1ο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΟΜΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ «Η ανάπτυξη του αγροτικού τουρισμού στη λίμνη Πλαστήρα: παράγοντες έλξης των τουριστών». Κόκκαλη Παναγιώτα, Κουτσούρης Αλέξανδρος Καρδίτσα, 8-10 Φεβρουαρίου 2008

Αγροτικός τουρισμός Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού αναδείχτηκαν αφενός ως απάντηση στα προβλήματα του μαζικού τουρισμού και αφετέρου ως ανταπόκριση στην αλλαγή των στάσεων και την αναζήτηση νέων εμπειριών από την πλευρά των τουριστών. Ο εναλλακτικός τουρισμός σχετίζεται με θέματα που αφορούν: α) την προστασία του περιβάλλοντος, β) τη μικρή κλίμακα της ανάπτυξης, γ) το “ποιος ωφελείται” και δ) την πολιτισμική βιωσιμότητα (De Kadt 1990). Ο αγροτικός τουρισμός ή/ και ο αγροτουρισμός είναι από τις πιο διαδεδομένες και συζητημένες στρατηγικές της Ε.Ε. για τη βιώσιμη αγροτική και τοπική ανάπτυξη.

Αγροτικός τουρισμός – Η περίπτωση της Ελλάδας Στην Ελλάδα μέχρι τα τέλη του 1970, δεν υπήρξε καμία οργανωμένη μορφή αγροτικού τουρισμού. Από το 1980 εμφανίζεται η οργανωμένη εφαρμογή προγραμμάτων προσφέροντας συμπληρωματικά εισοδήματα στις αγροτικές οικογένειες (Τσάρτας, 1996). Από τότε, ο αριθμός τόσο των αγροτουριστικών προορισμών όσο και των σχετικών επιχειρήσεων έχει αυξηθεί. Παράλληλα, έχουν αυξηθεί οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις των τουριστών. Η έλλειψη ενός εθνικού σχεδίου όσον αφορά σε κριτήρια ποιότητας, και την πιστοποίησή τους έχει οδηγήσει τους ιδιοκτήτες των καταλυμάτων να λειτουργούν με τα δικά τους πρότυπα (Koutsouris et al, 2003).

Παράγοντες έλξης και ώθησης (Pull Factors vs. Push Factors). Στη βιβλιογραφία γίνεται διάκριση μεταξύ παραγόντων που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να ταξιδεύουν (παράγοντες ώθησης) και παραγόντων που προσελκύουν τους ανθρώπους σε έναν ιδιαίτερο προορισμό (παράγοντες έλξης). Οι παράγοντες ώθησης περιλαμβάνουν τις γνωστικές διαδικασίες και τα κοινωνικό-ψυχολογικά κίνητρα που προδιαθέτουν τους ανθρώπους στην πραγματοποίηση ενός ταξιδιού. Οι παράγοντες έλξης αφορούν στην ελκυστικότητα του τουριστικού προορισμού, δηλαδή τα απτά χαρακτηριστικά. Οι παράγοντες έλξης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την «τμηματοποίηση των ωφελειών» και, κατά συνέπεια, για τον προγραμματισμό του τουρισμού.

Σκοπός & Μεθοδολογία Η συγκεκριμένη μελέτη αποσκοπεί στον προσδιορισμό των ελκτικών παραγόντων που παρακινούν τους τουρίστες να επισκεφτούν τη λίμνη Ν. Πλαστήρα όπως αυτοί γίνονται αντιληπτοί τόσο από τους ίδιους τους τουρίστες όσο και από τους ιδιοκτήτες των καταλυμάτων. Πραγματοποιήθηκαν δύο έρευνες στη λίμνη Ν. Πλαστήρα κατά τη χρονική διάρκεια Νοέμβριο 2006 – Ιανουάριο 2007. Έρευνα I: Τουρίστες. Δείγμα: 220 τουρίστες με τυχαία δειγματοληψία. Ανάλυση: περιγραφική στατιστική για τα κοινωνικό-οικονομικά χαρακτηριστικά και παραγοντική ανάλυση με ορθογώνια περιστροφή (principal component factor analyses with varimax rotation). Έρευνα II: Ξενοδόχοι. Δείγμα: 70 ιδιοκτήτες καταλυμάτων με την απογραφική μέθοδο.

Έρευνα I: Τουρίστες Το προφίλ των τουριστών (I). Η κατανομή μεταξύ των ανδρών και γυναικών είναι ισομερής (52,7% άνδρες και 47,3% γυναίκες). Οι περισσότεροι από τους επισκέπτες είναι ηλικίας μεταξύ 25-44 χρονών (54,6%). Με ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση (57%). Προέρχονται από όλες τις εισοδηματικές κατηγορίες (34,5% δεν απάντησαν) Είναι έγγαμοι (57,5%).

Έρευνα I: Τουρίστες (II) Η πλειοψηφία επισκέπτονται την περιοχή για πρώτη φορά (52%) ενώ το 10% πάνω από 5 φορές. Πραγματοποιούν δύο διανυκτερεύσεις με φίλους (49%), την οικογένεια (32%), το/ τη σύντροφό τους (30,5%). Είναι Έλληνες και στην πλειοψηφία τους (59%) κατοικούν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Βασικοί παράγοντες επίσκεψης της λίμνης Ν. Πλαστήρα Η φήμη της λίμνης Oι συστάσεις γνωστών και φίλων για την περιοχή H προηγούμενη εμπειρία

Οι τουρίστες: Θεωρούν: Μένουν: Πολύ ελκυστική την περιοχή της λίμνης (81,4%). Δύσκολη την πρόσβαση (60,4%). Υψηλό (ακριβό) το γενικό κόστος διακοπών (60,4%). Υψηλό το κόστος του καταλύματος σε σχέση με τις παρεχόμενες υπηρεσίες (44,1%). Μένουν: Ικανοποιημένοι από το κατάλυμα που διέμειναν (85,9%).

Έρευνα I: Τουρίστες – Factor analysis results – λόγοι επίσκεψης της λίμνης Ν. Πλαστήρα

Έρευνα I: Τουρίστες - Factor analysis results – λόγοι επιλογής καταλύματος στη λίμνη Ν. Πλαστήρα

Έρευνα II: Ξενοδόχοι Το προφίλ των ξενοδόχων (I). Η κατανομή μεταξύ των ανδρών και γυναικών είναι ισομερής (51,4% άνδρες και 48,6% γυναίκες). Οι περισσότεροι από τους ιδιοκτήτες των καταλυμάτων είναι μέσης και μεγάλης ηλικίας (>45 ετών: 55,7%). Με χαμηλή ή μέση εκπαίδευση (77%). Έγγαμοι (88,6%). Τόπος γέννησης και τόπος μόνιμης κατοικίας είναι για την πλειοψηφία η περιοχή της λίμνης και δευτερευόντως ο Ν. Καρδίτσας.

Έρευνα II: Ξενοδόχοι Το προφίλ των ξενοδόχων (ΙI). Δεν έχουν κατάρτιση σχετικά με τον τουρισμό (68,6%). Το 20% των ιδιοκτητών έχει προηγούμενη εμπειρία στον τουρισμό. Μόλις το 18,2% των ξενοδόχων αποκομίζει το συνολικό του οικογενειακό εισόδημα από το κατάλυμα. Το 21,4% των ερωτηθέντων έχουν γεωργική ή κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Το 82,4% είναι (συν)ιδιοκτήτες των καταλυμάτων. Το 57,1% απασχολείται πλήρως στο κατάλυμα.

Έρευνα II: Ξενοδόχοι – Στοιχεία Επιχείρησης Α) Γενικά Στοιχεία: Το σύνολο των καταλυμάτων στη λίμνη Ν. Πλαστήρα είναι 70. Το 82,9% των καταλυμάτων ιδρύθηκαν μετά το 1997. Η πλειοψηφία των καταλυμάτων είναι μικρού μεγέθους (50,7% έως 10 κλίνες). Η νομική μορφή των επιχειρήσεων είναι Προσωπική Επιχείρηση (84,3%). Το 28,5% εντάχθηκαν σε κάποιο Εθνικό ή Κοινοτικό Πρόγραμμα για να ιδρύσουν ή να εκσυγχρονίσουν το κατάλυμα.

Έρευνα II: Ξενοδόχοι – Στοιχεία Επιχείρησης Β) Μέσα Διαφήμισης:

Έρευνα II: Ξενοδόχοι – Στοιχεία Επιχείρησης Γ) Λοιπά Στοιχεία: Το 17,1% έχει ενταχθεί σε δίκτυο συνεργασίας και προώθησης των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών (Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας). Διαθέτουν έντυπα για την περιοχή και τις δραστηριότητες. Παρέχουν αυτοβούλως πληροφορίες στους τουρίστες.

Ξενοδόχοι II Σύμφωνα με την άποψη των ξενοδόχων οι τουρίστες: Βρίσκουν: Ελκυστικότατη τη λίμνη (97,2%). Δύσκολη την πρόσβαση (50,0%). Υψηλό (ακριβό) το συνολικό κόστος διακοπών (58,6%). Υψηλό το κόστος του καταλύματος σε σχέση με τις παρεχόμενες υπηρεσίες (27,2%). Μένουν: Ικανοποιημένοι από το κατάλυμα που διέμειναν (92,9%).

Έρευνα II: Ξενοδόχοι – Factor analysis results – λόγοι επίσκεψης της λίμνης Ν. Πλαστήρα

Έρευνα II: Ξενοδόχοι – Factor analysis results - λόγοι επιλογής του καταλύματος

Συμπεράσματα – Συζήτηση Οι ιδιοκτήτες των καταλυμάτων έχουν μια καλή άποψη αναφορικά με τους παράγοντες που έλκουν τους τουρίστες στην περιοχή τους. Οι ιδιοκτήτες των καταλυμάτων έχουν πολύ καλή άποψη αναφορικά με τους παράγοντες για τους οποίους επιλέγουν οι τουρίστες το κατάλυμά τους. Οι ιδιοκτήτες των καταλυμάτων γνωρίζουν πάρα πολύ καλά τις απαιτήσεις των τουριστών και τις ικανοποιούν σε ικανοποιητικό βαθμό (με εξαίρεση το κόστος διαμονής και διακοπών).

Συμπεράσματα – Συζήτηση - Πολιτικές Η λίμνη Ν. Πλαστήρα έχει περιθώρια ανάπτυξης σε μοναδικό εναλλακτικό προορισμό. Η ανάπτυξη του αγροτουρισμού, η καθιέρωση άλλων εναλλακτικών τουριστικών δραστηριοτήτων και η αντιμετώπιση του ανταγωνισμού εξαρτάται από: την ένταξη του αγροτικού τουρισμού σε μια συλλογική αναπτυξιακή στρατηγική δημιουργία των δικτύων συνεργασίας και προώθησης των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών (Keane, 1992; Koutsouris and Korobilias, 2001).

Συμπεράσματα – Συζήτηση - Πολιτικές Η βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή θα επιτευχθεί μέσω της καθιέρωσης ενός μηχανισμού, στον οποίο θα συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι, που θα αναλάβει ενέργειες όπως: έρευνα τουρισμού και στρατηγικό προγραμματισμό, κατάρτιση και καθιέρωση προτύπων ποιότητας και πιστοποίηση.