Το σχολείο ως χώρος κοινωνικών αλληλεπιδράσεων Θεματικοί άξονες: Θεωρίες γύρω από το Αναλυτικό Πρόγραμμα Εκπαιδευτικοί και αξιολόγηση Σχολείο και σχολική τάξη

Θέμα εργασίας: To σχολείο και, πιο συγκεκριμένα, η σχολική τάξη ως χώρος κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ μαθητών, καθηγητών και αμφοτέρων αντίστοιχα. Κύριος λόγος επιλογής αυτού του θέματος ήταν η επιθυμία να δοθεί μια πιο ξεκάθαρη εικόνα γύρω από το σχολικό περιβάλλον, τις συνθήκες με βάση τις οποίες συντελείται η μάθηση και να αναδειχθεί η ύπαρξη ποικίλων διαφορών & διακρίσεων (άλλοτε πιο έκδηλων κι άλλοτε όχι), μέσα από την αλληλεπίδραση των δύο φύλων είτε ως διδασκόντων είτε διδασκόμενων

Κυρίως μέρος

Εκπαιδευτικοί Μέσα από την εμπειρία τους στο χώρο διαμόρφωση: σταθερής αντίληψης ρόλου τους άποψης για χαρακτήρα μαθητών & επιδόσεις μαθητών ιδεών σχετικά με τη γνώση που μεταδίδουν   Σχηματισμός αντίληψης τους για μαθητές πριν έρθουν σε επαφή μαζί τους , γεωονός που επηρεάζεται από τους εξής παράγοντες: ηλικία φύλο φυλή οικογενειακή προέλευση κατεύθυνση σπουδών Ερμηνεία συμπεριφοράς των μαθητών μέσω παρατήρησης και κατάταξης στη συνέχεια στα παρακάτω συστήματα κατηγοριών: κατηγορία ικανότητας (καλοί, κουτοί, έξυπνοι στα μαθηματικά, ανορθόγραφοι) άλλου είδους (πχ κίνητρα, πειθαρχία, προσωπικότητα)

David Hargreaves , Deviance in classrooms ο χαρακτηρισμός (typing)= αναπόσπαστο στοιχείο της γνωριμίας με τους δασκάλους. Ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια, όπου οι μαθητές είναι άγνωστοι, (με εξαίρεση όσους είχαν αδέρφια που φοιτούσαν στο σχολείο ή αν είχε προηγηθεί μελέτη για έναν συγκεκριμένο μαθητή) οι γενικές προσδοκίες των δασκάλων προκύπτουν από προηγούμενες εμπειρίες. Αρχική υπόθεση επεξεργασία σταθεροποίηση πιθανότητα αποχαρακτηρισμού ή αναχαρακτηρισμού ενός μαθητή κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας. πολύ συχνή η παραμονή εκπαιδευτικών στο στάδιο της υπόθεσης.

Σε περίπτωση χαρακτηρισμού ενός μαθητή ως «αποκλίνοντος» (πολλαπλές παραβάσεις σε πολλούς τομείς): κυριαρχία πεποίθησης για απουσία αντισταθμιστικών ικανοτήτων στο συγκεκριμένο υποκείμενο (πχ ευφυΐα ή ευχάριστο χαρακτήρα). αλλαγή συμπεριφοράς εκπαιδευτικών απέναντι στον συγκεκριμένο μαθητή Ύπαρξη 2 τρόπων αντίδρασης: 1) Μη πραγματοποίηση παρέμβασης 2) Πραγματοποίηση παρέμβασης αν «απειληθεί» κύρος εκπαιδευτικού.  

Κοινωνικοοικονομικές διακρίσεις Μελέτη James Coleman (1966) Συμμετείχαν 4.000 σχολεία, 600.000 μαθητές, 60.000 εκπαιδευτικοί Ερωτήσεις για σχολικό περιβάλλον και εξοπλισμό, προθέσεις μαθητών για παραμονή στην εκπαίδευση κ.α. Από τα ευρήματα παρατηρήθηκαν σαφείς φυλετικές διακρίσεις! Στο 80% των σχολείων μόνο το 10% αποτελούσε μαθητικό δυναμικό των έγχρωμων μαθητών. Λευκοί & Ασιάτες μαθητές: καλύτερος Μ.Ο. επίδοσης, φοίτηση σε σχολεία με καλύτερες υποδομές σε αντίθεση Μειονότητες: χαμηλότερη επίδοση & σχολικό περιβάλλον. Ενδιαφέρον για προσμέτρηση κοινωνικοοικονομικών παραγόντων στην εκπαίδευση: λόγω αδυναμίας ερμηνείας των διαφορών επίδοσης μαθητών μέσω παρατήρησης στην τάξη. παρά την ελεύθερη πρόσβαση στην εκπαίδευση, πραγματοποίηση αξιολόγησης (σε μεγάλο βαθμό) ΟΧΙ ΜΕΣΩ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ ΑΛΛΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ.

Σύμφωνα με έρευνα του γαλλικού Υπουργείου Παιδείας: Από τα 100 παιδιά που έχουν εισαχθεί στο γυμνάσιο: Το 79% αποφοίτησε, εκ των οποίων το 23% παιδιά εργατών. Στο πανεπιστήμιο συνέχισε το 70% εκ του οποίου από τα παιδιά εργατών πλέον εφτασε το 15%. Ο λόγος είναι το διαφορετικό σημείο εκκίνησης των μαθητών. Συμβολή τρόπου λειτουργίας σχολείου ΌΧΙ σε κάλυψη των κενών ΑΛΛΑ σε αναπαραγωγή τους. Σε προσπάθεια επίλυσης της ανισότητας δημιουργία άλλων ανισοτήτων. πχ αν όλοι αποφοιτούν με άριστα, τότε τα κριτήρια επιλογής σε ένα επάγγελμα είναι οι συστάσεις, η επαγγελματική συγγένεια κ.λπ   ΚΑΤΑΛΗΞΗ= Η ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Το φύλο του εκπαιδευτικού, οι διαφορές που απορρέουν απ’ αυτό & η σχέση με μαθητές/-τριες Υπάρχουν 2 κύριες οπτικές για την ύπαρξη διαφορών φύλου των εκπαιδευτικών: α) Η φεμινιστική οπτική, σύμφωνα με την οποία δεν θεμελιώνται διαφορές, μεταξύ των 2 φύλων , θετικά ή εμπειρικά ως προς το διδακτικό στύλ, τις ικανότητες, τις ισορροπίες κ.ά. β) Η κονστρουκτιβιστική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία η διδασκαλία εμποτίζεται από το φύλο κι έτσι διαμορφώνονται διαφορετικές επαγγελματικές ταυτότητες των εκπαιδευτικών, εργασιακές συνθήκες και τρόποι διδασκαλίας και κατανόησης των εκπαιδευτικών.

Έρευνα για τις διαφορές των φύλων (στους εκπαιδευτικούς) έχει δείξει ότι σε αυτές περιλαμβάνονται: 1) Η επαγγελματική ικανοποίηση (γυναίκες-> υψηλότερα επίπεδα , άνδρες-> περισσότερο στρές και επαγγελματική εξουθένωση). 2) Οι εκπαιδευτικές απόψεις των εκπαιδευτικών (μικρές διαφοροποιήσεις, γυναίκες= συχνά φορείς μη παραδοσιακών, προσωπικών και μαθητοκεντρικών αντιλήψεων σε αντίθεση με άντρες) εφαρμογή διαφοροποιημένων πρακτικών σε σχολικές τάξεις 3) Τα κίνητρα επιλογής διδασκαλικού επαγγέλματος (γυναίκες-> για λόγους κυρίως αλτρουιστικούς, άνδρες-> ΚΑΙ για μισθό, κύρος. 4) Το αντίκτυπο της άσκησης του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού ( γυναίκα εκπαιδευτικός=> φροντίδα, προσοχή & αφοσίωση παραπέμποντας σε σύνδεση καλής δασκάλας με καλή μητέρα) 5) Η τάση ενσυναίσθησης προς τους μαθητές (μεγαλύτερη ταύτιση ανδρών εκπαιδευτικών & αλληλεπίδραση με τα αγόρια, εντονότερη τάση γυναικών εκδήλωσης ενσυναίσθησης προς τα 2 φύλα

Το φύλο των μαθητών και οι διαφορές που απορρέουν από αυτό. Το φύλο των μαθητών και οι διαφορές που απορρέουν από αυτό. Οι διαφορές ανιχνεύονται στους παρακάτω τομείς: Α. Σχολική επίδοση, η οποία επιβεβαιώνεται : σε γενικό επίπεδο με καταγεγραμμένες τις υψηλότερες επιδόσεις των κοριτσιών. ως προς την αυτοαντίληψη τους για τις επιδόσεις τους (αγόρια υψηλότερη αυτοεκτίμηση & αυτοαντίληψη για μαθησιακές ικανότητες) Υπεροχή κοριτσιών ως προς: 1. Τα γλωσσικά μαθήματα => πρόωρη ωρίμανση εκφραστικής ικανότητας, υψηλότερη επίδοση σε γράψιμο, γραμματική, ανάγνωση. 2. Την επένδυση χρόνου και προσπάθειας στα μαθήματα (κορίτσια=> πειθαρχία, μεγαλύτερη παρακολούθηση μαθημάτων). 3. Την τάση τους προς τις ακαδημαϊκές σπουδές.

4. Τους βαθμούς επίδοσης (πανεπιστημιακές σπουδές, σταθμισμένα τέστ σχολικής επιτυχίας). 5. Τους βαθμούς στις εξετάσεις 6. Την ολοκλήρωση σπουδών 7. Αυτοαντίληψη σε γλωσσικά μαθήματα Υπεροχή αγοριών ως προς: Τα θετικά μαθήματα Την αυτοεκτίμηση και τις προσδοκίες για συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Τις επιδόσεις στις εργασίες Την αυτοαντίληψη σε θετικά μαθήματα

Αίτια διαφορών των φύλων σε σχολικές επιδόσεις Δομές & οργάνωση σχολείου Ο ρόλος των ίδιων των μαθητών/-τριων Ο ρόλος των εμπλεκόμενων στην εκπαιδευτική διαδικασία ( αντιλήψεις, στάσεις εκπαιδευτικών & γονιών για σχολική επίδοση κ.ά) Ιδεολογικοί παράγοντες (προκαταλήψεις, στερεότυπα, διατήρηση της αναπαραγωγής των στερεοτύπων του φύλου μέσω φορέων κοινωνικοποίησης κ.ά) Ευρύτεροι κοινωνικοί παράγοντες (νέα οικονομικά-εργασιακά δεδομένα, ο αντίκτυπος της επιτυχίας κ.ά) Οι βιολογικές διαφορές κοριτσιών-αγοριών (ως προς χημεία & δομή εγκεφάλου) Η ανατροφή (6) + (7)= ύπαρξη σύνδεσης φύσης (βιολογίας) + ανατροφής αναζήτηση & εφαρμογή τεχνικών που τις συνδυάζουν ΛΟΓΩ ομοιοτήτων στον τρόπο μάθησης αγοριών-κοριτσιών

B. Εκπαιδευτικός διαχωρισμός (1) /Eπαγγελματικός προσανατολισμός (2) (1) Η τάση συγκέντρωσης αγοριών και κοριτσιών σε διαφορετικές κατευθύνσεις μαθημάτων και σπουδών αργότερα (Σχολές, Τμήματα), δηλ. η τάση κατεύθυνσης προς «ανδρικά» & «γυναικεία» επιστημονικά πεδία (που κατά συνέπεια οδηγεί και σε επαγγελματικό διαχωρισμό και τον διατηρεί σε υψηλά επίπεδα). (2) ΑΓΟΡΙΑ ( και κατά συνέπεια άνδρες) : Προετοιμασία μαθητών (ήδη από το σχολείο) για ένταξη Προσανατολισμός σε επαγγέλματα εξασφάλισης αυτονομίας & χρήσης εργαλείων Επιλογή επαγγελμάτων εξασφάλισης υψηλού εισοδήματος & ασφάλειας, αυτοαπασχόλησης, δυνατότητας ανεξαρτητοποίησης ΚΟΡΙΤΣΙΑ (και κατά συνέπεια γυναίκες) Ενδιαφέρον κοριτσιών σε επαγγέλματα εξασφάλισης αρμονικών προσωπικών σχέσεων με τους άλλους & αποφυγή δραστηριοτήτων με στοιχεία ανταγωνισμού ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ με την επιλογή «ανδρικών» επαγγελμάτων (πχ γιατρός) προσανατολισμός σε ειδικότητες που ενισχύουν διαπροσωπικές σχέσεις=> σύμφωνα με «γυναικείες» ιδιότητες (πχ φροντίδα για τους άλλους=> παιδίατροι, ψυχίατροι, γυναικολόγοι κ.λπ. ΣΠΑΝΙΑ χειρούργοι, καρδιολόγοι, ακτινολόγοι). Επιλογή επαγγελμάτων συνδεδεμένων με φροντίδα, μερική απασχόληση (λόγω συζυγικών, μητρικών «καθηκόντων»), εξαρτημένη εργασία Πορίσματα της έρευνας των M. Betz & L. O’Connell (1991)

Βιβλιογραφία Νόβα- Καλτσούνη Χ. (2010) Κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, Αθήνα: Gutenberg Ballantine H. Jeanne, Hammach M. Floyd (2015) The Sociology of Education, A Systematic Analysis, Θεσσαλονίκη: ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Α.Ε Μπαραλού Γ., Φωτοπούλου Χ., Οι διαπροσωπικές σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών στη σχολική τάξη και ο ρόλος του εκπαιδευτικού στη διαμόρφωση τους, http://impschool.gr/deltio-site/?p=356, ημερομηνία ανάκτησης 30/05/18

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Μαρία Σταυροπούλου Χριστίνα Τζουανοπούλου