ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ - Η ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΚΑΚΩΣΗ Βλουτόγλου Ελίνα, Φυσιοθεραπεύτρια, P.D. in Sports Physiotherapy

ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΚΑΚΩΣΗ  Αθλητική κάκωση είναι ο τραυματισμός που προκαλείται κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ  Εξωγενείς παράγοντες:  Επαφή από αντίπαλο  Επίπεδο άθλησης (προπόνηση, αγώνας)  Επίπεδο ικανοτήτων του αθλητή  Προπονητικά σφάλματα (ανεπαρκής προθέρμανση, υπερπροπόνηση)  Η αγωνιστική θέση του παίχτη  Η μη χρήση προστατευτικού εξοπλισμού  Οι επιφάνειες άθλησης

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ  Ενδογενείς παράγοντες:  Φύλο  Ηλικία  Ανατομικές ασσυμετρίες  Μυοδυναμικές ασσυμετρίες  Ασσυμετρίες ευλυγισίας  Ασσυμετρίες ιδιοδεκτικής λειτουργίας  Οι πρότεροι τραυματισμοί και η μη σωστή αποκατάστασή τους  Ψυχολογική κατάσταση

ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ  Σωστή προθέρμανση  Κατάλληλος αθλητικός εξοπλισμός  Επαρκής ενυδάτωση  Όχι στην υπερπροπόνηση  Απαραίτητη η αποθεραπεία

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ  α. Ταξινόμηση σύμφωνα με τον μηχανισμό πρόκλησης  β. Ταξινόμηση με βάση τη διάρκεια εκδήλωσης των συμπτωμάτων  γ. Ταξινόμηση με βάση τη σοβαρότητα των κακώσεων  δ. Ταξινόμηση σύμφωνα με τον τύπου του τραυματισμένου ιστού

α. Ταξινόμηση σύμφωνα με τον μηχανισμό πρόκλησης  Οξείες Αθλητικές Κακώσεις (Acute Sports Injuries)  Άμεσες κακώσεις (επαφής, direct/contact injuries)  Μη άμεσες κακώσεις (μη-επαφής, indirect/non-contact injuries)  Κακώσεις υπέρχρησης-καταπόνησης (overuse injuries)

β. Ταξινόμηση με βάση τη διάρκεια εκδήλωσης των συμπτωμάτων  Οξείες αθλητικές κακώσεις → αιφνίδια έναρξη και βραχεία διάρκεια  Χρόνιες αθλητικές κακώσεις → σταδιακή έναρξη και παρατεταμένη διάρκεια

γ. Ταξινόμηση με βάση τη σοβαρότητα των κακώσεων  Απλές αθλητικές κακώσεις (minor)  Πολύ μικρές → αποχή 1-3 ημερών από την αθλητική δραστηριότητα  Μικρές → αποχή 4-7 ημερών από την αθλητική δραστηριότητα  Μεσαίες αθλητικές κακώσεις (moderate) → αποχή 8-30 ημερών από την αθλητική δραστηριότητα  Σοβαρές αθλητικές κακώσεις (severe) → αποχή άνω των 30 ημερών από την αθλητική δραστηριότητα

δ. Ταξινόμηση σύμφωνα με τον τύπου του τραυματισμένου ιστού  Αθλητικές κακώσεις μαλακών ιστών / μορίων (soft tissue injuries)  Δερματικές κακώσεις (εκδορές, διατρήσεις, τομές, σχάσεις, φλύκταινες, κάλοι)  Μυϊκές κακώσεις (θλάσεις, μώλωπες)  Συνδεσμικές κακώσεις (διαστρέμματα)  Τενόντιες κακώσεις (ρήξεις τενόντων, τενοντοπάθειες)  Κακώσεις αρθρικών χόνδρων (κατάγματα, χονδροπάθειες)  Κακώσεις αρθρικού θύλακα (θυλακίτιδα/bursitis)  Κακώσεις μηνίσκων (μερική/ολική ρήξη, εκφύλιση)  Κακώσεις νεύρων (νευρίτιδα, παγίδευση νεύρου)  Αθλητικές κακώσεις σκληρών ιστών (hard tissue injuries)  Οστικές κακώσεις (κατάγματα, περιοστίτιδα)  Κακώσεις της άρθρωσης (εξαρθρήματα πχ εξάρθρημα ώμου, υπεξάρθρημα ποδοκνημικής)

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ - ΘΛΑΣΗ  Θλάση (μυϊκή ρήξη)  1 ου βαθμού: μικροσκοπικές ρήξεις ελάχιστων μυϊκών ινών → μικρή ευαισθησία, ελάχιστο οίδημα και πόνος  2 ου βαθμού: μερική ρήξη μυός → μέτρια ευαισθησία, μεγάλο οίδημα, πόνος, μυϊκός σπασμός  3 ου βαθμού: ολική ρήξη μυός → σημαντικό οίδημα, πόνος και μυϊκός σπασμός Muscle tear / pull / strain

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ - ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ  Διάστρεμμα (συνδεσμική ρήξη)  1 ου βαθμού: μικροσκοπικές ρήξεις ελάχιστων συνδεσμικών ινών → μικρή ευαισθησία, ελάχιστο οίδημα και πόνος - μικρή ή καθόλου αστάθεια άρθρωσης  2 ου βαθμού: μερική ρήξη συνδέσμου → μέτρια ευαισθησία, μεγάλο οίδημα, πόνος, μυϊκός σπασμός - μέτρια αστάθεια άρθρωσης  3 ου βαθμού: ολική ρήξη συνδέσμου → σημαντικό οίδημα, πόνος και αίσθημα αστάθειας – σημαντική αστάθεια άρθρωσης

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ - ΚΑΤΑΓΜΑ  Κάταγμα ονομάζεται η μερική ή πλήρης λύση της συνέχειας του οστού. Τα κατάγματα διακρίνονται στα:  Τέλεια και ατελή ή ρωγμώδη  Απλά ή κλειστά και ανοικτά ή επιπλεγμένα  Ενδοαρθρικά και εξωαρθρικά  Αποσπαστικά και συμπιεστικά  Από άμεση ή έμμεση βία  Εγκάρσια, λοξά, σπειροειδή, σφηνοειδή  Ενσφηνωμένα  Σύνθετα ή συντριπτικά  Παρεκτοπισμένα  Δίκην χλωρού ξύλου και δίκην σπείρας ή πόρπης (παιδιά κάτω των 10 ετών)

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ - ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ  Εξάρθρημα ή εξάρθρωση είναι η μη φυσιολογική απομάκρυνση των αρθρικών επιφανειών. Είναι πολύ οδυνηρό και αποτελεί σοβαρή κάκωση των αρθρώσεων. Μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε περιβάλλουσες δομές, όπως οι σύνδεσμοι, οι τένοντες, οι μύες και τα νεύρα. Η επαναφορά των οστών στη θέση τους (ανάταξη) πρέπει να γίνεται από ειδικό γιατρό ή χειρουργό.  Υπεξάρθρημα είναι η κάκωση κατά την οποία υπάρχει μερική παρεκτόπιση μεταξύ των αρθρικών επιφανειών, οι οποίες διατηρούν μεν επαφή αλλά όχι πλήρη και ομαλή.

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΤΕΝΟΝΤΩΝ  Ρήξη τένοντα  1 ου βαθμού: μικροσκοπικές ρήξεις ελάχιστων τενόντιων ινών → μικρή ευαισθησία  2 ου βαθμού: μερική ρήξη τένοντα → μέτρια ευαισθησία, πιθανό οίδημα, πόνος, προστατευτικός μυϊκός σπασμός  3 ου βαθμού: ολική ρήξη τένοντα → σημαντικό οίδημα, πόνος και αίσθημα αστάθειας  Τενοντίτιδα είναι η φλεγμονή του τένοντα η οποία προκαλείται από μικρορήξεις τενόντιων ινών που συμβαίνουν λόγω της εφαρμογής μιας πολύ έντονης ή / και πολύ ξαφνικής δύναμης τάσης. Πρόκειται για μια οξεία κάκωση, η οποία κανονικά πρέπει να κάνει τον κύκλο της και να θεραπευτεί σε διάστημα ημερών περίπου (max έως 6 εβδομάδες). Ο τραυματισμός συμβαίνει είτε στο σημείο που ο τένοντας ενώνεται με τον μυ είτε εκεί που ενώνεται με το οστό. VS  Τενοντοπάθεια είναι η εκφύλιση του κολλαγόνου του τένοντα ως αποτέλεσμα της χρόνιας υπερβολικής του χρήσης. Όταν η υπέρχρηση συνεχίζεται χωρίς να δώσει τον απαραίτητο χρόνο στον τένοντα να ξεκουραστεί και να θεραπευτεί, προκαλείται τενοντοπάθεια.

ΦΛΕΓΜΟΝΗ → ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ Φλεγμονή  1. Πόνος  2. Ερυθρότητα  3. Θερμότητα  4. Οίδημα  5. Μειωμένη λειτουργικότητα Επιστροφή στην άθληση  Όχι πόνος  Όχι οίδημα & μώλωπες  Πλήρης τροχιά κίνησης  Ίδια δύναμη με την υγιή (μη τραυματισμένη) πλευρά  Ίδια ισορροπία με την υγιή (μη τραυματισμένη) πλευρά (κάτω άκρα)  Όχι υπολείμματα ελλιπούς βηματισμού (κάτω άκρα)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ  Αξιολόγηση την ώρα της κάκωσης στον αγωνιστικό χώρο / χώρο άθλησης  Αξιολόγηση – επαναξιολόγηση στο Ιατρείο  Αξιολόγηση – επαναξιολόγηση στο Εργαστήριο Φυσιοθεραπείας  Αξιολόγηση – επαναξιολόγηση στον αγωνιστικό χώρο / χώρο άθλησης

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ  Πρώτες βοήθειες  Ιατρική διάγνωση – θεραπεία  Φυσιοθεραπευτική αξιολόγηση – αποκατάσταση  Προετοιμασία για επιστροφή στην άθληση (Return-to-play/sport)

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ Κ.Α.Π.Α.  Κρυοθεραπεία → Τοποθετούμε μία παγοκύστη πάνω στην τραυματισμένη περιοχή για περίπου δεκαπέντε λεπτά, έτσι καταφέρνουμε να ελαττώσουμε τον πόνο. Αυτό επαναλαμβάνεται τουλάχιστον τρεις φορές τις πρώτες 2-3 ημέρες.  Ανάρροπη θέση → Τοποθετούμε το τραυματισμένο μέλος ψηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς, έτσι καταπολεμάται τυχόν οίδημα.  Περίδεση → Καλύπτουμε την τραυματισμένη περιοχή με ένα ελαστικό επίδεσμο και την αποφυγή περαιτέρω τραυματισμών.  Ανάπαυση → Αποφεύγουμε κάθε δραστηριότητα, η οποία θα επιβαρύνει την πάσχουσα περιοχή. ✽ Η άμεση εφαρμογή του ΚΑΠΑ θα καθορίσει και τη διάρκεια της αποκατάστασης, μιας και υπάρχει η εξής αναλογία μεταξύ της εφαρμογής: Για κάθε ημέρα καθυστέρησης, η χρονική διάρκεια της θεραπείας παρατείνεται κατά τέσσερις ημέρες. πχ Αν κάποιος “θυμηθεί” να εφαρμόσει το ΚΑΠΑ μετά από 3 ημέρες, το συντομότερο χρονικό διάστημα θεραπείας θα είναι 12 ημέρες.

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ

ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ - HARM Αυτά που ΔΕΝ πρέπει να κάνει κανείς μετά από τραυματισμό και για τουλάχιστον 72 ώρες (τρία 24ωρα) συνοψίζονται στο ακρωνύμιο ΜΑΖΑ: Μ: Μασάζ, Α: Άσκηση, Ζ: Ζέστη, Α: Αλκοόλ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ - ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ Διάγνωση  Παρατήρηση  Γενικό ιστορικό (ατομικό, οικογενειακό)  Περιγραφή τραυματισμού  Υποκειμενικά κριτήρια  Αντικειμενικά ευρήματα (φυσική / κλινική εξέταση)  Διαγνωστικές απεικονίσεις  Εργαστηριακά ευρήματα Θεραπεία  Φαρμακευτική αγωγή  Συντηρητική αντιμετώπιση (πχ ανάταξη κατάγματος, νάρθηκας, περίδεση)  Χειρουργική αποκατάσταση (πχ αρθροσκόπηση γόνατος σε ρήξη ΠΧΣ)

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΙΑΤΡΟΥ – ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ – ΓΥΜΝΑΣΤΗ ↓ ΟΜΑΔΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ “teamwork and proper rehabilitation planning”