ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

Σχεδιασμός Εκπαιδευτικού Προγράμματος Διατύπωση σκοπού ενός προγράμματος Προσδιορισμός με σαφήνεια του αντικειμένου εκπαίδευσης και του πληθυσμού- στόχου του προγράμματος Καθορισμός σε γενικές γραμμές του επιδιωκόμενου αποτελέσματος από την εφαρμογή του προγράμματος

Παράδειγμα: Σκοπός του προγράμματος είναι η εκπαίδευση ανέργων παιδαγωγών (πληθυσμός- στόχος) σε θέματα ανάπτυξης δραστηριοτήτων δημιουργικής απασχόλησης (αντικείμενο εκπαίδευσης), ώστε να είναι σε θέση να εφαρμόζουν αποτελεσματικά αυτές τις δραστηριότητες σε κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας (επιδιωκόμενο αποτέλεσμα).

Διατύπωση στόχων ενός προγράμματος Στόχος= Επιδιωκόμενο Αποτέλεσμα + Συνθήκη Εμφάνισης+ Κριτήρια επίτευξης Σε επίπεδο γνώσεων: Οι εκπαιδευόμενοι να επιλέγουν δημιουργικές δραστηριότητες (επιδιωκόμενο αποτέλεσμα), ώστε να τις μοιράζονται με τα παιδιά (συνθήκη εμφάνισης), αξιοποιώντας τον ελεύθερο χρόνο τους (κριτήριο επίτευξης).

Σε επίπεδο δεξιοτήτων: Οι εκπαιδευόμενοι να ελέγχουν την καταλληλότητα των δραστηριοτήτων (επιδιωκόμενο αποτέλεσμα), ώστε τα παιδιά να συμμετέχουν ενεργά (συνθήκη εμφάνισης), αναπτύσσοντας τη δημιουργική τους διάθεση (κριτήριο επίτευξης).

Σε επίπεδο στάσεων: Οι εκπαιδευόμενοι να ευαισθητοποιηθούν (επιδιωκόμενο αποτέλεσμα), ώστε να κατανοήσουν την σημασία της ανάπτυξης της δημιουργικότητας των παιδιών (συνθήκη εμφάνισης), συμβάλλοντας αποτελεσματικά σε αυτές τις δραστηριότητες (κριτήριο επίτευξης).

Περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος 1 Περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος 1.Εννοιολόγηση της Δημιουργικότητας. 2.Η αναγκαιότητα της δημιουργικότητας για την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. 3. Δραστηριότητες και παιχνίδια που αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα των παιδιών. 4. Κριτήρια επιλογής εκπαιδευτικών παιχνιδιών και δραστηριοτήτων των παιδιών. 5. Η σημασία της ανάπτυξης της δημιουργικότητας των παιδιών.

Στόχοι που καλύπτονται από τις παραπάνω διδακτικές ενότητες Διδακτικές ενότητες: 1 (επίπεδο γνώσεων), 2 (επίπεδο γνώσεων και στάσεων), 3 (επίπεδο δεξιοτήτων), 4 (επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων) , 5 (επίπεδο στάσεων).

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ερωτήσεις- Απαντήσεις Είναι ο πιο απλός και πρακτικός τρόπος για να αποφύγει ο εκπαιδευτής το μονόλογο της εισήγησης Οι ερωτήσεις προσφέρουν ερεθίσματα για σκέψη και προάγουν τη συζήτηση Οι εκπαιδευόμενοι υποκινούνται να πουν τη γνώμη τους, να σκεφτούν αυτοδύναμα Ανακαλύπτουν από μόνοι τους διάφορες πτυχές του εξεταζόμενου ζητήματος

Μαθαίνουν να εκφράζονται, να διατυπώνουν τις σκέψεις τους, να αξιοποιούν τις γνώσεις και εμπειρίες τους Ενισχύονται η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθησή τους Οικοδομείται ομαδικό πνεύμα μαθαίνοντας ο ένας από τον άλλο Εκφράζονται ποικίλες απόψεις και προωθείται η ενεργητική εμπλοκή τους στη μαθησιακή διεργασία

Γίνεται σύνθεση διαφορετικών οπτικών και αξιοποιούνται οι διαφορές Ο εκπαιδευτής διαπιστώνει τις μαθησιακές ανάγκες και δυνατότητες των εκπαιδευόμενων και αναθεωρεί εάν χρειάζεται τη τακτική του

Η διαφορά τους έγκειται στο εξής: Συζήτηση Αποτελεί συγγενική εκπαιδευτική τεχνική προς την τεχνική των ερωτήσεων- απαντήσεων Και οι δύο τεχνικές αποσκοπούν να συντελεστεί μάθηση, μέσω του διαλόγου μεταξύ των συμμετεχόντων Η διαφορά τους έγκειται στο εξής: Οι ερωτήσεις- απαντήσεις εξετάζουν ένα ζήτημα λιγότερο συστηματικά ενώ στόχος της συζήτησης είναι να γίνει επεξεργασία σε βάθος

Σημαντικό ρόλο παίζει ο συντονιστής της συζήτησης Το δυσκολότερο είναι να μείνουμε επικεντρωμένοι στο θέμα που συζητάμε και αυτό είναι το σημείο- κλειδί για την επιτυχία

Δραστηριότητα 1 Να επιλέξετε ως πεδίο εφαρμογής μια διδακτική ενότητα που εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων και σας ενδιαφέρει και στη συνέχεια να διαμορφώσετε μια σειρά ερωτήσεων για συζήτηση, που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο αυτής της διδακτικής ενότητας.

Καταιγισμός Ιδεών (Brainstorming) Συνίσταται στην πολυεπίπεδη εξέταση ενός ζητήματος ή μιας κεντρικής έννοιας Οι εκπαιδευόμενοι παρακινούνται και προβαίνουν σε ελεύθερη, αυθόρμητη έκφραση ιδεών Ο εκπαιδευτής ζητάει να προτείνουν όσες περισσότερες ιδέες μπορούν σε μια ερώτηση που τους θέτει

Τους ενθαρρύνει να τις εκφράσουν με γρήγορο ρυθμό, αυθόρμητα, ο ένας μετά τον άλλο υπό μορφή καταιγισμού Εξετάζουν το θέμα με όποια ιδέα ή πρόταση έρχεται στο μυαλό τους, χωρίς να γίνεται κριτική Ο εκπαιδευτής σημειώνει στον πίνακα, χωρίς να υποδεικνύει τίποτα Ύστερα εξετάζει τις λέξεις, τις ταξινομεί και γίνεται σχολιασμός και συζήτηση

Απελευθερώνεται η σκέψη των συμμετεχόντων Η ατμόσφαιρα γίνεται πιο χαλαρή Υπάρχει χώρος για εκπλήξεις, χιούμορ, ελεύθερη έκφραση Οι συμμετέχοντες νιώθουν πιο άνετα και αναπτύσσεται μεταξύ τους οικειότητα και εμπιστοσύνη Διερευνούν σε βάθος το εξεταζόμενο ζήτημα, βασιζόμενοι σε μεγάλο βαθμό στις δικές τους δυνάμεις

Δραστηριότητα 2 Να εξετάσετε με ποιον τρόπο θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε τον καταιγισμό ιδεών στο πλαίσιο μιας διδακτικής ενότητας η οποία εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων. Παράδειγμα: Η Δημιουργικότητα μπορεί να φέρει στο μυαλό λέξεις, όπως: Φαντασία, Ποικιλία, Έκπληξη, Έργο, Ελευθερία, Πρωτοτυπία, Ταλέντο, Παιχνίδι, Κατασκευή, Χρώμα, Ρεπορτάζ, Όνειρο

Επίδειξη Ο εκπαιδευτής παρουσιάζει στους εκπαιδευόμενους μια άσκηση ή μια τεχνική ή μια δραστηριότητα ή ένα σχέδιο μαθήματος Οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν παρατηρώντας πρώτα την εκπαιδευτική πράξη Ύστερα επαναλαμβάνουν οι ίδιοι την πράξη που παρακολούθησαν

Ενδείκνυται για την απόκτηση συγκεκριμένων πρακτικών γνώσεων και συνδυάζεται συνήθως με άλλες τεχνικές Εφαρμόζεται κυρίως στα προγράμματα κατάρτισης με αντικείμενο την πληροφορική και τα τεχνικά επαγγέλματα

Ομάδες Εργασίας Οι εκπαιδευόμενοι χωρίζονται σε μικρές ομάδες για να κάνουν μια εργασία ή μια συζήτηση για οποιοδήποτε ζήτημα Εφαρμόζεται ευέλικτα και σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές Θεωρείται αποτελεσματική μέθοδος

Καλό είναι να οριστεί ένας αρχηγός (εκπρόσωπος) στην ομάδα ως συντονιστής της δραστηριότητας ή της συζήτησης και ως υπεύθυνος παρουσίασης της άποψης ή της πρότασης της ομάδας Ενισχύεται η ενεργητική συμμετοχή, η ελεύθερη έκφραση απόψεων και μειώνεται ο τυχόν φόβος αποτυχίας από τους συμμετέχοντες

Αναπτύσσονται αλληλεπιδράσεις και σχέσεις μεταξύ των μελών, αλληλοσυμπλήρωση, αλληλοβοήθεια αντί για ανταγωνιστική στάση Δίνεται το έναυσμα για μετασχηματισμό των απόψεων των συμμετεχόντων Για όλους αυτούς τους λόγους η εργασία σε ομάδες είναι συνήθως πιο αποτελεσματική από την ατομική εργασία

Μελέτη Περίπτωσης Ένα πραγματικό ή υποθετικό παράδειγμα, που αντανακλά μια ευρύτερη κατάσταση, αναλύεται σε βάθος από τους εκπαιδευόμενους, προκειμένου να διερευνηθούν οι λύσεις στα προβλήματα που αναδύονται

Ο εκπαιδευτής επιλέγει μια περίπτωση όσο το δυνατόν πλησιέστερη στη πραγματικότητα Την παρουσιάζει, παρέχει διευκρινήσεις για ποιο σκοπό μελετάται, ποια αποτελέσματα αναμένονται, πώς θα επεξεργαστούν το ζήτημα οι εκπαιδευόμενοι Η άσκηση εκτελείται κατά προτίμηση σε ομάδες εργασίας

Η αφηρημένη προσέγγιση ενός ζητήματος γίνεται συγκεκριμένη και συνδέεται με καταστάσεις που αντιμετωπίζουν ή θα αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευόμενοι Αναπτύσσεται η ενεργοποίησή τους Αναπτύσσεται η ικανότητά τους να επιλύουν προβλήματα

Δραστηριότητα 3 Στο πλαίσιο της διδακτικής ενότητας που έχετε επιλέξει να σχεδιάσετε μια Μελέτη Περίπτωσης.

Προσομοίωση Είναι μια μεγάλη άσκηση κατά την οποία οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν νοητά στην αναπαράσταση μιας κατάστασης που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα

Καλούνται να αντιληφθούν πώς θα σκέφτονταν και θα συμπεριφέρονταν ορισμένα πρόσωπα σε συγκεκριμένες συνθήκες, π.χ. εργαζόμενοι, πελάτες, πολίτες και να αντιδράσουν όπως αυτά σαν να αντιμετώπιζαν τις ίδιες καταστάσεις

Με αυτή τη διείσδυση στη νοητή πραγματικότητα, οι εκπαιδευόμενοι αντιλαμβάνονται βαθύτερα διάφορες πλευρές της Συμπεριφέρονται ανάλογα σε παρόμοιες περιστάσεις Μοιάζει με το παιγνίδι ρόλων με τη διαφορά ότι οι εκπαιδευόμενοι δεν καλούνται να δράσουν κατά θεατρικό τρόπο

Μαθαίνουν βιωματικά, από αυτά που πράττουν και όχι από αυτά που απλώς ακούν, μελετούν ή παρατηρούν Όσα μαθαίνουν έχουν άμεση σχέση με την πραγματικότητα Μαθαίνουν εκ του ασφαλούς να χειρίζονται ζητήματα που συχνά εμπεριέχουν υψηλό κίνδυνο

Αντιλαμβάνονται σε βάθος τις διάφορες μορφές συμπεριφοράς και τα αίτια που τις προκαλούν Οδηγούνται στην εγκατάλειψη δικών τους στερεοτύπων πεποιθήσεων ή και αντιστάσεων απέναντι στα νέα μαθησιακά αντικείμενα

Δραστηριότητα 4 Στο πλαίσιο της διδακτικής ενότητας που έχετε επιλέξει να σχεδιάσετε μια Προσομοίωση.

Παιγνίδι Ρόλων Οι εκπαιδευόμενοι υποδύονται ρόλους που συνδέονται με μια εξεταζόμενη κατάσταση στον επαγγελματικό ή κοινωνικό τομέα Μέσα από το βίωμα κατανοούν βαθύτερα, τόσο την κατάσταση όσο και τις αντιδράσεις τους σε αυτή

Αναλύονται προβληματικές ή συγκρουσιακές καταστάσεις που αφορούν ικανότητες, στάσεις, επικοινωνία, συμπεριφορές Προκαλείται η πλήρης ενεργοποίηση των συμμετεχόντων Αναπτύσσεται η ικανότητα διαπραγμάτευσης και επικοινωνίας

Ευνοείται η αλλαγή συμπεριφοράς των εκπαιδευόμενων και οδηγούνται σε επανεξέταση των αντιλήψεων και της συμπεριφοράς τους Εξασκούνται σε νέες μορφές συμπεριφοράς που χρειάζεται να αναπτύξουν Αντιλαμβάνονται πιο εύκολα τον τρόπο που λειτουργούν οι ίδιοι και αποφασίζουν να δεσμευτούν σε μια πορεία προσωπικής αλλαγής

Δραστηριότητα 5 Στο πλαίσιο της διδακτικής ενότητας που έχετε επιλέξει να σχεδιάσετε ένα Παιχνίδι Ρόλων.

Αυτοκατευθυνόμενη μάθηση Η μάθηση πηγάζει σε καθοριστικό βαθμό από τις ενέργειες των ίδιων των εκπαιδευόμενων Προέρχεται από την απευθείας επαφή τους με τις μαθησιακές πηγές Οι συμμετέχοντες προχωρούν βαθμιαία στη κατανόηση του μαθησιακού αντικειμένου βασιζόμενοι στις δυνάμεις τους

Ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι καθοδηγητικός Αυξάνεται η ικανότητα των συμμετεχόντων να «μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν» Ενισχύονται η αυτοπεποίθησή τους και η υπευθυνότητά τους στη πορεία της μάθησης

Κριτήρια επιλογής εκπαιδευτικών τεχνικών Ο εκπαιδευτικός σκοπός του προγράμματος Η υφή του μαθησιακού αντικειμένου Οι μαθησιακοί τρόποι και τα εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων Οι ικανότητες και η στάση του εκπαιδευτή Το μαθησιακό κλίμα

Ο διαθέσιμος χρόνος/ η χρονική στιγμή Οι διαθέσιμοι πόροι

Κριτήρια επιλογής εποπτικών μέσων Η εξυπηρέτηση συγκεκριμένου σκοπού Η αίθουσα εκπαίδευσης και ο εκπαιδευτικός χώρος Το στάδιο που διανύει η ομάδα Οι προτιμώμενοι τρόποι μάθησης Οι διαθέσιμοι πόροι Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα εποπτικού μέσου Η άνεση του εκπαιδευτή