Πνιγμός και Αναζωογόνηση ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΧΟΛΗ ΝΑΥΑΓΟΣΩΣΤΙΚΗΣ Εισηγητής :Τερζιάδης Θεολόγος

ΠΝΙΓΜΟΣ Πνιγμός είναι η διαδικασία εμφάνισης αναπνευστικής διαταραχής από ασφυξία μετά από παρατεταμένη ακούσια ή εκούσια εμβύθιση σε νερό ή άλλο υγρό μέσο. Ο πνιγμός μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επιβίωση ή το θάνατο του ατόμου.

Ορισμοί – Είδη πνιγμού - Πνιγμός (drowning) – καθορίζεται ως ο θάνατος που προέρχεται από ασφυξία μετά από βύθιση σε υγρό - Παρ’ολίγον πνιγμός (near drowning) – αναφέρεται ως επεισόδιο ασφυξίας που προήλθε από βύθιση σε υγρό ικανής σοβαρότητας να απαιτήσει ιατρική φροντίδα - Δευτερεύων πνιγμός (secondary drowning) – σοβαρές αιμοδυναμικές και βιοχημικές διαταραχές ικανές να οδηγήσουν στο θάνατο έως και 72 ώρες μετά το περιστατικό - Σύνδρομο βύθισης (immersion syndrome) – αναφέρεται σε επεισόδιο συγκοπής (βραδυκαρδία) ή κυκλοφορικής καταπληξίας που προκαλείται από απότομη επαφή με νερό θερμοκρασίας τουλάχιστον 5 °C χαμηλότερης από τη θερμοκρασία σώματος με συνοδεία καρδιακών και κυκλοφορικών παθήσεων. Το επεισόδιο αυτό προκαλεί απώλεια συνείδησης και επακόλουθο πνιγμό - Υγρός πνιγμός (wet drowning) – ασφυξία με ενεργητική ή παθητική εισροή υγρού στους πνεύμονες - Ξηρός πνιγμός (dry drowning) – ασφυξία χωρίς εισροή υγρού στους πνεύμονες λόγω λαρυγγοσπασμού.15- 10% των περιστατικών πνιγμού παραμένουν με αέρα στους πνεύμονες διατηρώντας τον λαρυγγοσπασμό μέχρι τέλους

Επιδημιολογία 450.000 θάνατοι το χρόνο οφείλονται σε πνιγμό παγκοσμίως 450.000 θάνατοι το χρόνο οφείλονται σε πνιγμό παγκοσμίως Στην Ελλάδα 300 άτομα πνίγονται ετησίως κατά μέσο όρο Ο πνιγμός αποτελεί μια από τις πρώτες αιτίες θανάτου μετά τα τροχαία ατυχήματα σε νέους ενήλικες και σε παιδιά Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση σε πνιγμούς στην Ευρώπη Μη θανάσιμα περιστατικά πνιγμού ή παρ’ ολίγον πνιγμού συχνά προκαλούν σημαντικές επιπλοκές και εγκαθιστούν μόνιμες εγκεφαλικές βλάβες! 35% των επεισοδίων βύθισης είναι θανατηφόρα 33% αυτών οδηγεί σε ενός βαθμού νευρολογική έκπτωση 11% οδηγεί σε σοβαρά νευρολογικά επακόλουθα Παιδιά και ηλικιωμένοι οι κύριες κατηγορίες κινδύνου. 70% - 75% των περιστατικών αφορά άνδρες σε νεανικές ηλικίες λόγω της αυξημένης ενασχόλησης τους με θαλάσσια σπορ κι επαγγέλματα αλλά και της μη τήρησης ορίων και κανόνων ασφαλείας

Στατιστικά πνιγμών : Στατιστικά πνιγμών στις Ελληνικές θάλασσες 2001 ΕΤΟΣ ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΑΙΔΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΛΛΟΔΑ -ΠΟΙ ΑΓΝΩΣΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 2001 217 68 7 292 208 75 9 2002 77 5 299 212 64 23 2003 232 83 324 250 62 12 2004 174 65 2 241 159 59 2005 170 40 215 154 38 2006 216 72 290 218 54 18 2007 86 1 302 210 14 Σύνολο 1441 491 31 1963 1411 427 122 ΠΗΓΗ: Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας ΥΕΝΑΝΠ/ΔΛΑ

Αίτια που οδηγούν στον πνιγμό : Ανικανότητα για κολύμβηση Ψυχιατρικά νοσήματα Ατύχημα κατάδυσης Νόσοι κινητικού νευρώνα Υποθερμία - Εξάντληση Διαβήτης , υπογλυκαιμία Γαστρική υπερφόρτωση Ανεπαρκής επιτήρηση παιδιών Κατανάλωση αλκοόλ / ναρκωτικών ουσιών Βουτιές σε αβαθή – Τραύμα κεφαλής και κάκωση Σ.Σ. Επιληψία Τραυματισμοί σε θαλάσσια σπορ Ίλιγγος Απόπειρα αυτοκτονίας Κρίση πανικού Καρδιακά νοσήματα Ναυάγια Αναπηρία

Που μπορεί να συμβεί πνιγμός ;; Όπου υπάρχει νερό!!! Θάλασσα Πισίνα Ποτάμι Λίμνη Πηγάδι Μπανιέρα Δεξαμενή – βαρέλι – κουβάς …… Αρκούν 10 εκ. νερό για να κινδυνέψει ένα βρέφος από πνιγμό!!

Πνιγμός – Γενικά στοιχεία Ο πνιγμός συμβαίνει γρήγορα και σιωπηλά! Οι συνέπειές του για το θύμα μπορεί να είναι ο θάνατος ή σοβαρή νοσηρότητα. Η νοσηρότητα και η θνησιμότητα από βύθιση οφείλονται κυρίως στη έλλειψη οξυγόνου με σοβαρά κι επιβλαβή αποτελέσματα στον εγκέφαλο και την καρδιά. Δύο λεπτά μετά τη βύθιση, το θύμα χάνει τις αισθήσεις του.Μη αναστρέψιμες εγκεφαλικές βλάβες λαμβάνουν χώρα μετά τα 4 -8 λεπτά χωρίς αναπνοή, ενώ ύστερα από τα 8-10 λεπτά το σύνολο των εγκεφαλικών βλαβών καθιστά αρνητική και δυσχερή την πρόγνωση επιτυχούς αναζωογόνησης.

Ποια είναι τα τρία στάδια του πνιγμού; 1) Πρώτο στάδιο: Το θύμα βυθίζεται αρχικά κρατώντας την αναπνοή του, ξαναγυρίζει στην επιφάνεια κάνοντας άτακτες και απεγνωσμένες κινήσεις και βυθίζεται ξανά. 2) Δεύτερο στάδιο: Το θύμα με μια εισπνοή μέσα στο νερό, εισροφά μια μικρή ποσότητα νερού η οποία προκαλεί λαρυγγόσπασμο με αποτέλεσμα να χάσει τις αισθήσεις του.(Ξηρός πνιγμός) 3) Τρίτο στάδιο: Λόγω της απώλειας αισθήσεων, επέρχεται λύση του λαρυγγόσπασμου, οι πνεύμονες γεμίζουν ενεργητικά με νερό, το σώμα γίνεται πιο βαρύ και τελικά βυθίζεται συνήθως νεκρό.(Υγρός πνιγμός)

Παθοφυσιολογία πνιγμού Παθοφυσιολογία πνιγμού Τα παθολογικά φαινόμενα του πνιγμού είναι τα εξής: ΑΣΦΥΞΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Η έννοια της ασφυξίας είναι ταυτόσημη με την κατάργηση της λειτουργίας της αναπνοής με οποιοδήποτε τρόπο.Το άμεσο αποτέλεσμά της είναι η ανοξαιμία και σε λίγο η ανοξία των ιστών και καταλήγει σε μεταβολική οξέωση. Όσο η αναπνοή εμποδίζεται από τον λαρυγγοσπασμό, εξελίσσεται η υποξία και αναπτύσσεται η υπερκαπνία γεγονός που οδηγεί σε λύση του λαρυγγοσπασμού και αντανακλαστική αναπνοή με αποτέλεσμα την εισροή- εισπνοή νερού στους πνεύμονες και επιδείνωση της υποξαιμίας. Το φαινόμενο της ασφυξίας είναι ακριβώς ίδιο ανεξάρτητα από το είδος του υγρού μέσα στο οποίο συμβαίνει ο πνιγμός, ωστόσο, οι αιμοδυναμικές και βιοχημικές διαταραχές έχουν διαφορές στο θαλασσινό και στο γλυκό νερό. Γι’αυτό τα δύο αυτά είδη με την είσοδο υγρού στους πνεύμονες θα εξεταστούν χωριστά.

Μηχανισμοί Υποξαιμίας επί εισροφήσεως νερού Μηχανισμοί Υποξαιμίας επί εισροφήσεως νερού Οι μηχανισμοί λόγω των οποίων αναπτύσσεται υποξαιμία σε παρ’ολίγον πνιγμό με εισρόφηση, οδηγούν συχνά σε σοβαρή πνευμονική βλάβη, η οποία οδηγεί σε επιμένουσα αρτηριακή υποξαιμία και μεταβολική οξέωση ακόμη και μετά την αποκα- τάσταση του αερισμού.Οι μηχανισμοί αυτοί είναι: Λαρυγγοσπασμός , Βρογχοσπασμός Πνευμονικό Οίδημα Πνευμονική Υπέρταση Ατελεκτασία, Λοίμωξη, Χημική Βλάβη Σύνδρομο Αναπνευστικής Δυσχέρειας Ενηλίκων (ARDS)

Πνιγμός στη θάλασσα Το θαλασσινό νερό είναι υπέρτονο υδάτινο διάλυμα διαφόρων αλάτων με πυκνότητα μεγαλύτερη των υγρών του αίματος. Όταν το υγρό αυτό μπεί στις πνευμονικές κυψελίδες, επειδή ακριβώς οι πυκνότητες του νερού και του αίματος είναι διαφορετικές, θα μετακινηθεί υγρό από το αίμα προς τις κυψελίδες, προκειμένου τελικά να εξισωθούν οι πυκνότητες προκαλώντας πνευμονικό οίδημα.Είναι προφανές ότι ο όγκος του αίματος θα ελαττωθεί , ενώ η ενδοτικότητα του πνεύμονα μειώνεται και η διαφυγή μη οξυγονωμένου φλεβικού αίματος οδηγεί σε σοβαρή αρτηριακή υποξία. ΑΙΜΟΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ ΥΠΟ-ΟΓΚΑΙΜΙΑ + ΥΠΟΞΙΑ ΑΝΟΞΙΑ ΘΑΝΑΤΟΣ Οι πνευμονικές κυψελίδες καταστρέφονται από έκπλυση της επιφανειο -δραστικής ουσίας και από απευθείας βλάβη της κυψελιδοτριχοειδικής μεμβράνης με τελικό αποτέλεσμα την σοβαρή αρτηριακή υποξία.

Πνιγμός στο γλυκό νερό Αντίθετα με το θαλασσινό, το γλυκό νερό είναι υπότονο σε σχέση με το αίμα, διότι η πυκνότητά του σε άλατα είναι πολύ μικρότερη.Αν λοιπόν γλυκό νερό μπεί στις πνευμονικές κυψελίδες, τότε θα μετακινηθεί προς το αίμα.Ο όγκος του αίματος θα αυξηθεί πολύ και θα αραιωθεί τόσο που τα ερυθρά αιμοσφαίρια θα σπάσουν και αιμοσφαιρίνη θα κυκλοφορεί ελεύθερη: ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ ΑΙΜΟΑΡΑΙΩΣΗ ΑΙΜΟΛΥΣΗ Η αιμόλυση θα προκαλέσει μια βαρύτατη νεφρική βλάβη (Οξεία σωληναριακή νέκρωση) με αποτέλεσμα οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Με την αιμόλυση όμως απελευθερώνεται μεγάλη ποσότητα Καλίου η οποία σε συνδοιασμό με την ανοξία προκαλεί Κοιλιακή Μαρμαρυγή. Αντίστοιχα επέρχεται βλάβη των πνευμονικών κυψελίδων επιβαρύνοντας την υποξαιμία του αίματος. Μεταξύ των δύο ειδών πνιγμού, ο πνιγμός στο γλυκό νερό είναι βαρύτερη κατάσταση πιο σύντομη διαδικασία και αντιμετωπίζεται δυσκολότερα.

Πως μπορείς να βοηθήσεις;; ΠΡΟΣΟΧΗ : Είναι μεγάλος ο κίνδυνος σε μια διάσωση πνιγόμενου επειδή ο πνιγόμενος γαντζώνεται κυριολεκτικά επάνω στο σωτήρα του και τον παρασύρει στο βυθό. Έτσι πολύ συχνά σε περιπτώσεις μη επαγγελματικής διασώσεως πνιγόμενου, πνίγεται και ο ερασιτέχνης διασώστης!!! (Διπλός πνιγμός) Για τον λόγο αυτό ποτέ δεν ‘’βουτάμε’’ αν δεν είμαστε εκπαιδευμένοι να σώσουμε κάποιον πού πνίγεται.

Ασφαλείς τρόποι διάσωσης πνιγόμενου Φώναξε (Δώσε οδηγίες, Ζήτησε βοήθεια) Πρότεινε (Άπλωσε χέρι, πόδι, κουπί, σχοινί) Πέταξε (Σχοινί, σωσίβιο, κάτι που επιπλέει) Κωπηλάτησε (Πλησίασε με σανίδα, κανό, βάρκα) Πήγαινε (Μπες στο νερό ρυμούλκησε από απόσταση , σωσίβιο ή άλλο μέσο) Μάθε κι εξασκήσου σε Ναυαγοσωστικούς μεθόδους διάσωσης TOW , THROW , ROW and only then GO

Ναυαγοσωστικές τεχνικές διάσωσης Κολύμβηση με το κεφάλι έξω από το νερό! Προσέγγιση στην πλάτη του πνιγόμενου! Ρυμούλκηση από το σώμα του πνιγόμενου ή με σωσίβιο! (Ήρεμος ή Πανικοβλημένος) Αποκρούσεις και Λαβές απεγκλωβισμού Μεταφορές Ά Βοήθειες

Aναζωογόνηση στον πνιγμό Η επιτυχής αναζωογόνηση σε ένα περιστατικό πνιγμού εξαρτάται από 4 ξεχωριστές αλλά και αλληλένδετες φάσεις ενεργειών ως κρίκους μιας αλυσίδας επιβίωσης. Οι φάσεις αυτές είναι: Έγκαιρη διάσωση από το υγρό στοιχείο Έγκαιρη έναρξη υποστήριξης της ζωής (bls) Έγκαιρη προχωρημένη ιατρική υποστήριξη (als) Έγκαιρη διακομιδή και ιατρική φροντίδα στο νοσοκομείο Η κύρια βασική αρχή και βασικός στόχος των ενεργειών κάθε φάσης είναι η αναστολή της υποξαιμίας με αερισμό και οξυγόνωση υποστηρίζοντας την αναπνευστική και την καρδιακή λειτουργία του πάσχοντος.

Αλγόριθμος Αναζωογόνησης σε πνιγμό Πλησίασε με ασφάλεια Έλεγξε αντίδραση Φώναξε για βοήθεια Άνοιξε αεραγωγό Έλεγξε αναπνοή Δώσε 5 αναπνοές διάσωσης ΚΑΡΠΑ για 1΄ Κάλεσε 166 30 θωρακ. συμπιέσεις 2 αναπνοές διάσωσης

Προχωρημένη Αναζωογόνηση Υποστήριξη της αναπνοής με αύξηση της περιεκτικότητας σε Ο₂ με χορήγηση μέχρι 100% Ο₂ με ασκό τύπου ambu με μάσκα, ασκό αποθήκευσης Ο₂ και σωλήνα προσαγωγής Ο₂ στον ασκό! Έγκαιρη χρήση απινιδιστή κατά τη βασική ή προχωρημένη καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση! Προσοχή στέγνωμα με πετσέτα του θύματος και απομάκρυνση συσκευής οξυγόνου κατά τον απινιδισμό! Προστασία από υποθερμία ή επαναφορά της θερμοκρασίας σε υποθερμικό τουλάχιστον >34°C

Υποθερμία και πνιγμός Η βύθιση σε παγωμένο νερό <5°C μπορεί να δράσει προστατευτικά ενάντια στην υποξία.Μελέτες σε υποθερμικούς ασθενείς και κυρίως παιδιά, που έχουν υποστεί αιφνίδια, ταχεία καταβύθιση, δείχνουν πως αναπτύσσουν επιβράδυνση του μεταβολισμού και συγκέντρωση του αίματος προς καρδιά , εγκέφαλο και πνεύμονες. Η επιβίωση από παρατεταμένη βύθιση σε παγωμένο νερό οφείλεται στην ενεργοποίηση του αρχέγονου καταδυτικού αντανακλαστικού των θηλαστικών. Ο μηχανισμός αυτού του αντανακλαστικού προκαλεί αντανακλαστική αναστολή του αναπνευστικού κέντρου (άπνοια), βραδυκαρδία, και αγγειοσύσπαση μη θεμελιωδών τριχοειδικών κοιτών πυροδοτούμενη από το αισθητικό ερέθισμα της επαφής του κρύου νερού με το πρόσωπο. Οι απαντήσεις αυτές διατηρούν την κυκλοφορία στην καρδιά και τον εγκέφαλο και εξασφαλίζουν οξυγόνο , παρατείνοντας με αυτόν τον τρόπο την επιβίωση. Επιπλέον, η αιφνίδια πτώση της θερμοκρασίας μπορεί να καταστείλει σημαντικά τον κυτταρικό μεταβολισμό, περιορίζοντας τις επιβλαβείς επιδράσεις της υποξίας και της μεταβολικής οξέωσης.

Σας ευχαριστώ!