Pharma & Health Conference 2012 Athenaeum Intercontinental Ευκαιρίες στο σύστημα υγείας στη κρίσιμη καμπή Πασχάλης Θ. Αποστολίδης Αντιπρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Αbbott Laboratories (Ελλάς)ΑΒΕΕ Aντιπρόεδρος, ΣΦΕΕ Αθήνα, 17 Ιουλίου 2012

Ελλάδα ΣΗΜΕΡΑ 1 Τιμή των φαρμάκων με πατέντα ΄Εχει επιτευχθεί. Οι τιμές είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. 2 Τιμή των φαρμάκων χωρίς πατέντα και γενοσήμων ΄Εχει μερικώς επιτευχθεί. 3 Δεν έχει επιτευχθεί ακόμη. Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα δεν έχουν εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την e- συνταγογράφηση και την ορθή συμμετοχή των ασθενών. Εξορθολογισμός όγκου κατανάλωσης φαρμάκων 4 Εξαπάτηση Δεν έχει επιτευχθεί. Μέχρι να υπάρξει σύστημα ελέγχου σε όλα τα επίπεδα, θα υπάρχει πρόβλημα. 5 Κόστος διανομής Δεν έχει επιτευχθεί σύμφωνα με τις δεσμεύσεις 6 Χρέη Δεν έχουν πληρωθεί τα παλαιότερα χρέη (2011-12). Δεν διασφαλίζονται οι πληρωμές στα νοσοκομείο/ΕΟΠΥΥ

Ελλάδα ΣΗΜΕΡΑ 1 Τιμή των φαρμάκων με πατέντα Τα μέτρα για περιστολή της δαπάνης επικεντρώνονται για άλλη μία φορά στην φαρμακοβιομηχανία και μόνον (rebates, volume rebates, clawback). Tα μέτρα πλήττουν κυρίων την καινοτομία. 2 Τιμή των φαρμάκων χωρίς πατέντα και γενοσήμων 3 Εξορθολογισμός όγκου κατανάλωσης φαρμάκων Οι προοπτικές για πρόοδο σε αυτά τα θέματα υπονομεύονται από τα μέτρα των rebates και των clawbacks. Δεν υπάρχουν κίνητρα για την υλοποίηση των υπολοίπων πτυχών της μεταρρύθμισης. 4 Εξαπάτηση 5 Κόστος διανομής 6 Χρέη

FAST FORWARD… Pharma Money Conference 17 Ιουλίου 2012- Αποστολίδης 4

17 Ιουλίου 2017 H Ελλάδα έχει παραμείνει στο € και εξακολουθεί να είναι μέλος της ΕΕ-27. Η ανάπτυξη έχει φτάσει στο 2.1% όμως υπάρχει στόχος για μεγαλύτερη απαιτούμενη ανάπτυξη 2.5% - 2.7%. Το έλλειμμα έχει μειωθεί στο -1.5% και το χρέος έχει ήδη μειωθεί στο 120% (2017) αντί του 2020 μετά από το δεύτερο κούρεμα που έχει επέλθει. Ο αριθμός των βουλευτών έχει ήδη μειωθεί στους 200 και το εκλογικό σύστημα έχει γίνει αναλογικότερο με αναλογικό bonus εδρών στα 3 πρώτα κόμματα (και όχι μόνο στο πρώτο κόμμα). Pharma Money Conference 17 Ιουλίου 2012- Αποστολίδης

2017: Τι έχει επιτευχθεί Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εισαγωγών – εξαγωγών είναι σχεδόν 0% καθώς τα εξαγωγικά προϊόντα της χώρας έχουν γίνει ανταγωνιστικότερα και η ζήτηση για εισαγόμενα εξακολουθεί να είναι σχετικά χαμηλή. Σε δηλώσεις του χθες βράδυ ο επίτιμος πρόεδρος της Ν.Δ. κος. Κ. Μητσοτάκης, τόνισε τη σημασία της συνέχισης της οικονομικής προσπάθειας της χώρας για οριστική έξοδο από την κρίση καθώς τα μέχρι σήμερα δείγματα γραφής είναι θετικά με την αύξηση των κατωτάτων μισθών για 2η συνεχόμενη χρονιά και την μείωση της ανεργίας για 3η συνεχόμενη χρονιά. Pharma Money Conference 17 Ιουλίου 2012

2017: Τι έχει επιτευχθεί Ο ετήσιος κλειστός προϋπολογισμός για την υγεία πλέον δεν υπολογίζεται μόνο ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά λαμβάνονται υπόψη και τεκμηριωμένες επιδημιολογικές μελέτες Οι τομείς υγείας έχουν συγχωνευθεί επιτυχώς κάτω από έναν υγιή ενιαίο φορέα κοινωνικής ασφάλισης (ΕOΠYY) Pharma Money Conference 17 Ιουλίου 2012

2017: Οι υψηλές φαρμακευτικές δαπάνες έχουν μειωθεί από τον έλεγχο του όγκου και όχι των τιμών 2012 Οι τιμές φαρμάκων ήταν για πολλά χρόνια ανάμεσα στις χαμηλότερες της Ευρώπης GR 2017 Η μείωση του κόστους θεραπείας, σε 6 σημαντικές θεραπευτικές κατηγορίες, στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο εξοικονόμησε το 30% της δαπάνης 2012 2017 GR Πηγή: EFPIA, 2011 Σημείωση: Η ανάλυση βασίζεται σε 6 θεραπευτικές κατηγορίες: A2B Antiulcerants, C10A Cholesterol and triglyceride reducers, C9C Angiotensin II antagonists, N3A Antiepileptic, N5A Antipsychotics, N6A Antidepressants 8

2017: Το νέο σύστημα τιμολόγησης είναι προβλέψιμο, δεν επηρεάζει αρνητικά το διεθνές σύστημα τιμών αναφοράς και εξασφαλίζει την επάρκεια των φαρμάκων στην Ελληνική αγορά Συνεχίζει να ισχύει σύστημα εξωτερικών τιμών αναφοράς (ERP) με την τιμή όλων των πρωτοτύπων (on-patent, off-patent, orphan, biosimilars) να υπολογίζεται με βάση το μέσο όρο τριών χωρών στην ΕΕ, χωρίς πλαφόν τιμής (π.χ. 10 €) Το καλάθι των χωρών αναφοράς έχει μειωθεί για να γίνει το σύστημα πιο βιώσιμο και περιλαμβάνει μόνο χώρες της Ευρωζώνης ή χώρες με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία με το Ευρώ: π.χ. Αυστρία, Βέλγιο/ Λουξεμβούργο, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Κύπρος και Βουλγαρία 9

2017: Το νέο σύστημα τιμολόγησης είναι προβλέψιμο, δεν επηρεάζει αρνητικά το διεθνές σύστημα τιμών αναφοράς και εξασφαλίζει την επάρκεια των φαρμάκων στην Ελληνική αγορά Οι τιμές των πρωτοτύπων φαρμάκων μειώνονται κατά 50% από τη στιγμή που χάνουν την πατέντα (δραστικής & φαρμακοτεχνικής μορφής) Οι τιμές των γενοσήμων φαρμάκων είναι στο 80% των off-patent φαρμάκων. Ανατιμολόγηση πραγματοποιείται ΜΙΑ φορά το χρόνο σε προκαθορισμένη ημερομηνία. 10

2017: Τα χρονοδιαγράμματα της νέας διαδικασίας έκδοσης δελτίων τιμών τηρούνται πιστά κάθε 90 μέρες Υποβολή και εξέταση των παρατηρήσεων/ ενστάσεων Υποβολή φύλλων έρευνας τιμών στην ΕΕ Έκδοση Διορθωτικού Δελτίου Τιμών Εξέταση/ Επιβεβαίωση δεδομένων Προτεινόμενο Δελτίο Τιμών Έκδοση Δελτίου Τιμών -60 μέρες -30 μέρες 11

2017: Ο χρόνος πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες είναι όπως ορίζουν οι Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες

2017: Έλεγχος τιμών βάσει Ευρωπαϊκών ιστότοπων: η διαφάνεια και η αξιοπιστία του συστήματος τιμολόγησης έχει εξασφαλιστεί O ιστότοπος ενημερώνεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες, με τις ευρωπαϊκές ex-factory τιμές (παρατηρητήριο τιμών). Ηλεκτρονική υποβολή των φύλλων έρευνας τιμών στην ΕΕ στον ΕΟΦ / Υ.Υ.Κ.Α. Το πρωτόκολλο έχει καταργηθεί. Ο ΕΟΦ / Υ.Υ.Κ.Α. ελέγχει τις τιμές του συστήματος και επιλύει με τις φαρμακευτικές εταιρείες τυχόν αντιρρήσεις, εντός 3 ημερών πριν από την έκδοση του δελτίου τιμών. 13

2017: Ο τομέας των οff-patent έχει γίνει πιο αποδοτικός στη σχέση όγκου-τιμών Η μέση τιμή των γενοσήμων φαρμάκων είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, ενώ η χρήση τους είναι από τις υψηλότερες. GR 2012 GR 2017 Add point for greece 2017 Note: Analysis based in six therapy classes: A2B Antiulcerants, C10A Cholesterol and triglyceride reducers, C9C Angiotensin II antagonists, N3A Antiepileptic, N5A Antipsychotics, N6A Antidepressants Source: EFPIA 2011 14

2017: Καταγραφή δεδομένων/Μητρώα ασθενών Yπάρχει πλήρης καταγραφή επιδημιολογικών δεδομένων καθώς και δεδομένων χρήσης του συστήματος υγείας. Τα δεδομένα αυτά αντλούνται από μητρώα ασθενών (patient registries), τα οποία δημιουργήθηκαν για τις περισσότερες ασθένειες, και από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Η ανάλυση των δεδομένων αυτών επιτρέπει στην πολιτεία να παίρνει ενημερωμένες αποφάσεις και να βάζει προτεραιότητες. Τα δεδομένα αυτά, επίσης, τροφοδοτούν τις φαρμακοοικονομικές μελέτες που αξιολογούνται από τον Εθνικό οργανισμό ΗΤΑ. Pharma Money Conference 1η Ιουνίου 2011

2017: H λειτουργία του οργανισμού HTA στην Ελλάδα Ο Ελληνικός ΗΤΑ οργανισμός, ιδρύθηκε το 2012 και βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Έχει αρχίσει να αξιολογεί ελληνικά δεδομένα για την τεκμηριωμένη ασφαλιστική κάλυψη των φαρμάκων. Έχει εκδώσει συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης για τα καινούρια καινοτόμα φάρμακα και διεξάγει ελέγχους για την εφαρμογή των οδηγιών. Είναι ένας ανεξάρτητος φορέας, του οποίου η αξιολόγηση είναι πλέον υποχρεωτική για κάθε απόφαση ασφαλιστικής κάλυψης. Υπάρχει διαφάνεια καθώς όλες οι μελέτες και οι αποφάσεις αναρτώνται στην ιστοσελίδα του οργανισμού. Επίσης, η συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων (πχ. Πολιτείας, γιατρών, ασθενών, επιχειρήσεων) είναι απαραίτητη για να ληφθούν οι αποφάσεις.

2017: Η συνταγογράφηση με δραστική ουσία βρίσκεται σε ισχύ Το σύστημα συνταγογράφησης με δραστική έχει εδραιωθεί, αλλά έχουν εφαρμοστεί παραπάνω μέτρα για να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά του και την εξοικονόμηση δαπανών. Αυτά τα μέτρα είναι μεταξύ άλλων: Ένα ολοκληρωμένο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης Συχνοί και αξιόπιστοι έλεγχοι ποιότητας των φαρμάκων Έλεγχοι στα στοιχεία της συνταγογράφησης 17

2017: Η ηλεκτρονική συνταγογράφησης και ο έλεγχος των κουπονιών έχει αποφέρει όφελος > €500 εκ. το χρόνο Στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης έχει ενταχθεί η κωδικοποίηση ICD-10. Το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης έχει θετικά αποτελέσματα στην ασφάλεια των ασθενών, την ποιότητα και την αποδοτικότητα του συστήματος υγείας, εξαιτίας της ρύθμισης του όγκου των συνταγών και τον περιορισμό της γραφειοκρατίας. Σήμερα, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση έχει 100% κάλυψη. Το σύστημα που επικρατούσε στην Ελλάδα, και η έλλειψη παρακολούθησης, ευνοούσε την ανάπτυξη της διαφθοράς με τα κουπόνια των φαρμάκων, επιβαρύνοντας έτσι τον προϋπολογισμό του κράτους. Εδώ και κάποια χρόνια, έχει θεσπιστεί ένα ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης της συνταγογράφησης, όπου το κάθε φάρμακο έχει έναν προσωπικό σειριακό αριθμό. Source: EOPYY, 2011 18

2017: Θεραπευτικά Πρωτόκολλα O ΕΟΦ έχει εκδώσει θεραπευτικά πρωτόκολλα για όλα τα σημαντικά νοσήματα τα οποία ανανεώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα (τουλάχιστον ετησίως) βάσει των διεθνών κατευθυντήριων γραμμών. Έχουν επίσης εκδοθεί θεραπευτικά και διαγνωστικά πρωτόκολλα για τις ιατρικές πράξεις με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση χρημάτων από την ορθότερη χρήση π.χ. MRI, ενδοσκοπήσεων κτλ. Τα θεραπευτικά και διαγνωστικά πρωτόκολλα έχουν συνδεθεί με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση Pharma Money Conference 1η Ιουνίου 2011

2017: Η συμμετοχή των ασθενών έχει ευθυγραμμιστεί με την υπόλοιπη ΕΕ – Η Ελληνική δημόσια φαρμακευτική δαπάνη είναι 33% χαμηλότερη από το Μ.Ο των χωρών του ΟΟΣΑ το 2009 2017 Source: EOPYY, 2011 20

2017: Οι υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης έχουν ενισχυθεί και τηρείται ηλεκτρονικός φάκελος ασθενή Στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του Συστήματος Υγείας: Έχει ενισχυθεί η πρωτοβάθμια περίθαλψη ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη μετάβαση ή και βραχεία νοσηλεία. Το σύστημα που επικρατούσε στην Ελλάδα, και η έλλειψη παρακολούθησης, ευνοούσε την ανάπτυξη της διαφθοράς με τα κουπόνια των φαρμάκων, επιβαρύνοντας έτσι τον προϋπολογισμό του κράτους. Εδώ και κάποια χρόνια, έχει θεσπιστεί ένα ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης της συνταγογράφησης, όπου το κάθε φάρμακο έχει έναν προσωπικό σειριακό αριθμό. α νοσηλεία στο νοσοκομείο. Τηρείται ηλεκτρονικός φάκελος με το ιστορικό κάθε ασφαλισμένου ενώ η πρόσβαση στο φάκελο από γιατρούς του ΕΣΥ και του ΕΟΠΥΥ παρέχεται μέσω της ηλεκτρονικής «κάρτας ασθενούς» 21

2017: Ο αριθμός των κλινικών ερευνών στην Ελλάδα έχει αυξηθεί, προσφέροντας ένα σημαντικό έσοδο στη χώρα Ο αριθμός των κλινικών δοκιμών είχε παρουσιάσει μείωση κατά 37% στο διάστημα 2005(300 μελέτες) με 2012 (283 μελέτες). Μεταξύ 2010 και 2011, €83 εκ. είχαν δαπανηθεί για κλινικές μελέτες. Ο αριθμός αυτός ήταν σημαντικά υποδεέστερος έναντι των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Μετά το 2012, με την προώθηση της κουλτούρας της έρευνας και ανάπτυξης, η Ελλάδα κερδίζει επιπλέον €300 εκ. το χρόνο. 2017 €εκ. 2010 Source: EFPIA (2010)

2017: Πώς αυξήθηκαν οι επενδύσεις για κλινικές μελέτες στην Ελλάδα Ταχύτερη διαδικασία έγκρισης κλινικών δοκιμών φάσης 1 και 2 με ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας της Εθνικής Επιτροπής Δεοντολογίας. Ομογενοποίηση της διαδικασίας έγκρισης κλινικών δοκιμών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (αμοιβαία αναγνώριση). Ορθός σχεδιασμός μελετών με δημοσιεύσεις σε έγκριτα περιοδικά Επαρκής αριθμός καταρτισμένων εργαζομένων στο Τμήμα Κλινικών Δοκιμών της Εθνικής Επιτροπής Δεοντολογίας και του ΕΟΦ. Source: Athanasakis et al (2010) National School of Public Health 23

2017: Σύστημα Πληρωμών Ο ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία πληρώνουν τους προμηθευτές κάθε 60 μέρες. Το διπλογραφικό σύστημα λειτουργεί σε όλα τα νοσοκομεία, αρκετά νοσοκομεία έχουν συγχωνευτεί (οικονομίες κλίμακας), ενώ τα ΚΕΝ έχουν αναθεωρηθεί και επικαιροποιηθεί και χρησιμοποιούνται σε όλο το ΕΣΥ Τους τελευταίους 14 μήνες θεσμοθετήθηκε πλήθος μέτρων τα οποία έχουν ως σκοπό τον εξορθολογισμό της υγειονομικής δαπάνης, τον εκσυγχρονισμό των υγειονομικών υπηρεσιών και την αύξηση της ποιότητας και αποδοτικότητας τους. Το ΙΟΒΕ με τη σημαντική συμμετοχή έγκριτων ερευνητών προσπάθησε να αποτιμήσει τη δυνητική οικονομική επίπτωση των μέτρων που έχουν ήδη υλοποιηθεί ή προγραμματιστεί στον τομέα της ασφάλισης και παροχής υπηρεσιών υγείας 24

25