ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ Δρ. Ζιάνης Δημήτριος ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΝΑΟΥΣΑΣ

Οικολογία Δασικών Πυρκαγιών Σημαντικός παράγοντας αναγέννησης των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων «Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε μετά από την δασ. πυρκαγιά είναι να μην κάνουμε τίποτε, απλώς να προστατέψουμε το δάσος από τη βοσκή και τους καταπατητές» (Σπ. Ντάφης) Με τη διαδικασία της φυσικής επιλογής τα μεσογειακά οικοσυστήματα ανέπτυξαν μια ιδιόμορφη βλάστηση εξαιρετικής αντοχής στην πυρκαγιά: πυρόφυτη βλάστηση

Οικολογία Δασικών Πυρκαγιών Παθητικά πυρόφυτα: φελλοφόρος δρυς (παχύ φλοιό), ίταμος και κάποιες δρύες (σκληρό ξύλο), κουκουναριά (ομβρελοειδή κόμη) Ενεργητικά πυρόφυτα: πουρνάρι (παραβλαστήματα και ριζοβλαστήματα), κουμαριά, ρείκια, άρκευθοι, φυλίκι, σχίνος (ενεργοποιούνται τα ριζώματά τους), χαλέπιος, τραχεία (απαιτείται θερμικό shock για να «ανοίξουν» τα κουκουνάρια) Στον πρώτο χρόνο μετά την φωτιά τα ριζοβλαστήματα και παραβλαστήματα ανέρχονται στο 60% του ύψους του μητρικού φυτού και χιλιάδες σπόροι φύονται γύρω από τα δένδρα.

Αναγέννηση συστάδας μετά από πυρκαγιά Εμφάνιση αρτίφυτρων Κυπαρισσιού σε καμένη συστάδα. Μεγέθυνση αριστερής φωτό. Καμένη συστάδα Κυπαρισσιού στην Καλιφόρνια. Εμφανίστηκε αναγέννηση με άτομα κυπαρισσιού και άλλων πρόδρομων ειδών. ΠΗΓΗ http://waynesword.palomar.edu/ww0604.htm

Αναγέννηση Δάσους μετά από πυρκαγιά

Οικολογία Δασικών Πυρκαγιών Πυρκαγιά C6H12O6+6 O2 -> 6 CO2+6 H2O + θερμότητα Τρίγωνο της φωτιάς Θερμότητα Οξυγόνο Καύσιμη ύλη

Έλεγχος καύσιμης ύλης για να μειώσουμε προληπτικά το κίνδυνο

Τύποι Καύσιμης Ύλης Χορτολίβαδα Θάμνοι Κατάλοιπα υλοτομιών Δένδρα

Κατακόρυφη συνέχεια καύσιμης ύλης Έρπουσες δασικές πυρκαγιές μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε επικόρυφες αν δεν διασπαστεί η οριζόντια κατανομή της καύσιμης ύλης

Τύποι Δασικών Πυρκαγιών Υπόγειες: ρίζες, οργανική ύλη Μικρής έντασης αλλά επίπονη η κατάσβεσή τους. Κίνδυνος να μετατραπούν σε έρπουσες Έρπουσες: μέχρι 2m από το έδαφος. Θάμνοι, μικρά δένδρα, χόρτα, κατακείμενοι κορμοί, χαμηλά κλαδιά. Μεταδίδονται ταχύτατα και ο έλεγχος τους εξαρτάται από την κατάσταση της καύσιμης ύλης Επικόρυφες: από 2 m έως την κορυφή του δένδρου. Μεγάλης έντασης και επικινδυνότητας και αναπτύσσονται ταχύτατα Επικόρυφες Άνεμος Διασπορά Έρπουσες Υπόγειες

Υπόγειες, Επιφανειακές, & Επικόρυφες Πυρκαγιές 1. Υπόγεια δασική πυρκαγιά 2. Επιφανειακή φωτιά μικρής έντασης. Ταχύτητα μετάδοσης: 1,5 m/min. 3. Επιφανειακή φωτιά μεσαίας έντασης. Ταχύτητα μετάδοσης: 1,5-3 m/min. 4. Επικόρυφη μεγάλης έντασης. Ταχύτητα μετάδοσης πάνω από 18.0 m/min. ΠΗΓΗ http://www.for.gov.bc.ca/protect/suppression/FireRank.htm

Πρόληψη δασικών πυρκαγιών Ως πρόληψη των δασικών πυρκαγιών ορίζεται το σύνολο των ενεργειών που γίνονται πριν την έναρξη μιας πυρκαγιάς με σκοπό: Τη μείωση ή εξάλειψη της πιθανότητας εκδήλωσης πυρκαγιών Τη μείωση της πιθανότητας εξάπλωσης κάθε εκδηλούμενης πυρκαγιάς, και Την ύπαρξη ενός μηχανισμού ικανού να εντοπίσει γρήγορα κάθε νέα πυρκαγιά και να αποστείλει αμέσως τις απαιτούμενες δυνάμεις για άμεση καταστολή της.

Περιεχόμενο πρόληψης δασικών πυρκαγιών • Ευαισθητοποίηση/ ενημέρωση των πολιτών •Τεχνικά και νομοθετικά μέτρα • Διερεύνηση των αιτίων και ανάλυση στατιστικών • Κατάλληλη διαχείριση του δάσους • Αντιπυρικό σχεδιασμό (ανάλυση απειλής) • Προκατασταλτικά έργα (δρόμους, υδατοδεξαμενές, ελικοδρόμια, αντιπυρικές ζώνες, κλπ.) • Ετοιμότητα–σύστημα εκτίμησης κινδύνου • Επίγειες περιπολίες στο δάσος • Εντοπισμό των πυρκαγιών από το έδαφος ή τον αέρα

εκδήλωσης δασ. πυρκαγιάς Διερεύνηση αιτιών εκδήλωσης δασ. πυρκαγιάς Κεραυνός Κάψιμο αγρών Βραχυκύκλωμα Εκδρομείς Τσιγάρο Βολή στρατού Σπινθήρες

Landsat Enhanced Thematic Mapper Plus (ETM+) 21 Ιουνίου 2002 Αμέλεια Εμπρησμός

εκδήλωσης δασ. πυρκαγιάς ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ (1983-2005) Διερεύνηση αιτιών εκδήλωσης δασ. πυρκαγιάς ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ (1983-2005) Γνωστά αίτια: 15061 στρ. Άγνωστα: 3050 στρ. Εμπρησμός: 1387 στρ. Κάψιμο βοσκοτ.: 1104 στρ. ΣΥΝΟΛΟ 21546 στρ. Άγνωστα: 72 Άλλα γνωστά: 23 Κεραυνός: 13 Εμπρησμός: 12 ΣΥΝΟΛΟ 166

Κατάλληλη διαχείριση δάσους Μη διαχειριζόμενη συστάδα, μεγάλη πυκνοτητα/αυξημένη ποσότητα καύσιμης ύλης Διαχειριζόμενη συστάδα, μικρή πυκνότητα/μειωμένη καύσιμη ύλη

White Mountain (έτος 2002) Μη διαχειριζόμενη συστάδα Διαχειριζόμενη συστάδα, αραίωση βλάστησης

Μη διαχειριζόμενη συστάδα Humboldt County (έτος 1999) Μη διαχειριζόμενη συστάδα Αραίωση βλάστησης This tree grew up in an open pasture (note the wide, spreading crown and low branches). Sheep once sought shade under this tree. Now it is surrounded by young deciduous forest. Foresters call these old field trees “wolf trees.”

Στον πυρήνα μη-διαχειριζόμενης συστάδας Early succession aspen-birch forest. Note the stumps. Logging and other forms of disturbance “set back the clock” of succession. Στον πυρήνα μη-διαχειριζόμενης συστάδας

Αραιωμένη συστάδα γειτονική της προηγούμενης Each succession stage has its characteristic wildlife species. Moose like early-succession deciduous forest that provides abundant browse. Αραιωμένη συστάδα γειτονική της προηγούμενης

Συμπεράσματα Η πυρκαγιά, η οποία προέρχεται από φυσικά αίτια, αποτελεί παράγοντα αναγέννησης του οικοσυστήματος (περίοδος εμφάνισης 100-150 χρ.) Δυστυχώς, για πολλούς στη χώρα μας, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών είναι η πρώτη, και ίσως η μόνη, ενέργεια πρόληψης. Οι δράσεις πρόληψης είναι ανεπαρκείς και υπο-χρηματοδοτούνται, ίσως γιατί τα αποτελέσματα δεν μπορούν να είναι αμέσως ορατά.Αποτυπώθηκε εμφανώς κατά την καταστροφική αντιπυρική περίοδο του 2007. Από τις τρεις πλευρές του τριγώνου της φωτιάς (θερμότητα, οξυγόνο και καύσιμο) η καύσιμη ύλη είναι η μόνη που μπορούμε να επηρεάσουμε προληπτικά για να μειώσουμε το κίνδυνο. Χωρίς διαχειριστικά μέτρα για τον έλεγχο της συσσώρευση και κατανομής της καύσιμης ύλης τόσο οι λοιπές προσπάθειες πρόληψης όσο και η ενίσχυση του μηχανισμού καταστολής είναι καταδικασμένα σε αποτυχία.