Σχέδια Δράσης Δήμων για την ενέργεια στα πλαίσια του ΕΝΕΡΓΕΙΑ στα ΚΤΙΡΙΑ Σχέδια Δράσης Δήμων για την ενέργεια στα πλαίσια του «Συμφώνου των Δημάρχων». Ενεργειακή διαχείριση του κτιριακού αποθέματος. Βάντα-Βασιλική Κυριάκου Αρχιτέκτων Μηχ. Α.Π.Θ. - MSc. Energy Systems vanta.kiriakou@gmail.com

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Οι ουσιαστικές δεσμεύσεις ενός Δήμου που συμμετέχει στο Σύμφωνο είναι :  Προετοιμασία μια Βασικής Απογραφής Εκπομπών CO2 με καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων τόσο των δημοτικών όσο και των ιδιωτικών κτιρίων  Προετοιμασία του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια, το οποίο πρέπει να υποβληθεί εντός ενός έτους από την επίσημη υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων.  Υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων για την μείωση των εκπομπών CO2, ειδικά στους τομείς ευθύνης του Δήμου (δημοτικά κτίρια, φωτισμός, οχήματα, δημοτικές προμήθειες, κτλ).  Ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο Δήμο.  Υποβολή έκθεσης αξιολόγησης τουλάχιστον ανά διετία μετά την υποβολή του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια για αξιολόγηση, παρακολούθηση και εξακρίβωση των αποτελεσμάτων.

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι μεγαλύτερες μειώσεις αναμένονται από τομείς στους οποίους ο Δήμος δεν μπορεί να ασκήσει άμεση επίδραση (ιδιωτικές μεταφορές, οικιακός και τριτογενής τομέας). Ο Δήμος θα εφαρμόζει σταδιακά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς άμεσης αρμοδιότητας του (δημοτικά κτίρια, στόλος οχημάτων, δημοτικός φωτισμός) ώστε να αποτελέσει πρότυπο τόσο για τους δημότες του όσο και για τον τριτογενή τομέα. Ο στόχος θα επιτευχθεί με δράσεις σε δύο άξονες Εξοικονόμηση ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα, οικιακό, τριτογενή και βιομηχανικό τομέα, δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές. Παραγωγή ποσοστού της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου από ΑΠΕ.

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 …εκτός των στόχων και των τεχνικών μέσων για την επίτευξή τους, περιλαμβάνει και:  Τις υπηρεσίες που αναμένεται να αναλάβουν τον σχεδιασμό, υλοποίηση και παρακολούθηση κάθε δράσης  Την πιθανή πηγή χρηματοδότησης  Το αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης  Τους δείκτες παρακολούθησης της προόδου και επαλήθευσης των επιθυμητών αποτελεσμάτων  Τις δράσεις ενημέρωσης, κινητοποίησης και δικτύωσης όλων των εμπλεκομένων μερών του Δήμου προς την υλοποίηση των στόχων του Σχεδίου Δράσης και του Συμφώνου των Δημάρχων

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 3.676 ΣΧΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΜΕΙΩΣΗ ΡΥΠΩΝ 20-40 % 41-60 % 61-80% 81-100% 3447 119 29 39 62 ΣΧΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΙΩΣΗ ΡΥΠΩΝ 20-40 % 41-60 % 61-80% 81-100% 54 1 7

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 ΝΗΣΙΑ ΜΕ ΣΤΟΧΟ 100% ΜΕΙΩΣΗ CO2 έως το 2020         Sustainable Energy Action Plans accepted     Sustainable Energy Action Plan submitted Signatories Council deliberation CO2 target Nisyros (Aegean Islands), GR 11 Feb 2010 100%              Skyros (Aegean Islands), GR Lipsi (Aagen Islands), GR 4 Feb 2010 Kea (Aegean Islands), GR 3 Feb 2010 Korthi (Aegean Islands), GR Ios (Aegean Islands), GR 29 Jan 2010 Milos (Aegean Islands), GR 3 Jan 2010

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 ΔΗΜΟΙ ΜΕ ΣΤΟΧΟ : 100% ΜΕΙΩΣΗ CO2 έως το 2020 ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ARZANA ELINI - ITALY Fels?t�rk�ny, HU 11 Apr 2013 100%              Villanova Tulo, IT 27 Dec 2012 Seulo, IT 17 Dec 2012 Arzana, IT 14 Dec 2012

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. The A A social

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. The A A social Βάντα-Βασιλική Κυριάκου Αρχιτέκτων Μηχ. Α.Π.Θ. MSc. Energy Systems

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. The A A social Βάντα-Βασιλική Κυριάκου Αρχιτέκτων Μηχ. Α.Π.Θ. MSc. Energy Systems

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. The A A social Βάντα-Βασιλική Κυριάκου Αρχιτέκτων Μηχ. Α.Π.Θ. MSc. Energy Systems

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ………….. The A A social Βάντα-Βασιλική Κυριάκου Αρχιτέκτων Μηχ. Α.Π.Θ. MSc. Energy Systems

ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ : 20% ΜΕΙΩΣΗ CO2 έως το 2020 Ο Δήμος Θεσσαλονίκης δεσμεύτηκε για τα ακόλουθα: - Εξοικονόμηση ενέργειας τουλάχιστον κατά 20% - Συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% - Μείωση των εκπεμπόμενων ρύπων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) τουλάχιστον κατά 20% έως το 2020, με έτος αναφοράς το 1990 ή άλλο πλησιέστερο έτος για το οποίο υπάρχουν επαρκή δεδομένα Η σύνταξη του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια έγινε με την υποστήριξη του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας .

ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ : 500.000 τόνους ΜΕΙΩΣΗ CO2 έως το 2020 Τα μέτρα μείωσης κατανάλωσης ενέργειας διακρίνονται στους ακόλουθους τομείς:   - Δημοτικά κτίρια, εξοπλισμός/ εγκαταστάσεις - Κτίρια, εξοπλισμός/ εγκαταστάσεις τριτογενούς τομέα (μη δημοτικά) - Κατοικίες - Δημοτικός δημόσιος φωτισμός - Μεταφορές (Δημοτικός στόλος, Δημόσιες μεταφορές, Ιδιωτικές και εμπορικές μεταφορές) Τοπική παραγωγή ΑΠΕ Η συνολική εκτιμούμενη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που θα προκύψει ανέρχεται σε περίπου 500.000 τόνους (20,2%).

ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ : 500.000 τόνους ΜΕΙΩΣΗ CO2 έως το 2020 Προτεινόμενες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε δημοτικά κτίρια (1)  1. Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού κελύφους με o Προσθήκη εξωτερικής ή εσωτερικής μόνωσης o Αντικατάσταση κουφωμάτων με ενεργειακά αποδοτικά που θα φέρουν ενεργειακά αποδοτικό σύστημα υαλοπινάκων. Τα υαλοστάσια θα πρέπει να έχουν πιστοποιημένες ιδιότητες o Εγκατάσταση εξωτερικών συστημάτων σκίασης των ανοιγμάτων o Φύτευση οροφών o Χρήση ειδικών επιχρισμάτων (≪ψυχρών≫ υλικών) σε οροφές και όψεις o Διασφάλιση φυσικού (νυχτερινή κυρίως) αερισμού o Εγκατάσταση/ενσωμάτωση παθητικών ηλιακών συστημάτων.

ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ : 500.000 τόνους ΜΕΙΩΣΗ CO2 έως το 2020 Προτεινόμενες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε δημοτικά κτίρια (2)  2. Ενεργειακή αναβάθμιση των Η/Μ εγκαταστάσεων που αφορά • Αναβάθμιση του συστήματος κεντρικής θέρμανσης με (ενδεικτικά): o Θερμομόνωση της κεντρικής στήλης της θέρμανσης o Θερμοστατικές βαλβίδες σωμάτων και ακριβείς θερμοστάτες χώρου ή σύστημα αντιστάθμισης o Αντικατάσταση παλαιών καυστήρων και λεβήτων με νέους υψηλής απόδοσης (πετρελαίου ή φυσικού αερίου) o Αντικατάσταση συστήματος θέρμανσης πετρελαίου με φυσικό αέριο, όπου υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης με δίκτυο • Αναβάθμιση συστήματος κλιματισμού.

ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ : 500.000 τόνους ΜΕΙΩΣΗ CO2 έως το 2020 Προτεινόμενες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε δημοτικά κτίρια (3)  3. Εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) ενσωματωμένες στο κτίριο o Θερμικά ηλιακά συστήματα για θέρμανση νερού ή χώρων o Φωτοβολταϊκά ενσωματωμένα στις στέγες ή και στις όψεις ή περιβάλλοντα χώρο o Μικρές ανεμογεννήτριες κατάλληλες για εφαρμογή σε κτίρια 4. Εγκατάσταση ολοκληρωμένου συστήματος ενεργειακής διαχείρισης Η εγκατάσταση ενός συστήματος ενεργειακής διαχείρισης (Building Energy Management System – BEMS)

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» ΚΤΙΡΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΠΡΩΗΝ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΤΡΙΑΝΔΡΙΑΣ ΚΑΠΗ ΤΡΙΑΝΔΡΙΑΣ ΚΤΙΡΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΕΘΝ. ΑΜΥΝΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΝΕΟΤΗΤΑΣ ΤΡΙΑΝΔΡΙΑΣ

64ο Δημοτικό - 30ο Γυμνάσιο - 4ο Ειδικό ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΣ 5 ΣΧΟΛΕΙΑ - ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΣΠΑ 87ο Δημοτικό Σχολείο 101ο Δημοτικό Σχολείο 8ο Γυμνάσιο – 8ο Γενικό Λύκειο 64ο Δημοτικό - 30ο Γυμνάσιο - 4ο Ειδικό ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΕΥΚΛΕΙΔΗ

Primary energy consumption [kWh/m2] ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΑΠΕ Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» με συνολική δημόσια δαπάνη 5.940.251,55 € BUILDING Primary energy consumption [kWh/m2] Building Heating 266,10 Cooling 95,70 Domestic Hot Water 0,00 Lighting 114,20 Renewable Energy Sources Total 475,90 Ranking (Energy Class) D ΣΧΟΛΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΠΙΔΕΙΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Α.Π.Ε. ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Σενάρια ενεργειακής αναβάθμισης Σενάριο 1: Επεμβάσεις στο κτηριακό κέλυφος, δηλαδή, προσθήκη θερμομονωτικών στρώσεων, αντικατάσταση κουφωμάτων και προσθήκη εξωτερικών σκιάστρων σε επιλεγμένες επιφάνειες. Σενάριο 2: Περιλαμβάνει το Σενάριο 1 και επιπλέον την υιοθέτηση των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας οι οποίες αντικαθιστούν τα υφιστάμενα συστήματα θέρμανσης. Σενάριο 3: Περιλαμβάνει το Σενάριο 2 (άρα και το 1) και επιπλέον αντικατάσταση των φωτιστικών σωμάτων στους χώρους των κτηρίων και την ενσωμάτωση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε επιλεγμένες επιφάνειες των στεγών των κτηρίων.

Πρωτογενής ενέργεια ανά τελική χρήση (kWh/m²) 2ο - 4ο Γυμνάσιο Τούμπας /20ο ΓΕΛ   Κτήριο Αναφοράς Υπάρχον κτήριο Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3 Θέρμανση 23,10 174,10 46,90 24,50 26,10 Ψύξη 1,70 1,60 1,50 ΖΝΧ 0,00 Φωτισμός 46,30 36,00 16,70 Συνεισφορά ΑΠΕ-ΣΗΘ 21,40 Σύνολο 71,10 211,70 84,50 61,90 23,00 Κατάταξη - Η Γ B A+ 1ο Πειραματικό Λύκειο 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο 28,30 101,10 39,10 32,80 34,40 3,10 3,30 42,90 22,30 32,30 77,70 147,30 85,30 78,80 27,50 Ε Α Γυμναστήριο 134,40 404,40 226,50 215,20 215,40 286,10 393,70 331,80 246,50 241,60 137,00 334,00 38,00 144,80 186,30 88,10 184,30 702,20 1.318,50 1.078,70 686,00 398,90 Δ Β Β+

Nearly Zero-Energy Buildings projects from Intelligent Energy Europe Five projects funded by the Intelligent Energy Europe programme on the topic of Nearly Zero-Energy Buildings (NZEBs) are presented. These projects are focused on market uptake of low energy buildings. Project activities include helping develop roadmaps for municipalities, defining standards, supporting national legislation, raising public awareness and campaigning for public building renovation. Promotion of the very low energy house concept to the North European building market Sustainable energy for rural communities Assistance in the development of NZEB roadmaps for municipalities Promoting deep renovation of Mediterranean schools Market transformation through widespread use of integrated energy design

KEY ENERGY TECHNOLOGIES Θεμελιακές ενεργειακές τεχνολογίες EnergyVision2020 Ενεργειακό Όραμα για τις πόλεις της Νοτιοανατολικής Ευρώπης Ο αντικειμενικός στόχος του έργου Envision 2020 είναι να υποστηρίξει την ανάπτυξη πολιτικών και συγκεκριμένων επιλογών για τη μείωση της χρήσης ενέργειας ειδικότερα στον κτιριακό τομέα σε πόλεις της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης διατηρώντας ή βελτιώνοντας παράλληλα τις συνθήκες διαβίωσης. ΣΤΟΧΟΙ KEY ENERGY TECHNOLOGIES Θεμελιακές ενεργειακές τεχνολογίες “Τεχνολογίες με δυνατότητες να επηρεάσουν την εθνική ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα ζωής” Οργανισμός Βιομηχανικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNIDO) –Technology Foresight Manual, 2005

Looking for the “Greenest” Building? Start with the one that already exists. “The Greenest Building: Quantifying the Value of Building Reuse” A report produced by the Preservation Green Lab of the National Trust for Historic Preservation Year of construction Buildings stock Armed conc. buildings Greece (in total) 3.990.970 2.992.312 Before 1945 606.143 88.269 1946-1980 2.164.072 1.758.488 1981-2000 1.220.755 1.145.555 Urban regions 1.950.060 1.687.680 180.871 54.612 1.093.242 989.355 675.947 643.713

This study concludes that, when comparing buildings of equivalent size and function, building reuse almost always offers environmental savings over demolition and new construction. These findings add to the already impressive economic and quality of life advantages offered by building reuse. Resolving many conflicted arguments, this study confirms that reusing and retrofitting existing buildings with an average level of energy performance almost always offers environmental savings over demolition and more energy-efficient new construction. The research provides the most comprehensive analysis to date of the potential environmental impact reductions associated with building reuse. The Preservation Green Lab utilizes Life Cycle Analysis (LCA) methodology to compare reuse and renovations with new construction over the course of a 75-year life span. The study examines four environmental impact categories that include climate change, human health, ecosystem quality and resource depletion Bibliography

Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 Ημερίδα «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» 31 Μαΐου 2014 THANK YOU FOR YOUR ATTENTION Questions? vanta.kiriakou@gmail