ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2019 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΣΑΣ Λυδία Γυμνοπούλου, Καλλιόπη Θεοδωρακάκη, Ελένη Χαραλαμπίδου, Ναταλία Χέιρ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ, ΣΛΑΒΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Π. Μ. Σ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝ. ΚΑΙ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗ Μάθημα : Συγκριτική Ιστορία των Αυτοκρατοριών της Αν. και ΝΑ Ευρώπης ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ :« Η παρουσία των ελληνικών μεραρχιών στην εκστρατεία της Κριμαίας (1919). Η κριτική του τύπου για το γεγονός »

Περιεχόμενα Εφημερίδες και εκδότες Εισαγωγικά Ανάλυση εφημερίδων -Η κατάσταση στην Ρωσία -Η εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία (1919) -Συμμαχική επέμβαση στην Ρωσία -Το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα Συμ π εράσματα

Η κατάσταση στην Ρωσία Η εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία (1919) Συμμαχική επέμβαση στην Ρωσία Το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα Εισαγωγή

Ρωσία 1917  Οκτώβριο του 1917 μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων, η Ρωσία υπέγραψε ανακωχή με την Γερμανία και έτσι σταμάτησε να υπάρχει το λεγόμενο Ανατολικό Μέτωπο κατά την διάρκεια του Α ’ Παγκοσμίου Πολέμου. Συνθήκη ειρήνης του Μπρεστ - Λιτόφσκ (19/3-3/4 1918) = Ρωσία αναγκάστηκε να δεχθεί την ανεξαρτησία της Φινλανδίας, των κρατών της Βαλτικής, της Βεσσαραβίας, της Ουκρανίας και του Καυκάσου. Μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό, οι Μπολσεβίκοι της Ουκρανίας δεν ήθελαν να αποχωριστούν από τους Ρώσους.

Ουκρανία - ταραχώδης περίοδος  Οι Γερμανοί υπέγραψαν με την κυβέρνηση του Χαρκόβου ξεχωριστή συνθήκη που περιελάμβανε επισιτιστικές συμφωνίες.  Αυτό συνέβη διότι μεταξύ των όρων της συνθήκης Μπρεστ Λιτόφσκ που επέβαλε η Γερμανία στη μπολσεβίκικη Ρωσία ήταν η ίδρυση της Ουκρανίας, η παραχώρηση της Αρμενίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς και η ανεξαρτησία της Γεωργίας.  Μετά απ΄ αυτό οι δυνάμεις της Αντάντ που βρίσκονταν στη βαλκανική περιήλθαν σε δυσμενή επιχειρησιακά θέση άνευ αντικειμενικού σκοπού. Ταυτόχρονα στο Κίεβο συγκροτήθηκε μία αριστερή κυβέρνηση ( Μαξιμαλιστές ), η οποία ανέλαβε την ένοπλη αντίσταση τριών μετώπων ( Μπολσεβίκων - Λαϊκής Ουκρανικής Δημοκρατίας - Γερμανίας )

Γερμανία  Τα γερμανικά στρατεύματα κατέβαλαν το Κίεβο (17/02-2/3 1918), την Οδησσό (28/2-13/3 1918), την Χερσώνα (28/3- 10/4 1918), την Σεβαστούπολη (18/4-1/5 1918) και το Ροστόβ (27/3-10/5 1918).  Όλες αυτές οι ενέργειες είχαν ως αποτέλεσμα η Γερμανία να σταματήσει τον αποκλεισμό των Συμμάχων και να εκμεταλλευτεί τους πλούσιους πόρους της Ουκρανίας και ταυτόχρονα δημιούργησε ένα τείχος κατά του Μπολσεβικισμού

Η εκστρατεία στην Μεσημβρινή Ρωσία (1919) ΣύμμαχοιΑνακωχή Μ π ολσεβίκοι Α π οτέλεσμα  εκστρατεία εναντίον της Ρωσίας των Μπολσεβίκων και η διεξαγωγή της ανατέθηκε στις γαλλικές ένοπλες δυνάμεις  επικράτησαν και αυτό έθιγε τα συμφέροντα των Συμμάχων, καθώς δεν αναγνώριζαν τα χρέη της Ρωσίας προς αυτούς.  11/11/1918 υπογράφηκε ανακωχή και έτσι σταμάτησε να υπάρχει ο κύριος λόγος της επέμβασης των Συμμάχων στην Ρωσία  η πραγματοποίηση της εκστρατείας το 1919.

Ναυάγιο ιδεών για να καταστρέψει η Ευρώπη τους Μπολσεβίκους  Ιδέα Ευρώπης για καταστολή Μπολσεβίκων :  κανείς δεν ήθελε να εμπλακεί σε ακόμα μία πολεμική αναμέτρηση, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μάλιστα απέναντι σε μία τεράστια χώρα όπως η Ρωσία.  Ιδέα Αγγλίας με βοήθεια Πολωνίας :  η ιδέα ναυάγησε, όμως, λόγω της συγκρότησης κράτους από την Πολωνία ( η οποία ήταν απασχολημένη με τα του οίκου της ) και της εξάντλησης των Ρουμάνων από την γερμανική κατοχή

Αρχή εκστρατείας  27 Οκτωβρίου του 1918 ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζωρζ Κλεμανσό :  « να συνεχίσωμεν εκεί την πάλην κατά των Κεντρικών Δυνάμεων, αλλά και όπως πραγματοποιήσωμεν τον οικονομικόν αποκλεισμόν του Μπολσεβικισμού και προκαλέσωμεν την πτώσιν του ».

Τις συμμαχικές στρατιωτικές δυνάμεις που συμμετείχαν στην εκστρατεία της Κριμαίας συγκροτούσαν : Η 156 η Γαλλική Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Μποριούς Η 30 η γαλλική μεραρχία στάλθηκε από την Ρουμανία, υπό τον στρατηγό Νερέλ. Η 156 η Γαλλική Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Μποριούς (175 ο, 176 ο Συντάγ µ ατα Πεζικού και 1 ο Αφρικανικό Σύνταγ µ α Μετόπισθεν ). Η 30 η Γαλλική Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Nerel (40 ο, 58 ο, και 61 ο Συντάγ µ ατα Πεζικού ). Η 16 η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία. Το 4 ο Σύνταγ µ α Έφιππων Κυνηγών Αφρικής. ∆ ύο µ οίρες αεροπλάνων και Όρχος Αεροπορίας υπό τον Ταγ µ ατάρχη Σε. Η 4 η Πολωνική Μεραρχία που βρισκόταν στην Οδησσό υπό τον Στρατηγό Ζελιγκόγσκυ ( έλαβαν µ έρος στις επιχειρήσεις µ όνο δύο τάγ µ ατα, δύο ίλες και δύο πυροβολαρχίες ). Τα τ µ ή µ ατα της Ρωσικής Εθελοντικής Στρατιάς ( ΡΕΣ ) του Denikin Το Α΄ ΣΣ υπό τον Στρατηγό Νίδερ, αποτελού µ ενο από τις Ι, ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες, που προπαρασκευάζονταν στη Μακεδονία για την αποστολή τους στην Οδησσό ( έλαβαν µ έρος οι ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες, δυνά µ εως ανδρών. Η Ι Μεραρχία δεν έλαβε µ έρος στις επιχειρήσεις και παρέ µ εινε συγκεντρω µ ένη στην Καβάλα ).

Διάταξη των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρωπαϊκή Ρωσία

Χώροι Συγκέντρωσης των µ πολσεβικικών στρατιών στη Μεση µ βρινή Ρωσία

Ελληνική συμμετοχή  Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και η κυβέρνησή του έκριναν απαραίτητη την ελληνική συμμετοχή στην εκστρατεία της Ουκρανίας, προκειμένου να έχει την υποστήριξη των Συμμάχων για την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας και των εθνικών διεκδικήσεων.  Ο Βενιζέλος τηλεγράφησε από το Λονδίνο στον πρεσβευτή Ρωμανό τα εξής :  « Παρακαλώ δηλώσατε στον Πρωθυπουργό και στον Υπουργό Εξωτερικών ότι ο ελληνικός στρατός είναι στην διάθεσή τους και δύναται να χρησιμοποιηθεί διά κοινό αγώνα πανταχού, όπου η αποστολή του κρίνεται αναγκαία.»

Διοικητές  ∆ ιοικητής του Σώ µ ατος τοποθετήθηκε ο Στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ. Ο Στρατηγός Νίδερ παρέ µ εινε στη διοίκηση του Σώ µ ατος µ έχρι την 21 η Μαΐου 1919, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον Υποστράτηγο Ιάκωβο Νεγρεπόντη.

Πληροφορίες  Έδρα του Στρατηγείου του Σώ µ ατος παρέ µ εινε η πόλη της Καβάλας µ έχρι τη 13 η Μαρτίου 1919, οπότε και µ εταφέρθηκε στην Οδησσό της Ουκρανίας.  Στο Α΄ Σώμα Στρατού υπάγονταν οι εξής δυνά µ εις :  Η Ι Μεραρχία, η οποία δεν έλαβε µ έρος, αλλά παρέ µ εινε συγκεντρω µ ένη στην Καβάλα, ανα µ ένουσα τη µ εταφορά της στη Μεση µ βρινή Ρωσία.  Η ΙΙ Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Νικόλαο Βλαχόπουλο, που περιελά µ βανε τα 1 ο, 7 ο και 34 ο Συντάγ µ ατα Πεζικού, τις ΙΙα και ΙΙβ Μοίρες Ορειβατικού Πυροβολικού και τους 5 ο και 6 ο Λόχους Μηχανικού.  Η ΧΙΙΙ Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Ιάκωβο Νεγρεπόντη, που περιελά µ βανε τα 2 ο και 3 ο Συντάγ µ ατα Πεζικού, το 5/42 Σύνταγ µ α Ευζώνων, και τις ΧΙΙΙα και ΧΙΙΙβ Μοίρες Ορειβατικού Πυροβολικού.

Πληροφορίες  Ο Στρατηγός Κλωντέλ, που διαδέχτηκε τον Ντε Ανσαλμέ, σε διαταγή του στις 24 Ιουνίου 1919 εκφράζει την πλήρη ευαρέσκειά του για τις θαυ µ άσιες στρατιωτικές αρετές που επέδειξαν τα ελληνικά στρατεύ µ ατα, οι οποίες προκάλεσαν το θαυ µ ασ µ ό όλων των γαλλικών δυνά µ εων που βρίσκονταν σε επαφή µ αζί τους.  Στις 19 Ιανουαρίου 1919 άρχισε η µ εταφορά του ΕΕΣ, ατ µ οπλοϊκώς, στα λι µ άνια της Μεση µ βρινής Ρωσίας.

Πληροφορίες  Η συνολική δύναµη των ελληνικών στρατευµάτων σύµφωνα µε το ιστορικό ηµερολόγιο του Α΄ ΣΣ κατά την 6/19η Μαΐου 1919 ανερχόταν σε άνδρες, εκ των οποίων 842 αξιωµατικοί και οπλίτες. Οι συνολικές απώλειες ήταν άνδρες.  Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται αναλυτικά οι απώλειες.  Νεκροί Αποβιώσαντες Εξαφανισθέντες Σύνολο Τραυµατίες Σύνολο  Αξ/κοί  Οπλίτες  Σύνολο 

Πληροφορίες  « Ο Στρατηγός Κλωντέλ χαιρετά τις ένδοξες ση µ αίες τους, απευθύνει προς άπαντες τους αξιω µ ατικούς, υπαξιω µ ατικούς και στρατιώτες τις θερ µ ές τους ευχαριστίες. Εύχεται σε αυτούς από καρδιάς και εξ ονό µ ατος όλων των Γάλλων συναδέλφων του, την επιτυχή εξακολούθηση του λα µ πρού τους έργου, µ έχρι τη θρια µ βευτική επάνοδό τους στις εστίες τους ».  Τα ελληνικά στρατιωτικά τμήματα που εκδιώχθηκαν από το σοβιετικό έδαφος και συγκεντρώθηκαν στην επικράτεια της Ρουμανίας, στάλθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση, στο τέλος του Ιουνίου 1919, σε μία άλλη αποστολή : στην σφαγή της Μικράς Ασίας.

Ριζοσπάστης Νεολόγος Αλήθεια Ακρόπολις Μακεδονία Εμπρός Ομόνοια Εστία Εφημερίδες και εκδότες

Τύπος  Υπότιτλοι : Εφημερίς Σοσιαλιστική, Επίσημον Όργανον του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος  τετρασέλιδη και εξάστηλη  κατηγορούσε τον αντιβενιζελικό τύπο για ενορχηστρωμένη προσπάθεια του βενιζελισμού με τον κομμουνισμό για να πεισθεί ο στρατός πως αγωνιζόταν μάταια  Η εφημερίδα και ο ίδιος ο Πετσόπουλος ήταν θιασώτες της δημοκρατικής ανατροπής των μοναρχικών καθεστώτων μέσα από τον πόλεμο και εξεγέρσεων σε όλη την Ευρώπη και την Ελλάδα.  Ήταν εναντίον του βασιλιά Κωνσταντίνου και εν γένει του βασιλικού θεσμού. Εφημερίδα ΡιζοσπάστηςΕκδότης Γεώργιος Πετσόπουλος

Τύπος  καθημερινή εφημερίδα, πρωινή, οκτασέλιδη και τετράστηλη, μεσαίου σχήματος.  Αντιμετώπισε θετικά τον Βενιζέλο.  Στην περίοδο του Εθνικού Διχασμού διατύπωσε φιλομοναρχικές θέσεις ενώ από το 1919 κάνει στροφή και υποστηρίζει ένθερμα τον Βενιζέλο.  Από την επανέκδοσή της το 1919 είναι αντιβενιζελική και διατηρεί το προφίλ της λαϊκής εφημερίδας που έθετε σε προτεραιότητα καθημερινά προβλήματα.  Ο Γαβριηλίδης με σειρά άρθρων του ζητούσε την αναδιοργάνωση του Στρατού και την παύση της ανάμιξης των στρατιωτικών στην πολιτική.  Από το 1915 άρχισε να αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα εκ του λόγου ότι ήταν πάνω απ ' όλα δημοσιογράφος και καθόλου επιχειρηματίας Εφημερίδα ΑκρόπολιςΕκδότης Βλάσης Γαβριηλίδης

Τύπος  Υπότιτλος : Ημερησία, Πρωινή Εφημερίς εν Θεσσαλονίκη  Καθημερινή, πρωινή, τετρασέλιδη, εξάστηλη  Μετά την ήττα του ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία και στην περίοδο του Μεσοπολέμου εξακολουθούσε να έχει φιλελεύθερη και δημοκρατική γραμμή, τοποθετημένη στον κεντρώο χώρο. Μετά τον Πόλεμο, υποστήριζε τους Φιλελεύθερους και την παράταξη της κεντροδεξιάς, χωρίς ακρότητες.  Έμεινε πιστός στις φιλελεύθερες ιδέες του.  Η εφημερίδα υποστήριζε πάντα τον Βενιζέλο και είναι η μόνη εφημερίδα που έγραψε πως πρέπει να μην επιστρέψει ποτέ ο Κωνσταντίνος. Εφημερίδα ΜακεδονίαΕκδότης Κωνσταντίνος Βελλίδης

Τύπος  από το 1910 σταθεροποιήθηκε στο μεγάλο σχήμα, τετράστηλη και οκτάστηλη.  Υποστήριξε με θέρμη την πολιτική του Βενιζέλου την εποχή του Διχασμού και κατέκρινε το 1914 την εργατική νομοθεσία της κυβέρνησης του Βενιζέλου και καλούσε τους αστούς να συνασπιστούν σε Επιτροπή Αστικής Αμύνης.  1916 διακόπηκε η κυκλοφορία της επειδή το πιεστήριό της καταστράφηκε από αξιωματικούς της φιλοβασιλικής παράταξης,  Η πολιτική της εφημερίδας διατήρησε το συντηρητικό φιλοβασιλικό προσανατολισμό της αλλά και την πολιτική της για πλήρη ενημέρωση του πολίτη, με αποτέλεσμα οι αδελφοί Κύρου να αντιμετωπίσουν προβλήματα με τις κατά καιρούς ελληνικές κυβερνήσεις. Εφημερίδα ΕστίαΕκδότης Αχιλλέας Κύρου

Τύπος  Ο τίτλος περιβάλλεται από σκίτσα του Λευκού πύργου, αριστερά, της Αγίας Σοφίας της Πόλης, δεξιά, ενώ στο πάνω μέρος είχε τον Παρθενώνα. Στην πρώτη σελίδα βρίσκονται τα σκίτσα της Τριανδρίας ( Βενιζέλος, Κουντουριώτης, Δαγκλής ) και από κάτω οι Υπουργοί της Προσωρινής Κυβέρνησης.  Τετρασέλιδη, εξάστηλη, μικρού σχήματος.  Στην δεύτερη φορά που δημοσιεύθηκε, είχε τίτλο Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως και υπότιτλο Εφημερίς Πανελλήνιος Ανεξάρτητος.  Η εφημερίδα υποστήριξε το κόμμα των Φιλελευθέρων, με το οποίο ο Βουτυράς πολιτεύθηκε και εκλέχτηκε βουλευτής.  περιλαμβάνεται στις πέντε εφημερίδες που έλαβαν μηνιαία επιχορήγηση δύο χιλιάδων δραχμών για να παραδίδουν πεντακόσια φύλλα ημερησίως με προορισμό στους στρατευμένους. Εφημερίδα ΝεολόγοςΕκδότης Αλέξανδρος Βουτυράς

Τύπος  Ημερήσια Εθνική Εφημερίς της Αθήνας  Υπότιτλοι : Μεγάλη Ανεξάρτητος Ημερησία Εθνική Εφημερίς, Μεγάλη Εθνική Εφημερίς.  Καθημερινή, αρχικά μεσαίου μεγέθους, τετρασέλιδη και πεντάστηλη, με εικονογράφηση με συνεχή σελιδαρίθμηση.  Κατά την περίοδο του Διχασμού ανήκει στο αντιβενιζελικό μέτωπο.  Το 1909 υποστήριξε τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο και την Επανάσταση στου Γουδή, αλλά στάθηκε επιφυλακτικός απέναντι στον Ελευθέριο Βενιζέλο.  Στον Εθνικό Διχασμό τάχθηκε με το μέρος του βασιλιά, αλλά μετά τις επιτυχίες του Βενιζέλου στον Α ' Παγκόσμιο Πόλεμο, υποστήριξε τον Κρητικό πολιτικό Εφημερίδα ΕμπρόςΕκδότης Δημήτριος Καλαποθάκης

Τύπος  Υπεύθυνος συντάκτης ήταν ο Π. Κ. Ντίλιος.  Άλλος υπότιτλος : Εβδομαδιαία Πολιτική Εφημερίς.  Τετρασέλιδη, τετράστηλη.  Η αποσπασματικότητα των διαθέσιμων πληροφοριών και η έλλειψη επαρκών στοιχείων δεν επιτρέπει την πλήρη κατανόηση του στόχου και της πολιτικής της εφημερίδας.  Υπεύθυνος συντάκτης ο Γεώργιος Γεωργιάδης.  Ο τίτλος είναι προφανώς επηρεασμένος από την ομότιτλη Πράβντα του Λένιν, το επίσημο όργανο του ΚΚΣ.  Συγχωνεύτηκε με την εφημερίδα Κομμουνιστής και έκλεισε τον Σεπτέμβριο. Εφημερίδα ΟμόνοιαΕφημερίδα Αλήθεια