Χωρική Οργάνωση-Αρχιτεκτονική Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΛΑΔΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ:Ε. ΓΑΒΡΑ ΚΑΪΛΙΔΟΥ ΣΕΒΑΣΤΗ 1098 Έ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Η Αθήνα το 1930 και η αρχιτεκτονική της, μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 1900 παρουσιάζει μία «ρυθμολογική συνέπεια». Οι νεοκλασικές και οι υστερονεοκλασσικές παρεμβάσεις, δίνουν την εικόνα της πόλης στις αρχές του αιώνα. Η ακαδημαϊκή αρχιτεκτονική κυριαρχεί και η γενιά των πρώτων ελλήνων τεχνικών, αφομοιώνει τα διδάγματα της εκλεκιστικής αρχιτεκτονικής της Κεντρικής Ευρώπης. Μέσα στην ανυπαρξία αρχιτεκτονικών σπουδών στην Ελλάδα, επιβάλλονται πρότυπα που θα βρουν στον ελληνικό χώρο παρθένο έδαφος ανάπτυξης και τα οποία κυριαρχούνται, από τις ιδεολογικές κατευθύνσεις που επιβάλλει στα αρχιτεκτονικά πράγματα η οθωμανική μοναρχία, από τα πρώτα κιόλας χρόνια της εγκαθίδρυσης της.

Ήδη από το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας από τους Κλεάνθη και Shaubert το 1833, καθώς και από την παραλλαγή του, από τον Klenze ένα χρόνο αργότερα, το νεοκλασικό πρόσωπο της πρωτεύουσας αποτέλεσε τη βάση για τη μετέπειτα εξέλιξη, όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και των μεγάλων ελληνικών πόλεων.

Από την εικόνα της πόλης του 1840, μέχρι εκείνη του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, παρατηρείται μία προοδευτικά αυξανόμενη δόμηση ενώ συγχρόνως παγιώνεται η ακολουθητέα μορφολογία

Ήδη από εκείνη την εποχή δεσπόζει στην αρχιτεκτονική σκηνή η μορφή του Ziller. Ο Ερνστ (Ερνέστος) Τσίλλερ (Ernst Ziller ) ήταν Σάξονας αρχιτέκτονας που απέκτησε αργότερα την ελληνική υπηκοότητα. Προς το τέλος του 19ου αιώνα ήταν διάσημος αρχιτέκτονας στην Αθήνα, όπου σχεδίασε πάνω από 900 κτήρια.

Το εθνικό θέατρο

Ακριβώς αυτή την εποχή δρουν στην Ελλάδα, σημαντικοί αρχιτέκτονες, οι οποίοι θα αποτελέσουν την πρώτη τάξη των δημιουργών. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν ο Παναγιώτης Ζήζηλας και Αναστάσιος Μεταξάς. Το ξενοδοχείο "Μητρόπολις" (Metropole) οικοδομήθηκε περί το 1914, βάσει σχεδίων του πολιτικού μηχανικού Παναγιώτη Ζίζηλα (1861-1931). Πρόκειται για ένα πενταώροφο εκλεκτικιστικό κτίριο, που χαρακτηρίζεται από την πλούσια διακόσμηση στα υπέρθυρα, τους εξώστες κ.τ.λ, μέσα στο πνεύμα της Γαλλικής σχολής της Beaux-Arts. Εντάσσεται στη γραμμή ανέγερσης μεγάλων οικοδομών "εκμετάλλευσης" (ξενοδοχείων ή πολυκατοικιών με πολυτελή διαμερίσματα) Μετά από μια περίοδο εγκατάλειψης (λειτουργούσε πάντως ακόμη το 1969, ως Β' κατηγορίας), ανακαινίστηκε ριζικά μεταξύ των ετών 1997-2000, με ανακαίνιση της πρόσοψης, που συνοδεύτηκε από πλήρη κατεδάφιση και ανοικοδόμηση του εσωτερικού του, με στόχο την μετατροπή του σε εμπορικό κατάστημα.

Το ξενοδοχείο Παλλάδιον Το ξενοδοχείο Παλλάδιον. Το εκλεκτικιστικό τετραώροφο μέγαρο στη γωνία των οδών Πανεπιστημίου και Μπενάκη, οικοδομήθηκε το 1915.

Το κτίριο της Ιονικής Τράπεζας. Σαφές δείγμα που έχει ο αρχιτέκτονας Α Το κτίριο της Ιονικής Τράπεζας. Σαφές δείγμα που έχει ο αρχιτέκτονας Α.Μεταξάς από τους ρυθμούς της κλασικής Ελλάδας.

Στο κέντρο ακριβώς της Αθήνας, βρίσκεται το "Ακροπόλ« Στο κέντρο ακριβώς της Αθήνας, βρίσκεται το "Ακροπόλ«. Το "Ακροπόλ - Παλλάς" κατασκευάστηκε το 1925 - 26 από το Σωτήρη Μαγιάση σε εκλεκτικιστικό ρυθμό με στοιχεία "Αρ Νουβό". Το κτίριο αυτό αναγνωρίστηκε διεθνώς σαν εξαιρετικό δείγμα της αρχιτεκτονικής art nouveau.

Βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κινήματος art nouveau είναι: Γενικότερα τα στοιχεία art nouveau και art deco που εμφανίζονται σε πολλά κτίρια της Αθήνας την εποχή του Μεσοπολέμου παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον. Βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κινήματος art nouveau είναι: η επιτήδευση της μορφής, κυρίως για στοιχεία που αντλούνται από τη φύση καθώς και η στενή συσχέτιση του με το κίνημα του συμβολισμού. Η Αρ Νουβό συνδέθηκε ακόμα με την ιαπωνική και τη γοτθική τέχνη. Το ύφος της Αρ Νουβό δανείστηκε αρκετά στοιχεία από την τέχνη της Βικτωριανής εποχής, προσθέτοντας παράλληλα σύγχρονες ιδέες στα περισσότερο αφηρημένα στοιχεία του μπαρόκ ύφους.

Η πολυκατοικία της λεωφόρου Αμαλίας οικοδομήθηκε κατά τη δεκαετία του 1930, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη (1894-1961), απόφοιτου της γαλλικής Ecole des Beaux-Arts, οπαδού ενός εξορθολογισμένου "μοντέρνου" κλασικισμού, με στοιχεία Art Deco. Χαρακτηριστικές οι παραστάδες της εξώπορτας και οι βάσεις των φωτιστικών που μιμούνται τις ραβδώσεις αρχαίου κίονα. Το συγκεκριμένο κτίριο αποτελεί επίσης δείγμα εφαρμογής του "έρκερ" (όγκοι που προεξέχουν έως και 1,40 μ. από το επίπεδο της όψης, βάσει ρύθμισης του 1923).

Το κτίριο των Τ. Τ. Τ. (κατόπιν Ο. Τ. Ε Το κτίριο των Τ.Τ.Τ. (κατόπιν Ο.Τ.Ε.) της οδού Σταδίου, οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1930-1931, και αποτελεί όψιμο έργο του σημαντικού αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά (1863-1937), όπου τα "μοντέρνα" στοιχεία συνδυάζονται με τις επιβιώσεις του νεοκλασικισμού. Το στιβαρό κτίριο έχει χαρακτηριστεί δείγμα ενός "αρχαϊζοντος μοντερνισμού", όπου η κατακόρυφη μνημειακή όψη με τις παραστάδες συνυπάρχει με κάποια διακοσμητικά στοιχεία Art Deco

Η πολυκατοικία της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου οικοδομήθηκε το 1929-1930, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Βασίλειου Κουρεμένου (1875-1957), απόφοιτου της γαλλικής Ecole des Beaux-Arts, και οπαδού μιας "ρασιοναλιστικής κάθαρσης" του κλασικισμού, με στόχο την "εναρμόνησή του με τις νέες λειτουργικές και κατασκευαστικές συνθήκες", χωρίς ωστόσο να χαθεί η αισθητική του. Το έργο του εμφανίζει παράλληλα στοιχεία αναζήτησης της "ελληνικότητας", όπως στην περίπτωση αυτή με τις ορθομαρμαρώσεις.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Στη δεκαετία μεταξύ 1920-30 η αστική αρχιτεκτονική στη συμπρωτεύουσα παρουσιάζει μία ιδιαιτερότητα και ένα μορφολογικό πλουραλισμό κοσμοπολίτικου χαρακτήρα με έντονες τις επιρροές από διαφορετικά πρότυπα.

Ειδικότερα παρατηρείται έντονα μία τάση εισαγωγής στοιχείων από τη βυζαντινή παράδοση στη μορφολογία διάφορων κτισμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το περίφημο Κόκκινο Σπίτι στην Αγίας Σοφίας, έργο του Στάη, το οποίο είναι νεοβυζαντινής μορφολογίας και φέρει έντονα τις επιδράσεις Art Nouveau.

Αυτός ο συγκερασμός νεοβυζαντινής μορφολογίας με στοιχεία Art Nouveau αποτελεί μία μορφολογική ιδιαιτερότητα που συναντούμε στην Ελλάδα αλλά και σε άλλα βαλκανικά κράτη. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της εισαγόμενης αρχιτεκτονικής αποτελεί η περίφημη Casa Bianca έργο του Arrigoni. Το κτίσμα αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο για τον ελληνικό χώρο αλλά και για την παγκόσμια αρχιτεκτονική κληρονομιά Art Nouveau.