Χοληστερολη ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ: ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ ΕΥΔΟΚΙΑ ΟΝΟΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ: ΒΛΑΧΑΤΗΣ Χ. ΤΑΞΗ:Β1 ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η χημική της δομή περιλαμβάνει ένα βασικό πυρήνα, το στεράνιο, που είναι κοινός και για τη βιταμίνη D, τις ορμόνες των επινεφριδίων, τα ανδρογόνα, τα οιστρογόνα και τα χολικά οξέα. Οι ουσίες αυτές σχηματίζονται στον οργανισμό ακριβώς από τα προϊόντα αποδόμησης της χοληστερόλης. Η χοληστερίνη ή χολη- στερόλη είναι λευκή πολυκυκλική κρυσταλλική αλκοόλη με φυσικοχημικά χαρακτηριστικά λιπαρής ουσίας.

Έχει εξακριβωθεί επίσης ότι ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να συνθέσει τη χοληστερόλη από πολύ απλές ουσίες. Μικρότερες τιμές χοληστερόλης παρατηρούνται στις καχεξίες, στον υπερθυρεοειδισμό, στη νόσο του Άντισον και στις βαριές ηπατικές ανεπάρκειες. Αυξημένη χοληστερόλη σε ιδιοπαθή μορφή, στον βαρύ διαβήτη, στον υποθυρεοειδισμό, στις νεφρώσεις και στις αποφράξεις των χοληφόρων οδών.

Η σχέση χοληστερόλης – καρδιαγγειακών νοσημάτων ανακαλύφθηκε στις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Τότε θεωρήθηκε σωστό η περιεκτικότητα σε χοληστερόλη να είναι μικρότερη από μία συγκεκριμένη τιμή. Έτσι, είναι πλέον περισσότερο γνωστή για τη σχέση που υπάρχει μεταξύ των καρδιοαγγειακών ασθενειών και τη μεταφορά της από τις λιποπρωτεΐνες και τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα. Για τη μέτρηση του ποσοστού χρησιμοποιείται ο αθηρωματικός δείκτης.

Συμπτωματα Δεν υπάρχουν συμπτώματα μέχρι να εκδηλωθούν επιπλοκές από την αρτηριοσκλήρωση, όπως είναι η στεφανιαία νόσος και η περιφερική αρτηριοπάθεια. Ορισμένοι παραπονιούνται για πονοκέφαλο και ζάλη, συμπτώματα που περνούν όταν διορθώνεται η χοληστερόλη, αναφορές οι οποίες επιστημονικά δεν έχουν καταγραφεί. Η αυξημένη χοληστερόλη μπορεί να διαπιστωθεί μόνο με αιματολογικό έλεγχο, ο οποίος μετά την ηλικία των 40 χρόνων πρέπει να γίνεται όλο και πιο συχνά.

κατηγοριεσ Οι πιο γνωστές λιποπρωτεΐνες είναι η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL ή κακή χοληστερίνη) και η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL ή καλή χοληστερίνη).

Η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL) μεταφέρει τη χοληστερόλη από το ήπαρ προς τους ιστούς. Όταν η LDL- χοληστερόλη στο αίμα είναι αυξημένη, η περίσσια χοληστερίνης εναποτίθεται στα τοιχώματα των αγγείων, συμβάλλοντας στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Έτσι, η χοληστερίνη που μεταφέρει η LDL είναι γνωστή ως «κακή» χοληστερίνη. Τα επίπεδα χοληστερίνης πρέπει να είναι <160, <130, <100, <70 mg/dl (ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου.

Η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) μεταφέρει τη χοληστερίνη από τους ιστούς στο ήπαρ. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται η εναπόθεση χοληστερίνης στα αγγεία κι έτσι μειώνεται ο κίνδυνος δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας και, συνεπώς, απόφραξης των αγγείων. Για αυτό η χοληστερίνη που μεταφέρεται μέσω της HDL είναι γνωστή ως «καλή» χοληστερίνη. Η φυσιολογική συγκέντρωση της χοληστερόλης κυμαίνεται από 140 – 220 mg/dl.

Επιπεδα χοληστερινησ στον οργανισμο Επιπεδα χοληστερινησ στον οργανισμο Επιθυμητά επίπεδα χοληστερίνης Ολική χοληστερίνη LDL-χοληστερίνη HDL-χοληστερίνη <200 Επιθυμητή <100 Ιδανική <40 Χαμηλή 200-239 Οριακά υψηλή 100-129 Σχεδόν φυσιολογική >=60¤ Υψηλή >= 240 Υψηλή 130-159 Οριακά υψηλή   160-189 Υψηλή >=190 Πολύ υψηλή

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΕΠΠΕΔΑ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗΣ LDL & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ HDL

Οι συγκεντρώσεις των διαφόρων λιπιδίων στον ορό του αίματος κυμαίνονται μέσα σε ευρέα όρια και εξαρτώνται από φυλετικούς παράγοντες, από το είδος και ποσό της διατροφής, το φύλο, την ηλικία και άλλα. Λόγω της μεγάλης αυτής διακυμάνσεως των τιμών δεν είναι εφικτός ο καθορισμός μιας διαχωριστικής γραμμής μεταξύ φυσιολογικών και παθολογικών συγκεντρώσεων ενός λιπιδίου. Πολλές επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν την ύπαρξη αυξημένου κίνδυνου στεφανιαίας νόσου όταν είναι αυξημένα τα επίπεδα χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων και LDL χοληστερίνης, καθώς επίσης όταν υπάρχουν χαμηλά επίπεδα HDL χοληστερίνης.

Παθησεισ Υπερλιπιδαιμία: Με τον όρο «υπερλιπιδαιμία» υποδηλώνεται η αύξηση της ποσότητας των λιπιδίων στο αίμα. Αν και υπάρχουν αρκετές μορφές λιπιδίων, εκείνα που έχουν μελετηθεί περισσότερο είναι: Η ολική χοληστερόλη (total cholesterol, TC) Η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (high density lipoprotein, HDL) Η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (low density lipoprotein, LDL) Τα τριγλυκερίδια Η υπερλιπιδαιμία διαφοροποιείται: Στην υπερχοληστερολαιμία (αύξηση της χοληστερόλης και της LDL με φυσιολογικά τριγλυκερίδια) Στην υπερτριγλυκεριδαιμία (αύξηση των τριγλυκεριδίων) Στη μικτή/συνδυασμένη υπερλιπιδαιμία (συνύπαρξη υπερχοληστερολαιμίας και υπερτριγλυκεριδιαμίας). Η μείωση της HDL είτε ως μεμονωμένη διαταραχή είτε σε συνδυασμό με άλλες διαταραχές − συχνότερα με αυξημένα τριγλυκερίδια − αποτελεί επίσης εκδήλωση υπερλιπιδαιμίας.

Αρτηριοσκληρυνση Η αρτηριοσκλήρυνση ή Η αρτηριοσκλήρυνση ή  αθηρωμάτωση είναι εκφυλιστική πάθηση των μεγάλου και μεσαίου μεγέθους αρτηριών, η οποία προσβάλλει μεγάλες αλλά και μικρές ηλικίες. Προκαλείται λόγω δημιουργίας μιας πλάκας, του λεγόμενου αθηρώματος, στο εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων.

Συχνά αίτια της αρτηριοσκλήρυνσης είναι η αθηροσκλήρωση και η αρτηριίτιδα, η κατάχρηση καπνού και αλκοόλ και ο σακχαρώδης διαβήτης. Προσβάλλει περισσότερο τους άνδρες σε ηλικία 50 – 60 ετών και έχουν ως αποτέλεσμα την ατροφία των οργάνων και παρουσιάζει ελαττωματική λειτουργικότητα τους.

Η αρτηριοσκλήρυνση προκαλεί διαταραχή στη συμπεριφορά, αποπληξία, αναπνευστική δυσχέρεια, δευτεροπαθή καρδιακή ανεπάρκεια και αύξηση αρτηριακής πίεσης.

αλλεσ παθησεισ Υπερλιπρωτεϊναιμία τύπου I Χαρακτηρίζεται από μεγάλη αύξηση των χυλομικρών. Η χοληστερίνη είναι φυσιολογική, ενώ τα τριγλυκερίδια είναι πολύ αυξημένα (συχνά υπερβαίνουν τα 1000 mg ). Τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνά, αλλά όχι πάντα πριν από το 10 έτος της ηλικίας. Συνήθως παρατηρούνται έντονοι πόνοι στην κοιλιά. Το ήπαρ και ο σπλήνας είναι διογκωμένα. Στην οφθαλμοσκόπηση τα αγγεία φαίνονται κιτρινωπά. Ενίοτε εμφανίζεται οξεία παγκρεατίτιδα. Η νόσος κληρονομείται κατά τον υπολειπόμενο χαρακτήρα. Άλλα νοσήματα που δίδουν ανάλογη εργαστηριακή εικόνα (δευτερογενείς υπερλιπρωτεϊναιμίες) είναι ενίοτε ο απορυθμισμένος σακχαρώδης διαβήτης, ο υπερθυρεοειδισμός, οι παγκρεατίτιδες και η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων.

Υπερλιποπρωτεϊναιμία τύπου ΙΙ Διακρίνεται στους υποτύπους ΙΙα και ΙΙβ. Ο τύπος ΙΙα χαρακτηρίζεται από μεγάλη αύξηση της LDL χοληστερίνης. Οι τιμές της χοληστερίνης του πλάσματος είναι υψηλές, αλλά τα τριγλυκερίδια φυσιολογικά. Η γενετική βλάβη που συνδυάζεται με αυτή την εικόνα είναι η οικογενής υπερχοληστερολαιμία, που κληρονομείται κατά τον αυτόσωμο επικρατούντα χαρακτήρα.

Ο τύπος ΙΙβ είναι σχετικά συχνός και χαρακτηρίζεται από αυξήσεις των LDL αλλά και των VLDL. Αυξάνουν τόσο η χοληστερίνη όσο και τα τριγλυκερίδια. Γενικότερα ο τύπος ΙΙ είναι ο πιο απειλητικός για την υγεία. Οι ομοζυγώτες παρουσιάζουν βαρύτερη και πρωιμότερη κλινική εικόνα σε σύγκριση προς τους ετεροζυγώτες. Έχουν περιγραφεί ομοζυγώτες που παρουσίασαν έμφραγμα του μυοκαρδίου στην παιδική ηλικία.

Οι περισσότεροι από τους ομοζυγώτες δεν επιζούν μετά τα 40 έτη Οι περισσότεροι από τους ομοζυγώτες δεν επιζούν μετά τα 40 έτη. Οι ετεροζυγώτες εμφανίζουν συνήθως στηθάγχη ή έμφραγμα μεταξύ της ηλικίας 30 και 60 ετών. Σε αρκετές περιπτώσεις (προπαντός στους ομοζυγώτες), παρατηρούνται ξανθώματα (ορατές διογκώσεις που οφείλονται σε εναπόθεση λίπους στους τένοντες ιδίως τους αχίλλειους αλλά και στις εκτατικές επιφάνειες των χεριών των γονάτων και των αγκώνων). (Πρώτη εικόνα: ξανθελάσματα Δεύτερη εικόνα: ξανθώματα)

Υπερλιποπρωτεϊναιμία τύπου ΙΙΙ Η χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια αυξάνουν περίπου ισόποσα. Σχετικώς σπάνια. Υπερλιποπρωτεϊναιμία τύπου IV Στον τύπο συμπεριλαμβάνεται η οικογενής συνδυασμένη υπερλιποπρωτεϊναιμία, και οι ελαφρότερες μορφές της οικογενούς υπερτριγλυκεριδαιμίας. Δευτερογενώς παρατηρείται συχνά στο διαβήτη, στη νεφρική ανεπάρκεια, στο νεφρωσικό σύνδρομο, σε λήψη οιστρογόνων, αντισυλληπτικών δισκίων, στον υποθυρεοειδισμό κλπ. Είναι αρκετά συχνή κατάσταση. Αφορά συνήθως άτομα μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας παχύσαρκα, που εμφανίζουν συχνά διαβήτη ή απλώς ελαττωμένη ανοχή στη γλυκόζη και υπερουριχαιμία. Η διατροφή με πολλούς υδατάνθρακες καθώς και η λήψη οινοπνεύματος επιδεινώνουν την υπερτριγλυκεριδαιμία.

Υπερλιποπρωτεϊναιμία τύπου V Σπάνια κατάσταση. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη αύξηση χυλομικρών και VLDL(λιποπρωτεϊνη πολύ χαμηλής πυκνότητας). Αυξάνουν τόσο η χοληστερίνη όσο και τα τριγλυκερίδια. Χειροτερεύει με διατροφή πλούσια σε λίπος αλλά και σε υδατάνθρακες. Τα συμπτώματα ποικίλλουν (κοιλιακοί πόνοι, παγκρεατίτιδα ηπατοσπληνομεγαλία, παχυσαρκία, διαβήτης κλπ).

Συχνοτερεσ υπερλιπιδαιμιεσ Οικογενής συνδυασμένη υπερλιπιδαιμία Η κατάσταση αυτή μνημονεύθηκε παρά πάνω. Αποτελεί μια σχετικά συχνή κατάσταση. Περίπου το ήμισυ των συγγενών α βαθμού ενός προσβεβλημένου ατόμου παρουσιάζει κάποιας μορφής υπερλιπιδαιμία. Οι συγκεντρώσεις των λιπιδίων του ορού ποικίλλουν μεταξύ των ατόμων που έχουν προσβληθεί μέσα στην ίδια οικογένεια, αλλά ακόμη και στο ίδιο άτομο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Υπάρχει επιρρέπεια για πρώιμη αθηροσκλήρωση και στεφανιαία νόσο. Σε ορισμένους ασθενείς προέχει το στοιχείο της υπερτριγλυκεριδαιμίας, σε άλλους της υπερχοληστεριναιμίας και σε άλλους αμφότερα συνυπάρχουν.

Οικογενής υπερχοληστερολαιμία Κληρονομείται κατά τον αυτόσωμο επικρατούντα χαρακτήρα. Η ετερόζυγη μορφή της οικογενούς υπερχοληστεριναιμίας είναι συχνή γενετική νόσος, με συχνότητα εμφάνισης 1:500. Η ομόζυγη μορφή αντίθετα εμφανίζεται με μικρότερη συχνότητα της τάξης του 1:1.000.000. Για να εμφανισθεί η ομόζυγη μορφή  πρέπει και οι δύο γονείς να πάσχουν από ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστεριναιμία. Η κλινική εκδήλωση της οικογενούς υπερχοληστεριναιμίας είναι η στεφανιαία νόσος.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Εάν δεν οφείλεται στην κακή διατροφή και είναι νόσημα, τότε ο ασθενής επιβάλλεται να πάρει φάρμακα. Αυτά που έχουν τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι οι στατίνες. Μειώνουν τη χοληστερόλη από 20 μέχρι και 70% και λίγο τα τριγλυκερίδια, επομένως μας συμφέρει να τα χρησιμοποιούμε και για τις δυο περιπτώσεις.

Στην περίπτωση της λήψης χαπιών ο ασθενής πρέπει να υποβάλλεται σε επιπλέον εξετάσεις αίματος διότι τα χάπια αυτά μπορούν να επηρεάσουν το ήπαρ. Οι εξετάσεις αυτές ονομάζονται οξαλολεϊκή τρανσαμίναση( SGOT/AST) και πυροσταφυλική τρανσαμίναση (SGPT/ALT), των οποίων τα επίπεδα πρέπει να κινούνται στα επίπεδα 11-38 iu/l και11-43 iu/l αντίστοιχα.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ Ωστόσο, εκτός από τα φάρμακα, η χοληστερίνη μπορεί να μειωθεί και με την υγιεινή διατροφή ιδιαίτερα με την κατανάλωση προϊόντων σε χαμηλά λιπαρά, μειωμένη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και τσιγάρων και τέλος, με την άσκηση και ιδιαίτερα με το περπάτημα.

Τα τρόφιμα τα οποία πρέπει να καταναλώνει ο πάσχων είναι: Ελαιόλαδο Κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι, μοσχάρι, κυνήγι και ζαμπόν άπαχο. Γάλα, γιαούρτι, τυρί άπαχο(μυζήθρα, ανθότυρο) Ασπράδι αυγού Φρούτα (με εξαιρέσεις)

Λαχανικά Όσπρια Λίγο ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι (χωρίς ζωικό βούτυρο) Υποκατάστατα ζάχαρης, χυμούς, φρούτα Κρεμμύδι, σκόρδο, βασιλικό, μαϊντανό, ρίγανη, πιπέρι, μουστάρδα, μοσχοκάρυδο Γλυκά με άπαχο γάλα και γιαούρτι Άπαχες σάλτσες

Κορεσμένα λιπαρά υπάρχουν στο βούτυρο, στο λαρδί, γλυκίσματα, κέικ, και μπισκότα, στα προϊόντα κρέατος, στις κρέμες, στα τυριά και στα τρόφιμα που περιέχουν λάδι καρύδας ή φοινικέλαια. Μερικοί τύποι ακόρεστων λιπαρών οξέων μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης, ενώ σε γενικές γραμμές η αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών από ακόρεστα είναι καλή ιδέα. Τρόφιμα που περιέχουν ακόρεστα λιπαρά οξέα είναι τα σπορέλαια, τα περισσότερα φυτικά έλαια, τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί και το αβοκάντο.

Επίσης, πρέπει να καταναλώνονται σε πολύ μικρές ποσότητες: Μαργαρίνη, μοσχαρίσιο και χοιρινό λίπος Πέτσα κρεατικών, αρνί, χοιρινό, αλλαντικά κι εντόσθια. Ψάρια τηγανιτά, παστά και οστρακοειδή Πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, σάλτσες με κρέμα γάλακτος και ζωικά λίπη μπανάνες, σύκα, σταφύλια, κομπόστες. Οινοπνευματώδη και ρόφημα σοκολάτας Ζάχαρη, σαντιγί, ξηροί καρποί, σοκολάτες.

Τα τρανς λιπαρά μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης. Σε αντίθεση με τα κορεσμένα λιπαρά, μπορούν επιπλέον να προκαλέσουν μείωση των επιπέδων της «καλής» χοληστερόλης, αλλά και αύξηση των τριγλυκεριδίων του πλάσματος. Οι αρνητικές αυτές επιπτώσεις για την υγεία μπορεί να εμφανιστούν έπειτα από μακροχρόνια πρόσληψη τρανς λιπαρών (5-10 γρ./ημέρα).

Πηγεσ πληροφορησησ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ www.el.wikipedia.org www.incardiology.gr www.nutridiet.gr

Τελοσ