Διδακτική της Ιστορίας-Διδάσκουσα:Μαρία Ρεπούση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Διδακτική της Ιστορίας-Διδάσκουσα:Μαρία Ρεπούση Γερμάνη Πετρούλα,ΑΕΜ:7223, Εξάμηνο: ΣΤ΄ Θέμα: «Η διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας.» Τα κράτη που προέκυψαν από το διαμελισμό της Γιουγκοσαβίας. www.infognomonpolitics.blogspot.com

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: ΥΠΟΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: «Ποιά ήταν η συμβολή των εθνικιστικών κινημάτων στη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας;» ΥΠΟΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Ποιός ήταν ο ρόλος που έπαιξε ο Μιλόσεβιτς στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας; Ποιοί ήταν οι παράγοντες που συντέλεσαν στο να βρουν τα εθνικιστικά κινήματα πρόσφορο έδαφος; Ποιά ήταν η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των εθνοτικών και των εθνικιστικών οργανώσεων;

Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές/τριες της ΣΤ’ Δημοτικού. Απαιτούμενες διδακτικές ώρες: 6

ΔΗΛΩΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να γνωρίσουν οι μαθητές/ τριες τη δράση του Μιλόσεβιτς που είχε ως επακόλουθο τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Να γνωρίσουν τα εθνικιστικά κινήματα που έπαιξαν ρόλο στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Να κατανοήσουν τους παράγοντες που συντέλεσαν ώστε να βρουν απήχηση τα εθνικιστικά κινήματα. Να κατανοήσουν το ρόλο των εθνικιστικών κινημάτων στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να κατανοήσουν οι μαθητές/τριες τους όρους «εθνικισμός» και «πατριωτισμός» μέσα από τη μεταξύ τους σύγκριση. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να μάθουν οι μαθητές/τριες να συγκρίνουν διαφορετικές πηγές μεταξύ τους, να τις επεξεργάζονται να τις μελετούν και να τις κρίνουν. Να εμπεδώσουν τις ιστορικές πηγές,τη μορφή τους,το σκοπό τους και το κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Δημιουργία ομαδικού πνεύματος μεταξύ των μαθητών/μαθητριών.

ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:   Να αμφισβητήσουν τυχόν ρατσιστικές αντιλήψεις και να υιοθετήσουν αντιρατσιστικές τάσεις και νοοτροπίες.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας είναι μία εξελισσόμενη ιστορική διαδικασία που δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Αποτελείται από μια μακρά σειρά επεισοδίων βίαιων και μη, που ξεκίνησε το 1991. Ως σήμερα έχει οδηγήσει στην δημιουργία 6 ανεξάρτητων κρατών, φέρνοντας όμως και πολλές καταστροφές, πτώση του εισοδήματος και των συνθηκών διαβίωσης του λαού. Τα οικονομικά προβλήματα της Γιουγκοσλαβίας έφεραν δυσαρέσκεια και αναταραχές οι οποίες όμως δυστυχώς με την σειρά τους έδωσαν χώρο στην αναβίωση των εθνικιστικών παθών της περιοχής. Αυτό που επακολούθησε ήταν χειρότερο από τις προσδοκίες ακόμα και των πιο απαισιόδοξων αναλυτών, που δεν περίμεναν να ξαναδούν πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης. Μετά από πολλούς σκοτωμούς και πολέμους που έγιναν, δημιουργήθηκαν 6 νομοί στην Γιουγκοσλαβία την Σερβία, την Σλοβενία, το Μαυροβούνιο, την Κροατία, την Βοσνία και Ερζεγοβίνη και την Μακεδονία.

ΠΗΓΗ 1: Βίντεο των κρατών που δημιουργήθηκαν μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας www.youtube.com/watch?v=-pGIPWIwcgs Δραστηριότητα: 1.Αφού δείτε το βίντεο,μπορείτε να φτιάξετε ένα χρονολόγιο με τα ανεξάρτητα κράτη που δημιουργήθηκαν μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας;

Δραστηριότητες: ΠΗΓΗ 2: Θ.Αθανασιάδης,Α.Μπούτουρα,Ι.Τσαμπούρης(2008),Ο Διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας,Ιωάννινα σελ.14 Δραστηριότητες: 2.Παρατηρείστε το χάρτη.Ποιά είναι τα κράτη που προέκυψαν από το διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας; 3.Πόσα ανεξάρτητα κράτη δημιουργήθηκαν;

ΠΗΓΗ 3: Το πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου αξιοποίησε ή επέλεξε για να γίνει εθνικός ηγέτης της Σερβίας ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Ο Μιλόσεβιτς υποσχέθηκε να λύσει αμέσως το πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου. Το καλοκαίρι του 1988 άρχισε την ιδιόμορφη πολιτιστική του επανάσταση. Οι διαδηλώσεις και οι συγκεντρώσεις με δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες λαού με συνθήματα εναντίον όλων όσων είχαν διαφορετική γνώμη,με κραυγές για συλλήψεις και φυλακίσεις έδωσαν «αποτελέσματα». Τον Οκτώβριο του 1989 ανατράπηκε η εξουσία στη Βοϊβοντίνα, ενώ τον Ιανουάριο του 1989 κατακτήθηκε το Μαυροβούνιο. Η ηγεσία του Κοσσυφοπεδίου ανατράπηκε σταδιακά και αντικαταστάθηκε από στελέχη πιστά στο Μιλόσεβιτς ως το Μάρτιο του 1989. Στις 23 Μαρτίου του 1989 η Βουλή του Κοσσυφοπεδίου ψήφιζε κάτω από έκτακτα μέτρα,τις συνταγματικές αλλαγές με τις οποίες η Σερβία έθετε κάτω από τον έλεγχό της την περιοχή. Λ. Χατζηπροδρομίδης (1991), Γιουγκοσλαβία η έξαρση του εθνικισμού, Αθήνα: Παρασκήνιο σελ. 126-127.

Δραστηριότητες: Με τη βοήθεια της πηγής 3: 4 Δραστηριότητες: Με τη βοήθεια της πηγής 3: 4. Ποιά γεγονόταν συνέβησαν στο Κοσσυφοπέδιο, το καλοκαίρι του 1988, όταν ο Μιλόσεβιτς αποφάσισε να λύσει το πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου. 5.Ποιές αλλαγές συνέβησαν στο Κοσσυφοπέδιο μετά την άνοδο του Μιλόσεβιτς στην εξουσία;

ΠΗΓΗ 4: “Το πρωί του Σαββάτου 11 Μαρτίου του 2006,ο άνθρωπος που κατηγορήθηκε από τους Δυτικούς ως «ο Χασάπης των Βαλκανίων»πέθανε από «φυσικά αίτια» στο κελί του σε μια φυλακή της Χάγης.Ο θάνατος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς,προέδρου της Σερβίας για ολόκληρη τη δεκαετία του 1990,έκλεισε μία οδυνηρή σελίδα της Ιστορίας του Σέρβικου λαού.(...)Για τους Δυτικούς ήταν ο βασικός υπεύθυνος της τραγωδίας των λαών της Γιουγκοσλαβίας.(...)Τέλος μερίδα του σερβικού λαού,υποστήριζε πως ο Μιλόσεβιτς,δεν ήταν παρά ένας δικτάτορας,ένας οπορτουνιστής κομμουνιστής ηγέτης που για τις προσωπικές και οικογενειακές του φιλοδοξίες θυσίασε τα πραγματικά συμφέροντα της Σερβίας και των Σέρβων.” www.zenithmag.wordpress.com

ΠΗΓΗ 5: «Κατά τη γνώμη των στρατιωτικών,ήταν αδύνατο,ήταν σχεδόν αφύσικο να μην αγαπάει κανείς τον ‘’Σλόμπο μας’’.Αφού είναι ψηλός,νέος,ωραίος,θαρραλέος,καλός ρήτορας,εξαίρετος οικογενειάρχης,χαδιάρης,μετριόφρων,τίμιος,γοητευτικός,μιλάει πέντε ξένες γλώσσες κ.ο.κ.Ο Μιλόσεβιτς ήταν ο νέος άνθρωπος,το αντικείμενο γενικής χρήσεως,ο ταχυδακτυλουργός που θα εκπληρώσει τα όνειρα όλων,ο αγαπητός γείτονας,ο μεσσίας.Αυτός ήταν τα πάντα,τα πάντα γίνονταν αυτός.Ήταν ένα πρόσωπο η ανάγνωση του οποίου βρισκόταν στο συλλογικό υποσυνείδητο,προικισμένο με τις δυνάμεις ενός ημίθεου,ενός ήρωα από τα λαικά έπη.» Β. Στεβάνοβιτς, μτφ. Λ. Χατζηπροδρομίδης (2001), Μιλόσεβιτς ένας επιτάφιος, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σελ. 17-18. Δραστηριότητες: 6.Κατατάξτε τις πηγές 4 και 5 σε πρωτογενής ή δευτερογενής. 7.Ποιός είναι ο σκοπός των πηγών 4 και 5; 8.Αφού διαβάσετε τις πηγές 4 και 5 κάντε σύγκριση ως προς το πώς αντιμετωπίζει η μια μερίδα του λαού τον Μιλόσεβιτς και πώς η άλλη;

Δραστηριότητες: 9.Με τη βοήθεια της πηγής 4 αναγνωρίστε το πρόσωπο της καρικατούρας. 10.Διαβάστε την πηγή 4.Υπάρχει ένας χαρακτηρισμός που καθρεπτίζει το πρόσωπο της καρικατούρας. Μπορείτε να τον εντοπίσετε; 11.Με βάση τις πηγές 3,4 και το χαρακτηρισμό που εντοπίσατε γιατί πιστεύετε πώς το πρόσωπο της καρικατούρας απεικονίζεται κατά αυτόν τον τρόπο; ΠΗΓΗ 6: www.cartoonstock.com/directory/s/serbia.asp

ΠΗΓΗ 7: Οι μάζες της Αλβανικής νεολαίας στο Κοσσυφοπέδιο αισθάνονται ότι δεν έχουν πολιτική εκπροσώπηση,αφού όλη η τοπική ηγεσία τοποθετήθηκε από τη σερβική ηγεσία.Δεν υπάρχει κανένα στέλεχος από τους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου που να έχει κύρος πάνω στις ευρύτερες μάζες.Ο διαχωρισμός έγινε απόλυτος.Αλβανοί εναντίον Σέρβων,Σέρβοι εναντίον Αλβανών.Αυτά είναι τα αποτελέσματα μιας κοντόφθαλμης πολιτικής και δεν έχουν καμία σχέση με τα δικαιώματα του σερβικού έθνους στην περιοχή ή με τη διεκδίκηση των εδαφών αυτών από την Αλβανία.Η πολιτική αυτή περιθωριοποίησε και απομάκρυνε την ένταξη των αλβανικών μαζών στη γιουγκοσλαβική κοινωνία. Λ. Χατζηπροδρομίδης (1991), Γιουγκοσλαβία η έξαρση του εθνικισμού, Αθήνα: Παρασκήνιο ,σελ. 128. Δραστηριότητες: 12.Έχοντας διαβάσει την πηγή 3 και σε συνδιασμό με την πηγή 7, γιατί οι μάζες της Αλβανικής νεολαίας στο Κοσσυφοπέδιο αισθάνονται ότι δεν έχουν πολιτική εκπροσώπηση; 13.Ποιό ήταν το αποτέλεσμα της πολιτικής του Μιλόσεβιτς για το αλβανικό κράτος; 14.Ποιός ήταν ο ρόλος της αλβανικής νεολαίας και τι αντίκτυπο είχε στη γιουγκοσλαβική κοινωνία;

ΠΗΓΗ 8: Τελικά ο ένας εθνικισμός ενισχύει τον άλλο. Η μετριοπαθής πολιτική της Κροατίας απέναντι στο Μιλόσεβιτς που εκφραζόταν με την περίεργη «σιωπή της Κροατίας» μίλησε τελικά μέσα από την ενίσχυση του εθνικιστή Τούτζμαν (ηγέτης της Κροατίας). Η Κροατία είχε πια το δικό της Μιλόσεβιτς. Τα αποτελέσματα της περίφημης «αντιγραφειοκρατικής επανάστασης»1 του Μιλόσεβιτς, που ήταν μια ιδιόμορφη πολιτική επανάσταση σε εθνική βάση ,στο πλαίσιο της πολυεθνικής Γιουγκοσλαβίας, το 1988-89,οδήγησαν σε καταστροφικά αποτελέσματα. Όσο ενισχυόταν η πολιτική αυτή στη Σερβία τόσο οδηγούσε στην απομόνωση της από την υπόλοιπη Γιουγκοσλαβία. Λ. Χατζηπροδρομίδης (1991), Γιουγκοσλαβία η έξαρση του εθνικισμού, Αθήνα: Παρασκήνιο, σελ. 167. Γλωσσάρι 1Αντιγραφειοκρατική επανάσταση: ήταν η αποκοπή του κυβερνητικού ελέγχου από τη βιομηχανία και η στροφή της από τη σχεδιασμένη και ελεγχόμενη από το κόμμα οικονομία προς την οικονομία της αγοράς.

Δραστηριότητες: 15. Τι αποτέλεσμα είχε η πολιτική του Μιλόσεβιτς στην αποκοπή της Σερβίας από τη Γιουγκοσλαβία; 16. Διαβάστε τις πηγές 7,8 και 9 και αναφέρετε τα εθνικιστικά κινήματα που δημιουργήθηκαν. 17. Πως ενισχύθηκε ο εθνικισμός στην Κροατία και από ποιον επηρεάστηκε;

Δραστηριότητες: ΠΗΓΗ 9: Τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας την επεδίωξαν στην πραγματικότητα όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές. Οι Σλοβένοι ήθελαν ν’ αποσχιστούν για να βρεθούν πιο κοντά στη Δύση όπου θεωρούν πως ανήκουν. Είχαν άλλωστε και το πιο ομοιογενές εθνικά ομόσπονδο κράτος. Οι Κροάτες έχοντας όπως και οι Σλοβένοι τη γερμανική κυρίως στήριξη, θεώρησαν πως ήλθε ο καιρός για τη δική τους εθνική ολοκλήρωση. Οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας θέλησαν να μετατρέψουν την πληθυσμιακή τους υπεροχή - αφού το 1991 αποτελούσαν το 44% του συνόλου του πληθυσμού της Βοσνίας - σε πολιτική και θρησκευτική κυριαρχία στην πολυεθνική τους Oμόσπονδη Δημοκρατία. Οι Σκοπιανοί βρήκαν την ευκαιρία ν’ αναγνωριστούν τόσο ως κράτος όσο και ως έθνος, μια και τα σύγχρονα κράτη είναι, για τη δυτική αντίληψη τουλάχιστον, έθνη-κράτη. http://www.ardin.gr/node/1630 Δραστηριότητες: 18. Γράψτε τους λόγους του κάθε κράτους που οδήγησαν στην απόφαση τους για διάσπαση από τη Γιουγκοσλαβία.

ΠΗΓΗ 10: “Πατριωτισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ' όλα την αγάπη για τη χώρα σου. Εθνικισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ' όλα το μίσος για τις άλλες.”(Ντε Γκωλ) www.tovima.gr ΠΗΓΗ 11: “Ο αληθινός πατριωτισμός δεν έχει να κάνει τίποτα με τον κυματισμό της σημαίας και τις κατηγορίες εναντίον άλλων προσώπων. Αληθινός πατριωτισμός σημαίνει σεβασμός στον πλουραλισμό2,ανοχή στις δημοκρατικές ιδέες, υποστήριξη του δικαιώματος να κάνεις λάθη και να διαφωνείς. Πάνω απ’όλα σημαίνει παραδοχή ότι μέσα από τη σύγκρουση διαφορετικών ιδεών και πιστεύω, θα ξεπηδήσει ένας κοινός εθνικός σκοπός που θα εμπνέει τους πολίτες για να δουλέψουν για τη βελτίωση της κοινότητάς τους και να την αφήσουν καλύτερη απότι τη βρήκαν.”(Χέινες Τζόνσον) www.phivosnicolaides.blogspot.com

Γλωσσάρι 2Πλουραλισμός: κοινωνική-πολιτική αρχή που στηρίζεται στην πολλαπλότητα άνθρωποι ή ομάδες διαφορετικών φυλών, πεποιθήσεων ή αξιών μπορούν να συνυπάρχουν ισότιμα και αρμονικά στα πλαίσια μιας κοινωνίας ή ενός κράτους, διατηρώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, και να ανταγωνίζονται μεταξύ τους.

ΠΗΓΗ 12: “Εθνικισμός,είναι η παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη ακόμη και σε βάρος των άλλων εθνών.” www.scribd.com Δραστηριότητα : 19.Αφού διαβάσετε τις πηγές 10,11 και 12 με τη βοήθεια των ορισμών «εθνικισμός» και «πατριωτισμός» σημειώστε στα παρακάτω παραδείγματα Ε (όπου εθνικισμός) και Π (όπου πατριωτισμός). 1.“Όλα στο κράτος, τίποτα έξω από το κράτος, τίποτα ενάντια στο κράτος.”(Μουσολίνι) 2. “Το κράτος μεριμνά δια την ζωήν του αποδήμου ελληνισμού και την διατήρηση των δεσμών του με την μητέρα πατρίδα. Επίσης μεριμνά δια την παιδείαν και κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των εκτός της επικρατείας εργαζομένων Ελλήνων.”(Σύνταγμα της Ελλάδος)

3. “Δεν μπορούν να είναι Γερμανοί πολίτες παρά μόνο όσοι αποτελούν μέρος του γερμανικού λαού.Και δεν μπορούν να θεωρηθούν μέρος του γερμανικού λαού,παρά μόνο όσοι έχουν γερμανικό αίμα.”(Χίτλερ) 4. “Είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης.”(μτφ. “Ενας είναι ο καλύτερος οιωνός να υπερασπιζόμαστε την πατρίδα.”)(Όμηρος) 5. “Όσοι δεν είναι πολίτες μπορούν να ζουν στη Γερμανία μόνο ως ξένοι και οφείλουν να υπακούουν σε ειδική νομοθεσία όμοια με τη νομοθεσία για τους ξένους υπηκόους.”(Χίτλερ) 6. “Μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου.”(Κέννεντυ)

Α. Π.Γ.Δ.Μ(ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ) ΠΗΓΗ 13: Α. Π.Γ.Δ.Μ(ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ) Β. ΚΡΟΑΤΙΑ Γ. ΒΟΣΝΙΑ ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ

Δ. ΣΕΡΒΙΑ Ε. ΣΛΟΒΕΝΙΑ Δραστηριότητα: Δ. ΣΕΡΒΙΑ Ε. ΣΛΟΒΕΝΙΑ www.wikipedia.org Δραστηριότητα: 20.Παρατηρείστε τις σημαίες και σημειώστε τις ομοιότητες που διακρίνετε.

ΠΗΓΗ 14: Βίντεο με πρόσφυγες κοσσοβάρους αλβανούς http://olympia.gr/

ΠΗΓΗ 15: Θήμα του Κροατικού πολέμου. www.globalpolicy.org

Δραστηριότητες: 21.Τι παρατηρείται στην πηγή 14 και στην πηγή 15; 22.Τι κοινό έχουν αυτές οι δύο πηγές; 23.Τι υποθέσεις μπορείτε να κάνετε για το πρόσωπο της εκόνας και τα πρόσωπα του βίντεο; 24.Σε ομάδες δύο ατόμων,αναπτύξτε τις ιδέες σας σε δύο παραγράφους.

ΠΗΓΗ 16: Η απουσία δημοκρατικού ελέγχου της εξουσίας, η έλλειψη του πολίτη, σαν οικονομικού πολιτικού και κοινωνικού υποκειμένου, βοηθούσαν τη μονοκομματική εξουσία στη Γιουγκοσλαβία και στις χώρες του «σοβιετικού σοσιαλισμού2» να αναπτύξει έναν ιδιόμορφο βολονταρισμό3 που διαχέοταν στην ατμόσφαιρα σ’ολη την κοινωνία.(...) Μέσα από όλο το πλέγμα των θεσμών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών, η απόλυτη εξουσία έλεγχε, σε τελευταία ανάλυση, σαν ατμόσφαιρα, το παρελθόν,το παρόν και το μέλλον. Βρεθείτε για λίγο στη θέση ενός ατόμου που για δεκαετίες ‘‘ακούει’’ και ‘’ βλέπει΄’ τα «επιτεύγματα» του συστήματος, που τα νιώθει στο πετσί του σαν ψεύτικα και ανύπαρκτα. Η απάθεια, βέβαια ήταν ένας αμυντικός μηχανισμός, να βλέπεις και ν’ακούς χωρίς να αντιδράς.(...) Η ανθρώπινη συμπεριφορά παραμορφώνεται λόγω της φοβίας και της ανασφάλειας που νιώθει το άτομο μπροστά στους πανίσχυρους μηχανισμούς στων οποίων τη διάθεση βρίσκεται εγκαταλειμένη η μοναδική του ύπαρξη.(...) Όλες εκείνες οι γκρίζες μέρες, όλες εκείνες οι σιωπές, όλες εκείνες οι αναβολές της ομιλίας όλες εκείνες οι κρυμμένες συμπεριφορές,οδήγησαν τελικά σε αυτό το χάος της εθνικιστικής έξαρσης, όπου η απωθημένη ατομικότητα βρήκε ξανά, ένα ανιστόρητο καταφύγιο. Λ. Χατζηπροδρομίδης (1991), Γιουγκοσλαβία η έξαρση του εθνικισμού, Αθήνα: Παρασκήνιο, σελ. 16-17.

ΓΛΩΣΣΑΡΙ 2Σοσιαλισμός: Κεντρικό σημείο στην έννοια του σοσιαλισμού είναι η κοινή ιδιοκτησία. Αυτό σημαίνει οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη να ανήκουν από κοινού σε όλο τον παγκόσμιο πληθυσμό. 3Βολονταρισμός: Είναι η πεποίθηση οτι τα πάντα είναι εφικτά αν υπάρχει επαρκής πολιτική βούληση.

ΠΗΓΗ 17: Στη Βοσνία το Σέρβικο Κόμμα οργανωμένο σε εθνική βάση θέτει και αυτό τους όρους του: Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία ή διάλυση της Βοσνίας. Στην προσπάθεια επιβολής του η Ένωση Κομμουνιστών Γιουγκοσλαβίας διαλύθηκε,οι ομοσπονδιακοί θεσμοί αδράνησαν και οι εθνικισμοί αναπτύχθηκαν με τη μορφή συγκοινωνούντων δοχείων. Λ. Χατζηπροδρομίδης (1991), Γιουγκοσλαβία η έξαρση του εθνικισμού, Αθήνα: Παρασκήνιο, σελ. 21. ΠΗΓΗ 18 Η πτώση τού κομμουνισμού το 1990, βοήθησε στην άνοδο τού εθνικισμού σε όλες τις γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες. Στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές το 1990 στην Κροατία, κέρδισε το κόμμα τού Φράνιο Τούτζμαν, Κροατική Δημοκρατική Ένωση. Οι όλο και πιο έντονες διενέξεις μεταξύ Σέρβων και Κροατών κομμουνιστών, εξαιτίας της θέλησης των μεν για μία πιο κεντρικά οργανωμένη Γιουγκοσλαβία και τον δε για μία πιο χαλαρή ομοσπονδία, οδήγησε στην απόλυτη έκρηξη των εθνικιστικών παθών. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82_%CF%84%C E%B7%CF%82_%CE%9A%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82 Δραστηριότητες: 25.Διαβάστε τις πηγές 16,17 και 18 και αναφέρετε τους παράγοντες που οδήγησαν στο να βρουν απήχηση τα εθνικιστικά κινήματα στη Γιουγκοσλαβία.

ΠΗΓΗ 19: “Μαζί μπορούμε να αγωνιστούμε κατά των προκαταλήψεων4 που απορρέουν από τη δύσκολη ιστορία μας,επειδή αν αφήσουμε χώρο για τις προκαταλήψεις στο μέλλον θα βρεθούμε αντιμέτωποι με πολλά προβλήματα.”(Τάντις,πρόεδρος της Σερβίας) www.nationalpride.wordpress.com ΠΗΓΗ 20: “Η Κροατία πρέπει να γίνει σύντομα μέλος της Ευρωπαικής ένωσης,αλλά είναι σημαντικό μετά την προσχώρηση της Κροατίας να μην υπάρξει μεγάλο διάλλειμα έως την ένταξη της επόμενης χώρας.”(Τάντις,πρόεδρος της Σερβίας) www.nationalpride.wordpress.com ΠΗΓΗ 21: “Στόχος μας είναι η περιοχή του Κοσσυφοπεδίου,που κάποτε ήταν εστία συγκρούσεων να μετατραπεί σε περιοχή ενότητας,που θα προσχωρήσει προς το μέλλον και θα εδραιώσει ισχυρή συνεργασία.”(Γκιουλ,Τούρκος πολιτικός) www.nationalpride.wordpress.com

Γλωσσάρι 4Προκατάληψη: είναι μια γνώμη ή άποψη η οποία έχει σχηματιστεί κατά έναν μη αντικειμενικό/επιστημονικό τρόπο, αλλά και μια τοποθέτηση που περιλαμβάνει συναισθήματα όπως η περιφρόνηση και η απέχθεια. Συχνά σχηματίζεται σαν αποτέλεσμα έλλειψης πληροφόρησης ή μειωμένης αντίληψης. Προκαταλήψεις είναι για παράδειγμα διάφορες στέρεες πεποιθήσεις που έχει ο άνθρωπος, όχι μέσα από τη γνώση (δηλ. από την αλήθεια), αλλά από διάφορες κατά καιρούς δεισιδαιμονίες, δοξασίες, μυστικισμούς, θρησκοληψίες, τελολογίες, εσχατολογίες, μεταφυσικές πεποιθήσεις, ρατσισμούς, εθνικισμούς.

Δραστηριότητες: 26. Κατατάξτε τις πηγές 19,20 και 21 σε πρωτογενείς ή δευτερογενείς. 27.Ποιός είναι ο σκοπός των πηγών 19, 20 και 21; 28.Σε ποιό κοινό απευθύνονται; 29.Τι είδους αντιλήψεις περνάνε οι πολιτικόι ηγέτες όπως φαίνεται στις πηγές 18,19 και 20; Ποιό είναι το μήνυμα που προσπαθούν να περάσουν; Αιτιολογείστε την απάντηση σας με αναφορές από το κείμενο.

Δηλωτικοί: Μεθοδολογικοί: ΣΤΟΧΟΙ ΠΗΓΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Δηλωτικοί: Να γνωρίσουν οι μαθητές/ τριες τη δράση του Μιλόσεβιτς που είχε ως επακόλουθο τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Να γνωρίσουν τα εθνικιστικά κινήματα που έπαιξαν ρόλο στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Να κατανοήσουν τους παράγοντες που συντέλεσαν ώστε να βρουν απήχηση τα εθνικιστικά κινήματα. Να κατανοήσουν το ρόλο των εθνικιστικών κινημάτων στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. 3(10) 7(15) 8(16) 7,(15)8,(16)9(18) 16,(28)17,18(30) 7(15),9 (18) 4,5,(11)12,(15) 12,13(15) 15(17) 16(17) 17(17) 25(30) 14,(15)18(18) Εννοιολογικοί : Να κατανοήσουν οι μαθητές/τριες τους όρους «εθνικισμός» και «πατριωτισμός» μέσα από τη μεταξύ τους σύγκριση. 10,(19)11(19),12(21) 19(21) Μεθοδολογικοί: Να μάθουν οι μαθητές/τριες να συγκρίνουν διαφορετικές πηγές μεταξύ τους, να τις επεξεργάζονται να τις μελετούν και να τις κρίνουν. Να εμπεδώσουν τις ιστορικές πηγές, τη μορφή τους, το σκοπό τους και το κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Δημιουργία ομαδικού πνεύματος μεταξύ των μαθητών/μαθητριών. 1(8),2(9) 4(12)5(13) 6(14) 13(23) 14(25),15(26) 19,20,21 4,(12)5 (13) (31) 14,(25)15(26) 1(8),2,3(9) 8(13) 9,10,11(14) 20(24) 21,22,23(27) 26,27,28 6,7 6,7(13) 26,27,28(33) 24(27) Μεταγνωστικοί: 1.Να αμφισβητήσουν τυχόν ρατσιστικές αντιλήψεις και να υιοθετήσουν αντιρατσιστικές τάσεις και νοοτροπίες. 29(33)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βιβλία: Θ.Αθανασιάδης,Α.Μπούτουρα,Ι.Τσαμπούρης(2008),Ο Διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας, από  http://xeee.web.auth.gr/powerpoints_xeee10/Session07/01_At hanasiadis_et_al.pdf Λ. Χατζηπροδρομίδης (1991), Γιουγκοσλαβία η έξαρση του εθνικισμού, εκδόσεις «Παρασκήνιο». Β. Στεβάνοβιτς, μτφ. Λ. Χατζηπροδρομίδης (2001), Μιλόσεβιτς ένας επιτάφιος, εκδόσεις «Παρατηρητής».

Πηγές στο Internet: www.infognomonpolitics.blogspot.com www.youtube.com/watch?v=-pGIPWIwcgs www.zenithmag.wordpress.com www.cartoonstock.com/directory/s/serbia.asp www.tovima.gr www.phivosnicolaides.blogspot.com www.scribd.com www.wikipedia.org http://olympia.gr/ www.globalpolicy.org www.nationalpride.wordpress.com http://xeee.web.auth.gr/powerpoints_xeee10/Session07/01_Athanasiadis_et_al.pdf