Μάθημα 3 Κύκλος Ανάπτυξης Συστημάτων Διαχείρισης Γνώσης

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-2 Κύκλος Ανάπτυξης Συστημάτων ΔΓ  Αποτίμηση της υπάρχουσας υποδομής  Διαμόρφωση της ομάδας εργασίας ΔΓ  Σύλληψη Γνώσης  Σχεδίαση συστήματος ΔΓ  Υλοποίηση συστήματος ΔΓ  Έλεγχος συστήματος ΔΓ  Λειτουργία συστήματος ΔΓ  Αντιμετώπιση ανασταλτικών παραγόντων  Αποτίμηση λειτουργίας συστήματος ΔΓ

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-3 Αποτίμηση της υπάρχουσας υποδομής  Δικαιολόγηση της ανάπτυξης του συστήματος  Καθορισμός του εύρους του συστήματος  Καθορισμός της επιτευξιμότητας της ανάπτυξης του συστήματος (feasibility study)

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-4 Δικαιολόγηση Ανάπτυξης Συστήματος  Υπάρχει περίπτωση να χαθεί η τωρινή γνώση της εταιρίας λόγω συνταξιοδοτήσεων, μεταθέσεων, ή παραιτήσεων (μετακίνηση σε ανταγωνιστές);  Πόσο σημαντική είναι η γνώση που θα συλληφθεί;

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-5 Δικαιολόγηση Ανάπτυξης Συστήματος  Το προτεινόμενο σύστημα ΔΓ χρειάζεται σε πολλά τμήματα της εταιρίας;  Υπάρχει κάποιο υψηλόβαθμο στέλεχος στην εταιρία ο οποίος υποστηρίζει την ανάπτυξη του συστήματος ΔΓ;

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-6 Δικαιολόγηση Ανάπτυξης Συστήματος  Το συγκεκριμένο πρόβλημα απαιτεί χρόνια εμπειρίας και πολύπλοκη συλλογιστική για να λυθεί;  Οι διαδικασίες επίλυσης του προβλήματος είναι ευριστικές- εμπειρικές (μη-αλγοριθμικές);

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-7 Δικαιολόγηση Ανάπτυξης Συστήματος  Υπάρχουν διαθέσιμοι ειδικοί;  Είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν;  Κατά τη φάση της «σύλληψης της γνώσης» θα μπορέσει ο ειδικός να εκφράσει πώς λύνει το πρόβλημα;

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-8 Καθορισμός Εύρους Συστήματος  Καθορισμός του «πλάτους» και του «βάθους» του συστήματος ΔΓ  Περιορισμοί: οικονομικοί, λειτουργικοί, ανθρώπινου δυναμικού  Το σύστημα πρέπει να αναπτυχθεί αρκετά γρήγορα ώστε οι χρήστες να κατανοήσουν τα πλεονεκτήματά του  Έλεγχος της υπάρχουσας τεχνολογικής υποδομής της εταιρίας σε σχέση με τις απαιτήσεις του συστήματος ΔΓ

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-9 Καθορισμός Επιτευξιμότητας Ανάπτυξης Συστήματος  Είναι εφικτή η ανάπτυξη;  Θα ολοκληρωθεί σε εύλογο χρόνο;  Είναι το κόστος ανάπτυξης ανεκτό;  Σε σχέση με τα οφέλη που θα προκύψουν;  Είναι το σύστημα κατάλληλο;  Τι θα αποκομίσει η εταιρία από αυτό;  Είναι το σύστημα εφαρμόσιμο;  Πόσο συχνά και με τι κόστος θα χρησιμοποι- είται;

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-10 Διαμόρφωση Ομάδας Εργασίας ΔΓ  Προσδιορισμός των κυριότερων παραγόντων για το σύστημα ΔΓ  Τμήματα, Υποκαταστήματα, κλπ  Ειδικοί  Εξισορρόπηση μεγέθους ομάδας και ειδικοτήτων

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-11 Σύλληψη Γνώσης  Η ρητή γνώση προέρχεται από αρχεία, έγγραφα και άλλα μέσα και καταγράφεται σε αποθηκευτικά μέσα  Η άρρητη γνώση προέρχεται από τους ειδικούς της εταιρίας με τη χρήση διαφόρων εργαλείων και μεθοδολογιών  Η μεταφορά της γνώσης από τους ειδικούς στις βάσεις γνώσης γίνεται από τους μηχανικούς της γνώσης  Πολλές φορές γίνεται από ομάδες

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-12 Επιλογή Ειδικού  Η Βάση Γνώσης θα πρέπει να αναπαριστά την εμπειρία και την εξειδικευμένη γνώση, γενικότερα  Όχι τον ειδικό από την οποία πάρθηκε  Ο ειδικός παρέχει γνώση γεμάτη ασάφεια  Η γνώση είναι ευριστική  Υπάρχει αβεβαιότητα στην γενικότητα εφαρμογής της γνώσης  Η αβεβαιότητα δεν είναι συνήθως ποσοτικοποιημένη με ακρίβεια

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-13 Κρίσιμα Ζητήματα στην Επιλογή  Πώς είμαστε σίγουροι ότι ο ειδικός είναι σίγουρα ειδικός;  Πώς είμαστε σίγουροι για το ποια αντικείμενα βρίσκονται εντός του γνωστικού πεδίου του ειδικού και ποια όχι;  Πώς είμαστε σίγουροι ότι ο ειδικός θα παραμείνει στην ανάπτυξη του συστήματος;  Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις;

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-14 Επιλογή Πολλαπλών Ειδικών  Πολλές φορές χρειάζονται πολλοί ειδικοί  Είναι πολλές οι ειδικότητες που αφορούν το πρόβλημα  Είναι σημαντικό το πρόβλημα για την εταιρία  Η επικοινωνία με πολλούς ειδικούς είναι δύσκολη  Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις που πρέπει να συγκεραστούν

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-15 Ο Ρόλος του Μηχανικού της Γνώσης  Είναι ο αρχιτέκτονας του συστήματος  Απαιτούνται:  Επικοινωνιακή ικανότητα  Γνώση των εργαλείων σύλληψης γνώσης και ανάπτυξης συστημάτων γνώσης  Κριτική ικανότητα  Συνεργάζεται με πολλά άτομα  Π.χ. ειδικούς, χρήστες, διοίκηση

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-16 Ο Ρόλος του Μηχανικού Γνώσης Χρήστες Ειδικοί Διοίκηση Μηχανικός Γνώσης Βάση Γνώσης Αλληλεπιδραστική Διεπαφή Λύσεις Αποδοχή Χρηστών Κανόνες Δοκιμές Γνώση Υποστήριξη Ανάδραση Πρωτότυπα Αναφορές προόδου Επιδείξεις

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-17 Σχεδίαση του Συστήματος ΔΓ  Συνεργασία του συστήματος με την υπάρχουσα πληροφοριακή υποδομή της εταιρίας  Πρόβλεψη για κλιμάκωση της χρήσης του συστήματος

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-18 Σχεδίαση του Συστήματος ΔΓ  Καθορισμός της αρχιτεκτονικής του συστήματος και των κυριοτέρων συνιστωσών του  Π.χ. διασύνδεση με χρήστη, τμήματα γνώσης, εργαλεία εξόρυξης γνώσης, κλπ  Η μορφή της αναπαράστασης της γνώσης  Η συλλογιστική που θα χρησιμοποιηθεί για την εξαγωγή συμπερασμάτων  Τα εργαλεία για την ανάπτυξη του συστήματος

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-19 Σχεδίαση του Συστήματος ΔΓ  Δεσμεύσεις που λαμβάνονται υπόψη:  Απαιτήσεις των χρηστών.  Τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί.  Το μοντέλο της γνώσης.

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-20 Υλοποίηση του Συστήματος ΔΓ  Ανάπτυξη των κύριων επιπέδων της αρχιτεκτονικής συστημάτων ΔΓ  Διασύνδεση χρήστη (user interface)  Ασφάλεια-πιστοποίηση χρήστη (Authentication-security)  Αναζήτηση-φιλτράρισμα πληροφοριών  Εφαρμογές  Μεταφορά Πληροφοριών-Δεδομένων  Ενδιάμεσο Λογισμικό (middleware)  Αποθήκευση – Φυσικό Επίπεδο

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-21 Έλεγχος του Συστήματος ΔΓ  Διαδικασία Επαλήθευσης (verification):  Διαπίστωση της σωστής (ορθής) ανάπτυ- ξης του συστήματος  Έλεγχος της συμβατότητας του συστήματος με τις αρχικές προδιαγραφές.  Επιβεβαίωση της συνέπειας και πληρότητας της κωδικοποίησης της γνώσης που περιέχεται στο σύστημα.

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-22 Έλεγχος του Συστήματος ΔΓ  Διαδικασία Ελέγχου Αξιοπιστίας – Εγκυρότητας (validation):  Διαπίστωση της ανάπτυξης του σωστού (κατάλληλου) συστήματος  Διαπίστωση της ορθότητας του τελικού συστήματος σε σχέση με τις ανάγκες και απαιτήσεις του τελικού χρήστη.  Τελικός ποιοτικός έλεγχος

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-23 Λειτουργία Συστήματος ΔΓ  Μετατροπή του νέου συστήματος ΔΓ από πρωτότυπο σε λειτουργικό  Ενσωμάτωση στην καθημερινή χρήση από τους υπαλλήλους  Μετατροπή των δεδομένων - αρχείων  Ενσωμάτωση στη λειτουργία του συμβατικού ΠΣ της εταιρίας  Εκπαίδευση των χρηστών

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-24 Ανασταλτικοί Παράγοντες στην Αλλαγή  Ειδικοί  Άγχος για το διαμοιρασμό γνώσης  Δεν εγκρίνουν ότι δεν ξεκινάει από αυτούς ή δεν είναι στην ειδικότητά τους  Κανονικοί χρήστες  Έλλειψη αναγνώρισης για τον κόπο τους  Αποκλείστηκαν από την ανάπτυξη

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-25 Αποτίμηση Λειτουργίας Συστήματος ΔΓ  Αυξήθηκε η ακρίβεια και η ταχύτητα της λήψης των αποφάσεων;  Έγιναν οργανωτικές αλλαγές;  Επηρεάστηκε η νοοτροπία των χρηστών και οι σχέσεις μεταξύ τους;  Μειώθηκε το κόστος λειτουργίας της επιχείρησης;  Τα οφέλη που προέκυψαν δικαιολογούν το κόστος της επένδυσης;

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-26 Διαφορές Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Οι «αναλυτές συστημάτων» (system analyst) ασχολούνται με πληροφορίες που παίρνουν από το χρήστη  Ο χρήστης στηρίζεται στον αναλυτή  Οι «μηχανικοί γνώσης» (knowledge developer/engineer) ασχολούνται με γνώση που παίρνουν από τους ειδικούς μιας εταιρίας  Ο μηχανικός γνώσης στηρίζεται στον ειδικό

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-27 Διαφορές Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Οι χρήστες γνωρίζουν το πρόβλημα, αλλά όχι τη λύση του  Οι ειδικοί της εταιρίας γνωρίζουν και το πρόβλημα και τη λύση του

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-28 Διαφορές Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Η ανάπτυξη των συμβατικών Πληροφο- ριακών Συστημάτων (ΠΣ) είναι κυρίως γραμμική  Ανάλυση → Σχεδίαση → Υλοποίηση → Έλεγχος  Η ανάπτυξη των συστημάτων ΔΓ είναι σταδιακή και αλληλεπιδραστική  Γρήγορη ανάπτυξη πρωτοτύπων

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-29 Διαφορές Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Ο έλεγχος των συμβατικών ΠΣ συνήθως πραγματοποιείται στο τέλος του κύκλου ανάπτυξης  Ο έλεγχος των συστημάτων ΔΓ πραγματοποιείται συνεχώς από την αρχή του κύκλου ανάπτυξης

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-30 Διαφορές Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Ο κύκλος ανάπτυξης (ΚΑ) των συμβατικών ΠΣ είναι οδηγούμενος-από τις-διαδικασίες (process-driven) και προσανατολισμένος-στα-έγγραφα (document-oriented)  Έμφαση στη ροή των δεδομένων  Προσέγγιση: «Πρώτα προδιαγράφω, ύστερα υλοποιώ» (specify then build)

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική Μοντέλο «καταρράκτη» 3-31

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-32 Διαφορές Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Ο κύκλος ανάπτυξης των συστημάτων ΔΓ είναι προσανατολισμένος-στα- αποτελέσματα (result-oriented)  Σταδιακή προσέγγιση: «Ξεκινώ σιγά- σιγά με κάτι μικρό και στη συνέχεια το αναπτύσσω» (start slow and grow)

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική Σπειροειδής Ανάπτυξη 3-33

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-34 Διαφορές Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Ο κύκλος ανάπτυξης και συντήρη- σης των συμβατικών ΠΣ είναι πιο μεγάλος από αυτόν των συστημά- των ΔΓ  Ο κύκλος ανάπτυξης των συστημά- των ΔΓ περιλαμβάνει την ανάπτυξη «ταχέων πρωτοτύπων» (rapid prototyping)

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-35 Ανάπτυξη Ταχέων Πρωτοτύπων  Αρχικά αναπτύσσεται ένα πρωτότυπο σύστημα.  Επιδεικνύεται στον ειδικό του τομέα και σε μία μικρή ομάδα τελικών χρηστών.  Καθοδηγεί στη συνέχεια την ανάπτυξη, ή  Οδηγεί σε επανασχεδιασμό όταν δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις που τέθηκαν στην αρχή.  Επαληθεύει τη γνώση που αποκτήθηκε από τον ειδικό και μοντελοποιήθηκε από το μηχανικό γνώσης.

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-36 Ανάπτυξη Ταχέων Πρωτοτύπων  Το βάθος της γνώσης πρέπει να είναι μεγάλο.  Πρέπει να μπορεί επιλύσει πλήρως μερικά από τα προβλήματα για τα οποία προορίζεται το τελικό σύστημα.  Το εύρος της γνώσης δε χρειάζεται να είναι μεγάλο.  Δεν είναι αναγκαίο να αντιμετωπίζει πολλές περιπτώσεις, έτσι ώστε να είναι δυνατή η γρήγορη ανάπτυξή του.

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-37 Ομοιότητες Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Και οι 2 κύκλοι ξεκινούν με ένα πρόβλημα και καταλήγουν με μία λύση  Και οι 2 κύκλοι ξεκινούν με συλλογή πληροφοριών ή σύλληψη γνώσης

Μάθημα 3: Συστήματα ΔΓ: Κύκλος Ανάπτυξης και Αρχιτεκτονική 3-38 Ομοιότητες Συστημάτων ΔΓ με Συμβατικά Συστήματα  Ο έλεγχος είναι ίδιος  Επαλήθευση (verification): Το σύστημα λειτουργεί σωστά  Έλεγχος Αξιοπιστίας (validation): Αναπτύχθηκε το σωστό-κατάλληλο σύστημα!  Και στα 2 οι μηχανικοί πρέπει να επιλέξουν τα κατάλληλα εργαλεία ανάπτυξης