τα Δικαιώματα του Παιδιού Μαρία Τσάγκαρη, ψυχολόγος-ειδική επιστήμονας Διήμερο Σεμινάριο «ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΟΥ» Αθήνα, 14-15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 Γραφεία Ανεξάρτητης Αρχής «Συνήγορος του Πολίτη» Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Μαρία Τσάγκαρη, ψυχολόγος-ειδική επιστήμονας στον Κύκλο Δικαιωμάτων του Παιδιού της Ανεξάρτητης Αρχής ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ του ΠΟΛΙΤΗ

…στο παιδί που αξίζει κάθε σεβασμό για την άγνοιά του, τις αποτυχίες του, τη φαντασία του, τις προσπάθειές του & τα κεκτημένα του… σεβασμό για το μυστήριο και την αβεβαιότητα, που κρύβει το δύσκολο καθήκον να μεγαλώνει… Janusz Korczak, συγγραφέας-παιδαγωγός

Δικαιώματα του Παιδιού: ιστορική αναδρομή Διατύπωση της ανάγκης ύπαρξης μιας Διεθνούς Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Παιδιού από τον πρωτοπόρο ιατρό, παιδαγωγό, αναμορφωτή και υπερασπιστή των ανηλίκων Πολωνο-εβραίο Janusz Korczak, πολύ πριν το 1924 1924: πρώτη διατύπωση μιας Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στη Σύμβαση της Γενεύης 1959: δεύτερη Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών

Δικαιώματα του Παιδιού: ιστορική αναδρομή 20/11/1989: ομόφωνη ψήφιση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, από τη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών 1989-2007: επικύρωση και ενσωμάτωση της ΔΣΔΠ από το σύνολο σχεδόν των κρατών-μελών του ΟΗΕ, με συνακόλουθες απόπειρες ενσωμάτωσής της στην εκάστοτε εθνική νομοθεσία και πρακτικές κοινωνικής πολιτικής, πρόνοιας και παιδικής προστασίας, με διαφορετικές ταχύτητες ανά κράτος-μέλος Δεκέμβριος 1992: η ΔΣΔΠ αποτελεί πλέον νόμο (2101/92) της Ελλάδας

Συνήγορος του Παιδιού Ιούλιος 2003: έναρξη λειτουργίας του Κύκλου Δικαιωμάτων του Παιδιού, στην Ανεξάρτητη Αρχή Συνήγορος του Πολίτη, ως φορέα υλοποίησης του διεθνώς αναγνωρισμένου θεσμού του Συνηγόρου του Παιδιού στην Ελλάδα, βάσει του Νόμου 3094/2003 Αποστολή του: η «προάσπιση και προαγωγή των Δικαιωμάτων του Παιδιού» Λειτουργεί στο πρότυπο του διεθνώς καταξιωμένου θεσμού «Συνήγορος του Παιδιού». Παιδιά θεωρούνται όλα τα άτομα κάτω των 18 ετών

Δικαιώματα του Παιδιού 3 άξονες δικαιωμάτων: Δικαιώματα Προστασίας Παροχών Συμμετοχής

Δικαιώματα Προστασίας, από: σωματική βλάβη ψυχο-συναισθηματική κακοποίηση παραμελητική συμπεριφορά σεξουαλική, οικονομική εκμετάλλευση, ή εμπορευματοποίηση trafficking, αθέμιτες μετακινήσεις, απαγωγές

Δικαιώματα Παροχών: ζωής & επιβίωσης ανάπτυξης και εξέλιξης παιδείας & εκπαίδευσης υγείας & πρόνοιας

Δικαιώματα Συμμετοχής, ως προς την: έκφραση γνώμης συμβολή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για θέματα που αφορούν τους ανήλικους δυνατότητα πληροφόρησης από κατάλληλες πηγές και αρμόδιους φορείς

Πεδία υλοποίησης των Δικαιωμάτων του Παιδιού Ζωής και επιβίωσης: στέγη, σίτιση, επίπεδο και συνθήκες ζωής, υγεία Ανάπτυξης και εξέλιξης: παιδεία, οικογένεια, πολιτισμός, ταυτότητα Προστασίας και φροντίδας: από κακοποίηση- παραμέληση, οικονομική εκμετάλλευση, βασανιστήρια, απαγωγή, ή/και αθέμιτες μετακινήσεις Συμμετοχής: σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων, ελευθερίας έκφρασης γνώμης και λήψης πληροφοριών από διάφορες πηγές

Κατηγοριοποίηση Δικαιωμάτων Παιδιού Πολιτικά (ταυτότητα, ιθαγένεια) Κοινωνικά (προστασία, παροχές) Θρησκευτικά (ανεξιθρησκία, θρησκευτικές πρακτικές) Συμμετοχής (έκφραση γνώμης στη λήψη αποφάσεων, πληροφόρηση από διάφορες πηγές)

Κοινωνικά-πολιτικά Δικαιώματα Παιδιού Ταυτότητα, ιθαγένεια, οικογένεια Γονική μέριμνα και οικογενειο-κεντρική φροντίδα Προστασία, παροχές (ειδικές/ευάλωτες ομάδες) Συμμετοχή Έκφραση γνώμης και εκπροσώπηση Επικοινωνία και διάλογος

Ψυχολογικά, ψυχοσυναισθηματικά Δικαιώματα Παιδιού Ζωή, επιβίωση, διαβίωση Προστασία, παροχές Ανάπτυξη, εκπαίδευση, εξέλιξη Ψυχαγωγία, ανάπαυση, ελεύθερος χρόνος Προάσπιση, υποστήριξη, υπεράσπιση (ειδικές/ευάλωτες) ομάδες Στήριξη, προστασία, θεραπεία, αποκατάσταση, επανένταξη

Στάσεις της κοινωνίας έναντι των Δικαιωμάτων του Παιδιού Άγνοιας Αδιαφορίας Άρνησης Επιλεκτικής ανοχής Εξειδικευμένης αγωνίας Επιστημονικού ενδιαφέροντος Επαγγελματικής ανάγκης Ευκαιριακής επιμόρφωσης Γνωστικής προσέγγισης Παιδοκεντρικής ανάλυσης Επί της ουσίας υλοποίησης επιμέρους πεδίων δικαιωμάτων

Καχυποψία Απορία Αμφιθυμία Αγωνία Ενοχή Ενδιαφέρον Ανακούφιση Ψυχοσυναισθηματικές αντιδράσεις του γενικού πληθυσμού έναντι των αναδυόμενων Δικαιωμάτων του Παιδιού Καχυποψία Απορία Αμφιθυμία Αγωνία Ενοχή Ενδιαφέρον Ανακούφιση Ευχαρίστηση Ενδυνάμωση

Απογοήτευση & Ικανοποίηση Απόρριψη & Αποδοχή Θλίψη & Ευχαρίστηση Ψυχοσυναισθηματικές αντιδράσεις των παιδιών έναντι των αναδυόμενων Δικαιωμάτων του Παιδιού Απορία & Ενδιαφέρον Αμφιθυμία Αγωνία & Ανακούφιση Απογοήτευση & Ικανοποίηση Απόρριψη & Αποδοχή Θλίψη & Ευχαρίστηση Συμμετοχική προσπάθεια & Ενδυνάμωση

Γενικές επισημάνσεις: Η παραβίαση ή/και η εφαρμογή των Δικαιωμάτων του Παιδιού αποτελούν κατεξοχήν ζήτημα της ελληνικής κοινωνίας Η παραβίαση ή/και η εφαρμογή των Δικαιωμάτων του Παιδιού αποτελούν κατεξοχήν ζήτημα της ολιστικής ανάπτυξης του ανηλίκου και της συνακόλουθης εξέλιξης του ως ενεργού πολίτη κάθε ευνομούμενης πολιτείας Κοινωνική απεικόνιση των Δικαιωμάτων του Παιδιού: Ευθύνη των αρμόδιων φορέων υλοποίησης: π.χ., οικογένεια, σχολείο, δημόσια τάξη, δικαιοσύνη, ΜΚΟ, εθελοντικοί φορείς, κ.ά. Σεβασμός και αποδοχή από την κοινωνία Συμπόρευση με συναφείς κοινωνικές αξίες Ερμηνεία των παραβιάσεων τους, ως αποτέλεσμα μιας δυναμικής αλληλεπίδρασης προσωπικών, κοινωνικών, εκπαιδευτικών, πολιτισμικών και πολιτικών εμπειριών