Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΤΟΥ ΑΣΩΠΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ- ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΕΡΙ ΥΔΑΤΩΝ: Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΑΣΩΠΟΥ

1.Εισαγωγή • Η Οδηγία-Πλαίσιο περί Υδάτων (200/60/ΕΚ) προτείνει μέτρα για την προστασία και διατήρηση όλων των υδάτων με σκοπό την θέσπιση ενός πλαισίου για την βελτίωση της παρούσας κατάστασης, την αποτροπή περαιτέρω επιδείνωσης και την προοδευτική μείωση της ρύπανσης των υδάτων. • Η Ο.Π.Υ. είναι μια από τις πρώτες Ευρωπαϊκές οδηγίες στις οποίες είναι επιτακτική η χρήση της οικονομικής επιστήμης για την προσέγγιση και επίτευξη συγκεκριμένων περιβαλλοντικών στόχων.

2.Χαρακτηρισμός του υδάτινου διαμερίσματος του Ασωπού Ποταμού • Η Λεκάνη Απορροής του Ασωπού Ποταμού εκτείνεται στο νότιο τμήμα του υδάτινου διαμερίσματος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας με τις απορροές του Ασωπού να καταλήγουν στον Ευβοϊκό Κόλπο και η έκταση της λεκάνης στην έξοδο είναι 718 τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ το μέσο υψόμετρο είναι 356 μέτρα. • Για την αξιολόγηση των χρήσεων ύδατος στον Ασωπό θα πρέπει να πραγματοποιηθεί αξιολόγηση για κάθε κλάδο ξεχωριστά ( γεωργικό- κτηνοτροφικό, βιομηχανικό-βιοτεχνικό και τουριστικό κλάδο) καθώς σε κάθε κλάδο παρουσιάζεται διαφορετική χρήση νερού.

3.Μεθοδολογία • Η μέθοδος αποτίμησης όπου χρησιμοποιήθηκε είναι τα πειράματα επιλογής (choice experiments) τα οποία αποτελούν μια προσέγγιση της μεθόδου των δηλωμένων προτιμήσεων. • Η εν λόγω μέθοδος συνίσταται στην εκμαίευση της οικονομικής αξίας όπου αποδίδουν στα περιβαλλοντολογικά αγαθά τα άτομα και την οποία θα εξέφραζαν εάν τα αγαθά αυτά διαπραγματεύονταν στην αγορά. • Σε ένα πείραμα επιλογής στους ερωτηθέντες δίνεται μια υποθετική ρύθμιση και καλούνται να επιλέξουν την προτεινόμενη λύση όπου προτιμούν περισσότερο ανάμεσα από ένα πλήθος αρκετών εναλλακτικών λύσεων και τις οποίες τους ζητάτε να βάλουν σε σειρά προτίμησης.

• Το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο μοντέλο διακριτών επιλογών είναι το logit και αυτό γιατί ο μαθηματικός τύπος όπου χρησιμοποιείται για τις πιθανότητες επιλογής έχει κλειστή μορφή και είναι εύκολα ερμηνεύσιμος. • Η δύναμη των μοντέλων logit έγκειται στο ότι μπορεί να αντιπροσωπεύσουν την συστηματική μεταβολή του γούστου, τις τάσεις υποκατάστασης και τις επαναλαμβανόμενες επιλογές με την πάροδο του χρόνου. • Η βασική παραδοχή των μοντέλων logit είναι ότι τα σφάλματα είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους που σημαίνει ότι το μη παρατηρήσιμο κομμάτι της ευημερίας μιας εναλλακτικής δεν παρουσιάζει συσχέτιση με το μη παρατηρίσημο κομμάτι της ευημερίας μιας άλλης εναλλακτικής.

4.Η έρευνα και ο σχεδιασμός των ερωτηματολογίων • Η δειγματοληψία έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2011 συλλέγοντας 150 ερωτηματολόγια από την εξεταζόμενη περιοχή. • Για να έχουμε την μέγιστη δυνατή τυχαιότητα του δείγματος οι ερωτηθέντες για να συμμετέχουν στο ερωτηματολόγιο έπρεπε να πληρούν κάποιων ποσοστώσεων και ερωτήθηκε ένας ενήλικας από κάθε νοικοκυριό ανά τέσσερις κατοικίες. • Στους ερωτηθέντες εκτός από το ερωτηματολόγιο δόθηκαν χάρτες της περιοχής αλλά και κάρτες οι οποίες εξηγούσαν την περιβαλλοντολογική κατάσταση αλλά και τις επιπτώσεις της κατάστασης στην οικονομία.

• Στο πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου υπάρχουν ερωτήσεις για να διαπιστωθεί εάν πληρούνται οι ποσοστώσεις και γενικές ερωτήσεις σχετικά με την κατάσταση της περιοχής. • Στο δεύτερο μέρος περιγράφονται αναλυτικά οι αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική, οικονομική και οικολογική αξία της περιοχής από βιομηχανική, αστική και αγροτική δραστηριότητα αλλά και από την κλιματική αλλαγή. • Οι συμμετέχοντες ενημερώνονται ότι η παρούσα έρευνα προτείνει για την χρηματοδότηση των μέτρων όπου πρέπει να ληφθούν είναι να αυξηθεί ο τριμηνιαίος λογαριασμός της ΕΥΔΑΠ κατά ένα ποσό (0 έως 12 ευρώ) για τα επόμενα 15 χρόνια (2012 έως 2027).

• Επιπροσθέτως ενημερώνονται ότι τα χρήματα αυτά θα συγκεντρώνονται σε ένα ‘Ταμείο για την Διαχείριση του Ασωπού’ και το οποίο θα το διαχειρίζεται ένας φορέας υπεύθυνος για την ορθή διαχείριση των χρημάτων. • Ακολουθούν 12 κάρτες επιλογής όπου κάθε μια από αυτές απαρτίζεται από 5 επιλογές. Κάθε επιλογή έχει τα εξής 4 χαρακτηριστικά: την περιβαλλοντολογική κατάσταση, την επίπτωση στην οικονομία, την ανθρώπινη υγεία και το κόστος στον τριμηνιαίο λογαριασμό της ΕΥΔΑΠ για τα επόμενα 15 χρόνια. • Στο τρίτο μέρος ο ερωτηθέντας καταγράφει ποιοί παράγοντες το επηρέασαν στο να απαντήσει τις 12 κάρτες και σε ποιό βαθμό και στο τέταρτο μέρος συμπληρώνει κάποια δημογραφικά στοιχεία.

5.Στατιστική και οικονομετρική ανάλυση • Για το κομμάτι της στατιστικής ανάλυσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι το 46% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν ενώ το 54% αρνήθηκαν (δηλαδή επέλεξαν την επιλογή Α στο ερωτηματολόγιο). • Το 70,67% θεωρεί ότι η λήψη μέτρων στην περιοχή είναι απολύτως αναγκαία και το 48,67% ότι η κατάσταση στην περιοχή του Ασωπού είναι πολύ κακή. • Το 28,67% επηρεάστηκε πάρα πολύ από το ύψος του κόστους πληρωμής, το 41,33% από τις βελτιώσεις στο περιβάλλον, το 17,33% από τις βελτιώσεις στην οικονομία, το 62,67% από τις βελτιώσεις στην υγεία και το 36% από τα συναισθήματα που έχουν για την κατάσταση.

• Στην συνέχεια για τον οικονομετρικό έλεγχο γίνεται παλινδρόμηση για την ερώτηση ποιά επιλογή προτιμάτε περισσότερο από τις κάρτες επιλογής. • Όπου env είναι η περιβαλλοντική κατάσταση, le η επίπτωση στην τοπική οικονομία, hh η ανθρώπινη υγεία και cost το κόστος στον τριμηνιαίο λογαριασμό νερού. • Οι μεταβλητές όπου αναφέρονται στην περιβαλλοντική κατάσταση, στην ανθρώπινη υγεία και το κόστος στον τριμηνιαίο λογαριασμό είναι στατιστικά σημαντικές στο 1% ενώ η μεταβλητή όπου αναφέρεται στην επίπτωση στην τοπική οικονομία είναι στατιστικά σημαντική στο 5%. • Η στατιστικά σημαντική στο 1% μεταβλητή asc μας δείχνει ότι υπάρχει ‘status quo effect’ δηλαδή άτομα που αντλούν χρησιμότητα από την επιλογή Α σε σχέση με τις υπόλοιπες επιλογές.

• Σε αυτό το σημείο εισάγουμε νέες μεταβλητές για να κάνουμε μια δεύτερη παλινδρόμηση οι οποίες μας δείχνουν το φύλλο των ερωτηθέντων (genasc), την κατάσταση στην περιοχή όπως θα την χαρακτήριζε ο ερωτηθέντας (envsc), την ηλικία του συμμετέχοντα (ageasc), τον αριθμό των παιδιών σε κάθε νοικοκυριό (chilasc), το επίπεδο εκπαίδευσης του ερωτηθέντα (educasc) και το μηνιαίο εισόδημα των νοικοκυριών (incasc).

• Η μεταβλητή όπου αναφέρεται στα άτομα όπου προτιμούν την επιλογή Α σε σχέση με τις υπόλοιπες επιλογές (asc), η μεταβλητή για την περιβαλλοντολογική κατάσταση και η μεταβλητή για την ανθρώπινη υγεία παρουσιάζουν θετική συσχέτιση και είναι στατιστικά σημαντικές σε 1% επίπεδο σημαντικότητας. • Η μεταβλητή για την επίπτωση στην τοπική οικονομία παρουσιάζει θετική συσχέτιση και είναι στατιστικά σημαντική στο 5%. • Η μεταβλητή για το κόστος παρουσιάζει αρνητική συσχέτιση και είναι στατιστικά σημαντική στο 1%. • Η μεταβλητή που αναφέρεται στο φύλο παρουσιάζει αρνητική συσχέτιση, είναι στατιστικά σημαντική στο 1% και μας δείχνει ότι οι άνδρες είναι πιο πιθανό να μην διαλέξουν την επιλογή Α σε σχέση με τις γυναίκες.

• Η μεταβλητή η οποία αναφέρεται στην κατάσταση της περιοχής του Ασωπού παρουσιάζει αρνητική συσχέτιση, είναι στατιστικά σημαντική στο 1% και μας δείχνει ότι όσο πιο καλή πιστεύουν τα άτομα ότι είναι η κατάσταση στον Ασωπό τόσο λιγότερες πιθανότητες έχουν να επιλέξουν το Α. • Η μεταβλητή η οποία αναφέρεται στην ηλικία παρουσιάζει θετική συσχέτιση, είναι στατιστικά σημαντική στο 1% και μας δείχνει ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του ερωτηθέντα τόσο πιο πιθανό είναι να επιλέξει το Α. • Η μεταβλητή η οποία αναφέρεται στον αριθμό παιδιών του κάθε νοικοκυριού παρουσιάζει θετική συσχέτιση είναι στατιστικά σημαντική στο 1% και μας δείχνει ότι όσο περισσότερα παιδιά έχουν τόσο πιο πιθανό είναι να επιλέξουν το Α.

5.Συμπεράσματα • Τα αποτελέσματα όπου μπορούμε να εκμαιεύσουμε από την δεύτερη παλινδρόμηση όπου πραγματοποιήθηκε είναι τα άτομα μεγάλης ηλικίας, με μικρό εισόδημα και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης είναι πιθανότερο να προτιμήσουν την ισχύουσα κατάσταση από τις υπόλοιπες επιλογές όπου τους παρουσιάζονται. • Τα νοικοκυριά όπου έχουν μεγάλο αριθμό παιδιών είναι πιθανότερο να διαλέξουν ως καλύτερη επιλογή την Α όπου μας περιγράφει την σημερινή κατάσταση στην εξεταζόμενη περιοχή. • Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να μην επιλέξουν την επιλογή Α σε σχέση με τις άλλες επιλογές και τέλος όσο καλύτερη εκτιμούν πως είναι η κατάσταση στην περιοχή τόσο λιγότερες πιθανότητες έχουν να επιλέξουν το Α.