θέαμα +τεχνία-

μέθοδος • Διαχωρισμός • Άδειασμα των περιεχομένων • Επανανοηματοδότηση • Ιεράρχηση

Βασικό χαρακτηριστικό της θεαματικής διαδικασίας είναι η δημιουργία διαχωρισμών. • Διαχωρίζει την γενική κοινωνική πράξη σε πραγματικότητα και σε εικόνα. • Από το είναι λοιπόν του ατομικού στοιχείου που έχει ιστορικά διαμορφωθεί στο έχειν –με ακρογωνιαίο λίθο της ύπαρξης την ιδιοκτησία- μετακινεί το σημείο υπαρξιακής αναφοράς στο φαίνεσθαι.

• Όλα λοιπόν τα πράγματα και οι καταστάσεις, αφού διαχωριστούν από την πραγματικότητά τους, από το βίωμα τους, έρχονται να ενοποιηθούν ή να διαιρεθούν μέσα στο πεδίο της φαινομενικότητας σε επίπεδο εικόνων, των παραστάσεων τους. • Και στην «κοινωνία του θεάματος» του Ντεμπόρ, αλλά και στην «επανάσταση της καθημερινής ζωής» του Βανεγκέμ, αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά, αυτή η εξουσιαστική διαδικασία, μεθοδολογία, αποκαλύπτει τους σκοπούς της επαναδιαμορφώνοντας με τους όρους της τον χώρο, τον χρόνο, την κουλτούρα, το εμπόρευμα, αποκαλύπτοντας την σχέση της με την ιδεολογία.

Στα συγκεκριμένα και θεμελιώδη αυτά βιβλία τους, ο μεν Ντεμπόρ αναφέρεται κυρίως οριζόντια στα αίτια και την πραγμάτωση της θεαματικής διαδικασίας, ο δε Βανεγκέμ αναλύει κάθετα κάθε στάδιο της διαδικασίας, τον τρόπο που βιώνεται σε ατομικό επίπεδο, τις άμεσες κοινωνικές αντανακλάσεις της αλλά και επιπλέον και σε πιο συγκεκριμένες προταγματικές προσεγγίσεις.

• Οι τεχνικές αναπτύξεις της θεαματικής διαδικασίας προσφέρονται –τουλάχιστον- από τις επιστήμες της κυβερνητικής, της κοινωνιολογίας, της σημειολογίας, της ψυχολογίας. • Τα εργαλεία αυτής της διαδικασίας είναι «η ενημέρωση, η προπαγάνδα, η διαφήμιση και η άμεση κατανάλωση ψυχαγωγίας», με «τα μμε να είναι η πιο συντριπτική επιφανειακή εκδήλωση του θεάματος» (Ντεμπόρ)

• Μετατροπή του κυκλικού χρόνου (αυτού της γεωργικής παραγωγής, της οργάνωσης της ζωής και της παραγωγής στη βάση της κυκλικότητας των εποχών) σε μη αντιστρέψιμο-γραμμικό χρόνο (ημερολόγιο π.Χ. και μ.Χ., καπιταλιστική παραγωγή) • Κατασκευή του θεαματικού χρόνου μέσα από τον καταναλώσιμο ψευτο-κυκλικό χρόνο (ο χρόνος απόκτησε καινούργια ταυτότητα σαν ανταλλάξιμος και σαν καταναλωτικός και εμπλουτίστηκε με μια καινούργια ψευτο- κυκλικότητα βλ. διακοπές)

• Χωροταξία-πολεοδομία εφόσον οι τεχνικές δυνάμεις της καπιταλιστικής οικονομίας δημιουργούν διαχωρισμούς, τότε στην περίπτωση της πολεοδομίας έχουμε να κάνουμε με τον εξοπλισμό της γενικής τους βάσης, με την προπαρασκευή του εδάφους που αρμόζει στην ανάπτυξη τους με την ίδια την τεχνική του διαχωρισμού: μετά την εξατομίκευση η ενοποίηση σε απομονωμένες ομάδες -οικιστικά μπλοκ κ.α. αλλά και διαχωρισμένες ζώνες λειτουργιών

• Η άρνηση και η κατανάλωση στην κουλτούρα, αναφορές στην τέχνη σαν διαχωρισμένη λειτουργία (το θέαμα κάνει να ξεχνιέται η ιστορία στην κουλτούρα, εφαρμόζει στον ψευτο-νεωτερισμό των μοντερνιστικών μέσων του την ίδια τη στρατηγική που πάνω της αυτό θεμελιώνεται, είναι φανερό ότι καμιά ιδέα δεν μπορεί να οδηγήσει πέρα από το υπάρχον θέαμα και ότι για να καταστραφεί πραγματικά η κοινωνία του θεάματος χρειάζονται άνθρωποι που βάζουν σε ενέργεια μια πρακτική δύναμη)

• Η ιδεολογία υλοποιημένη (το θέμα είναι η ιδεολογία κατ’ εξοχήν αφού παράγει την εξαθλίωση, την υποταγή και την άρνηση της πραγματικής ζωής και παρατάσσει την ανάγκη ενάντια στην ζωή)

Ενστάσεις και αποστασιοποίηση πέραν του κεντρικού πολιτικού του προτάγματος • κατά τον Ντεμπόρ, το «θέαμα» είναι κάτι πολύ περισσότερο από ιδεολογία και προπαγάνδα, κι αυτό υποτίθεται ότι θέλει επί της ουσίας να μάς πει “Η κοινωνία τού θεάματος” όταν το τοποθετεί στο «ίδιο το κέντρο τού υπάρχοντος κόσμου», θεωρώντας ότι περιγράφει «την ακριβή φύση του ». Για την +τεχνία- δεν βρίσκεται το Θέαμα στο κέντρο του υπάρχοντος κόσμου αλλά η διαδικασία του αποκλεισμού της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων από το να δημιουργήσουν αυτοί τις κοινωνικές και πολιτικές τους σχέσεις • «Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων υπήρξε η πραγματική ασυνείδητη ιστορία, που οικοδόμησε και τροποποίησε τις συνθήκες ύπαρξης τών ανθρώπινων ομάδων σαν συνθήκες επιβίωσης και επέκτασης αυτών τών συνθηκών : η οικονομική βάση όλων τους τών προσπαθειών [...] Η οικονομική ανάπτυξη απελευθερώνει τις κοινωνίες από τη φυσική πίεση, που απαιτούσε τον άμεσο αγώνα τους για επιβίωση, αλλά μ' αυτόν τον τρόπο υποτάσσονται στον απελευθερωτή τους» (Θέση 40) Για την +τεχνία- δεν είναι η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που κινεί τον κόσμο αλλά η δημιουργία των θεσμίσεων

Όταν περπατάς στον δρόμο ή ξύνεις το κεφάλι σου όταν είναι εσύ αλλά δεν είσαι εσύ. Γιατί είσαι αυτος που περπατάει όπως ο τάδε στο βίντεο κλιπ ή είσαι ο δείνα που ξύνει το κεφάλι του (καθώς διαλέγει μια μάρκα μπύρας)

Όταν μένεις μόνος πάνω στη λεκάνη και είσαι τότε αληθινός αν ζεις τον εαυτό σου να χέζει (δηλαδή αν ενώ χέζεις δεν φαντάζεσαι ότι περπατάς) δηλαδή καμία γιγαντοαφίσα δεν έχει πασάρει ακόμη τρόπους χεσίματος (εικόνες τρόπου αφόδευσης)

Κι όταν μετά που θα έχεις ψηφίσει με αφέλεια την παροχή σιγουριάς ενός κόμματος αστικού ("τα πάντα θα μείνουν όπως έχουν και θα έχουν ακόμα πιο πολλά μέσα να μείνουν") ή επανασ(τα)τικού(επανα-στατικού) ("τα πάντα θα αλλάξουν για να μείνουν όπως θα έχουν και θα γίνουν πολλά για να μην έχουν μέσα να ξαναλλάξουν")

Θα κάνεις έρωτα με τη σιγουριά που σου παρέχει το στυλ που τόσες φορές έχεις δει σε ταινίες του κάθε χόλυγουντ και θα νοιώθεις πάλι ότι είσαι μισό μέτρο παραδίπλα και βλέπεις τον εαυτό σου να ζει αυτό που κάνει δια μέσου ενός ανύπαρκτου παρόντα Άλλου

Ε, αυτή τη φορά χέσε ( όπως τότε στη λεκάνη) αυτό τον Άλλον και το πρωί που θα σε λοξοκοιτάξει το αφεντικό σου κάνε κατάληψη στο χώρο δουλειάς, ζήτα κάτι που δεν μπορούν να σου δώσουν (ζήτα το εσύ, ο Άλλος ξέρεις ότι είναι ανίκανος να ζητήσει οτιδήποτε) και τότε πάρτο μόνος σου ή μάλλον φτιάχτο μαζί με τους υπόλοιπους, και αμέσως κάτι ακόμη

Να ξέρεις πάντως ότι το αφεντικό σου θα έρθει με συνοδεία έναν άλλο κι έναν μπάτσο για να σταματήσει αυτήν την δημιουργία. Ένας συνδικαλιστής θα πει ότι δεν πρέπει να δημιουργούμε τη ζωή μας όλοι μαζί από μόνοι μας αφού μπορούμε να ζητήσουμε λεφτά και 1 ώρα δωρεάν κινητογράφο. Ένας δικαστής θα πει ότιείναι άδικο να στεναχωρούμε το αφεντικό μας. Ο Πατέρας κι η Μητέρα, ότι έιναι άσχημο να μην εχουμε τρόπους (να μην έχουμε τον τρόπο να αντέχουμε την ασχήμια)

Κι ένα τέρας που μοιάζει με γιγάντιο καυλωμένο πέος και έχει δυο κονκάρδες γι αρχίδια που γράφουν "MASS" η μία, "MEDIA" η άλλη, θα πει διατάζοντας: "μην κοιτάτε ο ένας τον άλλο, μην μιλάτε ο ένας στον άλλο, μην υπάρχετε ο ένας για τον άλλο. Να κοιτάτε ο καθένας ξεχωριστά εμένα. Εγώ θα σας δώσω έναν άλλο". ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Ο ΤΕΡΑΤΟΚΤΟΝΟΣ

• Είναι ξεκάθαρο ότι στο “πλαίσιο” της παρουσίασης ενός έργου από τη μεριά μας, γίνεται προσπάθεια να επιτευχθεί ένα είδος επικοινωνίας, να επιτευχθεί μια σχέση ισότιμη όπου ο καθένας θα βρίσκεται μέσα σ’ αυτή με δεδομένη την αυτονομία του, ελεύθερος μέσα στην επιλογή και τις αποφάσεις του. • Από την μια, έχει μεγάλη σημασία η πρόθεση, ο λόγος και ο τρόπος που κάποιος έρχεται να συμμετάσχει κάπου. Από την άλλη, είναι σημαντικό αν αυτό που θα συναντήσει ανατρέπει την ενδεχόμενη πρόθεση του για κατανάλωση “επικοινωνίας και θεαμάτων”. • Γι’ αυτό η παρουσίαση του έργου -ξεκαθαρίζουμε με κάποια χρήσιμη εμμονή στο συγκεκριμένο- πρέπει να “πλαισιώνεται” από κάθε είδους υλικό που θα διευκολύνει την επικοινωνία ή έστω θα ξεκαθαρίζει ότι αυτό είναι το αρχικό ανατρεπτικό ζητούμενο: να μην είναι ο καθένας στον κόσμο του.

• Το πρόβλημα στα δίπολα του “προσκαλούντος” και του “προσκαλούμενου”, του “οικοδεσπότη” και του “φιλοξενούμενου” ή του “πομπού” και του “δέκτη” βρίσκεται στο πόσο κατοχυρώνεται και παγιώνεται αυτή η σχέση μέσα στην όλη διαδικασία. • Εντέλει, το να ξεπεραστεί μια σχέση μεταξύ “πομπού” και “δέκτη” δεν είναι ζήτημα του ενός από τους δυο “πόλους” και επομένως δεν μπορεί να οδηγήσει σε θετική κατεύθυνση αυτήν την σχέση ο ένας από τους δυο -αλλά και οι δυο μαζί. • Έτσι, σε κάθε διαδικασία παρουσίασης ενός έργου αυτή η σχέση δεν μπορεί να ανατρέπεται με σημείο αναφοράς τη μάζα αλλά τα πρόσωπα και τον ιδιαίτερο βαθμό στον οποίο αυτά ενεργοποιούνται στην κατεύθυνση της ζητούμενης υπέρβασης και καταστροφής των ρόλων.

• Η μεσολάβηση του εμπορεύματος και του Θεάματος στις ανθρώπινες σχέσεις συγγενεύει υπόρρητα με τις επιτυχίες της εξατομίκευσης και του ολοκληρωτισμού. • Απέναντι σε αυτές τις “εκλεκτικές συγγένειες”, τις όχι τυχαίες, ο δικός μας τρόπος απέχει πολύ ή τουλάχιστον παλεύουμε σε ό,τι τον αφορά να απέχει πολύ από την αυταρέσκεια του εκκωφαντικού. • Η τέχνη δεν μπορεί να είναι τίποτε από μόνη της, όπως τίποτα δεν μπορεί να είναι από μόνη της μια έφεση ή μια δυνατότητα…όπως δεν μπορεί να είναι τίποτα από μόνος του ένας τόπος ή μια δήλωση παρουσίας.

• Οι ιδανικοί τόποι για συναντήσεις προϋποθέτουν αμοιβαία αναγνώριση, διάθεση και θέληση για συνεύρεση και σύμπραξη. Είναι τόποι ανίχνευσης και υπονόμευσης ατομικών ή συλλογικών αισθημάτων αυτάρκειας ή επιβεβαίωσης. Εγείρουν χειρονομίες που εκφέρουν ανατροπές ανάμεσα στο Εγώ και το Εσύ. • Προϋποθέτουν και έχουν ως σκοπό την αναδημιουργία των σχέσεων στη βάση της κατάργησης κάθε διάσπασης ή διαχωρισμού. • Προϋποθέτουν την πρόθεση γενίκευσης της ελευθερίας και της συμμετοχής έξω από λογικές συμβιβασμού, αντίδρασης ή συναίνεσης. προωθούν την ανατροπή και την ρήξη με κάθε είδους μεσολάβηση (εμπορεύματα-φετίχ, σπόνσορες, κόμματα, ιεραρχίες, θεαματικούς όρους) κόντρα και ενάντια σε κώδικες ή χειρονομίες αυτοθυσίας ή χειραγώγησης.