ΕΛΛΗΝΟΣΕΡΒΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Λ. Κουναλάκης Γενικός Σύμβουλος ΟΕΥ Α΄ Γραφείο ΟΕΥ Ελληνικής Πρεσβείας Βελιγραδίου

ΣΕΡΒΙΑ Η Σερβία είναι η σημαντικότερη χώρα των δυτικών Βαλκανίων, στο κέντρο των δυτικών Βαλκανίων, στο σταυροδρόμι της κεντρικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης Με πληθυσμό στα ~7,5 εκατ. Με πρωτεύουσα το Βελιγράδι με 1,7 εκατ. κατοίκους Με δημοκρατικό πολίτευμα με το οποίο προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο πολιτικός πλουραλισμός και η ιδιωτική περιουσία. Με μεσοπρόθεσμο στόχο την ένταξή της στην ΕΕ (2025) Με διαρκή ανασυγκρότηση και διεύρυνση των σχέσεών της τόσο με ιστορικούς εταίρους όσο και με άλλους εταίρους που αναζητούν επενδυτικές ευκαιρίες στην Ευρώπη. Με βελτίωση σχέσεων της με στρατηγικούς παράγοντες εκτός ΕΕ όπως τη Κίνα , τη Ρωσία, τις ΗΠΑ, τη Τουρκία και τα ΗΑΕ. Με δημιουργία πολλών περιθωρίων δυναμικής ανάπτυξης εκμεταλλευόμενη και των γεωπολιτικών της πλεονεκτημάτων

Εμπορικές Συμφωνίες Ενδιάμεση εμπορική συμφωνία με ΕΕ, η οποία συμφωνία επιτρέπει την ελεύθερη εξαγωγή όλων των προϊόντων που προέρχονται από τη Σερβία, δηλαδή προϊόντων που είναι πλήρως κατασκευασμένα στη Σερβία ή που χρησιμοποιούν υλικά που προέρχονται από χώρες της ΕΕ, τη Τουρκία ή τις χώρες που είναι σε διαδικασία ένταξης στην ΕΕ. Η.Π.Α.: Σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων. Ρωσία, Λευκορωσία και Καζακστάν: Συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών (Τα προϊόντα που παράγονται στη Σερβία ή εκείνα που η προστιθέμενη αξία τους είναι πάνω από 50% σέρβικη , υπόκεινται σε εισαγωγικό φόρο 1% κατά την είσοδό τους στις χώρες αυτές) Με ΕΖΕΣ: Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών (Νορβηγία, Λιχτενστάιν, Ισλανδία και Ελβετία) επιτρέπει σε σέρβους εξαγωγείς να εξάγουν αγαθά στις χώρες αυτές χωρίς δασμούς ή άλλους φόρους. Με CEFTA: Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών (Πολωνία, Ουγγαρία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας , Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία).

Δυνατά σημεία χώρας Ευρωπαϊκή προοπτική Γεωγραφική εγγύτητα με πολλές χώρες Ικανοποιητικό επίπεδο εξειδικευμένου προσωπικού Ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, χαμηλή φορολογία των επιχειρήσεων Χαμηλός συναλλαγματικός κίνδυνος Χαμηλά επίπεδα μισθών Μακροοικονομική σταθερότητα και βελτιωμένο επιχειρηματικό περιβάλλον Ευνοϊκό επενδυτικό πλαίσιο Δημοσιονομική πειθαρχία Σημαντικές βελτιώσεις στην επενδυτική νομοθεσία: Σύσταση εταιρειών, αδειοδότηση κατασκευών, τροποποιήσεις στο εργατικό δίκαιο Βελτιώσεις στο αστικό, εμπορικό και πτωχευτικό δίκαιο Στήριξη από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς

Αδύνατα σημεία χώρας Υψηλό επίπεδο ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού Χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης και γλωσσομάθειας δημοσίων υπαλλήλων στα Υπουργεία-Κρατικούς φορείς Γραφειοκρατία και υψηλό επίπεδο παραοικονομίας Συχνές μεταβολές στη νομοθεσία και απουσία διευκρινιστικών διατάξεων Ασάφειες και ελλείψεις κατά τη πρακτική εφαρμογή των νόμων (επενδυτικό, εμπορικό) Μη πλήρως απελευθερωμένη αγορά, τομείς εξακολουθούν να διατηρούν ορισμένα μονοπωλιακά χαρακτηριστικά (ενεργειακό , τηλεπικοινωνιακό) Αργή πρόοδος ουσιαστικής εφαρμογής εναρμονισμένης με το κοινοτικό δίκαιο Εταιρική διακυβέρνηση μη πλήρως εναρμονισμένη με τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα Επίπεδο εποπτικών μηχανισμών χρήζει περαιτέρω αναβάθμισης σε ορισμένους τομείς Διακριτική μεταχείρηση εις βάρος των αλλοδαπών επιχειρήσεων σε ζωτικά λειτουργικά ζητήματα Διάκριση εις βάρος αλλοδαπών φυσικών προσώπων σε θέματα εφαρμογής προστατευτικών διατάξεων εργατικού δικαίου

Η Σερβία σήμερα ΑΕΠ(*2017): EUR 36,3 δις Ρυθμός ανάπτυξης(2018): 4,4% Ποσοστό ανεργίας: 12.7% Πληθωρισμός: 2,0% Πλεόνασμα προϋπολογισμού: 1.1% του ΑΕΠ Δημόσιο χρέος: 56,2 % ως προς το ΑΕΠ και τάση περαιτέρω μείωσης Κατά κεφαλήν ΑΕΠ: 6.000 EUR Επενδύσεις (ιδιωτικές και δημόσιες ): 20,2% του ΑΕΠ Άμεσες ξένες επενδύσεις (2018): 3 δισ ευρώ, 6,2% ΑΕΠ Βιομηχανική παραγωγή: 4,1% Εξωτερικό εμπόριο: 10% του ΑΕΠ , όγκος εμπορίου: 38.2 δις. ευρώ (εισαγ. 21.9 δις, εξαγωγές 16.3 δις. ευρώ) Εμπορικό έλλειμμα: (2018) 5.6 δισ ευρώ ( 2018/2017: 28.74% ) Αναβαθμισμένη πιστοληπτική ικανότητα και θετική εικόνα από διεθνείς οίκους S&P BB / positive outlook, FITCH BB / stable outlook

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Πολλές εμπορικές Συμφωνίες: Ιδιαίτερα με Ρωσία, Λευκορωσία και Καζακστάν–συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών Εύκολη πρόσβαση στις αγορές των όμορων χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, καθώς επίσης στις λοιπές αγορές δυτικών Βαλκανίων. Δεν έχουν ιδιωτικοποιηθεί ακόμα αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις Η προσέλκυση επενδύσεων αποτελεί στρατηγικό στόχο της Σερβικής κυβέρνησης Εκτιμήσεις διεθνών οίκων προβλέπουν σταθερή οικονομία με προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης στο προσεχές μέλλον, συνεχιζόμενη επενδυτική ροή και αύξηση εξαγωγών και υπηρεσιών για τα επόμενα χρόνια Συνεχής αύξηση του εισοδηματικού περιθωρίου και της κατανάλωσης. Στροφή προς ποιοτικά προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας . Παλαιοί καταναλωτές έναντι νέων με δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα Εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ανάγκες ως προς τις υποδομές (μεταφορές, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, κατασκευές κατοικιών ) και συνεπώς ευκαιρίες για συνεργασίες Λόγω θετικών προοπτικών χώρας, επιστρέφουν από την αλλοδαπή νεότερες γενεές σέρβων στελεχών- επιχειρηματιών με νοοτροπία, γνώσεις και εμπειρίες εξωτερικού οι οποίοι στελεχώνουν διοικήσεις ντόπιων σερβικών επιχειρήσεων ή δημιουργούν νέες εταιρείες με διάφορες συνεργασίες.

Διμερείς οικονομικές σχέσεις Ελληνική επενδυτική δραστηριότητα Διμερείς οικονομικές σχέσεις Ελληνική επενδυτική δραστηριότητα Οι ελληνικές επενδύσεις στη Σερβία ανέρχονται σε 1,5 δισ ευρώ Περίπου 150 εταιρείες ελληνικών συμφερόντων δραστηριοποιούνται στη χώρα σε τομείς όπως κατασκευαστικός, βιομηχανία τροφίμων & ποτών, λιανικό εμπόριο, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, τηλεπικοινωνίες & τεχνολογίες πληροφορικής, ξενοδοχειακές υπηρεσίες, παροχή συμβουλευτικών/νομικών υπηρεσιών κλπ. Μεταξύ των κυριότερων ελληνικών εταιρειών περιλαμβάνονται οι: ΕΛ.ΠΕ., Τσιμέντα ΤΙΤΑΝ, Βερόπουλος, Eurobank EFG, Lamda Development, Καζίνο Λουτρακίου, Όμιλος Δασκαλαντωνάκη, Λάμψα Α.Ε, Shell, Alumil, Isomat, Kleeman, Intracom, ICAP, Chipita, Viochalko, Ελληνική βιομηχανία ζάχαρης κλπ.

Διμερείς εμπορικές σχέσεις Ο όγκος του διμερούς εμπορίου Ελλάδος-Σερβίας έφθασε το 2018 σε επίπεδο ρεκόρ πλησιάζοντας για πρώτη φορά το μισό δισ. Ευρώ. Οι σερβικές εξαγωγές προς τη χώρα μας το 2018 έφθασαν τα 178 εκατ. Ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 10% σε σχέση με το 2017 Οι σερβικές εισαγωγές από την Ελλάδα ανήλθαν το 2018 σε 306 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 7% σε σχέση με το 2017. Το εμπορικό πλεόνασμα υπέρ της χώρας μας διαμορφώθηκε στα 127 εκατ. Ευρώ, αυξημένο σε σχέση με πέρυσι κατά 2.3 %. Τα κυριότερα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στη Σερβία είναι: βιομηχανικά είδη, τρόφιμα και ζώντα ζώα, χημικά προϊόντα και συναφή, μηχανολογικός εξοπλισμός, ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά και διάφορα βιομηχανικά είδη. Τα κυριότερα προϊόντα που εισήχθησαν στην Ελλάδα από τη Σερβία περιελάμβαναν : βιομηχανικά είδη, τρόφιμα και ζώντα ζώα, χημικά προϊόντα και συναφή, μηχανολογικός εξοπλισμός, χαρτί & χαρτόνι, προϊόντα χαλκού, ζάχαρη & μέλι.

Κυριότερα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι ελληνικές επιχειρήσεις κατά τα τελευταία χρόνια αφορούσαν: Διοικητικά/Γραφειοκρατικά προβλήματα στις δημόσιες υπηρεσίες Καθυστέρηση στην έκδοση αδειών για εξαγωγείς Πρακτικές παραπλάνησης του καταναλωτή στη συσκευασία ορισμένων προϊόντων (πχ γαλακτοκομικά). Μη-δασμολογικής φύσεως εμπόδια στις διαδικασίες εξαγωγών σε δευτερογενείς πρώτες ύλες -πχ όταν πρόκειται για εξαγωγές μη επικίνδυνων αποβλήτων. Διευθέτηση των εμπορικών διαφορών, μέσω προσφυγής στη δικαιοσύνη. Με συνέπεια επιπρόσθετο κόστος και τις λοιπές επιβαρύνσεις λόγω του μεγάλου χρονικού διαστήματος εκδίκασης των υποθέσεων. Ζητήματα ισότιμης μεταχείρισης αλλοδαπών και εγχώριων επενδυτών. Παραβίαση από τη σερβική πλευρά του αρ. 13 του Πρωτοκόλλου ΙV της συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης μεταξύ Ε.Ε και Σερβίας η οποία έγκειται στην επιβολή τελών από τις σερβικές αρχές σε έλληνες μεταφορείς που διασχίζουν Transit τη Σερβία, εκτελώντας κοινοτικές μεταφορές, ενέργεια που συνιστά πολιτική διακρίσεων και οδηγεί σε στρέβλωση του ανταγωνισμού. Αθέμιτος ανταγωνισμός από μη νόμιμα ή ελλειπώς αδειοδοτημένες λειτουργούσες επιχειρήσεις σε ορισμένους τομείς δραστηριότητας (ξενοδοχεία, υπηρεσίες ασφάλειας), καθώς και από αδήλωτη εργασία.

Τομείς επενδυτικού ενδιαφέροντος Τομείς επενδυτικού ενδιαφέροντος Ενέργεια – ΑΠΕ Γεωργία – Τρόφιμα Χημικά, Λιπάσματα Αρδευτικά συστήματα Μεταλλεύματα Πληροφοριακά συστήματα και καινοτόμες υπηρεσίες Κατασκευές, έργα υποδομών, παραχωρήσεις Τουρισμός – real estate, δίκτυα λιανικής Φαρμακευτικά, καλλυντικά /είδη περιποίησης Ιατρικός Τομέας - Υπηρεσίες υγείας Ανακύκλωση - διαχείριση απορριμμάτων Μεταφορές – logistics

Προοπτικές ελληνικών εξαγωγών Θετικότερες προοπτικές για κατηγορίες προϊόντων όπως τρόφιμα-ποτά , κατασκευαστικά υλικά ιδίως για ποιοτικά σε τιμές ελκυστικές. Αύξηση εισοδηματικού περιθωρίου. Κατασκευαστικό booming -υποδομές Μικρή ντόπια παραγωγή -Αυξανόμενο το ξένο επενδυτικό ενδιαφέρον για δημιουργία μεικτών επιχειρήσεων (joint ventures ). Στόχος κυρίως η παραγωγή και εξαγωγές προς Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν (Συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών). Εγκατάσταση ξένων εταιρειών-αλυσίδων. Μεγάλος ανταγωνισμός στη σερβική αγορά από χώρες ΕΕ -Τουρκία , Κίνα , Ισραήλ και Ρωσία που εφαρμόζουν σύγχρονες τεχνικές Marketing-διαφήμισης στη προώθηση των προϊόντων τους Ώθηση στις ελληνικές εξαγωγές τροφίμων και ποτών δίδει η μεγάλη αύξηση του τουριστικού ρεύματος προς τη χώρα μας

Δυνητικές εξαγωγές ελληνικών προϊόντων προς Σερβία Δυνητικές εξαγωγές ελληνικών προϊόντων προς Σερβία Ελαιόλαδο, ελιές Βότανα και μπαχαρικά Προϊόντα αρτοποιίας - ζαχαροπλαστικής Φυσικά καλλυντικά Φρούτα - λαχανικά (λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια, πεπόνια, καρπούζια, φράουλες, κεράσια, μήλα, αγγούρια, ντομάτες κ.λπ.) Ψάρια (νωπά- κατεψυγμένα) Κατασκευαστικά-δομικά υλικά ( υδραυλικά, είδη υγιεινής, κουφώματα, υλικά επιπλοποιίας, πέλλετ, μάρμαρα) Φαρμακευτικά Καλλυντικά Προϊόντα τεχνολογίας Ηλεκτρολογικός εξοπλισμός Επαγγελματικός εξοπλισμός Ιατρικός εξοπλισμός –αναλώσιμα Software-λογισμικό

Μεθοδολογία εξακρίβωσης εισαγωγικού ενδιαφέροντος προϊόντος και εξεύρεσης σέρβου συνεργάτη Εξακρίβωση σερβικού ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο προϊόν εξαγωγής (Γραφείο ΟΕΥ-Έρευνα αγοράς). Διερεύνηση νόμων και εισαγωγικού καθεστώτος που διέπει το προϊόν (Γραφείο ΟΕΥ). Ανεύρεση αξιόπιστου συνεργάτη-αντιπροσώπου –διανομέα –εισαγωγέα (Γραφείο ΟΕΥ). Πληροφορίες για τη σερβική εισαγωγική εταιρεία-σέρβου αντιπροσώπου (Γραφείο ΟΕΥ).

Τρόποι διείσδυσης στη σερβική αγορά Μέσω Γραφείου ΟΕΥ με καταλόγους και πληροφορίες. Μέσω προκαθορισμένων συναντήσεων που θα μπορούσε να οργανώσει το Γραφείο ΟΕΥ. Μέσω επίσκεψης ή συμμετοχής σε αντίστοιχη κλαδική έκθεση της χώρας. Μέσω συμμετοχής σε επιχειρηματικές αποστολές –εκδηλώσεις που οργανώνονται από ελληνικούς Φορείς ή το Γραφείο ΟΕΥ. Μέσω εταιρειών συμβούλων που θα μπορούσε να συστήσει το Γραφείο ΟΕΥ. Μέσω ίδρυσης εταιρείας-υποκαταστήματος (δικηγορικό γραφείο) και σχετικής διαφήμισης εταιρείας- προϊόντος. Μέσω ξένης αλυσίδας που εδρεύει και στη Σερβία ( π.χ lidl, delhaize –AB VASILOPOULOS)

Γιατί Σερβία? Λόγω θετικών προοπτικών για σταθερή πορεία ανάπτυξης της οικονομίας, με μεταρρυθμίσεις που εμπεδώνουν ένα σταθερό επιχειρηματικό κλίμα, ισχυροποιούν την οικονομία, διατηρώντας δημοσιονομική πειθαρχία και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη, απασχόληση και περαιτέρω άνοδο του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της.

Λάμπης Κουναλάκης Πρεσβεία της Ελλάδος στο Βελιγράδι Γραφείο Οικ Λάμπης Κουναλάκης Πρεσβεία της Ελλάδος στο Βελιγράδι Γραφείο Οικ. και Εμπορικών Υποθέσεων Francuska 33 , 11000 Beograd Tel.:+381 11 322-23-38,+381 11 323-15-77 Fax:+381 11 324-92-15 Ε-mail: ecocom-belgrade@mfa.gr3