Ιωάννα Ιωάννου Μαρίνα Χατζηχάννα Στ’ τάξη ΑΒΒΑΕΙΟ ΤΟΥ ΠΕΛΛΑ ΠΑΙΣ Ιωάννα Ιωάννου Μαρίνα Χατζηχάννα Στ’ τάξη
Το Αββαείο του Πέλλα Πάϊς βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό στην επαρχία Κερύνειας στην κατεχόμενη Κύπρο Το όνομα σημαίνει Λευκό Μοναστήρι ή Ειρηνικό Μοναστήρι. Ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία Γοτθικής αρχιτεκτονικής στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι κτισμένο πάνω σε ένα φυσικό βραχώδη γκρεμό του οποίου η βόρεια άκρη έχει κατακόρυφη κλίση πάνω από 100 πόδια, παρέχοντας έτσι εξαιρετικές συνθήκες προστασίας από την πλευρά αυτή. Στη νότια πλευρά, προς το λόφο, και στα δυτικά φαίνεται ότι είχε ανοιχτεί μια τεχνητή τάφρος η οποία περιέβαλλε το οχυρωματικό τείχος που προστάτευε το αβαείο. Οι πρώτες πηγές αναφέρουν το αββαείο ως κτίριο Αυγουστινιανών κανόνων το οποίο ιδρύθηκε από τον βασιλιά της Ιερουσαλήμ, προφανώς τον Aimery de Lusignan ο οποίος βασίλευσε από το 1198 μέχρι το 1205.
Eκτός από κάποιες μικρές αλλαγές που έγιναν στο χώρο της εκκλησίας για να μπορέσει ο ναός να λειτουργεί ως ορθόδοξος (π.χ. σύγχρονο εικονοστάσι), η εκκλησία του αβαείου διατηρείται στην αρχική της μορφή. Το ιερό είναι τετραγωνισμένο και υπάρχουν δύο κλίτη. Εντύπωση προκαλούν οι αψίδες στο εσωτερικό του ναού οι οποίες καταλήγουν στις κίονες που στηρίζουν τις στέγες των κλιτών. Τα κιονόκρανα των κολόνων χρονολογούνται στο 13ο αι. και ακολουθούν Φράγκικη τεχνοτροπία. Στο νότιο τοίχο του ιερού διακρίνονται τα ίχνη τετράγωνου γραπτού μεταλλίου που απεικονίζει την προτομή του Αγίου Ιακώβου και χρονολογείται στο 14ο αι.
Το κτίσμα αυτό ήταν διώροφο και εκεί λάμβαναν χώρα οι δραστηριότητες οικιακής οικονομίας. Στα δυτικά του κελαριού απλωνόταν η αυλή της κουζίνας ενώ πιο βόρεια βρισκόταν τα κτίρια της κουζίνας. Μεταξύ της κουζίνας και της τραπεζαρίας διακρίνονται τα κατάλοιπα σειράς αποχωρητηρίων. Μεταξύ της κουζίνας και της τραπεζαρίας και στο βόρειο άκρο του κελαριού μια λίθινη κλίμακα οδηγεί σε υπόγεια κρύπτη. Η κρύπτη βρίσκεται κάτω από την τραπεζαρία και πρόκειται για αψιδωτό κτίσμα, χωρισμένο σε δύο ευρύχωρα δωμάτια στα οποία φυλασσόταν το ελαιόλαδο και τα άλλα αγροτικά προϊόντα που παρήγαγε το αβαείο.