Επιτακτικοί Λόγοι Γενικού Συμφέροντος Για τον περιορισμό των οικονομικών ελευθεριών Μαρία Βολιώτη Αχιλλέας Ευάγγελος Κόκκινος Γιώργος Κούρτογλου

Rewe Zentral C120/78 Προδικαστική Απόφαση 1979: «…Δύο προδικαστικά ερωτήματα του Hessisches Finanzgericht ως προς την ερμηνεία των άρθρων 30 και 37 της Συνθήκης ΕΟΚ, για να εξεταστεί αν συμβιβάζεται προς το κοινοτικό δίκαιο διάταξη της γερμανικής νομοθεσίας περί της διαθέσεως στο εμπόριο των οινοπνευματωδών ποτών, η οποία καθορίζει ελάχιστο ποσοστό αλκοολικού τίτλου για διάφορες κατηγορίες οινοπνευματωδών προϊόντων.» Καθιερώνεται η αρχή της αμοιβαιότητας Αναγνωρίζεται για πρώτη φορά η έννοια των επιτακτικών αναγκών Σκέψη 8: «Ελλείψει κοινής κανονιστικής ρυθμίσεως της παραγωγής και της διαθέσεως στο εμπόριο του οινοπνεύματος…εναπόκειται στα κράτη μέλη να ρυθμίσουν, καθένα στο έδαφός τους, ό, τι αφορά την παραγωγή και τη διάθεση στο εμπόριο των οινοπνευματωδών ποτών. Τα εμπόδια κατά της κυκλοφορίας εντός της Κοινότητας, τα οποία προκύπτουν από τις διαφορές των εθνικών νομοθεσιών περί της διαθέσεως στο εμπόριο των εν λόγω προϊόντων, πρέπει να γίνουν δεκτά στο μέτρο που αυτές οι διατάξεις μπορεί να γίνει δεκτό ότι είναι απαραίτητες για να ικανοποιηθούν επιτακτικές ανάγκες, ιδίως ως προς την αποτελεσματικότητα των φορολογικών ελέγχων, την προστασία της δημοσίας υγείας, την εντιμότητα των εμπορικών συναλλαγών και την προστασία των καταναλωτών.»

Αρχή της Αναλογικότητας Οδηγία 70/50/69 Άρθρο 3 : Τα περιοριστικά αποτελέσματα στην ελευθερία διακίνησης εμπορευμάτων πρέπει να είναι ανάλογα προς τον επιδιωκόμενο σκοπό Ο σκοπός αυτός πρέπει να μην μπορεί να επιτευχθεί με μέτρα που περιορίζουν λιγότερο το ενδοκοινοτικό εμπόριο.

Oosthoek 286/81 Προδικαστικό ερώτημα προς το Δικαστήριο από το Gerechtshof του Αμστερνταμ (Αρ. 177 ΕΟΚ) Σκέψη 10: «Η Oosthoek υποστηρίζει ὅτι ἡ ὀλλανδική νομοθεσία τήν ἀναγκάζει νά ἀκολουθεί διαφορετικά συστήματα προωθήσεως τῶν πωλήσεων τῆς στά διάφορα κράτη μέλη πού ἀποτελούν τήν ἴδια ἀγορά καί νά υποβάλλεται σέ ἐπί πλέον ἔξοδα καί άλλες δυσκολίες, κατ' αυτόν τόν τρόπο δέ καθιστᾶ δυσχερέστερη τήν εισαγωγή καί εξαγωγή τῶν επιδίκων εγκυκλοπαιδειών.» Σκέψη 14: «…Μετά τήν ἀπόφαση τῆς 20ής Φεβρουαρίου 1979 (Rewe, 120/78, Jurispr. σ. 649), … ελλείψει κοινής ρυθμίσεως τῆς εμπορίας, τά εμπόδια στην ἐλεύθερη ενδοκοινοτική κυκλοφορία πού προκύπτουν ἀπό τίς διαφορές τῶν εθνικών νομοθεσιών πρέπει νά γίνονται δεκτά ἐφ' ὅσον ἡ συγκεκριμένη ρύθμιση, ἀδιακρίτως εφαρμοζόμενη ἐπί τῶν εθνικών καί ἐπί τῶν εισαγομένων προϊόντων, δικαιολογείται ὡς ἀναγκαία γιά τήν ικανοποίηση επιτακτικών ἀπαιτήσεων ὅσον άφορᾶ, μεταξύ άλλων, τήν προστασία τῶν καταναλωτών καί τήν εντιμότητα τῶν εμπορικών συναλλαγών.» (Αρχή της Μη Διάκρισης και μη ύπαρξη κοινοτικής νομοθεσίας)

Σκέψη 16: Αρχή της Αναλογικότητας («αν ἡ ἀπογόρευση…δικαιολογείται βάσει ἐπιταγών πού ἀφοροῦν τήν προστασία τῶν καταναλωτῶν καί τήν εντιμότητα τῶν εμπορικών συναλλαγών») Σκέψη 17: Σκοποί ολλανδικής νομοθεσίας: Α)Καταπολέμηση αθέμιτου ανταγωνισμού και Β) Προστασία Καταναλωτών (Επιτακτικές Απαιτήσεις) Σκέψεις 19, 20: Κριτήριο σχέσεως δώρου προς την κατανάλωση του πωληθέντος σχετίζεται με τους στόχους που επιδιώκει η ολλανδική νομοθεσία. Συμπέρασμα: Η εν λόγω νομοθεσία δεν υπερβαίνει το όριο των Άρθρων 30 και 34 Συνθήκης ΕΟΚ προς εξυπηρέτηση των αντικειμενικών σκοπών της.

Επιτροπή/Δανία 302/86 Προσφυγή Επιτροπής κατά Δανίας το 1986 (Απόφαση το 1988) Σκέψη 6: Ελλείψει κοινής ρύθμισης της εμπορίας των εν λόγω προϊόντων, τα εμπόδια στην κυκλοφορία τους δικαιολογούνται για την εξυπηρέτηση επιτακτικών απαιτήσεων. Τήρηση Αρχής Αναλογικότητας και Μη διάκρισης. Σκέψεις 7-9: Σκοπός της δανικής κυβέρνησης η προστασία του περιβάλλοντος, που αποτελεί «ουσιώδη στόχο» της κοινότητας και άρα δυνάμενο να περιορίσει την εφαρμογή του Άρθρου 30 της Συνθήκης. Σκέψη 13: Σύστημα χρέωσης και επιστροφής των κενών συσκευασιών παρίσταται αναγκαίο προς επίτευξη προστασίας του περιβάλλοντος.

Σκέψεις 14-17: Υποχρέωση χρήσης συσκευασιών εγκεκριμένων από την Εθνική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος. Σκέψεις 18-20: Προς μετριασμό εμποδίων για αλλοδαπούς παραγωγούς, καθορισμός ποσότητας μπύρας και αναψυκτικών που μπορεί να διατίθεται στο εμπόριο σε μη εγκεκριμένες συσκευασίες (3.000 hl κατ' έτος) με το διάταγμα 95 της 16ης Μαρτίου 1984. Σκέψη 21: Περιοριστική επίδραση στις εισαγωγές, παράβαση της Αρχής της Αναλογικότητας προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Συμπέρασμα: Ο περιορισμός της ποσότητας που μπορεί να διατεθεί στο εμπόριο σε μη εγκεκριμένες συσκευασίες σε 3.000 hl κατ’έτος, συνιστά παραβίαση του Άρθρου 30 της Συνθήκης (Απαγόρευση μέτρων ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικούς περιορισμούς)

Torfaen Borough Council C145/88 Προδικαστική Απόφαση 1989 ως προς την ερμηνεία των 30 και 36 ΕΟΚ Σκέψη 12: «Απαγόρευση που εφαρμόζεται χωρίς διάκριση για εγχώρια και εισαγόμενα προϊόντα δεν συμβιβάζεται με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων που καθιερώνει η Συνθήκη μόνον εφόσον δεν παρεμποδίζει το κοινοτικό εμπόριο παρά στο μέτρο που αυτό είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού και εφόσον ο σκοπός αυτός είναι θεμιτός από πλευράς κοινοτικού δικαίου.»

Σκέψη 13: «Το Δικαστήριο έχει δεχθεί σχετικώς, με την απόφαση του της 14ης Ιουλίου 1981, Oebel ( 155/80, Συλλογή 3888 TORFAEN BOROUGH COUNCIL/Β & Q PLC 1981, σ. 1993), ότι οι εθνικές διατάξεις που αφορούν τις ώρες εργασίας, παραδόσεως και πωλήσεως στον τομέα της αρτοποιίας και της ζαχαροπλαστικής αποτελούν θεμιτή επιλογή οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, η οποία είναι σύμφωνη με τους επιδιωκομένους από τη Συνθήκη σκοπούς που άπτονται του γενικού συμφέροντος.» Σκέψη 14: «Το αυτό πρέπει να γίνει δεκτό και για τις εθνικές ρυθμίσεις που αφορούν τις ώρες λειτουργίας των καταστημάτων λιανικής πωλήσεως. Οι εν λόγω ρυθμίσεις εκφράζουν πράγματι ορισμένες πολιτικές και οικονομικές επιλογές. Σκέψη 15: Εξέταση αν τα αποτελέσματα των εθνικών ρυθμίσεων βαίνουν πέραν του μέτρου που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού. Αρχή της Αναλογικότητας

Familiapress C-368/95 Προδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου (1997) ως προς την ερμηνεία του Άρθρου 30 Συνθήκης ΕΚ. Σκέψη 18: «Επιβάλλεται να τονιστεί ότι η διατήρηση της πολυφωνίας του Τύπου μπορεί να αποτελεί επιτακτική ανάγκη δικαιολογούσα περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Συγκεκριμένα, η πολυφωνία αυτή συμβάλλει στη διασφάλιση της ελευθερίας εκφράσεως, η οποία προστατεύεται από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και συγκαταλέγεται μεταξύ των θεμελιωδών δικαιωμάτων που διασφαλίζονται στο πλαίσιο της κοινοτικής έννομης τάξεως» Σκέψη 19: «Επιπλέον, κατά πάγια νομολογία (προαναφερθείσα απόφαση Cassis de Dijon) οι επίμαχες εθνικές διατάξεις πρέπει να είναι ανάλογες προς τον επιδιωκόμενο σκοπό και ο σκοπός αυτός πρέπει να μην μπορεί να επιτευχθεί με μέτρα που περιορίζουν λιγότερο το ενδοκοινοτικό εμπόριο.» (Αρχή Αναλογικότητας)

Σκέψη 24-25: «Επιπλέον, επιβάλλεται να υπογραμμιστεί ότι, όταν ένα κράτος μέλος επικαλείται επιτακτικές ανάγκες για να δικαιολογήσει μια νομοθεσία η οποία μπορεί να παρακωλύσει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, η δικαιολόγηση αυτή πρέπει επίσης να ερμηνεύεται με γνώμονα τις γενικές αρχές του δικαίου και, ιδίως, τα θεμελιώδη δικαιώματα (βλ. απόφαση της 18ης Ιουνίου 1991 στην υπόθεση C-260/89, ΕΡΤ, Συλλογή 1991, ο. 1-2925, σκέψη 43).» Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται η ελευθερία της έκφρασης.

Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος, C-158/04 και C-159/04 Προδικαστική απόφαση ως προς την ερμηνεία του Άρθρου 28 και 30 ΕΚ (νυν 34 και 36 ΣΛΕΕ αντίστοιχα). Σκέψη 15: «Στην απαγόρευση μέτρων ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό που επιβάλλει το άρθρο 28 ΕΚ εμπίπτει κάθε εμπορικού χαρακτήρα κανονιστική ρύθμιση των κρατών μελών δυνάμενη να παρακωλύσει αμέσως ή εμμέσως, πραγματικώς ή δυνητικώς το ενδοκοινοτικό εμπόριο» Σκέψη 16: «Εθνικά μέτρα που περιορίζουν ή απαγορεύουν ορισμένες μορφές πωλήσεως δεν συνιστούν μέτρα ισοδυνάμου προς ποσοτικούς περιορισμούς αποτελέσματος απαγορευόμενα, κατ' αρχήν, από το άρθρο 28 ΕΚ, υπό την προϋπόθεση ότι εφαρμόζονται έναντι όλων των ενδιαφερομένων επιχειρηματιών που ασκούν τη δραστηριότητά τους στο εθνικό έδαφος και επηρεάζουν με τον ίδιο τρόπο, νομικώς και πραγματικώς, τη διάθεση στο εμπόριο των εγχωρίων προϊόντων, καθώς και των προϊόντων προελεύσεως άλλων κρατών μελών (βλ. απόφαση της 24ης Νοεμβρίου 1993, C-267/91 και C-268/91, Keck και Mithouard, Συλλογή 1993, σ. Ι-6097, σκέψη 16). (Αρχή της Μη Διάκρισης)

Σκέψη 20: «Εθνική ρύθμιση που παρεμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων μπορεί να δικαιολογείται από κάποιον από τους λόγους γενικού συμφέροντος που απαριθμεί το άρθρο 30 ΕΚ ή από κάποια από τις επιτακτικές ανάγκες που έχει δεχθεί η νομολογία του Δικαστηρίου σε περίπτωση κατά την οποία η εθνική κανονιστική ρύθμιση εφαρμόζεται αδιακρίτως.» Σκέψη 23: «…επιβάλλεται η διαπίστωση ότι εθνικό μέτρο που παρεμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων δεν μπορεί να δικαιολογηθεί για τον λόγο απλώς και μόνον ότι σκοπεί στην προώθηση τροφίμων ποιότητας. Πράγματι, προκειμένου να δικαιολογήσει εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, παρόμοιος στόχος μπορεί να ληφθεί υπόψη μόνο σε σχέση με άλλες επιταγές αναγνωριζόμενες ως επιτακτικές ανάγκες, όπως είναι η προστασία του καταναλωτή ή η υγεία.»

Σκέψη 25: Η πρόληψη της σύγχυσης των καταναλωτών ως προς τα παραδοσιακά προϊόντα και τα προϊόντα ¨bake-off¨ «θα μπορούσε να επιτευχθεί με μέτρα λιγότερο περιοριστικά της εμπορίας των προϊόντων ¨bake-off¨, όπως με κατάλληλα μέσα πληροφορήσεως και επισημάνσεως.» Σκέψη 27: «… περιλαμβάνει και πλείονες απαιτήσεις οι οποίες είναι απρόσφορες, στο μέτρο που συναρτώνται με τη διαδικασία παρασκευής των παραδοσιακών προϊόντων αρτοποιίας, και βαίνουν πέραν αυτού που είναι αναγκαίο για την προστασία της δημόσιας υγείας όταν εφαρμόζονται επί προϊόντων τύπου «bake-off», που είναι προψημένα και αποτελούν αντικείμενο, στους τόπους πωλήσεως τους, απλώς μιας αποψύξεως, αναθερμάνσεως ή μιας τελευταίας εψήσεως.»

Επιτροπή/Ιταλία C 110/05 Προσφυγή Επιτροπής κατά Ιταλικής Δημοκρατίας (2005) - Απόφαση Δικαστηρίου 2009 Σκέψη 59: «Μια τέτοια απαγόρευση μπορεί να δικαιολογηθεί από κάποιον από τους λόγους γενικού συμφέροντος που παρατίθενται στο άρθρο 30 ΕΚ ή λόγω επιτακτικής ανάγκης. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις το εθνικό μέτρο πρέπει να είναι κατάλληλο για να διασφαλισθεί η υλοποίηση του επιδιωκόμενου σκοπού και να μην υπερβαίνει το αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού αυτού μέτρο». Σκέψη 60: «Η προστασία της οδικής ασφάλειας κατά τη νομολογία, συνιστά επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος δυνάμενο να δικαιολογήσει περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. (αποφάσεις της 5ης Οκτωβρίου 1994, C-55/93, van Schaik, και της 12ης Οκτωβρίου 2000, C-314/98, Snellers)»

Σκέψη 61,62: «Ελλείψει διατάξεων πλήρους εναρμονίσεως σε κοινοτικό επίπεδο, εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίσουν το επιδιωκόμενο επίπεδο οδικής ασφάλειας στην επικράτειά τους, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις απαιτήσεις της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και να αποδείξουν ότι η ρύθμιση πληροί τους επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος.»

Υπόθεση Gouda C-288/89 Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών Προϋποθέσεις καλωδιακής μετάδοσης ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων άλλων κρατών μελών και διαφημίσεων Άρθρο 66 Mediawet Προσφυγή στο Δικαστήριο λόγω αντίθεσης στα 56 και 59 ΣΛΕΕ

Άρθρο 59 ΣΛΕΕ Κατάργηση διακρίσεων σε βάρος προσώπων που παρέχουν υπηρεσίες συνεπεία της ιθαγένειας ή της εγκατάστασής τους σε κράτος μέλος άλλο από εκείνο που πρέπει να παρασχεθεί η υπηρεσία Εφαρμογή εθνικών ρυθμίσεων στα πρόσωπα αυτά που είναι εγκατεστημένα σε άλλο κράτος μέλος να είναι ικανή να εξασφαλίσει την πραγματοποίηση του επιδιωκόμενου σκοπού και να δικαιολογούνται από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος (52 ΣΛΕΕ)

Επιτακτικός λόγος γενικού συμφέροντος που προτάθηκε Πολιτιστική πολιτική , που εφαρμόζεται στον τομέα των οπτικοακουστικών μέσων και η οποία δικαιολογεί περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών

Υπόθεση Kraus C-19/92 Γερμανικό κράτος: για πανεπιστημιακούς τίτλους από αλλοδαπά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα απαιτείται άδεια του αρμοδίου υπουργείου για τη χρήση του Kraus : αντίθεση στα άρθρα 48 και 52 ΣΛΕΕ Όμως τα κράτη μέλη είναι αρμόδια για τον καθορισμό ειδικών όρων στους οποίους υπόκειται η χρήση τίτλου στο έδαφός τους Αρχή της μη διακρίσεως

Θέσπιση διαδικασίας χορήγησης αδειών ως προϋπόθεση για τη χρήση τίτλων και η πρόβλεψη ποινικών κυρώσεων δεν προσκρούει στο κοινοτικό δίκαιο Προϋποθέσεις : Χορήγηση αλλοδαπού πανεπιστημιακού τίτλου νομότυπα Διαδικασία παροχής άδειας προσιτή σε όλους Έλεγχος των αρχών σύμφωνος με τις επιταγές του κοινοτικού δικαίου Επιβολή κυρώσεων σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας

Πορίσματα Τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ισοτιμία των διπλωμάτων και, αναλόγως της περιπτώσεως, να προβαίνουν σε συγκριτική εξέταση των γνώσεων και προσόντων που απαιτούνται από τις εθνικές τους διατάξεις και αυτών του ενδιαφερομένου Τα άρθρα 48 και 52 της Συνθήκης έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται στην εκ μέρους κράτους μέλους απαγόρευση, σε υπήκοο του, κάτοχο μεταπτυχιακού πανεπιστημιακού τίτλου αποκτηθέντος σε άλλο κράτος μέλος, της χρησιμοποιήσεως του τίτλου αυτού στο έδαφος του χωρίς σχετική διοικητική άδεια, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις

Επιτακτικός λόγος γενικού συμφέροντος που προτάθηκε Προστασία τόσο του δημοσίου συμφέροντος όσο και της αγοράς εργασίας καθώς και για την αποφυγή καταχρήσεων.

Υπόθεση Gebhard C-55/94 Παροχή υπηρεσιών από δικηγόρους , υπηκόους των κρατών μελών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων Καταγγελία εναντίον του επειδή χρησιμοποίησε τον τίτλο «avvocato» Οδηγία Συμβουλίου : ο δικηγόρος πρέπει να τηρεί τους επαγγελματικούς κανόνες κράτους μέλους υποδοχής παράλληλα με τις υποχρεώσεις που του επιβάλλονται από το κράτος προέλευσης Άρθρο 52 ΣΛΕΕ

Κεφάλαιο για την παροχή υπηρεσιών επικουρικό σε σχέση με το κεφάλαιο για την εγκατάσταση Δικαίωμα εγκατάστασης: ανάληψη και άσκηση μη μισθωτών δραστηριοτήτων στην επικράτεια κάθε άλλου κράτους μέλους ,σύσταση εταιριών, πρακτορείων, υποκαταστημάτων => Δυνατότητα συμμετοχής του κοινοτικού υπηκόου στην οικονομική ζωή άλλου κράτους μέλους με τρόπο σταθερό και συνεχή Δικαίωμα παροχής υπηρεσιών: άσκηση οικονομικής δραστηριότητας προσωρινά

Δικαίωμα Εγκατάστασης Επαγγελματική δραστηριότητα Επαγγελματική κατοικία Σταθερά και συνεχώς Να απευθύνεται στους υπηκόους του κράτους υποδοχής

Πορίσματα Ο υπήκοος άλλου κράτους πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις που επιβάλλει το κράτος υποδοχής για την άσκηση της συγκεκριμένης δραστηριότητας (αν επιβάλλει προϋποθέσεις) Εθνικά μέτρα που μπορεί να παρακωλύσουν την άσκηση των θεμελιωδών ελευθεριών πρέπει να εφαρμόζονται χωρίς διακρίσεις, να δικαιολογούνται από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος, να είναι κατάλληλα για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού και να μην είναι δεσμευτικά πέραν του βαθμού που είναι αναγκαίος για την επίτευξη του σκοπού αυτού Αμοιβαία αναγνώριση διπλωμάτων και τίτλων (λήψη υπόψη ισοτιμίας διπλωμάτων από κράτη μέλη

Επιτακτικός λόγος γενικού συμφέροντος που προτάθηκε Επιφύλαξη της τηρήσεως των κανόνων, οποιαδήποτε και αν είναι η πηγή τους, οι οποίοι διέπουν το επάγγελμα στο κράτος μέλος υποδοχής, ιδίως εκείνων που αφορούν το ασυμβίβαστο μεταξύ της ασκήσεως των δραστηριοτήτων του δικηγόρου και της ασκήσεως άλλων δραστηριοτήτων στο κράτος αυτό, το επαγγελματικό απόρρητο, τις σχέσεις με συναδέλφους, την απαγόρευση υποστηρίξεως από τον ίδιο δικηγόρο διαδίκων που έχουν αντίθετα συμφέροντα και τη διαφήμιση