Ιστορία και Δομή της Ελληνικής Γαβριηλίδου Ζωή Λέκτορας Ελληνικής Γλώσσας Π.Τ.Ν Δ.Π.Θ

Τι είναι γλώσσα ; Το αφηρημένο γραμματικό σύστημα που έχουν στον εγκέφαλό τους τα μέλη μιας γλωσσικής κοινότητας (κοινωνικός χαρακτήρας). Περιλαμβάνει στοιχεία (π.χ. φθόγγοι, μορφήματα, λέξεις) και κανόνες που ορίζουν πώς συνδυάζονται τα στοιχεία

Τι είναι λόγος ; Η πραγμάτωση του συστήματος, η χρήση της γλώσσας (χαρακτήρας ατομικός). Διακρίνεται σε προφορικό και γραπτό. Προτεραιότητα έχει ο προφορικός λόγος

Τι είναι ομιλία ; Το πανανθρώπινο φαινόμενο της γλώσσας, ανεξάρτητα από συγκεκριμένες γλώσσες (χαρακτήρας πανανθρώπινος)

Προφορικός και Γραπτός Λόγος Ιστορικά προηγείται : Οι παλιότερες γραπτές γλώσσες έχουν ιστορία 6000-7000 χρόνια Δομική προτεραιότητα : συστήματα γραφής βασίζονται σε μονάδες του προφορικού λόγου Βιολογική προτεραιότητα : το παιδί μαθαίνει πρώτα να μιλά και έπειτα να γράφει

Η γλώσσα ως σύστημα έχει : Διπλή άρθρωση Παραδειγματικές και συνταγματικές σχέσεις μεταξύ των στοιχείων της : (ο+ένας+κάποιος) καλός πατέρας ήρθε Επίπεδα ανάλυσης

Διπλή άρθρωση Η τεράστια ποικιλία λέξεων – που έχουν σημασία – αποτελείται από έναν περιορισμένο αριθμό μονάδων χωρίς σημασία. Οι ελάχιστες μονάδες 1ης άρθρωσης ονομάζονται μονήματα. Διακρίνονται σε α) λεξήματα π.χ. τραπέζι, παίζω και β) μορφήματα π.χ. παίζ-ω. Οι μονάδες 2ης άρθρωσης ονομάζονται φωνήματα

Συνταγματικές & Παραδειγματικές σχέσεις Ένα στοιχείο βρίσκεται σε παραδειγματικές σχέσεις με άλλα στοιχεία που μπορούν να εμφανιστούν στο ίδιο γλωσσικό περιβάλλον και να το αντικαταστήσουν Συνταγματικές είναι σχέσεις που εμφανίζει ένα στοιχείο με τα συμφραζόμενά του, δηλαδή ό,τι έπεται ή προηγείται

Τα επίπεδα ανάλυσης Φωνητική : φθόγγος (π.χ. [v], [b]) Μορφολογία : μόρφημα (π.χ. πατέρ-ας, ξε-κουμπώνω) Λεξιλόγιο : λέξη Σύνταξη : πρόταση Σημασιολογία : σημασία Πραγματολογία : λεξική πράξη --------------------------- Κοινωνιογλωσσική διάσταση

Η γλώσσα έχει : Διαχρονική διάσταση : καθώς εξελίσσεται μέσα στο χρόνο Συγχρονική διάσταση : εφόσον είναι ένα σύστημα που λειτουργεί σε ορισμένη στιγμή Προτεραιότητα δίνεται στη συγχρονική περιγραφή

Γιατί μελετούμε την Ιστορία μιας γλώσσας; Για να τη γνωρίζουμε καλύτερα Για να μάθουμε στοιχεία για τον πολιτισμό της

Ποια η σχέση της ιστορίας μιας γλώσσας με τη δομή της; Δομή υπάρχει σε κάθε στάδιο, ακόμη και στα μεταβατικά στάδια Υπάρχουν σταθερά στοιχεία στο σύστημα αλλά και μια δυναμική. Γλωσσική νηνεμία / γλωσσική αλλαγή

Περνάμε από τη μία δομή στην επόμενη μέσω : Του λάθους : παρήγγειλέ μου έναν καφέ, ειμί/είμαι, πιο καλύτερος, ευτελής, ης, ες, ψήφος/άμμος, από ανέκαθεν, νηρόν ύδωρ, σκίμπους)

Η γλώσσα αλλάζει για λόγους Εσωτερικούς : αφορούν στη δομή, απλοποίηση, οικονομία Εξωτερικούς : π.χ. συνύπαρξη με άλλους λαούς>δανεισμός

Η αλλαγή δεν είναι φθορά είναι εξέλιξη Η αλλαγή δεν είναι φθορά είναι εξέλιξη. Γλώσσες που δεν εξελίχθηκαν (δεν προσαρμόσθηκαν σε νέες συνθήκες) πέθαναν

Περίοδοι της Ιστορίας της Ελληνικής Ινδοευρωπαϊκή : - / 3000 Πρωτοελληνική : 3000 π.Χ-2000 π.Χ Αρχαία Ελληνική : 1400 π.Χ-300 π.Χ Αλεξανδρινή Κοινή : 323 π.Χ-330 μ.Χ Μεσαιωνική : 600- 1100 Νέα Ελληνική : 1100-σήμερα