Μ Ε Τ Α Γ Γ Ι Σ Η ΣΤΑ ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΚΑ ΚΑΙ ΔΡΕΠΑΝΟΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ Μ Ε Τ Α Γ Γ Ι Σ Η ΣΤΑ ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΚΑ ΚΑΙ ΔΡΕΠΑΝΟΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ Δρ. ΤΣΕΛΙΟΥ ΠΑΡΘΕΝΟΠΗ Διευθύντρια Βιοπαθολόγος Κέντρο Αιμοδοσίας Γ.Ν.Πατρών «Ο Άγιος Ανδρέας»

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ ΑΙΜΗ + ΣΦΑΙΡΙΝΗ ΣΙΔΗΡΟΥΧΟΣ ΧΡΩΣΤΙΚΗ Η σφαιρίνη αποτελεϊται από 4 πρωτεϊνικές αλυσίδες . ανά δύο όμοιες ( ζεύγη) ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Α ( περίπου 98% ) α2 β2 ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Α2 ( περίπου 2,5% ) α2 δ2 ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ F : ΕΜΒΡΥΪΚΗ α2 γ2

ΓΟΝΙΔΙΑ Γενετικά στοιχεία των χρωμοσωμάτων ευρισκόμενα στον πυρήνα των κυττάρων. Προσδιορίζουν τους χαρακτήρες που κληρονομούμε ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ Βλάβη στα γονίδια πχ Μετάλλαξη ( αντικατάσταση των βάσεων στην Αλληλουχία του DNA) ή Αποκοπή ολόκληρων τμημάτων

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ ) Οφείλεται σε ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ. Αφορά τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την δημιουργία των α ή β αλυσίδων. Προκύπτει σοβαρή ελάττωση ή κατάργηση των αλυσίδων α ή β. α - Μεσογειακή Αναιμία β- Μεσογειακή Αναιμία Ανάλογα με τον Γενετικό φαινότυπο

Η γενετική βλάβη μπορεί να αφορά μεταβολή όχι μόνο στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα των αλυσίδων, με αποτέλεσμα την δημιουργία μίας παθολογικής αιμοσφαιρίνης πχ αιμοσφαιρίνη S που Χαρακτηρίζει την Δρεπανοκυτταρική Αναιμία. Ο Αμερικανός παιδίατρος Cooley μαζί με τον Lee, ήταν ο πρώτος που περιέγραψε την Μεσογειακή Αναιμία σε παιδιά μεταναστών από τις μεσογειακές χώρες ,το 1925 Ο Έλληνας γιατρός Καμινόπετρος από την Ιεράπετρα της Κρήτης ήταν αυτός που διαπίστωσε πρώτος ότι η πάθηση είναι κληρονομική, μελετώντας τους γονείς των ασθενών αυτών που βρέθηκαν να παρουσιάζουν και αυτοί κάποιες ανωμαλίες στο αίμα τους

Η β – Μεσογειακή Αναιμία ή β – Θαλασσαιμία είναι η ΣΥΧΝΟΤΕΡΗ Υπάρχουν διάφορες διαβαθμίσεις όσον αφορά την κλινική της βαρύτητα Αυτό εξαρτάται από το εάν έχουμε πλήρη κατάργηση της λειτουργίας του γόνου β (δεν γίνεται σύνθεση αλυσίδων) ή μείωση της λειτουργίας , μεγάλη ή μικρή, οπότε συντίθενται κάποιες μικρές ποσότητες αλυσίδων β, ανεπαρκείς όμως.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ 3 ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΕΙΣ Μ είζων β – Μεσογειακή Αναιμία (ΟΜΟΖΥΓΟΣ) Ενδιάμεση β – Μεσογειακή Αναιμία Ετερόζυγη β – Μεσογειακή Αναιμία

Μ είζων β – Μεσογειακή Αναιμία ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΒΑΡΕΙΑ ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Η πλήρης ή μερική έλλειψη των β – αλυσίδων οδηγεί σε περίσσεια των α – αλυσίδων Αυτό σημαίνει πλήρη ή μερική έλλειψη Αιμοσφαιρίνης Α Εναλλακτικά δημιουργούνται γ – αλυσίδες που μαζί με τις α – αλυσίδες σχηματίζουν Αιμοσφαιρίνη F Οι α – αλυσίδες που πλεονάζουν κατακρημνίζονται στα ερυθροκύτταρα με αποτέλεσμα την Χρόνια Αιμόλυση Ηαναιμία ερεθίζει τον μυελό των οστών προς δημιουργία νέων ερυθροκυττάρωνπου όμως είναι παθολογικά και καταστρέφονται γρήγορα . Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος που λέγεται Ανεπιτυχής Ερυθροποίηση Υπερπαραγωγή ερυθροποιητικού ιστού Τα συμπτώματα εμφανίζονται τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής ( 6 – 24 μήνες ) Βαρειά Αναιμία Hb 1–7 gr/dl Έ ντονη Ωχρότητα, Ίκτερος Σκούρο χρώμα του δέρματος Διόγκωση ήπατος και σπληνός Οστικές αλλοιώσεις

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΕΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΕΩΝ Ε ΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Γενική Αίματος, Hb < 7 gr/dl σε δύο διαδοχικές εξετάσεις εντός 15 ημερών Ηλεκτροφόρηση Αιμοσφαιρίνης Χρωματογραφία (HPLC) Εξετάσεις μοριακής βιολογίας (μελέτη αλυσίδων) ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Παθολογικό προσωπείο Καθυστέρηση στην ανάπτυξη Παθολογικά κατάγματα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΜΕΤΑΓΓΙΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΟΜΟΖΥΓΗ β- ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ Πριν από την πρώτη μετάγγιση γίνεται ταυτοποίηση των ΑΒΟ , Rh και των άλλων Αντιγονικών συστημάτων ( Kell, Kidd, Duffy, MNSs κλπ). Ορολογικός και Μοριακός έλεγχος λοιμώξεων (HBV, HCV, HIV, HTLV,CMV) Εμβολιασμός έναντι της Ηπατίτιδας Β.

Μετάγγιση Φρέσκου Αίματος < 7 ημερών ή < 14 ημερών αν οι ασκοί περιέχουν προσθετικό διάλυμα της ίδιας ομάδας κατά ΑΒΟ Κατά φαινότυπο Rhesus, ως προς τα αντιγόνα D, C, c, E, e Αρνητικό ως προς το αντογόνο Kell Χορηγούνται Συμπυκνωμένα Ερυθρά Αιμοσφαίρια Λευκαφαιρεμένα Πλυμμένα σε ασθενείς με αλλεργικές αντιδράσεις

Μεταγγίζονται 10 – 15 ml ερυθρών / Kg Βάρους σώματος ΣΤΟΥΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΣ : Μεταγγίζονται 5 ml ερυθρών / Kg Βάρους σώματος ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ : 2 – 3 ΩΡΕΣ / ΜΟΝΑΔΑ

ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΚΆΘΕ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ ΓΙΝΕΤΑΙ : Έλεγχος Αντιερυθροκυτταρικών Αντισωμάτων για την πιθανή παρουσία αλλοαντισωμάτων Έλεγχος Συμβατότητας ΔΟΤΗ – ΔΕΚΤΗ (ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ ΑΣΚΟΥ - ΟΡΟΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Μέτρηση της τιμής της Hb πριν και μετά την μετάγγιση Ηb προ μετάγγισης Hb μετά μετάγγιση 9 – 10 gr/dl (όχι λιγότερο) 11 – 12 gr/dl (καρδιοπαθείς) 14 - 15 gr/dl (όχι περισσότερο)

ΑΠΟΣΙΔΗΡΩΣΗ Η θεραπεία της Αποσιδήρωσης πρέπει να αρχίζει μεταξύ της 10ης και 20ης μετάγγισης Η ρύθμιση και ο έλεγχος της πορείας της αποσιδήρωσης γίνεται με δύο εξετάσεις : Μέτρηση της Φεριτίνης του ορού Δοκιμασία Αποσιδήρωσης με Desferal Συλλέγονται 3 – 4 δείγματα ούρων 24ώρου μετά την χορήγηση διαφορετικών δόσεων Desferal και μετράται η αποβολή του σιδήρου

Η Φεριτίνη δεσμεύει σίδηρο στις αποθήκες του ήπατος και γενικά στους ιστούς Το ποσό της Φεριτίνης που κυκλοφορεί στο αίμα είναι ανάλογο με το ποσό του Αποθηκευμένου σιδήρου Τα μικρά παιδιά έχουν φυσιολογικές τιμές Φεριτίνης 100 – 400 ng/ml πριν την έναρξη των μεταγγίσεων Ένα παιδί που μεταγγίζεται και δεν κάνει αποσιδήρωση θα έχει : στα 2 χρόνια : Φεριτίνη ≈ 2.000 στα 5 χρόνια : Φεριτίνη ≈ 7.000 στην εφηβεία : Φεριτίνη ≈ 10.000 αργότερα : Φεριτίνη > 15.000

NTINA ΠΟΛΙΤΗ : ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μ.Α

ΦΡΕΣΚΟ ΑΙΜΑ, ΤΑΥΤΟΣΗΜΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΑΤΆ ΦΑΙΝΟΤΥΠΟ RHESUS H έλλειψη της κατάλληλης θεραπείας Σε συνδυασμό με την έλλειψη αποσιδήρωσης ή μη σωστής εφαρμογής της έχει σαν Αποτέλεσμα να ελαττώνεται το διάστημα μεταξύ των μεταγγίσεων ΥΠΕΡΜΕΤΑΓΓΙΣΗ- ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΕ ΣΙΔΗΡΟ ΚΑΙ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΗΠΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ, ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ, ΧΟΛΟΚΥΣΤΟΠΑΘΕΙΑ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

EΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Εμφανίζονται ολοένα και πιο συχνά στους πάσχοντες, διότι έχει αυξηθεί η διάρκεια ζωής Καθυστέρηση σωματικής ανάπτυξης λόγω των αραιών μεταγγίσεων Καθυστέρηση της ήβης δηλαδή της εμφάνισης των χαρακτηριστικών του φύλου Υπογεννητισμός λόγω της υπερφόρτωσης των ενδοκρινών αδένων με σίδηρο ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ : Ορμονική θεραπεία και Συστηματική Αποσιδήρωση Διαβήτης ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΟ ΣΧΟΛΙΟ Σήμερα έχει αυξηθεί σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης Ολοένα και περισσότεροι πάσχοντες παντρεύονται και κάνουν παιδιά

Ενδιάμεση β – Μεσογειακή Αναιμία Εμφανίζεται μετά τον έκτο χρόνο της ζωής Τα συμπτώματα είναι πιο ήπια Μέτρια Αναιμία (Hb 7-10 gr/dl) H ανάπτυξη σε ύψος είναι φυσιολογική Χωρίς ιδιαίτερα ενδοκρινολογικά προβλήματα Αποφυγή των μεταγγίσεων Εξατομικευμένη Θεραπεία

ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΕΞΙΑΣ Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΚΕΛΕΤΙΚΩΝ ΑΝΩΜΑΛΙΩΝ Είναι οι Καθοριστικοί Παράγοντες για την ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΓΓΙΣΕΩΝ

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ Ελάττωση της Hb < 5 mgr/dl Ελάττωση της Hb με εκσεσημασμένη αύξηση του σπλήνα με ρυθμό 3 cm / έτος Ελαττωμένη ανάπτυξη Ελαττωμένη αντοχή στην άσκηση Προβλήματα στην ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου. Κύηση Λοίμωξη Ειδικές επιπλοκές (καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονική υπέρταση θρομβώσεις, έλκη κνημών, πριαπισμός)

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΜΕΤΑΓΓΙΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΔΡΕΠΑΝΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ Πριν από την πρώτη μετάγγιση γίνεται ταυτοποίηση των ΑΒΟ , Rh και των άλλων Αντιγονικών συστημάτων ( Kell, Kidd, Duffy, MNSs κλπ). Ορολογικός και Μοριακός έλεγχος λοιμώξεων (HBV, HCV, HIV, HTLV,CMV) Εμβολιασμός έναντι της Ηπατίτιδας Β. Χορήγηση συμβατών ερυθροκυττάρων ως προς το σύστημα Rhesus (D,C,c,E,e) και σύστημα Kell , HbS ARNHTIKA H χορήγηση ερυθρών σύμφωνα με τον εκτεταμένο φαινότυπο του ασθενούς εφαρμόζεται μόνο αν εμφανισθούν αλλοαντισώματα

Η αρχική θεραπεία σκοπεύει στην διόρθωση της αναιμίας μέσω της μετάγγισης ΣΕ Τιμή Hb μετά την μετάγγιση : < 11 gr/dl Αποφεύγονται οι επιπλοκές από την υπερφόρτωση της κυκλοφορίας και της Υπεργλοιότητας του αίματος Για τους ασθενείς με τιμή Hb > 9gr/dl απαιτείται ελάττωση της HbS Εφαρμογή Αφαιμαξομετάγγισης

Οι τακτικές μεταγγίσεις βελτιώνουν την αναιμία με αποτέλεσμα να : Προλαμβάνονται τα Αγγειοαποφρακτικά επεισόδια που οδηγούν σε Οξύ Θωρακικό Σύνδρομο, Εγκεφαλικά επεισόδια κλπ Καταστέλλεται η σύνθεση ελαττωματικών ερυθροκυττάρων, εμποδίζοντας έτσι την αιμόλυση και την υπερπηκτικότητα Προλαμβάνεται ή θεραπεύεται η Πνευμονική Υπέρταση

ΠΟΙΕΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΣΥΧΝΟΤΕΡΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΤΗΝ ΔΡΕΠΑΝΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΟΞΕΙΑ ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ Εμφανίζεται 5-6 ημέρες μετά από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού ή του Γαστρεντερικού συστήματος ΤΙΜΗ Hb = 3 – 7 gr/dl O Παρβοϊός Β19 είναι ο κύριος υπεύθυνος . Είναι άμεσα κυτταροτοξικός στις πρόδρομες μορφές των ερυθροκυττάρων, προκαλώντας Παροδική καταστολή της ερυθροποίησης ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Μετάγγιση Αίματος χωρίς Υπερμετάγγιση ΤΙΜΗ Hb όχι μεγαλύτερη από 10 gr/dl

ΟΞΕΙΑ ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ Λόγω Σπληνικού Εγκλωβισμού ΤΥΠΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Ξαφνική αδυναμία, ωχρότητα, ταχυκαρδία, ταχύπνοια και αίσθημα κοιλιακής πληρότητας Εμφανίζεται από την ηλικία των 3 μηνών ή και 5 εβδομάδων έως 5 ετών Πτώση της Hb > 2 gr/dl Διόγκωση του σπλήνα ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ 12% ΜΕΣΑ ΣΕ ΛΙΓΕΣ ΩΡΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Άμεση εισαγωγή στο νοσοκομείο Μετάγγιση Αίματος χωρίς Υπερμετάγγιση

ΟΞΥ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Αφαιμαξομετάγγιση Ώστε να ελαττωθεί η Hb S < 30 % Tιμή Hb : 10 gr/dl ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Αφαιμαξομετάγγιση σε μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις (καρδιοθωρακική, νευροχειρουργική ) στην αποκόλληση αμφιβληστροειδούς Hb S < 30 % Α πλή μετάγγιση αίματος σε μικρού ή μεσαίου κινδύνου επεμβάσεις Τιμή Ηb προεγχειρητικά : 10 gr/dl

ΟΞΥ ΘΩΡΑΚΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Είναι κατάσταση υψηλού κινδύνου για εμφάνιση αναπνευστικής ανεπάρκειας Θεωρείται ως πιθανή διάγνωση σε κάθε πάσχοντα από ΔΑ που εμφανίζει Αναπνευστικά προβλήματα ΑΙΤΙΑ Λοίμωξη, Λιπώδης εμβολή, Πνευμονικά έμφρακτα ΗΗΗΗΞΗΞΗΓ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Πυρετός, δύσπνοια, συμπτώματα από το αναπνευστικό γενικά Α/α Θώρακος : Νέες πνευμονικές διηθήσεις ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ : Αφαιμαξομετάγγιση

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΑΙΜΟΛΥΣΗΣ Είναι επιπλοκή ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ Συμβαίνει κατά την διάρκεια επώδυνων κρίσεων, ύστερα από επιβραδυνόμενες αιμολυτικές αντιδράσεις ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΌΧΙ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ Χορήγηση κορτιζόνης , γ-σφαιρίνης , ανοσοκατασταλτικών

ΣΠΛΗΝΕΚΤΟΜΗ Γίνεται στις περιπτώσεις εκείνες όπου οι πάσχοντες δεν μεταγγίζονται ικανοποιητικά Και ζουν πολλά χρόνια με χαμηλή αιμοσφαιρίνη Υπερπλασία του μυελού των οστών λόγω της υπερλειτουργίας Βράχυνση του χρόνου ζωής των ερυθροκυττάρων διότι είναι παθολογικά και Καταστρέφονται Διόγκωση του σπλήνα λόγω Υπερλειτουργίας αυτού Διόγκωση του ήπατος ανάπτυξη χολολίθων Η βαριά αναιμία κουράζει την καρδιά Καρδιακή Ανεπάρκεια Ο σπλήνας που υπερλειτουργεί καταστρέφει , εκτός από τα ερυθρά, τα λευκά και Τα αιμοπετάλια ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΣΠΛΗΝΕΚΤΟΜΗ ΜΕΙΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΕΊΝΑΙ ΜΙΚΡΟ ( οι ανάγκες για μετάγγιση δεν μεταβάλλονται σημαντικά) Ο κίνδυνος των σοβαρών λοιμώξεων αντιμετωπίζεται με τον εμβολιασμό κατά του πνευμονιοκόκκου και προφυλακτική χορήγηση πενικιλλίνης πριν και μετά την επέμβαση, εφ’όρου ζωής.