Εθνικό Δίκτυο Π.Ε. «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση» Εθνικό Δίκτυο Π.Ε. «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση» Άποψη της Πυρσόγιαννης το 1926 Ο πέρα μαχαλάς, Στυλά ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ - ΠΡΑΜΑΝΤΩΝ

ΠΟΙΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ Είναι εκείνος που αντιστοιχεί στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλ. της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.ά.

Παραδοσιακοί οικισμοί είναι εκείνοι, οι οποίοι διασώζουν χαρακτηριστικά της προβιομηχανικής κοινωνίας, η οποία ήταν κατά βάση αγροτοκτηνοτροφική. Η εποχή από το 15ο μ.Χ αι. έως το πρώτο μισό του 20ου αι. αντιπροσωπεύει την προβιομηχανική κοινωνία, η οποία στην Ελλάδα εκτείνεται ως το 1950. Η εποχή αυτή συμπίπτει με την ακμή του λαϊκού πολιτισμού. Τα χαρακτηριστικά της τα βρίσκουμε στην αρχιτεκτονική, στην κοινωνική οργάνωση, στα επαγγέλματα που εξασκούσαν, στα ήθη, τα έθιμά τους, στο τοπίο δηλ. στην οργάνωση του φυσικού χώρου

Να έρθουμε σε επαφή με τα στοιχεία που απόμειναν Προσεγγίζοντας το λαϊκό πολιτισμό και την προβιομηχανική κοινωνία επιδιώκουμε: Να έρθουμε σε επαφή με τα στοιχεία που απόμειναν στο χώρο και καταδεικνύουν μια σχέση σεβασμού του ανθρώπου προς τη φύση. Να αποκτήσουμε επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά. Να ανιχνεύσουμε το λιτό τρόπο ζωής. Να γνωρίσουμε τα έργα των παλιών μαστόρων και να πάρουμε μαθήματα αρμονίας και μέτρου. Να αποκτήσουμε επίγνωση των σύγχρονων προβλημάτων των χώρων μελέτης. Να προτείνουμε πρακτικές που προστατεύουν το περιβάλλον και δημιουργούν προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης. Να ανακαλύψουμε τη σοφία εκείνων που γνώριζαν να ζουν αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον Να αντιληφθούμε ότι οι προγενέστεροι από μας δεν κατασπαταλούσαν τους φυσικούς πόρους, γιατί η ζωή τους βασιζόταν στις πραγματικές τους ανάγκες

της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Διερευνώντας την παραδοσιακή διαχείριση του φυσικού χώρου συναντάμε οικολογικές έννοιες και αξίες, όπως: της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της επαναχρησιμοποίησης των υλικών της ελάχιστης παραγωγής απορριμμάτων της υποστήριξης των εδαφών και της προστασίας τους από τη διάβρωση της διαφύλαξης της γονιμότητας της γης του σεβασμού στην κλίμακα του τόπου της αίσθησης του μέτρου και της ισορροπίας ανάμεσα στην ανθρώπινη κατασκευή και τη φύση κ.ά. Οι πο βασίζονταν στην αυτοσυντήρηση, στη μικρή κατανάλωση και στην επαναχρησιμοποίηση. Υπολείμματα τροφών, παλιά ρούχα. Ελάχιστη παραγωγή απορριμμάτων και υγρών αποβλήτων, εκμετάλλευση ήπιων μορφών ενέργειας, ήπια εκμετάλλευση δασικών και υδάτινων πόρων. Πού μπορούν να στηριχτούν οι δυνατότητες ανάπτυξης:στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, στην προώθηση των τοπικών προϊόντων , εισαγωγή βιολογικής γ-κ, ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς

Τρόπος προσέγγισης των οικισμών: Να κατανοήσουν την αδιάσπαστη σχέση ανθρώπου-φύσης και την αλληλεξάρτηση φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος. Μελετάμε τον οικισμό ως σύνολο μαζί με το χώρο που τον περιβάλλει, δηλ. το φυσικό με το πολιτισμικό περιβάλλον σε σχέση αλληλεπίδρασης

Θεματικές ενότητες Αρχιτεκτονική Φυσικό περιβάλλον Κοινωνία-οικονομία-πολιτισμός Ενεργειακές ανάγκες του οικισμού Κατοικία και κλίμα Kτίσματα έξω από τον οικισμό Πρακτικές διαχείρισης των φυσικών πόρων Προβλήματα των παραδοσιακών οικισμών Προτάσεις για αειφορική διαχείριση των παραδοσιακών οικισμών που δημιουργούν προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης. Οι πο βασίζονταν στην αυτοσυντήρηση, στη μικρή κατανάλωση και στην επαναχρησιμοποίηση. Υπολείμματα τροφών, παλιά ρούχα. Ελάχιστη παραγωγή απορριμμάτων και υγρών αποβλήτων, εκμετάλλευση ήπιων μορφών ενέργειας, ήπια εκμετάλλευση δασικών και υδάτινων πόρων. Πού μπορούν να στηριχτούν οι δυνατότητες ανάπτυξης:στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, στην προώθηση των τοπικών προϊόντων , εισαγωγή βιολογικής γ-κ, ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς

Μελέτη του οικισμού σχέση αλληλεξάρτησης (μεταξύ τους.) Η πολυδιάστατη προσέγγιση του Οικισμού και η σχέση αλληλεξάρτησης (μεταξύ τους.)

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας 1η φάση λειτουργίας ΙΔΡΥΣΗ: ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ, ΑΡΝΑΙΑΣ, ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΔΙΚΤΥΟΥ: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Καστοριάς, Μουζακίου, Σουφλίου, Νάουσας, Θέρμου, Σπετσών, Κλειτορίας Έγκριση Δικτύου: Ιανουάριος 2000 Διάρκεια Δικτύου: έως τον Ιούνιο του 2003

2η φάση λειτουργίας Από το 2004 έως το 2007 2η φάση λειτουργίας Από το 2004 έως το 2007 Συνεργαζόμενα ΚΠΕ : 18 (τα οποία συντονίζουν τα σχολεία σε τοπικό επίπεδο) ΚΠΕ Αρναίας, Μακρινίτσας, Καστοριάς, Μουζακίου, Σουφλίου, Έδεσσας, Νάουσας, Θέρμου, Πεταλούδων, Ευεργέτουλα Λέσβου, Ομηρούπολης Χίου, Νεάπολης Κρήτης, Ανωγείων Κρήτης, Ανατολικού Ολύμπου, Κισσάβου-Μαυροβουνίου, Βελβεντού Κοζάνης και Ζιάκα Γρεβενών. Συνεργάζονται και οι Υπεύθυνοι Π.Ε των σχολείων που συμμετέχουν.

3η φάση λειτουργίας Από το 2009 έως το 2012 3η φάση λειτουργίας Από το 2009 έως το 2012 Συνεργαζόμενα ΚΠΕ : 14 (τα οποία συντονίζουν τα σχολεία σε τοπικό επίπεδο) ΚΠΕ Αρναίας, Μακρινίτσας, Καστοριάς, Μουζακίου, Σουφλίου, Έδεσσας-Γιαννιτσών, Καλαμάτας, Νάουσας, Θέρμου-Μεσολογγίου, Ομηρούπολης, Ανατολικού Ολύμπου, Γρεβενών, Στυλίδας-Υπάτης και Περτουλίου. Συνεργάζονται και οι Υπεύθυνοι Π.Ε των σχολείων που συμμετέχουν.

Δράσεις του ΚΠΕ Υπογραφή πρωτοκόλλων συνεργασίας Αποστολή εκπαιδευτικού υλικού Διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των σχολείων Ανάπτυξη συνεργασιών με ειδικούς επιστήμονες, επιστημονικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα Συναντήσεις εκπαιδευτικών και μαθητικών ομάδων Οργάνωση σεμιναρίων-εργαστηρίων Οργάνωση Σεμιναρίων-Εργαστηρίων και εκπαίδευση μελών του Δικτύου, με σκοπό την απόκτηση γνώσης, εμπειρίας και μεθόδου, η οποία θα εμπλουτίσει τα προγράμματα των σχολείων.

Προοπτικές εξέλιξης του Δικτύου και Διεθνείς συνεργασίες Οι διεθνείς συνεργασίες είναι μία από τις επτά δράσεις των Κ.Π.Ε και κρίνονται απαραίτητες αφού τα περιβαλλοντικά προβλήματα έχουν διεθνή χαρακτήρα. Γι’ αυτό το λόγο, το ΚΠΕ Κόνιτσας ως συντονιστικό του Δικτύου, έχει υπογράψει Πρωτόκολλο Συνεργασίας με το Εθνικό Πάρκο Abruzzo της Ιταλίας.

Διεθνείς συνεργασίες Το ΚΠΕ Κόνιτσας ως συντονιστικό του Δικτύου έχει υπογράψει Πρωτόκολλο Συνεργασίας με το Εθνικό Πάρκο Abruzzo της Ιταλίας. Εκπρόσωποι από τα 17 ΚΠΕ που ανήκουν στο Δίκτυο επισκέφθηκαν το Εθνικό Πάρκο του Αbruzzo και ήρθαν σε επαφή με τον τρόπο διαχείρισης των Παραδοσιακών Οικισμών που υπάρχουν στα όρια του Πάρκου και συνεργάστηκαν με σχολεία της περιοχής.

Εκπαιδευτικό υλικό Μεγάλο μέρος της έκδοσης αυτής στηρίχτηκε στο υλικό του 1ου σεμιναρίου και κυρίως στην επιστημονική μελέτη του κ. Πετρονώτη για τα πέτρινα φεφύρια της Ελλάδας. Παρέχει υλικό για την περιοχή της Κόνιτσας και του Ζαγορίου και βοηθά στην προσέγγιση των π.ο.

Εκπαιδευτικό υλικό που έχει παραχθεί από τα συνεργαζόμενα ΚΠΕ «Μες τα στενά σοκάκια της Αρναίας»: Εκπαιδευτικό πακέτο του Κ.Π.Ε Αρναίας. «Νοφαλιάς: Ταξίδι στη φύση και την παράδοση»: εκπαιδευτικό βαλιτσάκι του ΚΠΕ Νεάπολης. «Επίσκεψη στο σπίτι του βοσκού. Ακολουθώντας το μονοπάτι του Αγ. Υακίνθου»: εκπαιδευτικό υλικό του ΚΠΕ Ανωγείων. Φύλλα εργασίας που έχουν εκπονήσει συμμετέχοντα Κ.Π.Ε

Επικοινωνιακό πλαίσιο Δημιουργία ιστοσελίδας από την οποία τα σχολεία μπορούν να αντλήσουν υλικό για το Δίκτυο. www.oikismoi-phisi.net.gr Επίσης, τα σχολεία μπορούν να αποστέλλουν το υλικό τους για τη σελίδα του μαθητή. e-mail:kpekon@otenet.gr

Εργαλεία του «Περιβαλλοντικού Μονοπατιού στην Πυρσόγιαννη» Εργαλεία του «Περιβαλλοντικού Μονοπατιού στην Πυρσόγιαννη» 1. ο χάρτης 2. η «πυξίδα» με τις ερωτήσεις ερωτήσεις

Σας ευχαριστούμε!