματα που σχηματίζονται από τους κορμούς των καμένων δέντρων.

Φυσική αναγέννηση Ουφ! Έσκασα μ’ αυτή τη ζέστη, ας ανοίξω λίγο. Έτσι θα πέσουν τα σπόρια μου και θα βγουν τα αρτίβλαστα.

(πηγή:http://dclasstaxiarchis. blogspot. com/2011/01/blog-post_8412 (πηγή:http://dclasstaxiarchis.blogspot.com/2011/01/blog-post_8412.html) http://egpaid.blogspot.com/2010/01/2.html http://vandhmotiko.blogspot.com/search/label/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%BD http://ts.sch.gr/repo/online-packages/dim-perivallon-i-prostasia-tou-dasous/INDEX/index.html http://www.sheppardsoftware.com/content/animals/kidscorner/games/foodchaingame.htm