ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ Ο Μυστράς ήταν Βυζαντινή πολιτεία της Πελοποννήσου και απέχει έξι χιλιόμετρα ΒΔ της Σπάρτης. Σήμερα είναι ερειπωμένος, αν και έχουν αναστηλωθεί ορισμένα κτίσματα, όπως τα παλάτια, και αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη γνώση της ιστορίας, της τέχνης και του πολιτισμού των δύο τελευταίων αιώνων του Βυζαντίου. Η ιστορία "της νεκρής πολιτείας" σήμερα του Μυστρά αρχίζει από τα μέσα του 13ου αιώνα, όταν συμπληρώθηκε η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Το 1249 ο Γουλιέλμος Β' Βιλλαρδουίνος έκτισε το κάστρο του στην ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, στην κορυφή ενός υψώματος με απότομη και κωνοειδή μορφή, που λεγόταν Μυστράς ή Μυζυθράς λόγω του σχήματός του ή εκ του ονόματος του παλαιότερου ιδιοκτήτη που λεγόταν Μυζηθράς. "Βουνίν εύρε παράξενο, απόκομμα εις όρος. κάστρον εποίκεν αφηρόν, Μυ(ζη)θράν ονομασέν το."

ΜΥΣΤΡΑΣ Σε ένα βραχώδη λόφο, στις παρυφές του Ταϋγέτου, λίγα χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Σπάρτης, βρίσκεται η μεσαιωνική έρημη σήμερα καστροπολιτεία του Μυστρά, το τελευταίο προπύργιο του Ελληνισμού πριν την Οθωμανική κατάκτηση. Ο λόφος αποτελεί από μόνος του ένα φυσικό οχυρό σε μία στρατηγική θέση. Χτίστηκε από τον Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο στην κορυφή του λόφου της βυζαντινής καστροπολιτείας το 1249 και μετά τη μάχη της Πελαγονίας έπεσε στα χέρια των βυζαντινών για να χτιστεί εκεί ο Μυστράς, πρωτεύουσα του Δεσποτάτου. Η είσοδος στην Κάτω Χώρα γίνεται σήμερα από την πόρτα που είναι πάνω από την πηγή της Μαρμάρας ή από την πόρτα που είναι κάτω από τη Μητρόπολη. Εντύπωση κάνει αμέσως στον επισκέπτη το πλήθος των εκκλησιών σε μία σχετικά μικρή συνοικία. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι οι εκκλησίες εκείνη την εποχή εκτός από δείγματα ευλάβειας αποτελούσαν και ένα μέσο επίδειξης και προπαγάνδας των ισχυρών ηγεμόνων. Από την Κάτω Χώρα ανεβαίνοντας τα λιθόστρωτα σοκάκια και περνώντας κάτω από τα μαρμαροσκέπαστα «διαβατικά», ο επισκέπτης φτάνει στην Πάνω Χώρα από την «Πόρτα της Μονεμβασιάς», που λεγόταν έτσι γιατί από εκεί έμπαιναν όσοι έρχονταν από τη θάλασσα, σε αντίθεση από την «Πόρτα τ΄ Αναπλιού» που βρίσκεται πίσω από τα παλάτια και προοριζόταν για αυτούς που έρχονταν από τη στεριά. Συνεχίζοντας ο επισκέπτης τα ανηφορικά μονοπάτια φτάνει στην κορυφή του λόγου, στο Κάστρο του Βιλλεαρδουίνου, που η αρχική του μορφή έχει αλλοιωθεί δραματικά από τις αλλεπάλληλες νεώτερες μετασκευές. Σήμερα πάνω στο Κάστρο σώζονται ερειπωμένα η κατοικία του διοικητή και ένα παρεκκλήσι. Μια μεγάλη στέρνα χρησίμευε για τις ανάγκες των αποκλεισμένων σε περιόδους πολιορκίας. Από το Κάστρο μπορεί κάποιος να έχει μια συνολική θέαση ολόκληρης της καστροπολιτείας και της κοιλάδας της Σπάρτης που απλώνεται στο βάθος.

ΟΙ ΔΕΣΠΟΤΕΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ 1348-1380 Μανουήλ Καντακουζηνός 1380-1383 Ματθαίος Καντακουζηνός 1383-1384 Δημήτριος Α' Καντακουζηνός 1383-1407 Θεόδωρος Α' Παλαιολόγος 1407-1443 Θεόδωρος Β' Παλαιολόγος 1443-1449 Κωνσταντίνος Παλαιολόγος 1449-1460 Δημήτριος Β' Παλαιολόγος 1428-1460 Θωμάς Παλαιολόγος