Αναπτυξιακές διαταραχές μάθησης/ειδικές μαθησιακές δυσκολίες Διδάσκουσα: Λήδα Αναγνωστάκη

Αναπτυξιακές διαταραχές μάθησης/Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες Γενική μαθησιακή δυσκολία: συνδέεται με νοητική υστέρηση Ειδική μαθησιακή δυσκολία κατά DSM-V ή αναπτυξιακές διαταραχές μάθησης κατά ICD-11 (έχουν αντικαταστήσει τον όρο ‘δυσλεξία’): αναφέρονται σε μία ξεχωριστή κατηγορία δυσκολιών που αφορούν τη μάθηση και πιο συγκεκριμένα την επεξεργασία του γραπτού λόγου. Δεν αποτελούν διαταραχές εκφοράς του λόγου. Η ομιλία και η άρθρωση των παιδιών με δυσλεξία είναι κατά κανόνα φυσιολογικές (αν και συχνά αναφέρεται καθυστέρηση στην ομιλία)

Διαγνωστικά κριτήρια Η σχολική επίδοση (αναγνωστική ικανότητα, ικανότητα ορθογραφημένης γραφής και γραπτής έκφρασης και/ή η μαθηματική ικανότητα) του παιδιού δεν φτάνει στα επίπεδα που προβλέπονται σύμφωνα με το δείκτη νοητικής ικανότητάς του, τη χρονολογική του ηλικία και την εκπαίδευση που έχει λάβει. Διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών: στο τέλος της Β’δημοτικού!

Ταξινόμηση αναπτυξιακών διαταραχών των σχολικών ικανοτήτων Περιλαμβάνονται οι εξής διαταραχές (κατά ICD και DSM): Ειδική διαταραχή της ανάγνωσης (αναπτυξιακή διαταραχή μάθησης με βλάβη στην ανάγνωση) Ειδική διαταραχή του συλλαβισμού (αναπτυξιακή διαταραχή μάθησης με βλάβη στη γραφή/γραπτή έκφραση) Ειδική διαταραχή των αριθμητικών ικανοτήτων (αναπτυξιακή διαταραχή μάθησης με βλάβη στα μαθηματικά) Υπάρχουν και οι υπολειπόμενες κατηγορίες «μη προσδιοριζόμενη αλλιώς» και «με άλλη συγκεκριμένη μαθησιακή βλάβη»

Ταξινόμηση αναπτυξιακών διαταραχών των σχολικών ικανοτήτων Η διαταραχή της ανάγνωσης αποτελεί αυτό που ονομάζουμε στον καθημερινό λόγο ‘δυσλεξία’ και περιλαμβάνει τις άλλες δύο, που πολύ πιο σπάνια υπάρχουν μόνες τους

Διαταραχή της ανάγνωσης Η απόδοση του παιδιού στην ανάγνωση πρέπει να είναι κατά πολύ κατώτερη από την αναμενόμενη για την ηλικία, τη γενική νοημοσύνη και το συγκεκριμένο σχολείο. Βασικά συμπτώματα: 1. Ανάγνωση αργή, με δισταγμό, χωρίς ροή ή χρώμα, συχνά συλλαβισμός 2. Παράλειψη, πρόσθεση, αντικατάσταση γραμμάτων συλλαβών ή λέξεων κατά την ανάγνωση 3. Ελλιπής κατανόηση του κειμένου Υπάρχουν επίσης προβλήματα στη γραφή/ γραπτή έκφραση που συνήθως είναι αυτά που εμμένουν στην όψιμη ηλικία

Διαταραχή της ανάγνωσης (συν.) Δυσκολίες στη γραφή/γραπτή έκφραση: 1. Παράλειψη, πρόσθεση, αντικατάσταση γραμμάτων συλλαβών ή λέξεων κατά τη γραφή 2. Πολλά ορθογραφικά λάθη, ακόμα και σε λέξεις πολύ κοινές και καταλήξεις που έχουν συστηματικά διδαχθεί 3. Κακογραφία, μουτζούρες, απουσία σημείων στίξης, κατάργηση των διαστημάτων ανάμεσα στις λέξεις. (αν ένα παιδί παρουσιάζει μόνο αυτά τα συμπτώματα, τότε διαγιγνώσκεται ειδική διαταραχή του συλλαβισμού/αναπτυξιακή διαταραχή μάθησης με βλάβη στη γραφή/γραπτή έκφραση)

Διαταραχή των αριθμητικών ικανοτήτων Βασικά συμπτώματα: 1. Δυσκολία στην αναγνώριση των μαθηματικών συμβόλων (πχ. +, -) 2. Δυσκολία στην αντιγραφή αριθμών, πράξεων, δυσκολία στη χρήση «κρατουμένων» 3. Δυσκολία στην εκμάθηση πολλαπλασιασμού. Αυτές οι δυσκολίες είναι κοινές στα παιδιά με αναπτυξιακή μαθησιακή δυσκολία (αν οι δυσκολίες του παιδιού εμφανίζονται μόνο στα μαθηματικά, διαγιγνώσκεται διαταραχή των αριθμητικών ικανοτήτων/αναπτυξιακή διαταραχή μάθησης με βλάβη στα μαθηματικά)

Γενικά χαρακτηριστικά παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες Πέρα από τα ειδικά συμπτώματα κάθε διαταραχής ξεχωριστά, υπάρχουν και γενικά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχουν τα παιδιά με ΑΜΔ: Δυσκολία στον προσανατολισμό, στην αίσθηση του χώρου και του χρόνου Δυσκολία στην αντίληψη της διαδοχής και της αλληλουχίας (ιδιαίτερη δυσκολία να μάθουν πχ. τους μήνες) Δυσκολία στην οργάνωση της μελέτης, της εργασίας, του χρόνου τους και στην τήρηση του προγράμματος Έλλειψη ενδιαφέροντος για ό,τι σχετίζεται με γραπτό λόγο

Πορεία ΑΜΔ Οι ΑΜΔ χαρακτηρίζουν ένα άτομο από τη γέννησή του μέχρι το τέλος της ζωής του. Αλλάζει ενδεχομένως ο τρόπος εκδήλωσής τους...οι έφηβοι με ΑΜΔ έχουν δυσκολίες κατανόησης των κειμένων που διαβάζουν, αδυναμία να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικούς τρόπους μάθησης και απομνημόνευσης και γενικά μετα- γνωστικές δυσκολίες (επίγνωση που έχει ο καθένας για τη δική του γνωστική συσκευή και πώς να τη χρησιμοποιεί).

Συχνότητα Φαίνεται να ποικίλει, ανάλογα με τα διαγνωστικά κριτήρια, τα διαγνωστικά εργαλεία, αλλά και από το γλωσσικό περιβάλλον (πχ. δυσκολία στα Αγγλικά) Υπολογίζεται γύρω στο 5%-15% του σχολικού πληθυσμού. 2:1 ή 3:1 αγόρια (ίσως και λόγω της διαταρακτικής συμπεριφοράς των αγοριών παραπέμπονται πιο συχνά)

Αιτιολογία Αιτιολογία δεν είναι γνωστή. Οι διαταραχές οφείλονται μάλλον σε ανωμαλίες της γνωστικής διαδικασίας οι οποίες προέρχονται από κάποιο είδος βιολογικής δυσλειτουργίας (δυσλειτουργία στον ΚΝΣ). Κατατάσσεται στις νευροαναπτυξικές διαταραχές. Κληρονομικότητα (κάποιο μέλος της οικογένειας έχει παρόμοιες δυσκολίες) Συμβάματα κατά την κύηση ή τον τοκετό (πχ. χαμηλό βάρος γέννησης, κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη)

Αξιολόγηση Αξιολόγηση νοημοσύνης Αξιολόγηση γνωστικών διεργασιών που είναι σημαντικές για την κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση γραπτού λόγου. Εξέταση οπτικών, κινητικών, χωρικών, ακουστικών διεργασιών, μνήμης και συνδυασμού προφορικού και γραπτού λόγου (φωνολογική ενημερότητα). Ειδικά τέστ αξιολόγησης μαθησιακών ικανοτήτων: πχ. Αθηνά Τεστ. Είναι σημαντικό να αξιολογείται και το κοινωνικό/πολιτισμικό περιβάλλον του παιδιού και οι μαθησιακές ευκαιρίες που του δίνονται.

Παρέμβαση Δεν υπάρχει θεραπεία. «Παρακάμπτονται» τα συμπτώματα Τα αποτελέσματα της σωστής αξιολόγησης των διαφόρων γνωστικών διεργασιών για κάθε παιδί χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση προγραμμάτων για κάθε παιδί. Υπάρχει συντονισμός: ειδική μαθησιακή βοήθεια (ατομικό πρόγραμμα παιδιού), συνεργασία με το δάσκαλο (ίσως και ανάγκη ειδικής παρέμβασης έξω από την τάξη), συμβουλευτική γονέων

Συμβολή του δασκάλου Αξιολόγηση κυρίως της προφορικής επίδοσης του παιδιού (αλλά με βοήθεια για την οργάνωση) Έμφαση στους βασικούς ορθογραφικού κανόνες και βασικούς κανόνες γραπτού λόγου. Σύντομες, απλές παρουσιάσεις. Εισάγετε την κεντρική ιδέα ή τις λέξεις κλειδιά Μεγαλύτερος χρόνος για να ολοκληρώσουν μία εργασία Επιβράβευση της προσπάθειας Καθιερώστε μία ρουτίνα στην τάξη Ατομικό «συμβόλαιο» μαθητή