Μηνιγγιτιδόκοκκος Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τσιμπονάκης Αθανάσιος Α.Ε.Μ. : 30290

Γενικά Ο μηνιγγιτιδόκοκκος, γνωστός και ως Ναϊσσέρια της μηνιγγίτιδας, είναι ένα gram αρνητικό βακτήριο, υπαίτιο της επιδημικής μηνιγγίτιδας και άλλων μορφών μηνιγγιτιδοκοκκικών ασθενειών, όπως σήψη. Είναι αίτιο νοσηρότητας και θνησιμότητας κατά την παιδική ηλικία. Ο μηνιγγιτιδόκοκκος προσβάλλει μόνο ανθρώπους επειδή δεν μπορεί να πάρει σίδηρο από άλλη πηγή εκτός από την ανθρώπινη (τρανσφερίνη και λακτοφερίνη). Βρίσκεται ως φυσιολογική μικροβιακή χλωρίδα στο ρινοφάρυγγα των ενηλίκων σε ποσοστό 5-15%.

Κλινικές εκδηλώσεις Εκδηλώνεται με εξάντληση που μπορεί να εξελιχθεί από πυρετό, πονοκέφαλο, αυχενική δυσκαμψία σε κώμα και θάνατο. Τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα κινδυνεύουν ιδιαιτέρως. Η μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία προκαλεί ένα χαρακτηριστικό πορφυρό εξάνθημα. Η σηψαιμία είναι υπεύθυνη για περίπου 50% ποσοστό της θνησιμότητας μετά από λίγες ώρες από το ξεκίνημα. Άλλες σοβαρές επιπλοκές περιλαμβάνουν το σύνδρομο Waterhouse-Friderichsen, ανεπάρκεια επινεφριδίων και μια διάχυτη ενδοφλέβια πήξη.

Τρόπος μετάδοσης Μεταδίδεται με μεταφορά σάλιου και άλλα αναπνευστικά εκκρίματα σε δραστηριότητες όπως βήχας, φιλί, και μάσηση των παιχνιδιών.

Υπότυποι και τοξικότητα Οι μηνιγγιτιδόκοκκοι ταξινομούνται σύμφωνα με τον τύπο του αντιγόνου που υπάρχει στο έλυτρο του πολυσακχαρίτη. Υπάρχουν 13 τύποι, από τους οποίους 5 (A,B,C,W135 και X) προκαλούν νόσο. Ο λιποολιγοσακχαρίτης της εξωτερικής μεμβράνης λειτουργεί ως ενδοτοξίνη, υπεύθυνη για σηψαιμία. Ακόμα, η κάψα εμποδίζει τη φαγοκυττάρωση του ξενιστή, ενώ οι φίμπριες συμμετέχουν στην προσκόλληση του μηνιγγιτιδόκοκκου στα επιθηλιακά κύτταρα του ρινοφάρυγγα.

Μηχανισμοί κυτταρικής εισβολής Ο μηνιγγιτιδόκοκκος εκμεταλλεύεται τη σηματοδοτική οδό του κυττάρου-ξενιστή για να προάγει την πρόσληψη του από αυτά. Το σήμα προκαλείται από την πύλη μεσολαβητή προσκόλλησης τύπου IV και ευθύνεται για την αλλαγή της δομής του κυττάρου στην επαφή του με το βακτήριο. Αυτό θα ευνοήσει την είσοδο του βακτηρίου στο κύτταρο. Απαιτείται επίσης η ενεργοποίηση μιας εναλλακτικής σηματοδοτικής οδού, συζευγμένης με την ενεργοποίηση του υποδοχέα ErbB2 της κινάσης της τυροσίνης. Τέλος, στη διαδικασία εισόδου μπορεί να συμμετέχουν και άλλες πρωτεΐνες έξω από τη μεμβράνη.

Διάγνωση Ο μηνιγγιτιδόκοκκος απομονώνεται από αποστειρωμένο υγρό του σώματος. Λαμβάνεται δείγμα από το ΕΝΥ και στέλνεται στο εργαστήριο. Εκεί ακολουθεί η χρώση και η καλλιέργεια σε σοκολατόχρουν άγαρ. Ακόμα γίνονται δοκιμασίες οξειδάσης και καταλάσης και εξέταση διάσπασης υδατανθράκων, όπως μαλτόζη, σακχαρόζη και γλυκόζη. Ο μηνιγγιτιδόκοκκος διασπά μόνο γλυκόζη και μαλτόζη. Με τη δοκιμασία ουρίας ελέγχεται ο υπότυπος. Η διάγνωση χρειάζεται από 2 έως 48 ώρες.

Καλλιέργεια σε σοκολατόχρουν άγαρ

Θεραπεία Η θεραπεία βασίζεται στην άμεση χορήγηση αντιβιοτικών, πριν ακόμα ληφθούν τα αποτελέσματα της εξέτασης. Κυρίως χρησιμοποιούνται κεφαλοσπορίνες γ’ γενιάς. Επειδή η θεραπεία με αντιβιοτικά μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα των εξετάσεων, μια διάγνωση μπορεί να βασιστεί και στην καλλιέργεια του αίματος και στην κλινική εξέταση.

Πρόληψη Κύριο μέτρο πρόληψης είναι η χορήγηση αντιβιοτικών σε όσα άτομα ήρθαν σε επαφή με τον ασθενή μέχρι και 7 ημέρες πριν την εισαγωγή του στο νοσοκομείο. Επίσης, όσοι είχαν έρθει σε άμεση επαφή μαζί τους. Απαιτείται καλός αερισμός χώρων διαβίωσης και εργασίας και αραίωση ατόμων τα οποία διαβιούν σε κοινούς θαλάμους. Υπάρχουν 3 εμβόλια για τη πρόληψη της νόσου, αποτελεσματικά έναντι στους ορότυπους A, C, Y και W135.

Επιδημική μηνιγγίτιδα

Η παραπάνω παρουσίαση απευθύνεται σε φοιτητές ιατρικής, σε επαγγελματίες ιατρούς, σε μικροβιολόγους και γενικότερα σε άτομα που πάσχουν ή έχουν έρθει πρόσφατα σε επαφή με άτομο που έχει νοσήσει από μηνιγγιτιδόκοκκο. Σκοπός της παρουσίασης είναι η ενημέρωση των ατόμων για την επικινδυνότητα του μικροβίου, τον τρόπο μετάδοσης, τον τρόπο εισόδου του και την αντιμετώπιση του είτε με τη μορφή θεραπείας είτε με τη μορφή πρόληψης. Οι εκπαιδευόμενοι θα αποκομίσουν σημαντικές πληροφορίες και γνώσεις για το μηνιγγιτιδόκοκκο και για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί και αντιμετωπίζεται. Η παρουσίαση στο meducator βρίσκεται στον παρακάτω σύνδεσμο http://www.meducator3.net/drupal/node/1804