Νοημοσύνη: Μέτρηση των Νοητικών Επιδόσεων

Ο Jean Piaget ήταν ένας Ελβετός φιλόσοφος, φυσικός επιστήμονας και ψυχολόγος που πίστευε πως η γνώση βρίσκεται σε μια διαδικασία συνεχούς εξέλιξης. Ο Piaget και η προσέγγιση της επεξεργασίας πληροφοριών εστιάζουν στις ψυχομετρικές διεργασίες και τα τεστ νοημοσύνης. Αντίθετα, οι ψυχομετρικοί εστιάζουν στο προϊόν, δηλαδή με την δημιουργία των τεστ νοημοσύνης. Οι αξιολογήσεις των διανοητικών επιδόσεων δεν σχετίζονται τόσο με τις έμφυτες ικανότητες του ατόμου όσο με την επίδραση της κληρονομικότητας, του πολιτισμικού, κοινωνικοοικονομικού και του οικογενειακού περιβάλλοντος.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ; Σύμφωνα με την κοινή γνώμη: Νοημοσύνη είναι ο δείκτης ευφυίας κάθε ατόμου. Ο Piaget υποστηρίζει ότι: Νοημοσύνη είναι η προσαρμοστική σκέψη ή πράξη. Σε πρόσφατη έρευνα 24 ειδικοί συμφώνησαν ότι: Νοημοσύνη είναι η ικανότητα να σκέφτεται κανείς αφηρημένα ή να λύνει προβλήματα αποτελεσματικά. Οι ψυχομετρικοί θεωρητικοί πιστεύουν ότι: Νοημοσύνη είναι ένα γνώρισμα ή ένα σύνολο γνωρισμάτων που χαρακτηρίζει μερικούς ανθρώπους περισσότερο από κάποιους άλλους.

Απόψεις σχετικά με την μονοδιάστατη και πολυδιάστατη νοημοσύνη. Η προσέγγιση της μονοδιάστατης νοημοσύνης του Alfred Binet. Η ανάλυση παραγόντων και η άποψη της πολυδιάστατης νοημοσύνης. Το 1904 ο Alfred Binet με τον συνεργάτη του δημιούργησαν τεστ νοημοσύνης ώστε να καταφέρουν να εντοπίσουν τα βραδύνοα παιδιά. Στην πορεία τα τεστ διαβαθμίστηκαν ανάλογα με την ηλικία και επιτεύχθηκε η ακριβής νοητική αξιολόγηση κάθε παιδιού. Οι ψυχομετρικοί θεωρητικοί αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα των τεστ νοημοσύνης και τα θεώρησαν αναξιόπιστα καθώς υποστήριξαν πως είναι αδύνατο να μετρούν ένα σύνολο ξεχωριστών νοητικών ικανοτήτων γι’ αυτό και χρησιμοποίησαν τη μέθοδο ανάλυσης παραγόντων.

Ο ψυχολόγος Charles Spearman ήταν από τους πρώτους που προσπάθησαν να καθορίσουν αν η νοημοσύνη είναι μία ή πολλές ικανότητες και τελικά κατέληξε στο ότι οι διανοητικές ικανότητες έχουν δύο όψεις: 1. g ή γενική ικανότητα 2. s ή ειδικές ικανότητες Ο Louis Thurston κατονόμασε 7 παράγοντες, τις πρωτογενείς νοητικές ικανότητες: Ταχύτητα χωρικής αντιληπτικής ικανότητας Μαθηματικός συλλογισμός Λεκτική εννοιολογία Λεκτική ευχέρεια Μνήμη Επαγωγική αιτιολόγηση Γρήγορη επεξεργασία οπτικών πληροφοριών

Αντίθετα, ο J.P.Guilford υποστήριξε πως οι νοητικές ικανότητες είναι 180 και τις χώρισε σε 3 γνωστικές δοκιμασίες: 1.περιεχομένου 2.λειτουργιών 3.προιόντων Οι Cattel και Horn περιορίζουν τις πρωτογενείς νοητικές ικανότητες σε: 1.ρευστή νοημοσύνη 2.αποκρυσταλλωμένη νοημοσύνη Ο Robert Sternberg πρότεινε την τριαρχική θεωρία της νοημοσύνης, η οποία περιλαμβάνει τις δεξιότητες: 1.περιβάλλοντος 2.εμπειρίας 3.επεξεργασίας πληροφοριών

Κλίμακα Νοημοσύνης GARDNER Άνθρωποι: λανθασμένη εκτίμηση προς το ταλέντο άλλων ατόμων – περιγραφή της νοημοσύνης τους από μία μεμονωμένη βαθμολογία. Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης: επτά ανθρώπινα είδη νοημοσύνης {γλωσσική, χωρική, λογική-μαθηματική, μουσική, σωματική, διαπροσωπική, ενδοπροσωπική} – διαφορετική αναπτυξιακή πορεία. Διανοητικά καθυστερημένα άτομα: εξαιρετικά ταλαντούχα σε μία ικανότητα – αδύναμα σε άλλες – χαμηλή επίδοση στα τεστ νοημοσύνης. Είδη νοημοσύνης (π.χ. λογική – μαθηματική): ωριμάζουν σε διαφορετικές στιγμές της ζωής.

Επικρίσεις για τη θεωρία του GARDNER – Μέτρηση νοημοσύνης Ψυχομετρικοί  τεστ νοημοσύνης: εντοπισμός παιδιών που θα ήταν αδύνατοι μαθητές στο σχολείο. Binet-Simon  τεστ: χαρακτηρισμός νοημοσύνης παιδιού – μία μόνο βαθμολογία.

Κλίμακα νοημοσύνης STANFORD-BINET – Δείκτης νοημοσύνης IQ TERMAN Σύγχρονος απόγονος των πρώτων επιτυχημένων τεστ νοημοσύνης – μετρά ικανότητες που θεωρούνται σημαντικές για την επιτυχία των παιδιών στην εκπαίδευση – τέσσερις παράγοντες: λεκτικό, ποσοτικό, χωρικό συλλογισμό και μνήμη βραχείας διάρκειας. Αναλογία μέτρησης νοημοσύνης του Terman  δείκτης νοημοσύνης ή IQ: αριθμητικό μέτρο των επιδόσεων ενός ατόμου ή του βαθμού της διανοητικής του ανάπτυξης σε ένα τεστ νοημοσύνης ανάλογο με τις επιδόσεις άλλων εξεταζόμενων.

Κλίμακα νοημοσύνης WECHSLER 1) Το Τεστ Νοημοσύνης για Παιδιά III: κατάλληλο για μαθητές ηλικίας 6 έως 16 ετών. 2) Η Αναθεωρημένη Κλίμακα Νοημοσύνης Προσχολικής και Σχολικής ηλικίας: κατάλληλη για παιδιά ηλικίας 3 έως 8 ετών. Κλίμακα νοημοσύνης του Wechsler για παιδιά : ευρέως χρησιμοποιούμενο ατομικό τεστ νοημοσύνης, το οποίο περιλαμβάνει μετρήσεις γενικής , λεκτικής και πρακτικής νοημοσύνης (κατάλληλο για όλα τα παιδιά).

Κατανομή των βαθμολογιών των τεστ νοημοσύνης – Ομαδικά τεστ νοημοσύνης Τεστ νοημοσύνης: η μέση βαθμολογία των εξεταζόμενων σε κάθε κατηγορία ηλικίας – IQ 100 Κατανομή βαθμολογιών: συμμετρική καμπύλη – μεταβλητότητα ορισμένων χαρακτηριστικών σε έναν πληθυσμό – οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται στο μέσο όρο ή κοντά σ’ αυτόν – λίγοι στα άκρα της κατανομής. Ψυχομετρικοί: ανάγκη για οικονομικότερα και πρακτικότερα τεστ σε ομάδες – γρήγορη μέτρηση διανοητικών επιδόσεων των ανθρώπων. Ομαδικά τεστ νοημοσύνης (ή σχολικών επιδόσεων): Τεστ Lorge-Thorndike  μαθητές γυμνασίου και λυκείου. Τεστ Σχολικής Αξιολόγησης – American College Test : σπουδαστές κολλεγίων. Graduate Record Examination: απόφοιτους σχολείων.

Νεότερες Προσεγγίσεις στην εξέταση της νοημοσύνης Νεότερες Προσεγγίσεις στην εξέταση της νοημοσύνης Νέα τεστ νοημοσύνης : 1) Η Συστοιχία Αξιολόγησης Παιδιών του Kaufman  σύγχρονη θεωρία της επεξεργασίας πληροφοριών. Τεστ: ατομικό τεστ νοημοσύνης μη λεκτικού περιεχομένου – οικείο ή μη οικείο στα παιδιά – θεμελιωμένο σε μεγάλο βαθμό, στη θεωρία της επεξεργασίας πληροφοριών. 2) Δυναμική αξιολόγηση  υπολογίζει πόσο καλά μαθαίνουν τα παιδιά το καινούργιο υλικό. 3) Η Τεχνική της Αξιολόγησης των Δυνατοτήτων Μάθησης του Feuerstein: συνεργατική μάθηση  τα παιδιά μαθαίνουν καινούργια πράγματα υπό την καθοδήγηση ενός ενηλίκου. 4) Τεστ νοημοσύνης Sternberg: τοποθέτηση μιας άγνωστης λέξης σε μία σειρά προτάσεων με σκοπό την κατανόηση των ανθρώπων από τα συμφραζόμενα.

Μέτρηση της νοημοσύνης βρεφών και νηπίων Τεστ για νήπια: Κλίμακες εξέλιξης νηπίων του Bayley  νήπια ηλικίας 2 έως 30 μηνών. Η μέθοδος αυτή αποτελείται από τρία μέρη: 1) Την κινητική κλίμακα  κινητικές ικανότητες 2) Τη νοητική κλίμακα  προσαρμοστικές συμπεριφορές 3) Τη νηπιακή συμπεριφοριστική επίδοση  εκτίμηση της συμπεριφοράς ενός παιδιού. Αναπτυξιακός δείκτης ή DQ για παιδιά: αριθμητική μέτρηση της επίδοσης ενός βρέφους ή νηπίου σε ένα εξελικτικό πρόγραμμα, σε σύγκριση με την επίδοση άλλων βρεφών ή νηπίων της ίδιας ηλικίας.

Σταθερότητα του Δείκτη Νοημοσύνης. Σε γενικές γραμμές ο δείκτης νοημοσύνης δεν είναι σταθερός. Στην βρεφική ηλικία: Τα DQ τεστ δεν μπορούν να προβλέψουν τις μελλοντικές επιδόσεις στα IQ τεστ. Στη ηλικία των 4 ετών: Τα αποτελέσματα των τεστ σχετίζονται με αυτά των επόμενων τεστ. Οι συσχετισμοί αυτοί γίνονται εντονότεροι κατά την μέση παιδική ηλικία (6-12 ετών) και με την πάροδο των χρόνων ο δείκτης δείχνει να παραμένει σε μια λογικά στάσιμη κατάσταση.

Σταθερότητα του Δείκτη Νοημοσύνης κατά την παιδική ηλικία. Αντίληψη που επικρατούσε πριν από τη διεξαγωγή μελετών για το ΙQ ενός ατόμου: Γενετικά καθορισμένη διανοητική ικανότητα Στάσιμο με την πάροδο του χρόνου Αντίληψη που επικρατούσε μετά την διεξαγωγή IQ τεστ : Ο δείκτης νοημοσύνης δεν είναι σταθερός. Στην βρεφική ηλικία: Τα DQ τεστ δεν μπορούν να προβλέψουν τις μελλοντικές επιδόσεις στα IQ τεστ. Στη ηλικία των 4 ετών: Τα αποτελέσματα των τεστ σχετίζονται με αυτά των επόμενων τεστ. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε ότι όσο μικρότερο είναι το διάστημα ανάμεσα στα τέστ, τόσο μεγαλύτεροι οι συσχετισμοί ανάμεσα στις βαθμολογίες. Αποτελέσματα πρόσφατων μελετών μεμονωμένων παιδιών: Οι συσχετισμοί ανάμεσα στα IQ Τέστ διαφέρουν από άτομο σε άτομο Μια βαθμολογία IQ τέστ εκτιμά τις διανοητικές επιδόσεις του ατόμου σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή Υπόθεση Της Αθροιστικής Ανεπάρκειας: Όσο περισσότερο το άτομο παραμένει σε περιβάλλον το οποίο στερείται διανοητικών ερεθισμάτων, τόσο χειρότερες θα είναι οι επιδόσεις του στα IQ τέστ.

Τι προβλέπουν τα τεστ νοημοσύνης; Τα τεστ νοημοσύνης μετρούν διανοητικές επιδώσεις . Πως οι μετρήσεις αυτές μπορούν να επηρεάσουν το άτομο στις σχολικές επιδώσεις , στον επαγγελματικό προσανατολισμό , την υγεία ,την προσαρμογή και την ικανοποίηση από την ζωή;

IQ Τεστ & Σχολικές Επιδώσεις. Oι μαθητές που έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης όχι μόνο τα καταφέρνουν καλύτερα στο σχολείο, αλλά μένουν εκεί περισσότερο. Oι μαθητές οι οποίοι πάνε καλά στα IQ τέστ εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά αποτυχίας στο λύκειο. Μελέτες το 1997 έδειξαν ότι το σχολείο βελτιώνει τις επιδόσεις στα τέστ δείκτη νοημοσύνης. Πιο συγκεκριμένα: Μεταδίδει γνώση σχετική με τις ερωτήσεις των IQ τέστ Προάγει στρατηγικές απομνημόνευσης Ενθαρρύνει νοοτροπίες και συμπεριφορές Παρ’όλα αυτά, διαπιστώθηκε ότι τα IQ Τέστ αντικατοπτρίζουν τις σχολικές επιδόσεις ενός μαθητή, οι οποίες : Eξαρτώνται από τον τρόπο μελέτης και τα ενδιαφέροντα του μαθητή και δεν είναι σταθερές. Επομένως, έρευνες αποκάλυψαν ότι ο καλύτερος παράγοντας πρόβλεψης των μελλοντικών βαθμών ενός μαθητή δεν είναι ένα IQ τέστ, αλλά οι βαθμοί που είχε ο μαθητής. IQ Τεστ & Σχολικές Επιδώσεις.

IQ Τεστ & Επαγγελματικός Προσανατολισμός. Έρευνες έχουν δείξει: 1)Οι ανειδίκευτοι εργάτες και οι αγρότες έχουν χαμηλότερο δείκτη IQ από τους ελεύθερους επαγγελματίες ή άλλους εργαζόμενους. 2)Με την πάροδο του χρόνου το χάσμα αυτό μικραίνει χάρης στην βελτίωση των εκπαιδευτικών συνθηκών. 3)Τα άτομα που ανήκουν στην ίδια επαγγελματική ομάδα αλλά έχουν μεγαλύτερο δείκτη IQ είναι πιο επιτυχημένα. Γενικά, διαπιστώθηκε ότι το μέσο IQ ενός επαγγέλματος αυξάνει όσο αυξάνει το κύρος του. Αυτό συμβαίνει λόγω της σχέσης του επαγγέλματος με την αντίστοιχη εκπαίδευση του ατόμου, δηλαδή χρειάζεται μεγαλύτερη διανοητική ικανότητα για την ολοκλήρωση σπουδών απ’ ότι για μια χειρωνακτική εργασία. Αυτό το γεγονός, όμως, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να υπάρχουν άτομα με υψηλό IQ σε δουλειές χαμηλών διανοητικών απαιτήσεων. Παρατηρήθηκε έπειτα από διεξαγωγή ερευνών ότι υπάρχουν αρκετά έντονοι συσχετισμοί ανάμεσα στα αποτελέσματα των IQ τέστ και στις επαγγελματικές επιδόσεις ενός ατόμου. Παρ’όλα αυτά, όμως, οι επαγγελματικές επιδόσεις δεν εξαρτώνται καθαρά από τον δείκτη νοημοσύνης, αλλά και από παράγοντες όπως η έμμεση νοημοσύνη, δηλαδή η ικανότητα του ατόμου να εκτιμά καθημερινές καταστάσεις, και οι προηγούμενες επαγγελματικές επιδόσεις.

IQ Τεστ & Ικανοποίηση. Χαρισματικά Άτομα (IQ>140): Υγιέστερα από το μέσο όρο, ευπροσάρμοστα και επαγγελματικά επιτυχημένα στην πλειοψηφία τους. Στο σχολικό περιβάλλον χαρακτηρίζονται από τους καθηγητές ως συναισθηματικά ισορροπημένα και ηθικά πιο ώριμα από τους υπόλοιπους συμμαθητές τους. Παρ ’όλο που αποτελέσματα ερευνών εμφάνισαν ότι τα χαρισματικά παιδιά δεν παρουσιάζουν προβλήματα στην προσαρμογή τους σε σχολικό περιβάλλον με χαμηλότερες διανοητικές απαιτήσεις, θα πρέπει να επιδιώκεται η επιτάχυνση της εκπαίδευσής τους. Δείγματα των ερευνών για τα χαρισματικά άτομα έδειξαν ότι ένα υψηλό IQ δεν εγγυάται επιτυχία και ευτυχία, καθώς επηρεάζεται σημαντικά από την ποιότητα του παράγοντα του οικογενειακού περιβάλλοντος.

Σοβαρά Καθυστερημένα Άτομα (IQ< 55): Νοητικά καθυστερημένα και άρρωστα άτομα, χρειάζονται βοήθεια καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής τους. Ελαφρά Καθυστερημένα Άτομα (55< IQ<70): Ευχαριστημένα και υγιή σε γενικές γραμμές , ίσως χρειαστούν μικρή βοήθεια από την οικογένεια. Μελέτες αποκάλυψαν ότι πολλά άτομα τα οποία στο σχολικό τους περιβάλλον είχαν χαρακτηριστεί ως νοητικά καθυστερημένα, προσαρμόζονται ως ενήλικες στις απαιτήσεις του νέου τρόπου ζωής τους συνεισφέροντας στην κοινωνία ως άνθρωποι παραγωγικοί, αποδεικνύοντας ότι δεν απαιτείται υψηλός δείκτης νοημοσύνης για την εσωτερική ικανοποίηση και ευτυχία του ατόμου.

Παράγοντες που επηρεάζουν τις βαθμολογίες των IQ τεστ. Αξίζει να γίνει αναφορά σε μελέτες οι οποίες αποκάλυψαν τα εξής: Η νοητικής ομοιότητα ανάμεσα σε άτομα που ζούνε στο ίδιο οικογενειακό περιβάλλον αυξάνεται λόγω της συγγένειάς τους. Το IQ υιοθετημένων ατόμων σχετίζεται περισσότερο με εκείνο των βιολογικών τους γονέων, παρά με των θετών. Υπάρχουν περιπτώσεις που άτομα που προέρχονται από φτωχά οικογενειακά περιβάλλοντα παρουσιάζουν ιδιαίτερα αυξημένο δείκτη νοημοσύνης καθώς μεγαλώνουν, αποδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο ότι η οικονομική μειονεξία αναχαιτίζει τη διανοητική ανάπτυξη. Παραπάνω ειπώθηκε ότι το IQ παραμένει πρακτικά σταθερό. Αυτό οφείλετε: Κληρονομικότητα Περιβάλλον Εξέλιξη

Καρμάλη Ειρήνη-Μαρία Τριάντη Ιωάννα Μπουρδάκη Αθηνά